Wikipedia

Historia do Deportivo da Coruña

A historia do Deportivo da Coruña abrangue máis de 118 anos, dende a súa fundación na Sala Calvet da Coruña en 1906.

A fotografía máis antiga do Deportivo, disputando un partido contra o Pontevedra Sporting Club no Corralón da Gaiteira en 1907.

Fundación e primeiros anos

editar

Primeiros pasos como club (1906–1914)

editar
 
O Deportivo da Sala Calvet en 1908.

O Deportivo da Coruña naceu o 2 de marzo de 1906, co nome oficial de "Club Deportivo de la Sala Calvet", un dos ximnasios que existían na cidade na época. Un grupo de deportistas liderado por Federico Fernández-Amor Calvet, decidía crear o club. O seu primeiro presidente foi Luís Cornide e a súa primeira formación deportiva, ante o Corunna o 8 de decembro de 1906, foi a integrada por Salvador Fojón, Venancio Deus, Juan Long, Ángel Rodríguez, Manuel Álvarez, Daniel Aler, Paco Martínez, Félix de la Paz, Virgilio Rodríguez, Juan Manuel López e Martínez Urioste. Este partido ía disputarse na praza de touros da cidade pero xogouse no "Corralón da Gaiteira". O envite constaba de dúas partes de 40 minutos, pero foi suspendido a 15 minutos do final por falta de luz, cando gañaba o Deportivo por dous goles a un. Ao día seguinte reanudouse a contenda, sen máis goles para ningún dos dous equipos. O capitán foi Manuel Álvarez e os goleadores Virgilio Rodríguez e o propio capitán.

O 7 de xaneiro de 1907 constiuíuse formalmente o club, sendo aprobada por unanimidade unha acta na que se oficializaba a creación dun club para a práctica de "toda clase de deportes".[1] Na acta establecíase tamén que o Club Náutico da Sala Calvet cedería a súa traiñeira ao Deportivo e que os membros do Club Náutico pasarían a ser membros fundadores do novo club. A primeira xunta directiva do Deportivo quedou constituída por Luís Cornide como presidente, Rogelio Fernández como vicepresidente, Emilio Alba como tesoureiro, José Longueira como contador e Gonzalo Villanueva como secretario. Ademais nomeáronse os capitáns das diferentes seccións do club: Juan Long como capitán do equipo de fútbol, José Martínez Urioste do de náutica e Salvador Fojón do de pushball.[1]

O Deportivo e o Corunna volveron enfrontarse nalgunhas ocasións máis. O 21 de xullo de 1907 gañou o equipo da Sala Calvet (2–1), repetindo triunfo catro días despois (5–1). O seguinte choque entre ambos data do 25 de agosto de 1908, pero non hai constancia do resultado. O 27 de setembro repetiron duelo e volveu vencer o Deportivo (3–1). En anos posteriores continuaron estas contendas.

Xogou o equipo no chamado "Corralón da Gaiteira", até a creación do primitivo campo de Riazor en 1909. Este novo recinto tiña unha superficie de 18.000 metros cadrados e unha capacidade de 6.000 localidades. O seu impulsor foi Federico Fernández-Amor Calvet. Inaugurouse ante o Fortuna de Vigo cun equipo formado por Martínez, Long, Ancos, De Llano, Martínez, Rajoy, Rodríguez, Álvarez, Rincón, Paz e Portela. Uns meses antes, o Rei Afonso XIII, con motivo dunha visita á cidade, aceptara a presidencia de honra do club, que pasou a denominarse "Real Club Deportivo da Sala Calvet".[2] Tamén en 1909, o Deportivo comezou a organizar o Campionato Provincial "Copa Gabino Bugallal", proclamándose campión da primeira edición, ao derrotar na final ao Real Club Coruña por 2-0.[3]

 
Equipo do Deportivo campión do Concurso España de 1912.

En 1910 o club participou por primeira vez na Copa do Rei, nunha edición marcada por un cisma producido nos clubs españois que tivo como consecuencia a disputa de dous torneos paralelos, en Donostia e Madrid. O Deportivo participou no de Madrid, organizado pola Federación Española de Clubs de Football, predecesora da RFEF, para o que se inscribiron nun principio sete clubs. Con todo, só tres clubs se desplazaron finalmente para o torneo (o Deportivo, o FC Barcelona e o Español), disputándose este cun sistema triangular. O 24 de maio de 1910 o Deportivo debutou na competición, enfrontándose ao Español no campo do Tiro del Pichón, gañando o equipo catalán por 1-0, cun tanto de Armando Giralt.[4] Os coruñeses caeron derrotados tamén contra o Barcelona (5-0), que se acabou proclamando campión do torneo.

En febreiro de 1911 o Deportivo xogou un partido contra mariñeiros ingleses dos buques HMS Liverpool e HMS Gloucester, atracados no porto da cidade, gañando o equipo galego por 3-0.[5] Dous meses despois disputou o seu primeiro encontro internacional contra un club como tal, o Vie au Grand Air du Médoc francés, ao que derrotou por 3-2 ante uns 3000 espectadores en Riazor, con goles de Macho, Virgilio e Álvarez.[6][7] Ese mesmo ano o Deportivo gañou por segunda vez a Copa Gabino Bugallal, tras derrotar na final ao Everton FC coruñés por 5-1.[8]

En 1912, o club mudou o seu nome polo de "Real Club Deportivo da Coruña",[2] e participou no Concurso España, competición organizada na Coruña pola Federación Española de Clubs, e na que podían participar xogadores estranxeiros, a diferenza da Copa do Rei, onde se prohibiu a participación destes despois da polémica da edición de 1911. Inscribíronse só o Deportivo, o Vigo FC e o Pontevedra Sporting, e destes tres retirouse o equipo pontevedrés, polo que o torneo decidiuse nun man a man entre coruñeses e vigueses.[9] O encontro disputouse no campo de Riazor e comezou o 7 de setembro, saltando o Deportivo ao terreo de xogo con De Llano, Fernández, Quincho Yarza, Portela, Álvarez, Catoira, Parra, Silva, Virgilio, Macho e Barreiro. O partido suspendeuse a falta de poucos minutos para o remate por falta de luz, cando o marcador sinalaba un 4-3 para o Deportivo, con dous tantos de Virgilio, un de Barreiro e outro de Parra.[10] Retomouse ao día seguinte, sen producírense cambios no marcador, proclamándose así campión o Deportivo da Coruña.[11] En 1913 gañou por terceira vez a Copa Gabino Bugallal ficando co trofeo en propiedade, vencendo por 6-1 ao British Club de Ferrol, formado por xogadores británicos.[12]

Escisión e anos de inactividade (1914-1918)

editar
Artigo principal: Deportivo Auténtico.

Debido á forte rivalidade co Real Club Coruña, os partidos contra o equipo negro e amarelo remataban en ocasións con altercados entre os xogadores e tamén entre os seareiros. Por este motivo, a directiva do Deportivo decidiu non volver xogar contra o Coruña, facéndoo en vez diso, contra outros equipos coruñeses, vigueses e ferroláns. Tras un tempo sen enfrontarse, en 1914 os futbolistas do Deportivo, descontentos coa situación, pactaron un par de partidos amigables contra o Coruña, sendo desautorizados pola directiva presidida por Rogelio Fernández Conde.[13] Os xogadores fixeron caso omiso e o 30 de agosto disputaron no campo de Monelos o primeiro dos encontros, resultando vencedor o Real Club Coruña por 2-0.[14] Unha semana despois xogouse o segundo partido, tamén con vitoria coruñesistas, por 4-0.[15]

Cara a finais de outubro de 1914, os xogadores do Deportivo da Coruña constituíronse como un novo club, co nome de Deportivo FC Auténtico, e con Carlos González de Ancos como o seu primeiro presidente.[16] Deste xeito, o Deportivo orixinal quedou sen xogadores, permanecendo nel só a directiva. O club mantívose sen competir durante os seguintes anos, nos que o Deportivo Auténtico xogou no campo de Riazor e coas mesmas cores branca e azul do Deportivo da Coruña.

O Deportivo Auténtico disputou o Campionato de Galicia nas tempadas 1916/17 e 1917/18 e estivo presidido dende finais de 1917 por Virgilio Rodríguez.[17] Foi precisamente Virgilio quen propiciou a reunificación dos dous equipos en agosto de 1918, e pouco despois converteuse en presidente do club reunificado, que conservou o nome do Deportivo orixinal.[18][19]

Estrea no Campionato de Galicia (1918-1928)

editar
 
O Deportivo en 1927.

Na tempada 1918/19 disputou por primeira vez o Campionato de Galicia, xunto co Fortuna de Vigo, o Vigo Sporting Club, o Real Club Coruña, e o Pontevedra Athletic Club. Debutou o 2 de febreiro de 1919 contra o Fortuna no campo de Bouzas, recibindo unha goleada por 6-1.[20] Na seguinte xornada chegou a primeira vitoria, vencendo ao Coruña por 3-2, con dous goles de Álvarez e un de Mella.[21] O Deportivo finalizou a tempada en terceira posición, por detrás dos dous equipos vigueses, que dominaron o campionato nos seguintes anos.

En 1923 o Vigo e o Fortuna fusionáronse dando lugar ao Celta de Vigo, situación coa que non estaban de acordo o futbolista Chiarroni e mais os medallistas olímpicos Ramón González e Luis Otero, que abandonaron Vigo para fichar polo Deportivo da Coruña. As posteriores protestas do Celta, que acusaron o Deportivo de ter subornado aos xogadores vigueses, levaron a Federación Galega a inhabilitar os tres futbolistas tránsfugas, acusándoos de profesionalismo, mentres que o Deportivo foi descualificado do Campionato de Galicia 1923/24.[22] Porén, o Deportivo recorreu ante a Real Federación Española de Fútbol, a cal se pronunciou en favor dos herculinos e anulou a sanción contra o club por entender que non existira suborno, instando á FGF a que readmitise o Deportivo no campionato, aínda que si mantivo a sanción sobre os tres xogadores por existir duplicidade de fichas.[23][24] A FGF enviou un escrito de protesta á RFEF, mais esta reafirmouse na súa decisión,[25] polo que a FGF convocou unha asemblea extraordinaria na que acordou por maioría acepta-lo veredicto da RFEF.[26][27] Pouco despois xurdiu outra polémica semellante arredor de Isidro, gardameta do Celta que solicitou a baixa do club nas vésperas do Campionato de Galicia 1924/25 e mudou o seu domicilio á Coruña, aínda que sen poder fichar por outro club durante esa tempada xa que o Celta non o autorizou. No inicio da seguinte tempada (1925/26) tentou fichar polo Deportivo da Coruña, mais o Celta declarouno en “rebeldía” e a Federación Galega de Fútbol denegou a fichaxe.[28][29] Porén, a Real Federación Española de Fútbol acordou en decembro de 1925 que a ficha de Isidro fose traspasada ao Deportivo.[30] Estes feitos foron considerados unha ofensa para o Celta e foron un dos detonantes da histórica rivalidade entre os dous clubs.[31]

En xuño de 1924 o Deportivo viviu un dos seus grandes momentos, ao enfrontarse en Riazor á selección uruguaia, que ía camiño dos Xogos Olímpicos de París, onde lograría a medalla de ouro. O Deportivo formou no primeiro dos dous partidos que se disputaron con Mulero, Otero, Abelardo, Redondela, Rivera, Viñas, Leonardo, Ramón, Chiarroni, Cancela e Alonso. No primeiro deles adiantouse o combinado uruguaio por medio de Pedro Petrone, pero o Deportivo, que xogaba reforzado co ferrolán Manuel Rivera, deulle a volta ao marcador con dous goles de Chiarroni e Alonso. Con todo, o galego-uruguaio Pedro Cea puxo o empate de novo e Héctor Scarone marcou o gol da vitoria para os uruguaios.[32] No segundo encontro, o ourensán Tolete, que substituíu a Leonardo, puxo por diante ao Deportivo pouco despois de comezar, pero os uruguaios realizaron unha nova remontada e venceron por 1-2, con tantos de Pedro Etchegoyen e Ángel Romano.[33]

En xuño visitou Riazor o Dundee FC, equipo profesional escocés que se enfrontou ao Deportivo en tres partidos, nos que comezou a destacar un futbolista que se convertería nun emblema do club nos seguintes anos, Ramón González. O dianteiro coruñés, que fora elixido capitán dous meses antes,[34] pouco despois da súa polémica chegada dende Vigo, marcoulle sete goles aos escoceses nos dous primeiros partidos, nos que o Deportivo conseguiu un empate (3-3) e unha vitoria por goleada (5-1).[35][36][37]

O 9 de novembro de 1924 disputouse o primeiro derbi contra o Celta no antigo campo de Riazor baixo unha intensa choiva. O deportivista Leonardo anotou de penalti o primeiro gol no minuto 55, mentres que Emilio Pereiro marcou o segundo e o terceiro, deixando o marcador nun 3-0.[38][39] O Deportivo rematou subcampión, repetindo posición na seguinte tempada. Ademais disputou por segunda vez a Copa do Rei, quedando encadrado nun grupo coa Real Unión Deportiva de Valladolid e co Fortuna de Gijón. O Deportivo clasificouse primeiro do grupo, despois de marcar 19 goles en 4 partidos, destacando un 9-0 contra o Fortuna, con senllos tripletes de Pereiro e Ramón González. Este último anotou ademais cinco goles no partido contra a Real Unión Deportiva que rematou con vitoria deportivista por 6-2, a pesar de xogar lesionado.[40] O equipo caeu eliminado nos cuartos de final contra o Real Unión de Irún, despois de perder tanto na ida en Amute (3-0) como na volta en Riazor (3-4).

Tras dous subcampionatos de Galicia seguidos, o Deportivo proclamouse campión galego por primeira vez na tempada 1926/27, na que logrou varias goleadas, entre elas un 11-0 contra o Eiriña, rematando 5 puntos por riba do Celta. Este título rompeu a hexemonía dos clubs vigueses, que gañaran todos os campionatos galegos ata aquel momento.[41] Ramón González, con 14 goles, foi o máximo goleador do equipo no campionato e tamén na Copa do Rei, onde fixo 11 goles. No partido de Copa contra a Real Unión Deportiva en Riazor superou a súa marca do ano anterior, e anotoulle seis goles ao equipo de Valladolid (8-0).[42] Con todo, o Deportivo quedou eliminado na fase de grupos, ao quedar segundo por detrás do Sporting de Gijón. Na tempada 1927/28 o Deportivo gañou o seu segundo campionato galego, mentres que na Copa quedou eliminado de novo na fase de grupos, a pesar de gañar 6 dos 10 partidos.

As primeiras tempadas en Segunda (1928–1936)

editar

Na tempada 1928–29 creáronse as ligas nacionais e o Deportivo quedou encadrado no grupo primeiro da Segunda División ao non superar a eliminatoria previa que facultaba para o acceso a un dos postos da Primeira División. Os seus rivais na Segunda foron Sevilla FC, Iberia Sport Club, Deportivo Alavés, Sporting de Gijón, Valencia CF, Betis, Real Oviedo, Celta de Vigo e Racing Club de Madrid. O Deportivo comezou a súa andaina na competición o 17 de febreiro de 1929 contra o Alavés en Mendizorrotza. O equipo adestrado aquel ano polo boxeador Andrés Balsa, formou no primeiro partido con Isidro na portería, Antoñito e Guerra na defensa; Esparza, Lameiro e Fariña no centro do campo e Torres, Cuesta, Perdomo, Alfredín e Pérez na dianteira.[43] Aos 15 minutos xa perdía por 2-0, despois dos dous goles do histórico Manuel Olivares, e ao pouco de comezar o segundo tempo Baltasar Albéniz fixo o terceiro. No minuto 59 o canario Ciriaco Cuesta anotou o primeiro gol da historia do Deportivo en Segunda, cun forte disparo que superou ao gardameta vasco Tiburcio Beristáin.[44]

 
O boxeador mugardés Andrés Balsa, adestrador do Deportivo no seu debut na Segunda División.

A primeira vitoria chegou na cuarta xornada, no derbi contra o Celta en Riazor que rematou 4-2, con tantos de Perdomo, Pérez, Torres e Hilario. O equipo finalizou 8º, só 3 puntos por enriba do descenso a Terceira División con 16 puntos (6 vitorias, 4 empates e unha derrota). O canario Hilario foi o máximo goleador do equipo, con 9 dianas. En outubro de 1929 debutou en partido oficial Chacho, alcume de Eduardo González Valiño, que cos anos se convertería nunha das maiores figuras do fútbol coruñés e no máximo goleador histórico do club.

Durante as 5 seguintes tempadas, o Deportivo acumulou discretas actuacións en Liga (foi sétimo na tempada 1929–30, penúltimo na 1930–31, sexto na 1931–32, quinto na 1932–33 e sétimo na 1933–34), nunha época na que pasaron polo banco Paco González, Félix Gila, José Planas e Fernando Fariña.

Na Copa do Rei (Copa do Presidente da República a partir de 1931) o Deportivo estivo varios anos sen pasar da primeira rolda, ata que o conseguiu na edición de 1931–32, cunha espectacular remontada contra o Racing de Santander. O equipo cántabro gañara 4-1 no Sardinero, cun triplete de Óscar, pero caeu goleado en Riazor por cinco goles a cero, con tres tantos de Paco León, un de Triana e outro de Diz.[45] Nos oitavos de final enfrontouse ao Madrid CF, que viña de se proclamar unhas semanas antes campión de liga de xeito invicto, e no que xogaban entre outros Quincoces, Ciriaco, Pachuco Prats, Luis Regueiro, Rubio ou Lazcano. No partido de ida, nun campo de Riazor ateigado con espectadores de toda Galicia, o Deportivo puxo un 2-0 no marcador, mediante os goles de Chacho e Pepe Torres e grazas a unha boa labor defensiva de Sarasquete e do gardameta Rodrigo.[46][47] No encontro de volta en Chamartín, a pesar dos goles locais de Quincoces e do exdeportivista Hilario, o club coruñés confirmou a eliminación dos brancos cun tanto de Chacho.[48] Con todo, nos cuartos de final o Deportivo caeu eliminado contra o Espanyol, despois de empatar a tres tantos en Riazor e de ser goleado en Sarrià por 6-0, con cinco tantos do galego Edelmiro.[49]

Na edición 1932–33 da Copa volveu acadar os cuartos de final, despois de protagonizar dúas novas remontadas nas roldas anteriores. Na primeira delas eliminou cun 7-1 en Riazor ao Levante FC, despois de perder 3-0 en Valencia, e na segunda fixo o propio co Osasuna, perdendo 5-2 en Pamplona e goleando cun 5-0 na Coruña.[50][51] Sete dos goles nesas dúas elminatorias foron conseguidos por Paco León, que marcaría aínda dous máis nos cuartos de final contra o Athletic de Guillermo Gorostiza, insuficientes para facer fronte ao dominador absoluto do torneo neses anos, que gañou por un global de 12-3. No Campionato de Galicia, o Deportivo tivo como principais rivais eses anos a Celta de Vigo e Racing de Ferrol, conquistando dous campionatos nas tempadas 1930/31 e 1932/33, así como tres subcampionatos. Durante a Segunda República o club perdeu o título de "Real", ao igual que o resto de clubs españois que ostentaban tal título.

A Segunda División da tempada 1934–35 dividiuse en 3 grupos e 2 fases. O Deportivo quedou encadrado no Grupo 1 con Celta de Vigo, Valladolid, Sporting de Gijón, Stadium Avilesino, Nacional de Madrid, Barakaldo CF e Racing de Ferrol. Finalizou penúltimo con 10 puntos, só un por riba do descenso, repetindo o mesmo posto na tempada 1935–36, na que se salvou do descenso debido á desaparición do Nacional de Madrid, antepenúltimo. Ademais disputou a primeira edición da Copa Galicia, onde acabou subcampión despois de perder a final contra o Eiriña.[52]

Guerra civil e ascenso a Primeira (1936-1941)

editar

En xullo de 1936 produciuse o golpe de Estado que desembocou na guerra civil, o que reduciu drasticamente a actividade do club. A violencia destada afectou directamente ao club, pois catro dos seus futbolistas morreron combatendo (Recaredo Bueno, Barreras, Esparza II e Cachán),[53] mentres que o defensa e alférez aviador Palacio foi derrubado na fronte de Teruel e fusilado en Montjuic.[54] Tamén o dianteiro deportivista Bebel García foi fusilado en Punta Herminia, debido á súa militancia socialista.[55][56] Ademais foron condenados ao cárcere varios antigos membros do club, como os xogadores Jorge Parra e Mella ou o primeiro presidente, Luís Cornide Quiroga.[57][58][59]

 
Chacho é o máximo goleador da historia do Deportivo con 113 goles e foi un dos referentes do equipo que ascendeu por primeira vez á Primeira División en 1941.

Durante os anos de guerra non se disputaron as ligas nacionais, pero si o campionato galego, no que o Deportivo logrou un novo título (1936/37) e un subcampionato. En xuño de 1938 debutou co equipo un rapaz de 15 anos que defendería a portería do club durante os seguintes 17 anos, converténdose nun dos maiores emblemas da historia do club, Xoán Acuña.

O equipo volveu á competición de prata do fútbol español con forza na tempada 1939–40. Con Paco Graña como adestrador, liderado no campo por Chacho e cos goles de Guimeráns e Pintos, o Deportivo proclamouse campión do seu grupo (nesa tempada había cinco grupos), pero rematou segundo na fase final, na que a única praza de ascenso foi para o Murcia. Xogou entón a fase de promoción, que consistiu nun único partido en campo neutral (Chamartín) contra o Celta de Vigo, que estaba en Primeira. A vitoria foi para os vigueses, grazas a un solitario gol de Nolete que atrasou o ascenso do Deportivo unicamente un ano.

Na tempada 1940–41, con Hilario como xogador-adestrador, o equipo logrou numerosas goleadas, incluíndo tres vitorias por 7-0 e unha por 9-0, contra o Barakaldo. Finalizou a primeira fase na segunda praza do Grupo 1, só por detrás da Real Sociedad e con Elícegui como máximo goleador do campionato, con 26 tantos. Deportivo e Real Sociedad pasaron deste xeito á segunda fase, na que xogaron unha nova liguiña xunto cos dous primeiros clasificados do Grupo 2: Granada e Castellón. O Deportivo rematou terceiro, sen poder acceder a unha das dúas prazas de ascenso directo, e tendo que xogar no seu lugar unha fase de promoción en Madrid, esta vez no campo de Vallecas e contra o Real Murcia. Adiantouse o equipo murciano por medio de Tito, pero Chacho puxo o empate preto do final. O encontro foi entón á prórroga, na que Guimeráns marcou o gol que lle daba ao club galego o primeiro ascenso da súa historia á Primeira División.[60][61] O equipo que saltou ao campo naquel histórico partido foi o seguinte: Acuña, Novo, Pedrito, Muntaner, Molaza, Reboredo, Breijo, Guimeráns, Elícegui, Chacho e Chao.[62] Como anécdota cabe destacar que cada xogador do Deportivo recibiu polo ascenso 2.000 pesetas, recadadas mediante subscricións públicas pola débil economía do club. Naquel momento era presidente do club José María Salvador y Merino.

Estrea en Primeira e década de ouro (1941-1957)

editar

Debut en Primeira e primeiros descensos (1941-1948)

editar
 
Juan Acuña defendeu durante 17 anos a portería do Deportivo e gañou catro trofeos Zamora.

Para o seu debut na Primeira División o Deportivo contratou como adestrador ao doutor e atleta Celso Mariño e a varios futbolistas con experiencia na categoría, como Víctor, Cuqui Bienzobas, Cuca ou Caballero. Debutou o 28 de setembro de 1941, vencendo ao Castellón no antigo campo de Riazor por 2-1, sendo Elícegui o autor do primeiro gol da historia do club na máxima categoría, superando cun tiro raso ao gardameta Antonio Pérez. A aliñación no Deportivo naquel encontro estivo formada por Acuña como porteiro, Montserrat e Víctor na defensa, Molaza, Cuqui Bienzobas e Reboredo no medio do campo, e Cuca, Guimeráns, Elícegui, Caballero e Verdín na dianteira.[63] O club coruñés fixo de Riazor un fortín, gañando todos os partidos como local agás dous, caendo derrotados na Coruña entre outros o Real Madrid (1-0), o Athletic de Bilbao (2-1), o Celta de Vigo (4-0), o FC Barcelona (1-0) e o Atlético de Madrid (2-1).[64] Isto, sumado ao bo labor defensivo do equipo, con Acuña como gardameta menos goleado da liga,[65] fixo que o equipo rematase na cuarta posición (de 14 equipos), só por detrás de Valencia, Real Madrid e Atlético de Madrid.

Na seguinte campaña Acuña repetiu como porteiro menos goleado do campionato, pero as baixas cifras goleadoras do equipo, a pesar das fichaxes de Paquirri e Marquínez, fixeron que o equipo só puidese ser noveno na 1942/43 e 12º na 1943/44, tendo que xogar nesta última unha promoción contra o Constancia balear para salvar a categoría. Durante esta época créanse da man de Vicente Cucarella varias seccións doutros deportes dentro do club: ciclismo, natación, remo, baloncesto, hóckey a patíns, atletismo, pelota vasca, hockey herba, rugby, tenis e boxeo.[66]

A derrota na inauguración do novo Estadio de Riazor, en 1944 fronte ó Valencia,[67] foi o preludio do descenso do club de novo á segunda división esa mesma tempada, despois de rematar na derradeira posición da táboa. Tardou só un ano en regresar á máxima categoría, ao rematar na segunda posición na campaña 1945/46, con Hilario no banco e de novo con Acuña como gardameta menos goleado. Con todo, o equipo volveu descender na tempada seguinte, regresando de novo un ano despois, con Urquiri como adestrador. Ademais, en 1946, o Deportivo gañou por primeira e única vez a Copa Galicia, rematando na primeira posición do seu grupo e enfrontándose na final ao Celta de Vigo. A final rematou con resultados de 1-1, tanto na ida como na volta, acordándose dous partidos de desempate. O primeiro deles serviu como homenaxe a Reboredo, un dos deportivistas máis destacados da época, e rematou 4-0 para os coruñeses.[68] Na volta en Balaídos o Deportivo perdeu por 4-3, pero fíxose co título.[69]

 
O adestrador arxentino Alejandro Scopelli conduciu o Deportivo ao subcampionato de liga na tempada 1949/50.

A década de ouro (1948–1957)

editar

A tempada 1948–49 foi a primeira das nove campañas consecutivas do club en Primeira División, dando inicio ao que entón se lle chamou "década de ouro" do Deportivo, cuxos resultados finais na Liga foron realmente aceptables. A tempada comezou con Andonegui no banco e con varias fichaxes, entre elas as de Cheché Martín, Juanete e os arxentinos Rafael Franco e Rafael Ponce,[70][71] e rematou co equipo na décima posición, con 22 puntos. Destacaron as vitorias ante Nàstic (6–2), Alcoyano (6–1) e Valladolid (5-0).

Para a tempada 1949–50 o presidente Chaver realizou o maior desembolso do club ata entón por un adestrador, contratando a Alejandro Scopelli, antigo internacional coas seleccións arxentina e italiana e subcampión do mundo. Este asinou un contrato dun ano a cambio de 150.000 pesetas, ademais dun salario mensual de 5.000 pesetas.[72] O arxentino foi un adestrador revolucionario en moitos aspectos, e foi o impulsor da canteira do Deportivo, ao crear a sección xuvenil, que se deu en chamar Escola Scopelli.[73]

A marcha do dianteiro Chao foi suplida pola chegada do extremo Tino (dende o Racing de Ferrol) e do uruguaio Dagoberto Moll, e regresou ao equipo Waldo Botana, despois de varios anos triunfando no Alcoyano.[74] Un 4 de setembro de 1949, o Deportivo iniciaba a liga cunha derrota por 3 a 2 en Tarragona. O mal inicio foi compensado amplamente derrotando o día 11 ao Real Madrid CF por 3 goles a 0, tantos anotados por Marquínez en dúas ocasións e por Cheché Martín, que marcou de costas a portería e tras un gran escorzo no aire.[75] O Barcelona tamén sucumbiu en Riazor aquel ano, con outro 3 a 0 no que destacou Tino, autor dun dos goles. O Dépor finalizou quinto a primeira volta, pero o empate no Novo Chamartín ante o Madrid facía presaxiar mellores desexos para a segunda volta. Con Juan Acuña sancionado tras un golpe fortuíto co xogador do Valladolid Rafa Yunta, do que este saíu gravemente lesionado, pasou a ocupar a meta deportivista Pita, gardameta que chegara cedido dende a Orensana.[76] Pouco despois Riazor foi escenario dunha brillante goleada por 5 a 1 ao Valencia, con goles de Tino, Ponce en dúas ocasións, Guimeráns e Franco.[77]

 
Busto de Arsenio Iglesias fronte ao estadio de Riazor. O arteixán disputou 146 partidos oficiais co Deportivo da Coruña.

A continuación, o equipo caeu goleado contra o Atlético de Madrid no Metropolitano, pero derrotou ao Málaga, o Celta de Vigo e o Espanyol, chegando á derradeira xornada como segundo clasificado, a un punto do Atlético de Helenio Herrera. O Deportivo viaxou entón a Bilbao para enfrontarse ao Athletic en San Mamés, coa posibilidade de proclamarse campión de liga en caso de gañar e de que non o fixese o Atlético, que recibía ao Valencia, equipo que tamén contaba con opcións de gañar o título.[78] O Deportivo saltou ao terreo de xogo coa seguinte formación: Acuña, Botana, Ponte, Pedrito, Juanete, Guimeráns, Franco, Moll, Ponce, Dieste e Tino.[79] O equipo branquiazul foi campión de Liga durante uns minutos, o tempo que pasou dende que os goles de Franco e Igoa adiantaron a coruñeses e valencianos, ata que dous goles de Ben Barek lle deron a volta ao marcador no Metropolitano. Finalmente ambos partidos remataron con empate, conformándose o Deportivo co subcampionato de Liga, o maior logro da súa historia ata entón, e que non lograría igualar ata máis de catro décadas despois.[80][81] Ademais Acuña foi por terceira vez o porteiro menos goleado da liga.

En 1950 Scopelli marchou para Chile, polo que o Deportivo contratou un novo técnico, tamén arxentino, Jerónimo "Oso" Díaz. Realizáronse numerosas incorporacións de xogadores, destacando o histórico do Granada José Millán e os arxentinos Corcuera e Oswaldo, mentres que deixou o club o segundo máximo goleador da súa historia ata entón, Manuel Guimeráns, que foi trapasado ao Celta de Vigo por 250.000 pesetas.[82] O equipo comezou a Liga con dúas derrotas, pero un par de goleadas por 4 a 1 ante o Celta e Espanyol, comezaron a amosar o bo facer da dianteira deportivista. Unha dianteira que entraría na historia do Deportivo por partidos como o daquel 22 de outubro de 1950, en Riazor ante o Real Madrid CF. Os brancos chegaban á Coruña con nomes no seu once como os de Miguel Muñoz, Pablo Olmedo, Molowny, ou Pahiño, pero o Deportivo despregou o seu xogo combinativo e preciosista e endosoulle un 5 a 0, con goles de Tino en dúas ocasións, Oswaldo, Corcuera e Franco. Aquela dianteira brillante e efectista, formada por Corcuera, Oswaldo, Moll, Franco e Tino, comezou a ser coñecida co nome de Orquestra Canaro, en referencia ao director de orquestra arxentino-uruguaio Francisco Canaro, debido a que catro dos seus cinco integrantes eran arxentinos e uruguaios.[83][84]

 
O polémico adestrador Helenio Herrera salvou o Deportivo do descenso na campaña 1952/53.

Ademais daquel 5 a 0 ao Real Madrid, a Orquestra Canaro saíu ovacionada de Mestalla tras golear por 0 a 3 ao Valencia CF e deixar un recital de conducións de balón e caneos. O seu fito máis grande foi conseguir a maior goleada na historia do club, ao endosarlle un 10 a 1 ao Lleida, nun partido excelso de ataque e desbordamento no que anotaron os cinco membros da "orquestra". O Deportivo finalizou na parte alta a primeira volta, pero todo se torceu no primeiro encontro da segunda volta. O Deportivo recibía o Sevilla FC, e nunha xogada na área deportivista, Waldo Botana, un dos mellores defensas daquel equipo, rompeu a tibia e o peroné intentando taponar o remate do sevillista Campos.[85] A lesión custoulle a retirada do fútbol de elite a Botana, e o equipo resintiuse daquel shock, o que unido a unha lesión de ombreiro de Juan Acuña, fixo que o Deportivo comezase a baixar o seu rendemento. A desgraza das lesións cebouse aquela tempada co conxunto coruñés, que tivo que botar man do Xuvenil, do que incorporou a varios xogadores como Antonio González, Maristany, Juananco e Rábade.[86] O Deportivo da Orquestra Canaro salvou a categoría na derradeira xornada de Liga, tras derrotar por 4 goles a 1 ao Murcia en Riazor. Deixou partidos para o recordo e un rexistro anotador de 64 goles a favor, unha cifra que tardaría 42 anos en volver igualar, a pesar do incremento de equipos e partidos nas seguintes tempadas. Ademais, Acuña foi por cuarta vez na súa carreira o gardameta menos goleado da Primeira División.

Na tempada 1951/52 a Orquestra Canaro disolveuse debido á marcha de Tino e Franco, mentres que Chacho comezou a súa terceira etapa no banco deportivista. O Deportivo salvou por pouco a categoría, nunha campaña na que debutou coa camiseta branca e azul un home que deixaría unha profunda pegada no club durante o seguinte medio século: Arsenio Iglesias.[87][88] Na seguinte tempada o Deportivo vagou sen rumbo pola Primeira División, con derrotas avultadas como o 8-2 en San Mamés ou un 5-2 contra o Real Madrid, e vitorias sufridas pola mínima -a excepción das logradas ante Sporting de Gijón (5–0) ou Atlético de Madrid (5–1)- que mantiñan ao equipo na zona baixa. Na recta final da Liga, o Deportivo apuraba as súas opcións vencendo en Riazor ao Málaga, dirixido por Helenio Herrera, pero tras perder o derradeiro partido en Valladolid, tivo que loitar pola salvación na promoción. O destino xuntou ao Celta e ao Dépor na liguiña de permanencia, onde tamén tiñan que enfrontarse ao Avilés, ao España Industrial, filial do Barça, ao Hércules e ao Atlético Tetuán, e onde se poñían en xogo dúas prazas na máxima categoría. A promoción comezou moi mal para o equipo coruñés, caendo 2–0 co Tetuán en Marrocos e empatando en Riazor co España. O adestrador Fernando Fariña foi cesado, sendo substituído por Waldo Botana ata a chegada do quinto técnico da tempada, Helenio Herrera. A elección do arxentino foi sorprendente, pois só un mes antes unhas declaracións súas acusando ao Deportivo de amañar o seu partido contra o Oviedo causaran fondo malestar na Coruña, e o presidente deportivista, Rafael Salgado, fixera presión para que a Federación o sancionase. O debut de Herrera á fronte do Deportivo deixou unha vitoria por 1–0 ante o Avilés, pero os seguintes compromisos, ante Hércules e Celta, o segundo deles en Riazor, saldáronse con derrota. O Dépor era último ao final da primeira volta, pero a continuación conseguiu tres vitorias nos catro seguintes partidos, colocándose terceiro.

 
O coruñés Luis Suárez xogou no Deportivo antes de triunfar no FC Barcelona e no Inter de Milán, onde gañaría o Balón de Ouro en 1960.

O Dépor disputou o derradeiro partido en Vigo, precisando un triunfo para manterse na categoría, ou un empate en caso de que o Tetuán non gañase. O partido xogouse o 12 de xullo de 1953, día no que Helenio Herrera despregou as súas artimañas para descentrar a un rival tan necesitado como o Dépor. Os xogadores do Deportivo cambiáronse sen présa, mentres o Celta xa agardaba no céspede de Balaídos, pese ao frío orballo que caía. O árbitro fixo soar varias veces o timbre do vestiario, pero Helenio Herrera ordenou tapalo cun pano para que soase menos.[89] Finalmente o partido comezou con 20 minutos de atraso, e aos 19 minutos o Deportivo xa vencía por 0 a 2, tantos de Corcuera e Oswaldo. O Celta recortou distancias á media hora, pero antes do descanso, Arsenio logrou o 1 a 3 definitivo, que lle deu a permanencia ao Deportivo. Ao seu regreso á Coruña, Herrera foi levado a ombreiros polos afeccionados deportivistas.[90]

Na tempada 1953–54 o Deportivo contratou a Tomás e Pahiño, e preto do ecuador da tempada debutou con 18 anos Luis Suárez, procedente da Escola Scopelli.[91] O Deportivo quedou sétimo, e xa antes do remate da tempada anunciouse a fichaxe polo FC Barcelona de Suárez e Moll. O Barça pagou 400.000 pesetas polo uruguaio e só 50.000 polo coruñés, que se convertería nos seguintes anos nun dos mellores xogadores do mundo, gañaría un Balón de Ouro e sería traspasado ao Inter de Milán por 25 millóns.[92] Entre xuño e xullo de 1954 o equipo realizou unha xira suramericana dun mes e medio de duración, que levou o equipo a disputar 7 partidos en tres países: o Uruguai, a Arxentina e o Brasil. No Uruguai o club galego viviu un feito insólito no fútbol, ao participar nunha competición oficial daquel país, o chamado Torneo de Campións Suramericanos Xuvenís, organizado pola Asociación Uruguaia de Fútbol.[93][94]

De volta na Coruña, o Deportivo repetiu mesmo posto clasificatorio (7º) na tempada 1954–55, na que o equipo rematou invicto en Riazor, con Toba como técnico. Bazán marcou o gol número 500 do club no partido contra o Athletic Club (1–1) do 21 de novembro de 1954 e Pahiño rematou a competición como quinto máximo goleador con 18 tantos. A tempada 1955–56 comezou con Rodrigo no banco e coa conquista do primeiro trofeo Teresa Herrera para o club, na súa primeira participación, ao derrotar por 2–1 ao Athletic Club con dous goles de Pahiño, no que a prensa da época definiu como un dos días máis memorábeis da historia do fútbol coruñés.[95] Dous meses despois conseguiu a primeira vitoria no Santiago Berbabéu en Liga (1–2), de novo con dous tantos de Pahiño. Tamén se goleou ao Celta e á Real Sociedad (5–0 en ambos casos).

Rematou esta década de ouro coa tempada 1956–57 e co descenso a Segunda División como penúltimo clasificado. Foi a fin dunha etapa de 16 tempadas, 14 delas co Deportivo en Primeira División.

O equipo ascensor (1957–1973)

editar

Un lustro en Segunda (1957-1962)

editar

Na tempada de regreso a Segunda o Deportivo notou en exceso a falta de varios xogadores que deixaron o club, como Arsenio, que fichou polo Sevilla, ou Bazán e Cuenca, que colgaron as botas. O equipo mantívose na zona media durante a primeira volta pero os resultados empeoraron na segunda.[96] Co equipo en postos de descenso directo a falta de seis xornadas, a directiva mobilizouse e levou para a Coruña aos irmáns Mendonça (Jorge Alberto e Fernando), dous dianteiros nacidos en Angola que eran a esperanza de salvación do club.[97] Foron titulares nos restantes partidos, contribuíndo a que o Deportivo gañase cinco dos seis derradeiros partidos e eludise o descenso directo, aínda que non a promoción. Con todo, a contribución máis estelar foi a de Amoedo, que marcou 10 goles nos últimos seis partidos de liga. O rival na fase de promoción foi o Ourense, adestrado polo ex do Deportivo, Cuqui Bienzobas. O equipo coruñés gañou sen demasiados problemas, cun resultado global de 4-1, con dous goles dos irmáns Mendonça no Couto e outros dous de Amoedo en Riazor.[98][99][100]

 
Amancio Amaro militou catro tempadas no Deportivo da Coruña, sendo o máximo goleador da Segunda División na tempada 1961/62.

O Deportivo continuou catro anos máis en Segunda División, quedando a 2 postos da promoción de ascenso na 1959–60 e a un só na 1960–61, para rematar ascendendo na 1961–62 como campión da Segunda División. Durante esta época celebráronse as "vodas de ouro" do club e debutaron Amancio, saído da canteira do modesto Victoria,[101] e o santiagués Veloso.[102] Estes formaron unha gran dupla goleadora, anotando 135 goles entre os dous en catro tempadas, sendo Veloso o máximo goleador da Segunda División na tempada 1960/61 e Amancio na 1961/62. Ámbolos dous xogadores serían contratados polo Real Madrid pouco despois. Tamén debutou en 1957 Reija, que triunfaría anos despois no Zaragoza e gañaría xunto a Amancio e Luis Suárez a Eurocopa de 1964. O papel do Deportivo eses anos na Copa do Xeneralísimo foi bastante discreto, pois o equipo non alcanzou roldas significativas. Destacou durante esta época a consecución dun segundo Trofeo Teresa Herrera na súa 17ª edición, derrotando en Riazor por 4-2 ao Benfica de Eusébio e Mário Coluna, que viña de gañar dúas Copas de Europa consecutivas. Montalvo, Veloso, Ruiz e Jaime Blanco foron os autores dos goles coruñeses.[103]

Continuos ascensos e descensos (1962-1973)

editar

A denominación do Deportivo como equipo ascensor débese á época entre as tempadas 1962–63 e 1972–73, na que viviu ata 9 descensos e ascensos. Durante estes anos o equipo ascendía e descendía de categoría practicamente cada tempada, exceptuando dúas ocasións nas que se mantivo en Primeira División durante 2 anos, antes de volver descender, e non logrou rematar ningunha das tempadas en Primeira División entre os 10 primeiros clasificados.

Na 1962–63, o Deportivo ocupou durante boa parte da tempada a derradeira posición da liga e camiñaba cara ao descenso matemático á Segunda División do fútbol español, só un ano despois do ascenso. Unha milagrosa reacción nos catro últimos partidos, que gañou 2–1 ao Oviedo en Riazor, 1–3 en San Mamés, 0–1 en Mestalla e 2–1 ao Betis en Riazor, evitaron o descenso directo e deron esperanza á parroquia branquiazul, a pesar da fractura de tibia e peroné que sufriu Bellón no último partido contra o Betis.[104] O Deportivo tería que xogarse a continuidade en Primeira na promoción contra o Levante UD, co que quedou emparellado tamén na Copa do Xeneralísimo. Despois de dous empates na Copa e dun partido de desempate que gañaron os valencianos, disputouse a ida da promoción en Riazor. Os coruñeses perderon por 1 gol a 2, despois de que Miche fose expulsado e Veloso fallase un penalti.[105][106] O 2 de xuño en Valencia disputouse o quinto partido consecutivo entre galegos e levantinos, repetíndose a historia do anterior, caendo o Deportivo por 2–1, e sendo esta vez o peruano Montalvo o que marrou outra pena máxima. Os valencianos ascenderon por primeira vez a Primeira, e o Dépor, caía de novo á Segunda División.[107]

Á tempada seguinte, o técnico encargado de devolver ao Dépor a Primeira sería o arxentino Roque Olsen. E empezaría ben. O conxunto herculino encadeou dez xornadas invicto, colcoándose na primeira posición, que xa non abandonaría en toda a tempada. Conseguiu varias goleadas, entre elas un 8-0 ao Constancia, un 5-0 ao Ourense, un 2-7 ao Badalona, e un 8-2 ao Alavés, con senllos tripletes de Veloso e Loureda.[108] Así, cos goles de Veloso, Loureda, Montalvo e Lamelo, e coa férrea defensa formada por Domínguez, Pegaso, Aurre e Manín, o Deportivo de Olsen seguiu a súa estela firme, e chegou á antepenúltima xornada con opcións de proclamarse campión, se derrotaba ao Celta de Vigo na casa. Riazor rexistrou no importante derbi unha grande entrada, e o equipo non defraudou. Aos 15 minutos xa vencía por 1 a 0, con gol de Lamelo, redondeado por Loureda antes do descanso. Téllez recurtou distancias para o Celta ao pouco de comezar a segunda parte, pero o Deportivo mantivo o resultado e ascendeu a Primeira División. Olsen foi manteado no estadio, e a afección celebrou con gran xúbilo o retorno á máxima categoría.[109] A festa continuou no verán, coa celebración do 19º Teresa Herrera. O Deportivo, xa con Otxoa no banco, superou ao FC Porto por 2 a 0, e enfrontouse ao Sporting de Lisboa na final.[110] Veloso en dúas ocasións, Loureda e Lamelo, deŕonlle o terceiro título ao Deportivo, que lle foi entregado polo ditador Francisco Franco.[111][112]

 
Durante a súa carreira como adestrador, Arsenio Iglesias dirixiu o Deportivo en catro etapas, entre 1970 e 1995.

Otxoa foi destituído despois de só nove xornadas, nas que apañou sete derrotas, e foi substituído por Luis Carniglia, que viña de dirixir o Milan e que uns anos antes gañara dúas Copas de Europa co Real Madrid.[113] O arxentino tampouco foi quen de endereitar o rumbo do equipo, que acabou último e descendendo de novo. Na tempada 1965/66 chegou un novo adestrador, Orizaola, que levou ao Deportivo a proclamarse outra vez campión de Segunda. A marcha de Veloso foi ben cuberta polo vasco Chapela, segundo máximo goleador do campionato con 19 goles, só por detŕas do céltico Abel. Ademais o gardameta do Deportivo, Joanet, foi o menos goleado da liga, con só 19 goles en contra. Orizaola continuou como adestrador no comezo da seguinte tempada, pero dimitiu uns meses despois tralos malos resultados, sendo substituído por Moll, antigo membro da Orquestra Canaro, quen tampouco conseguiu a permanencia.[114]

De novo en Segunda na tempada 1967/68, chegou ao banco Eguiluz, que levou ao equipo ao seu cuarto título da categoría de prata. Tras este novo ascenso deixaron o club importantes xogadores como Campanal II e Aurre, mentres que chegaron outros que destacarían nos seguintes anos, como Belló, Cervera ou Luis, ademais do adestrador Martín. O Deportivo logrou ese ano o 10º posto en liga, e con el unha permanencia en Primeira que non conseguía dende había máis dunha década, pero volveu descender na tempada 1969/70. En xullo de 1969, o presidente González nomeou xerente ao xornalista deportivo Manuel Fernández Trigo.[115]

Para a tempada 1970/71 regresou ao banco o arxentino Roque Olsen, mais foi destituído na véspera de Noitevella, co equipo ocupando a cuarta posición da táboa. Foi substituído polo exdianteiro deportivista Arsenio Iglesias, que levaba uns anos á fronte do Fabril.[116][117] Un solitario gol de Beci na derradeira xornada contra o Rayo Vallecano, deulle ao Deportivo unha das catro prazas de ascenso directo á máxima categoría, que se ía ampliar a 18 equipos na seguinte tempada, fronte aos 16 que viñan competindo.[118][119] Aínda que o club colocara a Arsenio no banco só de xeito provisional, o de Arteixo acabou por ocupar o posto durante dúas tempadas e media, cousa que só conseguira un adestrador en toda a historia do club, Félix Gila na década de 1930.

O Deportivo mantivo na tempada 1971/72 practicamente o mesmo bloque de xogadores que lograran o ascenso, coa incorporación de Zugazaga como único cambio destacado,[120] e rematou na 14ª posición, conseguindo así a permanencia. Ao ano seguinte, no que deixou o club o histórico Manolete, o Deportivo non puido manter a categoría, descendendo na última xornada ao perder contra o Atlético de Madrid, que gañou ese día a liga.[121]

A destacar durante estes anos que catro dos cincos ascensos a Primeira conseguiunos como campión e que alcanzou en tres ocasións os cuartos de final da Copa do Xeneralísimo. Especialmente notoria foi a súa participación na Copa 1970/71, a primeira con Arsenio no banco, e co equipo aínda en Segunda. O Deportivo eliminou naquela edición á UD Salamanca, ao Real Madrid (vixente campión) e ao Celta de Vigo, alcanzando os cuartos de final, onde foi eliminado polo FC Barcelona de Vic Buckingham.[122] Arsenio fichou polo Hércules, club no que triunfaría durante os seguintes anos, mentres que o Deportivo comezaba unha etapa escura, lonxe da Primeira División durante os seguintes 18 anos.

Os peores anos (1973-1991)

editar

Descensos a Terceira e Segunda B (1973-1981)

editar

Na tempada 1973/74 o Deportivo tocou fondo, descendendo por primeira e única vez a Terceira División. Para esa campaña realizáranse varias fichaxes que non deron o resultado esperado, como as do arxentino Juan Carlos ou o chileno Guillermo Muñoz, e pasaron ata catro técnicos diferentes polo banco (Riera, Carlos Torres, Orizaola e Irulegui), pero o equipo mantívose na zona baixa da clasificación durante case toda a competición, consumándose o descenso a falta de dúas xornadas, despois dunha derrota por 2-1 contra o Mallorca no estadio Lluís Sitjar.[123] O mal rumbo do equipo provocou que xa un mes antes do descenso dimitise o presidente, Manuel Sánchez Candamio (cuxa xestión fora moi criticada),[124] ocupando o seu lugar Antonio Álvarez Rodríguez.[117][125][126]

 
O defensa guipuscoano do Deportivo Javier Sagarzazu faleceu en agosto de 1987 mentres viaxaba co equipo para disputar un partido contra o Ourense.

Na tempada 1974–75 o equipo debutou na Terceira División baixo a dirección de Irulegui e mantendo boa parte dos xogadores da campaña anterior, con algunhas caras novas como Canario, Canosa ou Rivas. Quedou encadrado no grupo I, xunto con equipos galegos, asturianos, cántabros, castelán-leoneses e vascos, como o Lugo, o Lemos, o Langreo, o Caudal, o Turón, o Basconia ou o Sestao. O Deportivo colocouse na primeira posición na xornada 13, e xa non a abandonu en toda a tempada, proclamándose campión con dous puntos máis que o Ensidesa de Avilés.[127] Alfonso Castro, con 20 goles, foi o máximo goleador do equipo e o segundo do seu grupo, mentres que o chileno Muñoz foi o terceiro, con 15.[128] Para a tempada do seu regreso á categoría de prata chegou ao banco o militar coruñés José Antonio Naya, coñecido polo seu estilo férreo e intransixente, realizáronse fichaxes como as dos arxentinos Piris e Cocco, e debutou nun derbi contra o Celta o fisterrán Traba, que sería un dos maiores goleadores da historia do club. O equipo liderou a táboa durante varias xornadas, pero unha serie de malos resultados fixérono caer ata a quinta praza, a un punto dos postos de ascenso, na xornada 32, motivo polo que Naya foi cesado e substituído por Cheché Martín, quen tampouco conseguiu subir da quinta praza final.[129]

Nas seguintes campañas o club experimentou un declive deportivo que o mantivo lonxe dos postos de ascenso. Na tempada 1976/77 tivo ata catro adestradores (Héctor Rial, Martín, José López e Arza), e debutou na portería o betanceiro Buyo, rematando o equipo só dous puntos por riba do descenso. Tras un oitavo posto na 1977/78, volveu sufrir para manter a categoría na tempada seguinte, na que ocupou postos de descenso durante boa parte da competición. O adestrador Enrique Mateos foi cesado, sendo substituído por Luis Suárez, co que o equipo acabou finalmente un punto por riba do descenso. Para a tempada 1979/80 contratouse a García Verdugo, adestrador ata entón do Osasuna. O equipo comezou con tres derrotas consecutivas, caendo dende o principio aos postos de descenso, que ocuparía durante boa parte da tempada. O adestrador madrileño foi destituído tras 30 xornadas, co equipo no posto 18º, sentando no seu lugar o zamorano Joseíto,[130] que conseguiu tres vitorias e dous empates nos cinco primeiros partidos, gabeando ata a 12ª posición a falta de tres xornadas. Con todo, dúas derrotas nos dous seguintes encontros, fronte a Murcia e Levante, deixaron ao equipo coruñés practicamente descendido, feito que finalmente se consumou a pesar da vitoria contra o Getafe Deportivo na derradeira xornada.[131]

Deste xeito, despois de cinco anos en Segunda, o Deportivo caeu á Segunda B, categoría creada tres anos antes, sendo acompañado no seu descenso polo seu máximo rival, o Celta de Vigo. Para a tempada 1980–81 na categoría de bronce o cadro de xogadores experimentou unha profunda renovación con numerosos xogadores novos, entre eles varios subidos da canteira e do Fabril, como Alfredo, Eduardo, Chechu, Ramiro e Vicente Celeiro. Destacou tamén a incorporación do andaluz Silvi, que sería un alicerce na defensa deportivista durante os seguintes oito anos. O equipo adestrado por José Martínez acabou segundo, por detrás do Celta, volvendo ambos á Segunda División. O ascenso matemático logrouse a falta de dúas xornadas, tras golear por 5-1 ao Pontevedra en Riazor, con goles de García, Castro, Muñoz e dous de Traba.[132] O dianteiro de Fisterra foi o segundo máximo goleador do grupo, con 17 tantos.[133]

Longa travesía por Segunda (1981-1991)

editar

Para o regreso á categoría de prata o Deportivo reforzouse con numerosas fichaxes, entre elas as de Carreras, Pérez Durán, Moreno e Peralta, e subiu dende o Fabril Jaime Agulló, fillo do antigo xogador do mesmo nome. Tras unha irregular tempada, na que chegou a estar varias xornadas en descenso, acabou na 12ª posición, despois dun novo cambio no banco, ao que chegou o verinés Luis Rodríguez Vaz. O equipo realizou unha boa actuación ese ano na Copa do Rei, eliminando sucesivamente a Lugo, Arousa, Tenerife e Elche, acadando dez anos despois os cuartos de final, onde foi eliminado polo Sporting de Gijón, cun empate 1-1 en Riazor e derrota pola mínima no Molinón, cun gol de Ferrero.[134]

Na tempada 1982/83 regresou ao banco Arsenio Iglesias. Despois dunha década negra o Deportivo volveu ocupar os postos altos da clasificación, chegando á derradeira xornada na terceira posición. Con todo, o ascenso frustrouse nun último partido contra o Rayo Vallecano en Riazor que acabou en derrota, nun dos días máis tristes da historia do club.[135] O equipo coruñés chegou tamén ata a final da Copa da Liga de Segunda, onde caeu contra o Atlético Madrileño de Joaquín Peiró.[136] Arsenio continuou dous anos máis á fronte dos branquiazuis, pero con peores resultados, rematando na 9ª e na 13ª praza, moi lonxe do seu obxectivo. Ante as presións de certos sectores da contorna do club decidiu abandonar o seu posto.

Nas tempadas 1985/86 e 1986/87 pasaron polo club dous adestradores de Portugalete, Aranguren e Eusebio Ríos, cos que o Deportivo acabou na sexta e quinta posición respectivamente. Con todo, a situación económica do club, cunha débeda que non paraba de medrar dende había varios anos, e que ascendía nos anos 1980s a 600 millóns de pesetas, era complicada. Na tempada 1987-88 o equipo estivo a piques de descender de novo á Segunda B, nunha desgraciada campaña na que incluso chegou a falecer un dos xogadores do equipo, Javier Sagarzazu. Tralas destitucións dos adestradores Eusebio Ríos e Luis Rodríguez Vaz, o club recorreu de novo a Arsenio (que estaba adestrando a SD Compostela), cando faltaban 14 xornadas e o equipo coruñés ocupaba postos de descenso [137] Baixo o mando do técnico arteixán o Deportivo salvouse no minuto 92 do derradeiro partido, grazas a un solitario gol de Vicente Celeiro contra o Racing de Santander.[138][139] A nota positiva da tempada foi o debut de dous irmáns que escribirían algunhas das páxinas máis gloriosas do club durante os seguintes anos, Fran e José Ramón.

 
Augusto César Lendoiro presidiu o club entre os anos 1988 e 2014, a época de máis éxitos da súa historia.

Ese mesmo ano marcou un punto de inflexión na historia institucional do club coruñés, cando o 13 de xuño de 1988 se celebrou no Colexio dos Salesianos unha asemblea aberta e popular na que foi elixido presidente Augusto César Lendoiro.[2][139] Logo de acceder á presidencia, Lendoiro deu os primeiros pasos para levar o equipo ó cumio, modernizando a institución e fichando xogadores de peso que aumentaran o nivel do equipo.[2] A renovación de Arsenio para a tempada seguinte e a recuperación económica deron paso aos éxitos deportivos.

A primeira tempada da era Lendoiro comezou coa marcha de Silvi ao Racing Vilalbés, e a retirada de Traba, o máximo goleador da historia do club ata entón. En sentido inverso, o novo presidente realizou algunhas fichaxes, destacando as do uruguaio Martín Lasarte e a do brasileiro Raudnei. O equipo rematou décimo na liga, e deu a sorpresa na Copa do Rei, chegando por primeira vez na súa historia ás semifinais, despois de eliminar a Arenteiro, As Pontes, San Sebastián, Sabadell, Real Sociedad e Mallorca. Nas semifinais enfrontouse ao Valladolid de Vicente Cantatore. O Deportivo gañou na ida por 1-0 cun gol de Raudnei, mentres que na volta Albis empatou a eliminatoria no minuto 82, forzando unha prórroga na que o equipo de Valladolid saíu vitorioso cun tanto do lucense Manolo Peña.[140][141] Na 1989/90 o Deportivo rematou cuarto despois dunha irregular tempada, logrando unha das dúas prazas para a promoción de ascenso contra un rival de Primeira. Este foi o Tenerife, que esa mesma tempada eliminara ao Deportivo na primeira rolda da Copa do Rei. Os de Arsenio non pasaron do empate a cero no Heliodoro e caeron derrotados en Riazor cun gol de Eduardo Ramos, tendo que continuar un ano máis en Segunda.[142]

Foi finalmente na campaña 1990/91 cando Arsenio conseguiu o ascenso para o Deportivo. Nunha tempada con numerosas e importantes incorporacións, como as de Albis, Joaquín Villa, os vascos Yosu, Albistegi, Uralde e Mujika, ou os iugoslavos Kanatlarovski, Stojadinović e Đukić, o Deportivo mantívose toda a tempada entre os cinco primeiros. Nun último encontro fronte ao Murcia, en Riazor, no que ardeu parte do estadio, o Deportivo certificou o segundo posto, a un só punto do Albacete de Benito Floro, regresando á Primeira división case dúas décadas despois, e, igual que a vez anterior, con Arsenio no banco.[143] Ao remate do partido contra o Murcia, o adestrador arteixán anunciou a súa retirada dos bancos.[144][145] Comezaba unha nova era, na que Deportivo pasaría de ser dun equipo ascensor e ó bordo da desaparición, a un equipo que competiría á par dos grandes de Europa.

Dúas décadas na elite (1991-2011)

editar

Regreso a Primeira e Superdépor (1991-1998)

editar
 
O brasileiro Bebeto foi o símbolo do Super Depor.

Na temporada de retorno do Deportivo a Primeira, o club comezou con mal pé, e en abril de 1992 o presidente Augusto César Lendoiro destituíu a Marco Antonio Boronat tras ser goleado en Albacete, botando man unha vez máis da experiencia de Arsenio, case un ano despois de que este anunciase a súa retirada.[146] Volveu para salvar a categoría nas oito últimas xornadas, e conseguiu evitar o descenso directo pero non a promoción. O rival dos galegos naquela histórica promoción foi o Betis de Felipe Mesones. O Deportivo gañou na ida en Riazor cunha escasa marxe de 2-1, con goles de Albistegi e do búlgaro Kiriakov, mentres que o tenso partido de volta no Benito Villamarín acabou con empate a cero e cunha famosa e icónica aperta entre Arsenio e o capitán deportivista, Martín Lasarte.[147][148] Ademais neses días o equipo disputou por segunda vez na súa historia unhas semifinais da Copa do Rei. Con todo, os de Arsenio non puideron centrarse na eliminatoria copeira, pois o seu principal obxectivo era a promoción de permanencia, e caeron por un global de 3-1 contra o Atlético de Madrid de Luis Aragonés.[147]

Na tempada 1992-93, o club viuse obrigado a converterse en sociedade anónima deportiva. O club deseñou un modelo de accións economicamente alcanzables e primou os pequenos accionistas fronte aos grandes. Co obxectivo de non volver sufrir para manter a categoría o equipo renovouse e chegaron entre outros Nando, Aldana e os brasileiros Mauro Silva e Bebeto. Cos goles de Bebeto e Claudio o Deportivo conseguiu cinco vitorias nos primeiros cinco partidos, incluídos dous triunfos contra Celta de Vigo e Real Madrid. Derrotou tamén ao FC Barcelona de Cruyff e mantivo o liderado ata a undécima xornada, cando perdeu contra o Atlético de Madrid. Volveu ocupar o primeiro posto entre as xornadas 20 e 24, caendo logo ao terceiro posto que ocuparía ata o final de tempada. Deste xeito Arsenio clasificou ao Deportivo para a Copa da UEFA por primeira vez na súa historia.[149] Na Copa do Rei, pola contra, o equipo caeu en 1/16 de final contra o Mérida de Ufarte na quenda de penaltis.[150][151] Esa tempada Bebeto finalizou como máximo goleador da liga con 29 goles, converténdose no primeiro deportivista en conquistar o Trofeo Pichichi.[152]

 
A pegada que deixou o brasileiro Mauro Silva no Deportivo e na Coruña fixo que a cidade lle dedicase unha rúa.

Na seguinte tempada chegaron entre outros Voro, Donato e Alfredo. A campaña iniciouse coa viaxe do equipo branquiazul a Dinamarca para enfrontarse ó Aalborg BK, o seu primeiro rival na Copa da UEFA, partido que se disputaría o 14 de setembro de 1993. O club coruñés viaxou sen as dúas máximas estrelas, Bebeto e Mauro Silva, que estaban concentradas coa selección brasileira,[153] e formou con Liaño na portería; López Rekarte, Đukić, Voro e Paco Jémez na defensa; Nando, Fran, José Ramón e Donato no medio do campo; e Claudio e Manjarín na dianteira. O encontro rematou con vitoria danesa por 1-0, grazas a un gol de Søren Thorst na segunda parte.[154] Con todo, no partido de volta no estadio de Riazor, o Deportivo goleou aos daneses por 5-0, con tres goles de Bebeto e dous de Claudio.[154][155]

Na segunda rolda da competición europea o Deportivo eliminou o Aston Villa inglés, que viña de conseguir o subcampionato da Premier League,[156] por un marcador global de dous goles a un, logo de gañar o partido de volta no estadio de Villa Park en Birmingham (0-1). Finalmente o Deportivo caeu eliminado nos oitavos de final polo Eintracht Frankfurt alemán logo de perder por un gol a cero os dous partidos.[157] Tamén en oitavos quedaron fóra da Copa do Rei, onde os eliminou o Oviedo de Radomir Antić.

 
O defensa marroquí Noureddine Naybet xogou 284 encontros oficiais co club.

As cousas foron moito mellor na liga, onde con 22 vitorias e só 18 goles encaixados, ocuparon a primeira praza entre a xornada 14 e a 37. Chegaron á derradeira xornada contra o Valencia cun punto de vantaxe sobre o FC Barcelona, segundo, mentres Arsenio pedía cautela ante a excesiva euforia na Coruña.[158] No partido final o Deportivo non puido pasar do empate a cero co Valencia e Đukić fallou un famoso penalti no tempo de desconto, que podería terlle dado ao equipo galego o título de liga, que foi finalmente para Barcelona, cos mesmos puntos que os herculinos. A pesar da decepción o Deportivo de Arsenio conseguiu aquela tempada o segundo subcampionato da súa historia, 44 anos despois do primeiro.[159][160] Ademais, esa tempada o Dépor conseguiu o Trofeo Zamora con Liaño, que converteu o Deportivo no mellor equipo defensivo nunha tempada de Liga, encaixando tan só 18 goles nas 38 xornadas de Liga, o que fai unha media de 0,474 goles/partido.[161][162]

Na tempada 1994/95 o equipo mantivo practicamente o mesmo bloque de futbolistas, con Julio Salinas e Villarroya como únicas fichaxes destacadas. Os bos resultados continuaron e o Deportivo volveu acadar o subcampionato de liga, esta vez por detrás do Real Madrid de Valdano. Tamén na Copa da UEFA repetiu a actuación do ano anterior, caendo de novo en oitavos, despois de eliminar ao Rosenborg e o TIrol Innsbruck. Na terceira rolda o rival foi o Borussia Dortmund de Ottmar Hitzfeld. O Deportivo venceu na ida en Riazor por 1-0 cun gol de Bebeto, pero na volta no Westfalenstadion, un gol de Michael Zorc igualou a eliminatoria. O encontro foi á prórroga, na que Alfredo puxo por diante ao equipo galego, ata que nos tres últimos minutos, dous goles de Riedle e Ricken deixaron fóra aos branquiazuis, de novo ante un equipo alemán.[163][164]

 
O brasileiro Rivaldo foi a grande estrela do equipo na tempada 1996/97, tres anos antes de gañar o Balón de Ouro, xa no FC Barcelona.

Mais o grande éxito do Deportivo esa tempada chegou na Copa do Rei. O club coruñés iniciou a súa andaina na competición nos oitavos de final, vencendo ao Lleida de Mané por un global de 7 goles a 1, tres deles obra de Salinas. Nos cuartos de final o rival foi o Athletic de Javier Irureta, ao que o Deportivo deixou practicamente sentenciado no partido de ida en Riazor, cun resultado de 3-0, mentres que na volta o partido acabou con empate a cero. Nas semifinais o Superdépor derrotou por 0-2 ao Sporting de Gijón no partido de ida no Molinón, que xunto co 0-1 da volta foi suficiente para meterse na primeira final de Copa da historia do club.[165] A final disputouse contra o Valencia no Estadio Santiago Bernabéu e comezou o 24 de xuño de 1995. O marcador sinalaba un empate a un (con tantos de Manjarín para o Deportivo e de Mijatović para o Valencia), cando no minuto 79 o partido tivo que ser suspendido por mor da intensa choiva que estaba a caer na capital española. Tres días despois xogáronse os 11 minutos restantes, nos que o equipo de Arsenio conseguiu o primeiro título de Copa para un equipo galego, grazas a un gol de Alfredo.[166][167]

A pesar de todos estes éxitos e de que neste último ano o Deportivo se fixese campión de Copa, Arsenio saíu do club non sen certa polémica coa directiva presidida por Augusto César Lendoiro, sendo anunciado John Benjamin Toshack como o seu substituto meses antes do remate da tempada.[168][169] Chegaron ao equipo entre outros Begiristain, Radchenko e Milovanović, e o equipo gañou na pretempada o Trofeo Carthagineses y Romanos, goleando por 7-0 ao Bayern de Múnic en Cartaxena,[170] e o seu quinto Teresa Herrera, ao derrotar ao Flamengo de Romário e ao Real Madrid.[171] Uns días despois o club comezou oficialmente a tempada conquistando un novo título, ó alzarse coa Supercopa de España tras vencer de novo ao Real Madrid a dobre partido. A ida en Riazor rematou 3-0, con goles de Donato, Fran e Bebeto, nun partido no que foron expulsados os futbolistas do Real Madrid Buyo e Lasa, así como o seu adestrador, Jorge Valdano. No partido de volta o Deportivo gañou de novo, despois de remontar o gol inicial de Hierro con dous tantos de Manjarín e Begiristain.[172]

Como campión da Copa do Rei do ano anterior, o Deportivo accedeu á Recopa de Europa, que disputaban os campións das competicións de copa das diferentes federacións europeas. Estreouse na competición contra o APOEL de Nicosia, obtendo un empate na ida en Chipre e a vitoria en Riazor cunha histórica goleada por 8-0, con tantos de Bebeto (3), Radchenko (2), Begiristain, Donato e Aldana.[173] Nos oitavos de final o equipo de Toshack eliminou ao Trabzonspor turco con dúas vitorias e un global de 4-0, sendo os goleadores de novo Bebeto e Donato, con dous tantos cada un. Na seguinte rolda o rival foi Zaragoza, vixente campión do torneo, ao que o Deportivo gañou pola mínima na ida en RIazor, cun gol do coruñés David. No partido de volta na Romareda, os de Víctor Fernández lograron o empate cun tanto de Morientes na primeira parte, pero outro gol de Bebeto deulle ao equipo galego unha histórica clasificación para as semifinais da competición. Con todo, o Paris Saint-Germain frustrou o intento do Deportivo de acadar unha final europea, logrando a vitoria nos dous partidos, nos dous casos por un gol a cero, tantos marcados por Djorkaeff e Loko.[174][175][176]

O equipo finalizou 9º na liga, e Bebeto, autor de 25 goles na tempada e que chegou a marcar cinco nun mesmo partido contra o Albacete, decidiu non continuar no Deportivo, aceptando unha oferta do Flamengo brasileiro. Na tempada 1996-97 coa chegada de máis xogadores estranxeiros como Rivaldo, Naybet, Songo'o ou Flávio Conceição, o Deportivo mantívose entre os tres primeiros durante a primeira metade da liga, na que bateu o seu récord de xornadas imbatido, 17. Con todo, unha fase de malos resultados, con só catro puntos en sete xornadas, provocaron a saída de Toshack a falta de 19 xornadas para o final da competición, sendo substituído polo brasileiro Carlos Alberto Silva.[160] O Deportivo rematou terceiro, con 77 puntos, pero lonxe dos dous primeiros postos ocupados por Real Madrid (92) e FC Barcelona (90). Rivaldo foi o cuarto máximo goleador do campionato, con 21 goles.[177]

Para a tempada seguinte fichouse entre outros a Bassir, Hadji, Rufai e os brasileiros Djalminha e Luizão. Con estes dous últimos, sumados a Rivaldo e Conceição, xuntáronse no equipo catro dos membros do Palmeiras que fixeran historia no Campionato Paulista de 1996, gañando o título con 103 goles en 30 partidos.[178] Con todo, a afección coruñesa só puido desfrutar da esperada dupla Rivaldo-Djalminha durante o 52º Trofeo Teresa Herrera, pois a poucos días do inicio da liga o Barça fichou a Rivaldo logo de pagar a cláusula de rescisión de 4.000 millóns de pesetas, nunha polémica operación que provocou a inimizade de Lendoiro co presidente barcelonista, Joan Gaspart.[179] O equipo galego realizou unha mala campaña, chegando a ocupar postos de descenso mediada a competición. No mercado invernal chegaron Scaloni e Abreu, pero o Deportivo non puido superar o 12º posto final. Ademais, na Copa da UEFA o equipo coruñés sufriu a súa eliminación máis rápida, caendo na primeira rolda fronte ó AJ Auxerre por 2-1 e 0-0.[160][180]

O Eurodépor (1998-2004)

editar
 
O lateral dereito Manuel Pablo é o segundo futbolista con máis encontros disputados na historia do club (482).

Na tempada 1998–99 chegou ó banco coruñés o adestrador irundarra Javier Irureta procedente do Celta de Vigo.[181] Nese momento incorporáronse ó club xogadores como Manuel Pablo, Romero, Pauleta, Ziani, Schürrer ou Turu Flores entre outros. Logo de conquistar o Trofeo Teresa Herrera e o Trofeo Ramón de Carranza, o Deportivo finalizou a liga en sexta posición, clasificándose para a Copa da UEFA e alcanzando as semifinais da Copa do Rei, onde foi eliminado polo Atlético de Madrid, logo de empatar (0-0) no partido de ida e perder (1-0) no partido de volta.[182][183]

Na tempada 1999–00 deixou o club o asturiano Manjarín, mentres que se realizaron importantes corporacións como as do madrileño Víctor, procedente do Racing de Santander, ou o neerlandés Roy Makaay, que viña de marcar 14 goles co Tenerife na pasada tempada. Durante as primeiras xornadas o equipo mantívose na parte alta da táboa, pero o gran pulo chegou a partir da 10ª xornada. Dende ese momento o Deportivo encadeou sete vitorias consecutivas, derrotando entre outros ao FC Barcelona de Louis van Gaal e ao Celta de Víctor Fernández, e colocouse líder con oito puntos sobre o segundo clasificado, propio Celta. Pouco despois goleou ao Real Madrid 5-2 en Riazor e, aínda que o Barcelona conseguiu achegarse a dous puntos dos coruñeses, estes xa non abandonaron o primeiro posto ata o final da tempada. Con Songo'o, Djalminha, Pauleta, Fran, Mauro Silva, Donato, Naybet, Turu Flores e Roy Makaay como protagonistas, o Dépor proclamouse campión de liga o 19 de maio de 2000, nun estadio de Riazor cheo ante o Espanyol, logo de gañar 2-0 con goles de Donato e Makaay.[184] O Deportivo pechou deste xeito unha tempada de liga na que finalmente conseguiu cinco puntos de vantaxe sobre o segundo e o terceiro clasificados, Barcelona e Valencia respectivamente, convertendo a cidade da Coruña na segunda cidade máis pequena, logo de Donostia, que conseguía un título de liga.[182][185]

Con todo, as participacións dos deportivistas na competición europea e na Copa do Rei foron máis discretas. Na Copa da UEFA o equipo branquiazul eliminou nas dúas primeiras roldas ao Stabæk noruegués e ao Montpellier francés. Na terceira rolda enfrontouse ao Panathinaikos grego, ao que derrotou na Coruña por 4-2, con goles de Donato, Djalminha, Pauleta e un en propia meta do peruano Percy Olivares. No partido de volta en Atenas o adiantouse o Panathinaikos cun gol de Asanović, pero o empate de Roy Makaay certificou o pase do Deportivo aos oitavos de final. A continuación enfrontouse ao Arsenal de Wenger, que daquela marchaba segundo na Premier League inglesa, perdendo case todas as opcións xa no partido de ida en Highbury, no que os londinienses obtiveron un 5-1 con goles de Dixon, Henry (2), Bergkamp e Kanu, mentres que Djalminha fixo o único gol galego.[186] O resultado do encontro de volta foi de 2-1, quedando así fóra da competición. Na competición copeira tamén chegou aos oitavos de final, sendo desta volta o Osasuna o que apeou aos de Irureta da competición.[182]

 
Diego Tristán logrou un trofeo Pichichi co Deportivo e é o máximo goleador da historia do club, con 110 goles.

O título de liga conseguido na tempada 1999-00 supuxo a clasificación directa por primeira vez na historia do club para disputar a Liga de Campións da UEFA. Para este novo reto europeo, o club reforzouse con importantes fichaxes, destacando entre elas as de Molina, Diego Tristán, Valerón, Pandiani, Capdevila ou Duscher. A tempada comezou coa chegada dun novo título, a segunda Supercopa de España, conquistada despois de derrotar ó Espanyol por 2 goles a 0 (0-0 no partido de ida, e 2-0 na volta disputada en Riazor, con tantos de Djalminha e Tristán).[187][188]

Na estrea dos branquiazuis na Liga de Campións o equipo quedou encadrado no grupo E, xunto co Hamburgo alemán, o Panathinaikos grego, e a Juventus de Turín. Debutou na máxima competición europea o 13 de setembro do ano 2000, no Estadio Spyros Louis de Atenas contra o Panathinaikos. Formou con Molina, Manuel Pablo, Naybet, Romero, Donato, Víctor, Emerson, Fran, Mauro Silva, Pandiani e Diego Tristán. O polaco Krzysztof Warzycha adiantou ao equipo grego na primeira parte, ata que Naybet puxo o empate preto do final do partido, que rematou 1-1.[189] A súa primeira vitoria na Champions chegou só seis días despois no estadio de Riazor contra o Hamburgo. O Deportivo adiantouse no primeiro tempo cun gol de Pandiani que foi empatado na segunda parte por Barbarez. Xa no tempo de desconto, Lionel Scaloni fixo o 2-1 definitivo.[190] O equipo coruñés mantívose invicto durante toda a primeira fase de grupos e, aínda que só logrou gañar outro partido (contra o Panathinaikos en Riazor), acabou como líder do grupo, conseguindo así o pase á segunda fase de grupos.

Nesta, quedou encadrado no grupo B, xunto a Paris Saint-Germain, Milan e Galatasaray. Na primeira xornada derrotou ao equipo francés no Parque dos Príncipes, e a pesar das dúas derrotas nos seguintes dous partidos, obtivo sete dos nove últimos puntos, subindo ata a primeira praza do grupo e logrando unha histórica clasificación para os cuartos de final. Especialmente lembrado é o encontro da quinta xornada contra o PSG en Riazor, no que o equipo de Luis Fernández se puxo 0-3 tras dous goles de Leroy e un de Jay-Jay Okocha, antes de que o Deportivo protagonizase unha histórica remontada con catro goles de cabeza: un triplete de Pandiani (que saíra dende o banco) e o outro de Tristán.[191][192] O seu rival en cuartos foi o Leeds United, adestrado polo irlandés David O'Leary. O equipo inglés deixou encamiñada a eliminatoria no partido de ida en Elland Road, con tres goles de Harte, Smith e Ferdinand, contra un Deportivo que notou as ausencias de Donato e Mauro Silva.[193][194] No partido de volta na Coruña, os braquiazuis realizaron un gran partido e estiveron a piques de empatar a eliminatoria, gañando por 2-0 con tantos de Djalminha e Tristán, pero foi insuficiente para continuar na competición.[195]

 
O brasileiro Djalminha é un dos futbolistas máis emblemáticos da época dourada do Deportivo.

Na liga, o Deportivo ocupou a segunda posición durante toda a segunda volta, acabando a sete puntos do Real Madrid de Vicente del Bosque.[196] Peor lle foi na Copa do Rei, onde caeu eliminado nos dezaseisavos de final fronte ó Tenerife, equipo da Segunda División adestrado por Rafa Benítez.[197]

Na súa segunda participación na Liga de Campións, na 2001/02, o equipo volveu quedar invicto na fase de grupos e acadou de novo o primeiro posto, por diante de Manchester United, Lille e Olympiacos. Obtivo catro empates e dúas vitorias, ambas contra o Manchester de Ferguson, campión da última Premier League, ao que derrotou por 2-1 en Riazor e por 2-3 en Old Trafford. Na segunda fase os seus rivais foron o Arsenal, o Bayer Leverkusen e a Juventus. Dous goles de Tristán e Makaay serviron para derrotar ao equipo inglés en Riazor na primeira xornada. A continuación, o equipo sufriu unha derrota por 0-3 contra o Leverkusen no BayArena e empatou a cero goles contra a Juventus no Stadio delle Alpi. Cos catro equipos empatados a catro puntos, chegouse á cuarta xornada, na que o Deportivo derrotou á Juve en Riazor con tantos de Tristán e Djalminha (2-0), mentres que o Arsenal goleou por 4-1 ao Bayer Leverkusen.

Na penúltima xornada enfrontouse ao Arsenal no antigo estadio de Highbury. Nese encontro, considerado un dos mellores da súa historia, o Deportivo foi moi superior a un Arsenal que acabaría gañando ese ano a Premier, e no que xogaban entre outros estrelas como Seaman, Campbell, Vieira, Pires, Bergkamp ou Henry.[198] O resultado foi de 0-2, sendo Valerón e Naybet os autores dos tantos, e significou o pase matemático aos cuartos de final, por segundo ano consecutivo.[198] O seu rival nos cuartos foi o Manchester, ao que xa se enfrontara na primeira fase, pero nesta ocasión os resultados foron opostos. O Manchester gañou na ida en Riazor por 0-2, cun gran gol de David Beckham e outro de Van Nistelrooy, e conseguiu tamén a vitoria en Old Trafford, esta vez por 3-2, con dous tantos de Solskjær e un de Giggs.[199][200]

 
A Cidade Deportiva de Abegondo foi inaugurada no 2003.

Por outra banda, na liga o equipo moveuse toda a tempada pola zona alta da táboa, chegando a liderala en nove xornadas. Na xornada 35 enfrontouse en Mestalla ao Valencia de Rafa Benítez, que lideraba a clasificación, cun punto de vantaxe sobre o Real Madrid e dous sobre o Deportivo. O equipo coruñés caeu derrotado pola mínima, reducíndose entón a loita polo título a valencianos e madrileños. O Valencia proclamouse campión na penúltima xornada, e na última o Deportivo derrotou por 3-0 ao Real Madrid en Riazor, con goles de Fran, Makaay e Pandiani, superando así ao equpo branco na táboa e facéndose co quinto, e ata a data último, subcampionato de liga da súa historia. Diego Tristán gañou ese ano o Trofeo Pichichi, logo de anotar 21 goles na liga, tres máis que Kluivert e Morientes.[187][201]

Con todo, o maior éxito da tempada chegou coa consecución da segunda Copa do Rei para o club. O Deportivo foi eliminando a Marino de Luanco, Cultural Leonesa, L'Hospitalet, Valladolid e Figueres, meténdose por segunda vez na súa historia nunha final. Por petición do Real Madrid, a RFEF elixiu como sede da final o Estadio Santiago Bernabéu e como data o 6 de marzo, o día no que o club branco cumpría 100 anos de historia.[202] O Deportivo dominou o partido dende o inicio e adiantouse con dous goles de Sergio e Tristán na primeira parte. Aínda que na segunda o Real Madrid recortou distancias por medio de Raúl o partido rematou con 1-2 para os coruñeses e Fran levantou a Copa, estragando a festa do centenario que o club branco pretendía culminar con ese título.[203][204][205] O partido pasou á historia co alcume de Centenariazo, dado o seu parecido coa final do Mundial de 1950, que historicamente foi coñecida como Maracanazo.

 
Juan Carlos Valerón disputou 422 partidos oficiais coa camiseta do Deportivo en 13 tempadas.

A tempada 2002/03 comezou coa conquista da terceira Supercopa de España da historia do Deportivo, despois de derrotar ao Valencia, campión de liga. No encontro de ida en Riazor, o resultado foi de 3-0 para os coruñeses, con goles de Valerón, Víctor e Naybet,[206] mentres que na volta en Mestalla gañou de novo o Deportivo, cun solitario gol de Víctor.[207] Finalizou na terceira posición no campionato de liga, por detrás de Real Madrid e Real Sociedad, e Roy Makaay fíxose co Trofeo Pichichi e a Bota de Ouro, despois de sumar 29 goles.[208] O equipo conseguiu chegar ás semifinais da Copa do Rei, onde foi eliminado polo Mallorca de Gregorio Manzano, que logo se proclamou campión.

Iniciou a Liga de Campións 2002/03 xogando contra o Bayern de Múnic no Estadio Olímpico de Múnic, vencendo por 2-3 cun triplete de Roy Makaay, e entrando na historia como o primeiro equipo español en derrotar ao club alemán no seu estadio.[209] Gañou tamén ao Lens en Riazor, ao Bayern tamén en Riazor e ao Milan en San Siro, clasificándose para a seguinte fase na segunda posición, empatado a puntos co primeiro, o Milan. Na segunda fase quedou encadrado no Grupo D, xunto coa Juventus, o Manchester United e o FC Basel. Logrou sete puntos de nove posibles en Riazor, cun empate contra a Juve e vitorias contra Manchester e Basel, pero non puido sumar ningún punto fóra da casa. O equipo inglés ocupou a primeira praza final, con 13 puntos, mentres que os outros tres remataron nun triplo empate a sete puntos, ocupando o Deportivo o último posto.[210]

Na tempada 2003/04 o equipo finalizou de novo na terceira posición na liga, mentres que na Copa do Rei caeu eliminado nos oitavos de final contra o Atlético de Madrid. Con todo, a grande actuación do club esa tempada chegaría na Liga de Campións. e fixo historia ó chegar ás semifinais da Liga de Campións.[187] Despois de eliminar ao Rosenborg na rolda previa, quedou encadrado no grupo C, con AEK, PSV e Monaco. Empatou co equipo grego no Apostolos Nikolaidis de Atenas,[211] antes de afrontar dous partidos seguidos en Riazor, logrando dúas vitorias: 2-0 contra o PSV de Guus Hiddink, e 1-0 contra o Monaco de Didier Deschamps.[212][213]

 
O portugués Jorge Andrade foi un dos protagonistas nas semifinais da Liga de Campións 2003/04.

O 5 de novembro de 2003, no estadio Lois II de Mónaco, o Deportivo sufriu a súa maior derrota en competición europea e unha das maiores da súa historia en calquera competición, encaixando un 8-3 contra o Monaco, con catro goles de Dado Pršo, que celebraba ese día o seu 29º aniversario.[214][215] Con todo, o equipo repúxose e no seguinte encontro venceu ao AEK por 3-0.[216] O derradeiro partido da primeira fase foi contra o PSV no Philips Stadion de Eindhoven. O Deportivo chegou ao encontro con 10 puntos, empatado co Monaco e con tres puntos de vantaxe sobre o PSV. Adiantouse o PSV con dous goles de De Jong e Robben, que deixaban ao Deportivo virtualmente eliminado da competición. Irureta introduciu entón un cambio ofensivo, substituíndo a Sergio por Luque, e no primeiro balón que tocou, o catalán anotou un gol dende 35 metros que obrigaba ao equipo neerlandés a anotar tres goles máis.[217] O partido rematou despois de que Pandiani e De Jong marcasen un gol máis para cada equipo, e o Deportivo clasificouse segundo por detrás do Monaco.

Nos oitavos de final o Deportivo quedou emparellado coa Juventus de Lippi, á que eliminou con dúas vitorias pola mínima, con goles de Luque e Pandiani.[218] O seguinte rival foi outro equipo italiano, o Milan de Carlo Ancelotti, vixente campión de Europa. A ida en San Siro acabou 4-1 para os italianos, a pesar do gol de Pandiani no minuto 11, que foi remontado con dous tantos de Kaká, un de Shevchenko e outro de Pirlo. Dúas semanas despois, o 7 de abril de 2004, o partido de volta en Riazor converteuse nun dos encontros máis lembrados da historia do club e da Liga de Campións, pois o Deportivo logrou unha remontada que parecía case imposible, eliminando ao Milan cun 4-0, tralos goles conseguidos por Pandiani, Valerón, Luque e o capitán Fran.[219][220][221]

O Deportivo acadou así por primeira e única vez na súa historia as semifinais da Liga de Campións, onde se enfrontou ao FC Porto, adestrado por José Mourinho. O partido de ida no Estádio do Dragão acabou con empate a cero, e co polémico cartón vermello amosado polo árbitro Markus Merk ao defensa deportivista Jorge Andrade, por dar un suave golpe co pé ao seu compañeiro da selección portuguesa e amigo Deco.[222][223] Deste xeito o Deportivo non puido contar co portugués para o partido de volta en Riazor, e tampouco con Mauro Silva, este último sancionado por acumulación de cartóns amarelos. O partido de volta decidiuse no minuto 60, despois de que César derribase a Deco na área e Pierluigi Collina asubiase penalti. Molina non puido deter por pouco o lanzamento do brasileiro Derlei, que cruzou a portería e deixou ao Deportivo ás portas da súa primeira final continental.[224][225]

Centenario e decaemento (2004-2007)

editar
Artigo principal: Centenario do Deportivo.

A partir da tempada 2004/05 o Deportivo padeceu un empeoramento dos seus resultados. Disputou por última vez a Liga de Campións, caendo eliminado sen conseguir ningunha vitoria, mentres que acabou oitavo na liga. Ao remate da competición deixaron o club os históricos Fran e Mauro Silva, aos que se sumou o adestrador Javier Irureta, este último despois de sete anos á fronte do equipo. Joaquín Caparrós converteuse no novo adestrador do equipo, repetindo o oitavo posto en liga. En canto á competición europea, participou na Copa Intertoto, na que foi eliminado na final contra o Olympique de Marsella.[226]

 
Deportivo da Coruña no 2008.

No verán de 2006 celebrouse o centenario do club, cun partido que enfrontou en Riazor aos antigos membros do Superdépor cun equipo de veteranos do club, e con Arsenio e Amancio nos respectivos bancos. Disputaron o partido entre outros Liaño, Buyo, Nando, Fran, José Ramón, Mauro Silva, Donato, Claudio, Bebeto, Naybet, Djalminha, Vicente Celeiro, Pardo ou Cholo, este último xa con 62 anos.

A tempada 2006/07 supuxo unha auténtica revolución no cadro de xogadores. Moitos dos pesos pesados do vestiario, como Molina, Scaloni, Víctor ou Diego Tristán abandonaron a entidade, que investiu 9,3 millóns de euros na fichaxe de máis dunha ducia de xogadores, a maioría novos e con proxección, entre os que destacaban Riki, Filipe Luis, Lopo, Juan Rodríguez ou Arbeloa. Produciuse tamén unha reformulación dos obxectivos deportivos, fixándose estes na permanencia.[227] O Deportivo acabou na posición 13º, a peor dos últimos 15 anos, e o mal xogo e o desencontro coa bancada propiciaron a saída do técnico andaluz despois de dúas temporadas.

A etapa de Lotina e fin dun ciclo (2007–2011)

editar

A era de Miguel Ángel Lotina no banquiño branquiazul daba comezou na tempada 2007-08.[228] O mexicano Andrés Guardado firmou polo Deportivo, procedente do Atlas de Guadalajara, nunha operación valorada en 7 millóns de euros,[229] mentres que Jorge Andrade marchou á Juventus, que pagou 10 millóns polo xogador.[230] Nesta temporada, tras unha primeira volta do campionato con posicións preto do descenso, o equipo conseguiu rematar unha segunda volta con bos resultados, clasificándose para a Copa Intertoto tres anos despois da última participación en Europa, tras quedar 9º por encima do Athletic de Bilbao (o seu máis próximo perseguidor inscrito para a Intertoto).[231] O equipo xogou en xullo de 2008 a Copa Intertoto na que se enfrontou ó Bnei Sakhnin, conxunto árabe de Israel.[232] No partido de ida en Israel o Deportivo gañou 1-2 con tantos de Lafita e Riki, mentres que na volta, xogada en Riazor, o resultado foi de 1-0 con gol de Valerón.[233] Con este resultado o equipo clasificouse para a previa da Copa da UEFA, onde o seu rival foi o Hajduk Split croata, ao que tamén eliminou, despois dun empate sen goles en Riazor e unha vitoria por 0-2 no estadio Poljud de Split, clasificándose así para unha competición europea despois de 4 anos de ausencia.[234]

 
Andrés Guardado foi un referente do proxecto deportivista entre 2007 e 2012.

A pretempada 2008–09 estivo marcada polas fichaxes de Aranzubia,[235] Zé Castro[236] e o mexicano Omar Bravo.[237] Na primeira rolda da Copa da UEFA 2008/09 precisou da quenda de penaltis e dun inspirado Aranzubía, que parou tres lanzamentos, para eliminar ao Brann noruegués.[238] Na fase de grupos, con partidos a unha soa volta, o Deportivo gañou ao Feyenoord de Roy Makaay e ao Nancy francés,[239] empatou contra o Lech Poznań en Polonia e perdeu co CSKA de Moscova,[240][241] logrando o pase a dezaoitavos como segundo clasificado do grupo.[242] Alí foi finalmente eliminado polo Aalborg BK danés, despois de perder por un resultado global de 6-1.[243] No campionato doméstico o Deportivo rematou sétimo e sumou os puntos suficientes para superar o seu eterno rival histórico, o Celta de Vigo, na clasificación histórica da Liga, grazas á continuada permanencia do conxunto olívico na segunda división.

Na tempada 2009–10, o equipo realizou unha gran primeira volta, ocupando postos europeos durante máis de 20 xornadas (3 delas en prazas de Liga de Campións). Namentres, as lesións levárono a realizar unha mala segunda volta na que asinou unha xeira de 11 partidos consecutivos sen gañar. Finalmente o equipo terminou na 10ª posición.[2][244] Nesta tempada debutaron co primeiro equipo varios xogadores do Fabril: Juan Domínguez, Rochela, Dani Rodríguez, Seoane, Añón e Raúl.

Na tempada 2010–11 ocupou postos de descenso durante varias xornadas e chegou ao derradeiro partido no 17º lugar, un punto por riba do equipo que marcaba o descenso, o Zaragoza de Javier Aguirre. Con todo, na última xornada o equipo aragonés gañou no Ciutat de Valencia, mentres que o Valencia derrotou por 0-2 ao Deportivo en Riazor, con dous goles de Aduriz e Soldado que devolveron o equipo galego á Segunda División, tras 20 anos seguidos na categoría de elite. O Deportivo converteuse no primeiro e único equipo que perdía categoría con 43 puntos.[245][246]

Período de inestabilidade (2011-actualidade)

editar

Novos ascensos e descensos (2011-2014)

editar
 
Na tempada 2011/12 o Deportivo proclamouse campión da Segunda División con récord de puntos (91).

Tras un inicio irregular en segunda división e con José Luis Oltra no banquiño, a tempada 2011–12 rematou co equipo como campión da categoría, producíndose o ascenso o 27 de maio de 2012, ao derrotar por 2-1 ao Huesca a falta dunha xornada para rematar o campionato, con goles de Riki e Xisco.[247] O 3 de xuño de 2012, na derradeira xornada, o Deportivo venceu ao Villarreal B e conseguiu alcanzar a cota de 91 puntos, récord na categoría (a anterior marca estaba en 88 puntos, conseguidos polo Real Valladolid na tempada 2006–07).[248]

Porén, ó comezo da tempada en 1ª División, o 30 de decembro de 2012, Oltra foi despedido tras sumar soamente 12 puntos nos primeiros 17 partidos e ocupar o equipo a última posición da táboa.[249] Foi substituído no banco do conxunto herculino polo adestrador portugués Domingos Paciência.[250] Mais os resultados non melloraron a situación do club, que continuaba no último lugar da táboa, conseguindo sumar só 4 puntos en 6 partidos, e ó cabo de mes e medio tamén Paciência foi cesado.[251]

O 11 de febreiro de 2013, Augusto César Lendoiro firmou o contrato que vinculaba ó adestrador Fernando Vázquez á entidade branquiazul.[252] Debutou en Riazor contra ó Real Madrid, conseguindo poñer contra as cordas ao equipo branco cun gol de Riki, aínda que os madrileños acabaron remontando nos minutos finais, con goles de Kaká e Higuaín.[253][254] Pese a comezar bastante mal (3 derrotas e 1 empate) o conxunto coruñés enlazou 4 vitorias seguidas, entre elas o derbi galego contra o Celta de Vigo. O Dépor, que semellaba desafiuzado, volvía á loita pola permanencia,[255] pero unha soa vitoria nos últimos sete partidos, impediron ao equipo de Vázquez acadar ese obxectivo, volvendo descender por segunda vez en tres anos. O descenso consumouse ao perder pola mínima na derradeira xornada contra a Real Sociedad en Riazor, sendo Griezmann o autor do gol que condenaba aos coruñeses.[256][257]

Pese ó descenso, Vázquez seguiu á fronte do banco deportivista e, cunha primeira volta case perfecta fóra de Riazor (pese a complicacións en casa), rematou como campión de inverno. Fóra do plano deportivo, o 10 de xaneiro foi un día clave para o futuro do club, pois presentouse ante o xuíz concursal unha proposta de convenio na Audiencia Provincial da Coruña que obtivo o apoio do 59,44% dos acredores, pero non do acredor principal, a Axencia Tributaria.[258] Por outra banda, na xunta de accionistas celebrada o 21 de xaneiro a candidatura encabezada por Tino Fernández acadou un 72,09% dos votos, alzándose como novo presidente do club.[259] Finalmente, o 31 de maio de 2014 o Dépor volveu á categoría raíña trala vitoria contra o Real Jaén por 1 a 0.[260]

Catro anos na máxima categoría (2014-2018)

editar

Pese a que Vázquez firmara un ano máis de contrato, o Deportivo decidiu prescindir dos servizos do de Castrofeito, so pretexto dunhas declaracións polémicas deste.[261] Ese mesmo verán o Deportivo contratou como adestrador a Víctor Fernández,[262] mais os resultados non acompañaron e o Dépor vía perigar a salvación. Con todo a directiva deulle varias oportunidades, pero o equipo non remataba de funcionar. Todo isto fixo que, tralo empate co Córdoba, último na clasificación, Fernández fose cesado como adestrador do Deportivo.[263]

 
O estadio de Riazor momentos despois da vitoria do Deportivo sobre o Real Jaén o 31 de maio de 2014 (1-0), coa que acadou o ascenso a Primeira División.

O 9 de abril de 2015 chegou como adestrador o antigo xogador do club, Víctor Sánchez del Amo,[264] que transformou o xogo do equipo, pese a que os resultados non melloraron demasiado. Chegou á última xornada contra o FC Barcelona dependendo de si mesmo para manterse en Primeira. O 2-0 inicial a favor dos culés fixo pensar na perda da categoría, pero dous goles, de Lucas Pérez e Diogo Salomão, e varias intervencións chaves de Fabricio mantiveron o club en primeira división ó rematar o partido con empate a dous.[265] A salvación do equipo propiciou a continuidade do técnico madrileño unha tempada máis, na que o cadro herculino se reforzou con xogadores como Fernando Navarro, Cani, Alejandro Arribas, Pedro Mosquera, Fayçal Fajr, Luis Alberto ou Fede Cartabia, e logrou o traspaso de Lucas Pérez. O 1 de setembro de 2015 o club anunciou que pagara toda a débeda prevista para a tempada 2015–16, unha cantidade que ascendía a 3.169.861,80 euros máis 99.177,59 de xuros.[266] Esa temporada o Deportivo realizou unha gran primeira volta na que finalizou 9º, chegando a ocupar postos de Europa League durante nove xornadas. Con todo, o equipo realizou unha mala segunda volta na que gañou unicamente dous partidos, o segundo deles na penúltima xornada fronte ó Villarreal CF por 0-2, co que asegurou matematicamente a permanencia na máxima categoría do fútbol español.[267] A pesar da salvación, o 30 de maio de 2016 Víctor Sánchez foi destituído debido á mala relación con algúns xogadores e á mala segunda volta do equipo.[268] O 10 de xuño o Deportivo anunciou que o substituto de Víctor Sánchez para a tempada 2016-17 sería o bilbaíno Gaizka Garitano.[269]

A tempada 2016-17 comezou con altos e baixos. Xa en 2017 e despois de dúas derrotas contra Alavés (0-1) e Leganés (4-0), o equipo decidiu rescindir o contrato de Garitano, que foi substituído por Pepe Mel o 28 de febreiro. O adestrador madrileño conseguiu o obxectivo da permanencia, destacando a vitoria por 2-1 en Riazor contra un FC Barcelona que levaba 19 partidos consecutivos sen perder en liga.

 
Deportivo da Coruña no 2015.

Na tempada 2017-18, o equipo só conseguiu dúas vitorias nos primeiros nove partidos, sendo un dos equipos máis goleados do campionato. O 24 de outubro de 2017, o Deportivo destituíu a Pepe Mel e o seu cargo foi ocupado por Cristóbal Parralo, ata entón adestrador do Fabril.[270] Porén, o cambio de adestrador non fixo que mellorasen os resultados do equipo e Parralo foi destituído o 4 de febreiro de 2018, co equipo na 17ª posición e despois de 3 vitorias, 3 empates e 9 derrotas entre Liga e Copa.[271] Ó día seguinte anunciouse a chegada do neerlandés Clarence Seedorf para dirixir ao equipo.[272] A falta de 3 xornadas para finalizar o campionato, o 29 de abril de 2018, o equipo caeu derrotado contra o FC Barcelona por 2-4, nun partido no que Leo Messi asinou un triplete en Riazor.[273] A derrota deixaba o equipo no 18º posto, a 12 puntos do 17º, o Levante, e certificaba o descenso dos coruñeses á Segunda División.[274]

Afundimento (2018-actualidade)

editar
 
Fernando Vázquez adestrou o Deportivo en dúas etapas, logrando o ascenso a Primeira na campaña 2013/14.

A tempada 2018-19 comezou con novo adestrador, Natxo González,[275] tras o despido de Seedorf.[276] Aínda que durante os primeiros meses de competición, o equipo estivo entre os postos altos da clasificación,[277] unha mala xeira de resultados levou ao seu despido en abril[278] e á chegada de Pep Martí.[279] Finalmente o Deportivo acabou sexto, o que lle daba dereito a xogar os playoffs de ascenso a Primeira.[280] Na primeira eliminatoria eliminou o Málaga tras gañar en Riazor 4-2, con dous goles de Carlos Fernández, outro de Pedro e outro de Borja Valle,[281] e na Rosaleda 0-1, con gol do capitán Álex Bergantiños.[282] Na final enfrontouse ao Mallorca, e no partido de ida en Riazor o Deportivo logrou unha vantaxe de 2-0, con goles de Fede Cartabia e Quique González, nun encontro no que Bergantiños sufriu unha dura patada na cara por parte de Marc Pedraza, sendo sometido logo a unha intervención cirúrxica e recibindo 70 puntos de sutura.[283][284] O capitán coruñés non puido disputar o partido de volta Son Moix, no que o Mallorca remontou a eliminatoria e fíxose co ascenso, ao gañar por 3-0 con goles de Budimir, Salva Sevilla e Abdón Prats.[285]

Para a tempada 2019-20 chegou ao banco Juan Antonio Anquela, mais foi destituído o 7 de outubro tras os malos resultados acadados nas 10 primeiras xornadas de competición (1 vitoria, 5 empates e 4 derrotas), co equipo ocupando postos de descenso a Segunda B.[286] Foi substituído polo arousán Luis César Sampedro,[287] que foi cesado pouco despois, cuns números aínda peores que os de Anquela (1 vitoria, 4 empates e 6 derrotas).[288] O equipo chegou a encadear 19 xornadas sen gañar e ocupaba a derradeira posición, a 7 puntos da salvación, no momento no que chegou ao banco Fernando Vázquez.[289]

A segunda etapa do técnico de Castrofeito no Deportivo comezou de xeito inmellorable, con seis vitorias nos seis primeiros partidos, que serviron para saír dos postos de descenso e subir ata a 14ª praza.[289] A competición viuse interrompida durante uns meses por mor da irrupción da pandemia de COVID-19, e trala volta aos terreos de xogo o Deportivo colocouse con catro puntos sobre o descenso a falta de catro xornadas para o remate. A continuación o equipo perdeu en Málaga pola mínima e recibiu en Riazor ao Extremadura, que se impuxo por 2-3 grazas a dous goles nos minutos finais do coruñés e exdeportivista Pinchi.[290] No penúltimo partido o Deportivo viaxou a Anduva, onde apañou a terceira derrota consecutiva a mans do Mirandés, cun solitario gol do irundarra Martín Merquelanz.[291] Na mesma xornada producíronse as vitorias do Lugo e o Albacete, que adiantaron na clasificación aos coruñeses, agora no posto 19º. O Deportivo recibía na derradeira xornada ao Fuenlabrada, pero o mesmo día do partido detectáronse varios casos de COVID-19 no cadro de xogadores,[292] polo que o partido foi aprazado.[293] Pola súa banda o Lugo e o Albacete gañaron os seus respectivos encontros, consumando así o descenso do Deportivo, que aínda gañando o partido pendente non tería posibilidades de permanencia. A directiva do club (presidido dende xaneiro por Fernando Vidal, trala dimisión de Paco Zas) realizou varias reclamacións, entendendo que a competición quedara adulterada ao non se disputar todos os encontros con horario unificado, e levou os asuntos aos tribunais,[294] pero non puido evitar o descenso á Segunda DIvisión B catro décadas despois.[295][296]

 
O coruñés Álex Bergantiños capitaneou o equipo nos peores momentos deportivos da historia do club.

No plano institucional, pouco antes do remate da tempada celebrouse no PALEXCO unha xunta extraordinaria de accionistas, onde se votaron tres ampliacións de capital, as dúas primeiras para converter en accións a favor de Abanca 35 millóns de euros que se lle debían a dito banco, e unha terceira aberta aos socios e outros afeccionados por valor doutros 35 millóns de euros (e que finalmente só ascendeu a 300.000 euros).[297] A proposta precisaba do voto favorable de dous terzos do capital social representado, e obtivo finalmente o 96%. Deste xeito Abanca pasou a ser o accionista maioritario do Deportivo, cun 78% das accións, que finalmente quedaron nun 75% tralo peche da ampliación aberta ao público.[298][299][297]

Para a tempada 2020/21 o club realizou unha ampla remodelación no seu cadro de xogadores, con numerosas fichaxes, entre elas a do internacional costarriqueño Celso Borges, que regresaba ao equipo no que mlitara tres tempadas e media uns anos antes, e a do venezolano Miku. Ademais subiron ao primeiro equipo varios xogadores do Fabril, como Villares, Valín e Gandoy. A pandemia condicionou a disputa da liga, que mudou o seu sistema de competición, quedando o Deportivo encadrado nun subgrupo xunto con outros nove equipos galegos e castelán-leoneses. Mantívose invicto durante as sete primeiras xornadas, ocupando a primeira posición da táboa, pero dúas derrotas nos dous seguintes partidos, contra Celta B e Zamora, así como o pobre xogo do equipo provocaron a destitución de Fernando Vázquez trala novena xornada.[300] Foi substituído polo coruñés Rubén de la Barrera e catro meses despois o Deportivo remataba a primeira fase na cuarta posición, un punto menos que os tres primeiros clasificados (Celta de Vigo B, Unionistas de Salamanca e Zamora), perdendo toda opción de ascenso a Segunda. Finalmente na segunda fase clasificouse para a nova Primeira RFEF, xunto co Racing de Ferrol.[301] Durante o transcurso da tempada, Abanca forzou a dimisión da directiva presidida por Fernando Vidal, e colocou a Antonio Couceiro como novo presidente do club.[302]

Para a estrea na Primeira División RFEF contratouse ao adestrador abulense Borja Jiménez e o cadro de xogadores viviu unha nova renovación, sendo o capitán Álex Bergantiños o único supervivente da época de Segunda División.[303] O equipo comezou a tempada cunha goleada por 5-0 sobre o Celta B e ocupou a primeira praza durante case a metade da competición. Con todo, unha xeira de malos resultados a partir da xornada 22 fixeron que fose superado polo Racing de Santander, polo que tivo que se conformar coa segunda praza e coa disputa da promoción de ascenso, que tivo como sede a propia Galicia. A gran masa de afeccionados do Deportivo fixo que se lle asignase o estadio de Riazor, por ser o de maior capacidade da comunidade.[304] Nas semifinais enfrontouse ao Linares Deportivo, ao que derrotou por 4-0, con dous tantos de Quiles, un de Mario Soriano e outro de Bergantiños.[305] O seu rival na final foi o Albacete, adestrado polo anterior técnico do Deportivo, Rubén de la Barrera. Con tódalas entradas vendidas,[306] o público de Riazor viu ao Deportivo adiantarse no marcador por medio de Soriano, antes de que Alberto colocase o empate no marcador, forzando a prórroga. Ao club coruñés bastáballe con manter o empate no tempo suplementario para lograr o ascenso, debido á súa mellor clasificación na tempada regular, pero un gol de Jordi Sánchez no minuto 113 culminou a remontada do club manchego e condenou ao Deportivo a outro ano na terceira categoría do fútbol español.[307]

Borja Jiménez continuou como adestrador no inicio da tempada 2022/23, pero o pobre xogo do equipo provocou a súa destitución despois de só 7 xornadas, sendo substituído por Óscar Cano.[308] O último día de 2022 fíxose oficial o regreso de Lucas Pérez, catro anos e medio despois da súa marcha da Coruña.[309] O dianteiro renunciou así ao contrato que lle restaba no Cádiz e baixou dúas categorías ata a Primeira División RFEF, pagando el mesmo a metade do preto do millón de euros que custou o traspaso.[310] A súa fichaxe acaparou titulares en numerosos medios deportivos arredor do mundo, destacando estes o insólito no fútbol moderno da súa decisión de antepoñer o cariño por un club ao beneficio económico.[311][312][313]

Con Cano no banco, o Deportivo mantívose en zona de promoción de ascenso durante case toda a tempada, pero sen chegar en ningún momento ao liderado, obxectivo prioritario do club.[314] Xa sen opcións de ascenso directo e con boa parte da afección en contra,[315] o adestrador foi cesado o 15 de maio de 2023, despois dunha derrota contra o Linares por 3-2 na xornada 36, sendo substituído por Rubén de la Barrera.[316]

O técnico coruñés dirixiu o equipo nos dous últimos partidos da liga regular, unha vitoria por 4-0 sobre o Algeciras na casa e un empate a un gol contra o Pontevedra en Pasarón, antes de encarar a promoción de ascenso. No partido de ida das semifinais ante o Castellón, diante dos 28.828 espectadores de Riazor (cifra récord para a categoría), o Deportivo conseguiu unha vitoria pola mínima. Con todo, na volta en Castàlia, o Deportivo volveu quedar eliminado por segundo ano consecutivo, despois dun intenso partido con sete goles e unha prórroga que o club coruñés disputou con dez xogadores, trala expulsión do porteiro Ian Mackay, que sufriu o encontro máis desafortunado da súa carreira.[317][318]

 
O atacante Lucas Pérez xogou no Deportivo en tres etapas diferentes e capitanea o equipo dende 2024.

O novo fracaso deportivo provocou a dimisión do Consello de Administración do club e a destitución de Rubén de la Barrera, a pesar de que este dirixiu o equipo en só catro partidos e contaba cun grande apoio entre a afección.[319][320] O 29 de xuño milleiros de seareiros do Deportivo levaron a cabo unha histórica manifestación contra as últimas decisións de Abanca, entidade propietaria do club.[321]

De xeito semellante ás anteriores campañas, para a 2023/24 o Deportivo sufriu unha profunda remodelación no seu cadro de xogadores, deixando o equipo case unha vintena de futbolistas da tempada 2022/23, entre elas a do seu capitán, Álex Bergantiños, que colgou as botas despois de 21 anos no club.[322] Como novo adestrador chegou o vasco Imanol Idiakez.[323]

Os pobres resultados na parte inical da campaña levaron o equipo a ocupar por primeira vez na súa historia postos de descenso á cuarta categoría do fútbol español e o nivel de xogo do conxunto coruñés tocou fondo na 11ª xornada, cando caeu goleado por 3-0 a mans do Real Unión no Stadium Gal de Irún. A dolorosa derrota provocou unha importante conversa interna entre o corpo técnico e os xogadores, que segundo os propios protagonistas marcou un punto de inflexión na dinámica do equipo.[324][325]

Tras vencer á SD Logroñés, dous empates ante Tarazona e Osasuna Promesas deixaron na corda frouxa a Idiakez, que afrontou o encontro da 15ª xornada ante o Barça Atlètic con rumores dunha posible destitución se non conseguía un bo resultado.[326] A situación complicouse co gol inicial do filial catalán, pero Villares conseguiu empatar e xa no tempo de desconto, Davo culminou unha remontada que salvou o cargo do adestrador.[327][328] O xogo do equipo foi mellorando nos seguintes partidos, favorecido pola irrupción dos dous xogadores considerados como as maiores "perlas" da canteira, Mella e Yeremay, e co regreso á senda do gol de Lucas, que non conseguira ver portería nos cinco primeiros meses de competición, e que trala marcha de Mackay no mercado invernal, herdou o brazalete de capitán.[329][330]

O 14 de xaneiro de 2024, ante a Cultural Leonesa, produciuse a derradeira derrota da tempada do Deportivo, que a continuación encadeou sete vitorias consecutivas, escalando ata un liderado que xa non abandonaría. Con 15 vitorias e 4 empates na segunda volta, o club coruñés proclamouse campión a falta de dúas xornadas, despois de derrotar ao Barça Atlètic nun estadio de Riazor ateigado con 31.833 espectadores, a cifra máis alta da historia da categoría, e con ducias de milleiros de seareiros nos arredores do estadio.[331][332] Tralo ascenso o equipo disputou a final de campións contra o Castellón, gañando tanto na ida en Riazor como na volta en Castàlia, proclamándose así campión absoluto da categoría.[333]

Notas

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 "El "Real Club Deportivo" celebra hoy el vigésimo aniversario de su fundación". El Noroeste (en castelán) (13322). 9 de xaneiro de 1927. p. 1. Consultado o 19 de maio de 2024. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 "Historial del Real Club Deportivo de La Coruña, S.A.D.". lafutbolteca.com (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  3. ↑ "De la región". Diario de Galicia (en castelán) (182). 8 de xullo de 1909. p. 2. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  4. ↑ "Notas de sport". El Eco de Galicia (en castelán) (1146). 26 de maio de 1910. p. 2. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  5. ↑ "Partidos de foot-ball y de rugby". El Eco de Galicia) (en castelán) (1373). 14 de febreiro de 1911. p. 1. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  6. ↑ "Os primeiros partidos do Deportivo ante un club estranxeiro cumpren 110 anos". Deportivo da Coruña. 16 de abril de 2021. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  7. ↑ "De sport". La Voz de Galicia (en castelán). 17 de abril de 1911. p. 1. 
  8. ↑ "En Riazor". El Eco de Galicia (en castelán) (1492). 4 de xullo de 1911. p. 1. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  9. ↑ "Notas de Sport". El Eco de Galicia (en castelán) (1857). 5 de setembro de 1912. p. 1. Consultado o 17 de novembro de 2021. 
  10. ↑ "Partidos de "foot-ball"". El Noroeste (en castelán) (6221). 8 de setembro de 1912. p. 1. Consultado o 17 de novembro de 2021. 
  11. ↑ "Copa ESPAÑA de la Federación Española de Clubs de football" (PDF). Vida Sportiva (en castelán) (17). 15 de setembro de 1912. p. 5. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  12. ↑ "Notas de sport". El Correo Gallego (en castelán) (11694). 8 de xullo de 1913. p. 1. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  13. ↑ "De sport". La Voz de Galicia (en castelán). 29 de agosto de 2014. p. 3. 
  14. ↑ "De sport". La Voz de Galicia (en castelán). 31 de agosto de 2014. p. 2. 
  15. ↑ "De sport". La Voz de Galicia (en castelán). 7 de setembro de 2014. p. 2. 
  16. ↑ "De sport". La Voz de Galicia (en castelán). 25 de outubro de 2014. p. 3. 
  17. ↑ "Elección de directivas". La Voz de Galicia (en castelán). 10 de decembro de 1917. p. 1. 
  18. ↑ "Notas deportivas". El Ideal Gallego (en castelán) (486). 18 de agosto de 1918. p. 2. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  19. ↑ "Restaurado un cadro de Lloréns de 1911 que representa por primeira vez as cores do Deportivo con Virgilio como protagonista". Deportivo da Coruña. 26 de decembro de 2018. Consultado o 11 de novembro de 2021. 
  20. ↑ "«Real Frtuna» «Real Deportivo»". El Diario de Pontevedra (en castelán) (10441). 3 de febreiro de 1919. p. 2. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  21. ↑ "Notas deportivas". El Ideal Gallego (en castelán) (627). 11 de febreiro de 1919. p. 2. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  22. ↑ "Ecos deportivos. El pleito del día".". Galicia. Diario de Vigo (en castelán) (384). 25 de outubro de 1923. p. 6. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  23. ↑ "El pleito Federación-Deportivo. Texto integro del fallo de la Federación Española". El Ideal Gallego (en castelán) (1952). 23 de decembro de 1923. p. 3. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  24. ↑ "Ecos deportivos. Un fallo de la nacional". Galicia. Diario de Vigo (en castelán) (437). 26 de decembro de 1923. p. 6. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  25. ↑ "Ecos deportivos. El pleito gallego. Fallo de la nacional". Galicia. Diario de Vigo (en castelán) (461). 23 de xaneiro de 1924. p. 6. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  26. ↑ "Federación gallega. Nota oficial". Galicia. Diario de Vigo (en castelán) (469). 1 de febreiro de 1924. p. 6. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  27. ↑ "Deportes. Asamblea de la Federación Gallega". El Ideal Gallego (en castelán) (1993). 12 de febreiro de 1924. p. 3. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  28. ↑ "El pleito del fútbol gallego". El Pueblo Gallego nº 548 (en castelán). 1 de novembro de 1925. p. 3. 
  29. ↑ "El caso Isidro. Dicen los clubs Celta y Deportivo". El Ideal Gallego nº 2.408 (en castelán). 26 de setembro de 1925. p. 2. 
  30. ↑ "Se resuelve el pleito gallego". El Ideal Gallego nº 2.471 (en castelán). 9 de decembro de 1925. p. 8. 
  31. ↑ Ventureira, Rubén (10 de novembro de 2011). "El nacimiento del derbi gallego". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  32. ↑ "La selección uruguaya y el R.C. Deportivo". La Voz de Galicia (en castelán). 3 de maio de 1924. p. 1. 
  33. ↑ "European Trip of Uruguay 1924". rsssf.com (en inglés). Consultado o 14 de novembro de 2021. 
  34. ↑ "Otras noticias". La Voz de Galicia (en castelán). 22 de abril de 1924. p. 1. 
  35. ↑ "Los grandes encuentros internacionales". El Ideal Gallego (en castelán) (2100). 17 de xuño de 1924. p. 3. Consultado o 14 de novembro de 2021. 
  36. ↑ "Notas deportivas". El Correo Gallego (en castelán) (16475). 21 de xuño de 1924. p. 1. Consultado o 14 de novembro de 2021. 
  37. ↑ "Una gran victoria". La Voz de Galicia (en castelán). 20 de xuño de 1924. p. 2. 
  38. ↑ "Brillante victoria del Deportivo". El Ideal Gallego (en castelán). 11 de novembro de 1924. p. 8. Consultado o 5 de xaneiro de 2020. 
  39. ↑ "El nacimiento del derbi gallego". La Voz de Galicia (en castelán). 10 de novembro de 2011. Consultado o 5 de xaneiro de 2020. 
  40. ↑ "Deportes". Galicia (en castelán) (82). 22 de marzo de 1926. p. 2. Consultado o 14 de novembro de 2021. 
  41. ↑ "Lista dos campións de Galicia". RSSSF (en inglés). Consultado o 13 de novembro de 2021. 
  42. ↑ "Deportivo 8 - Real Unión de Valladolid, 0". El Ideal Gallego (en castelán) (2836). 8 de marzo de 1927. p. 7. Consultado o 14 de novembro de 2021. 
  43. ↑ "Los partidos de ayer". El Eco de Santiago (en castelán) (14347). 18 de febreiro de 1929. p. 3. Consultado o 17 de novembro de 2021. 
  44. ↑ "El Deportivo es vencido en Mendizorroza". El Noroeste (en castelán) (13997). 19 de febreiro de 1929. p. 3. Consultado o 17 de novembro de 2021. 
  45. ↑ "El Deportivo, tras un garndioso match, elimina al Racing de Santander al vencerle por cinco goals a cero". El Balón (en castelán) (410). 18 de abril de 1932. pp. 14–16. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  46. ↑ "El Deportivo de la Coruña derrota al Real Madrid por 2 a 0". La Zarpa (en castelán). 10 de maio de 1932. p. 9. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  47. ↑ "El Deportivo bate al Madrid por 2-0". El Pueblo Gallego (en castelán) (2534). 10 de maio de 1932. p. 8. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  48. ↑ "El Deportivo elimina sensacionalmente al Madrid". El Balón (en castelán) (414). 16 de maio de 1932. pp. 8–11. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  49. ↑ "Eliminado el Deportivo en Barcelona". La Voz de Galicia (en castelán). 31 de maio de 1932. p. 7. 
  50. ↑ "El Deportivo venció al Levante, por siete a uno, clasificándose para los octavos de final". El Ideal Gallego (en castelán) (3936). 18 de abril de 1933. p. 5. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  51. ↑ "El Deportivo bate al Osasuna por 5-0 y se clasifica para los cuartos de final de la Copa de España, donde se eliminará con el Athletic de Bilbao". El Ideal Gallego (en castelán) (3958). 16 de maio de 1933. p. 5. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  52. ↑ "El Eiriña ganó anteayer en su campo, clasificándose campeón del torneo". El Pueblo Gallego (en castelán) (4020). 30 de xuño de 1936. p. 5. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  53. ↑ Álvarez, Juan Carlos (2019). "1926-1939: Do nacemento do fútbol profesional ata o final da guerra" (PDF). Valor e mestría: 83. ISBN 978-84-453-5316-5. 
  54. ↑ Corcuera, José Ignacio (1 de decembro de 2018). "Futbolistas nacionales fallecidos en la Guerra Civil (2)" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 03 de decembro de 2021. Consultado o 3 de decembro de 2021. 
  55. ↑ "En La Coruña - Fusilamientos". El Compostelano (en castelán). 30 de xullo de 1936. p. 1. Consultado o 27 de maio de 2020. 
  56. ↑ Ventureira, Rubén (24 de setembro de 2008). "Galeano dedica un relato a un deportivista fusilado en 1936". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  57. ↑ "Varios Consejos de Guerra". La Voz de Galicia (en castelán). 19 de agosto de 1937. p. 3. 
  58. ↑ "Antonio Peinado García "Mella"". Nomes e Voces. Consultado o 12 de novembro de 2021. 
  59. ↑ "Luis Cornide Quiroga". Nomes e Voces. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  60. ↑ "El primer ascenso". Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  61. ↑ "El Deportivo conquista el ascenso a la Primera División" (en castelán) (6703). 6 de maio de 1941. p. 3. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  62. ↑ "Película del partido". El Ideal Gallego (en castelán) (6703). 6 de maio de 1941. p. 4. Consultado o 18 de novembro de 2021. 
  63. ↑ "En su primer partido de prmera división, el Deportivo venció apuradamente al Castellón por 2-1". El Ideal Gallego (en castelán) (7830). 30 de setembro de 1941. p. 5. Consultado o 22 de novembro de 2021. 
  64. ↑ "Spain, Final Tables 1939-1949" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 19 de abril de 2016. 
  65. ↑ "Acuña: Juan Acuña Naya" (en castelán). bdfutbol.com. Consultado o 19 de abril de 2016. 
  66. ↑ "UN CLUB POLIDEPORTIVO DURANTE MEDIO SÉCULO (1942-1992)". Deportivo da Coruña (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  67. ↑ "Un viaje desde el Corralón de A Gaiteira" (en inglés). riazor.org. Consultado o 19 de abril de 2016. 
  68. ↑ "En partido homenaje a Reboredo, el Deportivo vence al Celta por 4 a 0". La Noche (en castelán) (7970). 9 de setembro de 1946. p. 4. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  69. ↑ "El Celta venció al Deportivo por cuatro a tres". El Pueblo Gallego (en castelán) (7287). 24 de decembro de 1946. p. 3. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  70. ↑ "Franco Reyes y Rafael firmaron ayer por el Deportivo". La Voz de Galicia (en castelán). 4 de agosto de 1948. p. 3. 
  71. ↑ "Rafael Franco, un artista del balón". Arquivado dende o orixinal o 31 de agosto de 2010. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  72. ↑ "El nuevo entrenador del Deportivo". El Correo Gallego (en castelán) (24056). 18 de maio de 1949. p. 3. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  73. ↑ "Historia dos xuvenís". Deportivo da Coruña. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  74. ↑ "Botana deja el Alcoyano y ficha por el Coruña". La Noche (en castelán) (8799). 3 de agosto de 1949. p. 3. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  75. ↑ "Triunfo rotundo del Deportivo, en Riazor, sobre el Real Madrid". La Noche (en castelán) (8832). 12 de setembro de 1949. p. 3. Consultado o 22 de novembro de 2021. 
  76. ↑ "Mesa revuelta". El Pueblo Gallego (en castelán) (8163). 1 de setembro de 1949. p. 3. Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  77. ↑ "Deportivo, 5 - Valencia, 1". El Correo Gallego (en castelán) (24290). 21 de febreiro de 1950. p. 4. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  78. ↑ "Tres equipos en lucha por el título de campeón". La Noche (en castelán) (9017). 21 de abril de 1950. p. 3. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  79. ↑ "El Deportivo empató en San Mamés con el Atlético de Bilbao a dos tantos". El Correo Gallego (en castelán) (24343). 25 de abril de 1950. p. 4. Consultado o 23 de novembro de 2021. 
  80. ↑ "Historia de lo que pudo ser y no fue". Arquivado dende o orixinal o 07 de xullo de 2009. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  81. ↑ "Spain, Final Tables 1949-1959" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 19 de abril de 2016. 
  82. ↑ "El Celta consiguió el traspaso de Guimeráns". El Pueblo Gallego (en castelán) (3972). 29 de agosto de 1950. p. 3. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  83. ↑ "La Orquesta Canaro, una de las mejores delanteras del Deportivo". Arquivado dende o orixinal o 07 de novembro de 2011. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  84. ↑ "La figura de Dagoberto". Arquivado dende o orixinal o 17 de marzo de 2011. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  85. ↑ "Botana sufre fractura de tibia y peroné de la pierna izquierda". La Región (en castelán) (10382). 28 de novembro de 1950. p. 4. Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  86. ↑ "La actualidad deportivista". La Voz de Galicia (en castelán). 13 de marzo de 1951. p. 5. 
  87. ↑ "Arsenio Iglesias, el 'Zorro de Arteixo'". Arquivado dende o orixinal o 12 de febreiro de 2009. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  88. ↑ "La victoria del Barcelona sobre el Deportivo llegó con excesiva facilidad". La Noche (en castelán). 29 de outubro de 1951. p. 1. Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  89. ↑ Relaño, Alfredo (23 de outubro de 2016). "Helenio Herrera, en el derbi gallego más dramático". El País (en castelán). Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  90. ↑ "Helenio Herrera afirma que nunca olvidará la colaboración de los jugadores". La Voz de Galicia (en castelán). 15 de xullo de 1953. p. 5. 
  91. ↑ "El Balón de Oro". Arquivado dende o orixinal o 30 de outubro de 2014. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  92. ↑ "El Balón de Oro Luis Suárez revela quién y por qué lo echó del Deportivo". La Voz de Galicia (en castelán). 17 de decembro de 2019. Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  93. ↑ "La Coruña jugó un torneo oficial uruguayo". Ovación Digital (en castelán). 6 de agosto de 2017. Consultado o 16 de decembro de 2021. 
  94. ↑ "El bicampeonato de 1953-1954" (en castelán). 9 de xaneiro de 2020. Consultado o 16 de decembro de 2021. 
  95. ↑ "Con todos los honores, el Deportivo se adjudica el X Trofeo Teresa Herrera, al vencer al Atlético de Bilbao (2-1)". La Noche (en castelán) (10755). 2 de setembro de 1955. p. 4. Consultado o 24 de novembro de 2021. 
  96. ↑ "Temporada 1957-1958". Deportivo da Coruña. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  97. ↑ "Los portugueses hermanos Mendoza ficharon por el Deportivo". El Pueblo Gallego (en castelán) (11253). 27 de abril de 1958. p. 10. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  98. ↑ "El Orense fue vencido en el estadio del Couto, por el Deportivo (0-2)". El Pueblo Gallego (en castelán) (11298). 24 de xuño de 1958. p. 8. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  99. ↑ "El Deportivo venció al Orense por 2 a 0". La Noche (en castelán) (11628). 23 de xuño de 1958. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  100. ↑ "Deportivo, 2 - Orense, 1". La Noche (en castelán) (11634). 30 de xuño de 1958. p. 8. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  101. ↑ "Amancio, talento para exportar". Arquivado dende o orixinal o 09 de marzo de 2010. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  102. ↑ "Veloso, el delantero más hábil". Arquivado dende o orixinal o 13 de marzo de 2016. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  103. ↑ "El Deportivo conquistó el XVII Trofeo Teresa Herrera". La Noche (en castelán) (12627). 10 de setembro de 1962. p. 5. Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  104. ↑ "R. C. Deportivo, 2 - Betis, 1". La Noche (en castelán) (12907). 22 de abril de 1963. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  105. ↑ "R. C. Deportivo, 1 - Levante, 2". La Noche (en castelán) (12937). 27 de maio de 1963. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  106. ↑ "El Deportivo con un pie en segunda". El Pueblo Gallego (en castelán) (13935). 28 de maio de 1963. p. 14. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  107. ↑ "El Levante, en Primera División". La Noche (en castelán) (12943). 3 de xuño de 1963. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  108. ↑ "R. C. Deportivo, 8 - Alavés, 2". La Noche (en castelán) (13202). 23 de marzo de 1964. pp. 5, 7. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  109. ↑ "Alirón, Deportivo campeón". La Noche (en castelán) (13219). 13 de abril de 1964. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  110. ↑ "El Deportivo derrotó al Oporto por 2-0". La Noche (en castelán) (13338). 29 de agosto de 1964. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  111. ↑ "Partido memorable". La Noche (en castelán) (13339). 31 de agosto de 1964. p. 5. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  112. ↑ Resumo do 19º Trofeo Teresa Herrera (NO-DO) (en castelán). 1964. 
  113. ↑ "Carniglia se hizo cargo de la preparación del Deportivo". La Noche (en castelán) (13408). 19 de novembro de 1964. p. 6. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  114. ↑ "Actualidad deportivista". La Noche (en castelán) (14119). 8 de febreiro de 1967. p. 11. Consultado o 25 de novembro de 2021. 
  115. ↑ "Los sesenta - el equipo ascensor" (en castelán). RCD A Coruña. Arquivado dende o orixinal o 01 de abril de 2016. Consultado o 6 de maios de 2016. 
  116. ↑ "Olsen, destituído. Arsenio pasa con carácter provisional a su puesto". La Voz de Galicia (en castelán). 31 de decembro de 1970. p. 19. 
  117. ↑ 117,0 117,1 "Años setenta - los peores años" (en castelán). RCD A Coruña. Arquivado dende o orixinal o 01 de abril de 2016. Consultado o 21 de maio de 2016. 
  118. ↑ "El Deportivo - Después de un año de padecer - En primera división". El Pueblo Gallego (en castelán). 8 de xuño de 1971. p. 15. Consultado o 28 de maio de 2021. 
  119. ↑ Guillín, Pepe. "Beci, el goleador" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 26 de novembro de 2021. Consultado o 11 de xaneiro de 2011. 
  120. ↑ "Argentino a prueba por el Coruña". El Pueblo Gallego (en castelán) (17552). 29 de xullo de 1971. p. 12. Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  121. ↑ "Deportivo y Pontevedra, hundidos". El Pueblo Gallego (en castelán) (18107). 23 de maio de 1973. p. 18. Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  122. ↑ "0-0: Justo resultado en Riazor". El Pueblo Gallego (en castelán). 15 de xuño de 1971. p. 11. Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  123. ↑ "Valió el triunfo del Mallorca (2-1)". La Voz de Galicia (en castelán). 14 de maio de 1974. p. 27. 
  124. ↑ "Sánchez Candamio, confirmó su dimisión". El Pueblo Gallego (en castelán) (18385). 12 de abril de 1974. p. 15. Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  125. ↑ "Antonio Alvarez, presidente interino". La Voz de Galicia (en castelán). 19 de abril de 1974. p. 35. 
  126. ↑ "Un año en lo más bajo" (en castelán). riazor.org. 26 de decembro de 2013. Consultado o 22 de maio de 2016. 
  127. ↑ "Terceira división española 1974/75". BDFutbol (en castelán). Consultado o 26 de novembro de 2021. 
  128. ↑ "Máximos goleadores". La Voz de Galicia (en castelán). 27 de maio de 1975. p. 25. 
  129. ↑ "Naya rescindió su contrato". La Voz de Galicia (en castelán). 28 de abril de 1976. p. 39. 
  130. ↑ "Joseíto, entrenador del Deportivo". La Voz de Galicia (en castelán). 10 de abril de 1980. p. 51. 
  131. ↑ "El Deportivo cavó su fosa". La Voz de Galicia (en castelán). 27 de maio de 1980. p. 27. 
  132. ↑ "Ascenso confirmado". La Voz de Galicia (en castelán). 12 de maio de 1981. p. 27. 
  133. ↑ "Segunda División B 1980/81". BDFutbol (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  134. ↑ "El Gijón ganó con apuros: 1-0". La Voz de Galicia (en castelán). 18 de febreiro de 1982. p. 51. 
  135. ↑ Centeno, Alexandre (6 de outubro de 2012). "El Rayo que destrozó Riazor". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  136. ↑ "Jugando con 10 hombres, el Deportivo acorraló al At. Madrileño al que ganó por 1 -0". La Voz de Galicia (en castelán). 30 de xuño de 1983. p. 52. 
  137. ↑ "Sagarzazu falleció cuando se dirigía a Carral con el Deportivo para jugar contra el Orense". La Voz de Galicia (en castelán). 17 de agosto de 1987. p. 17. 
  138. ↑ "#ANosaHistoria: 30 anos do gol que salvou ao Dépor". Deportivo da Coruña. 22 de maio de 2018. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  139. ↑ 139,0 139,1 "Los años 80". Deportivo da Coruña (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 1 de abril de 2016. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  140. ↑ "#ANosaHistoria: Hai 30 anos que o Dépor xogaba a súa primeira semifinal de Copa". Deportivo da Coruña. 6 de xuño de 2019. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  141. ↑ "Patética eliminación do Deportivo (2-0) e escándalo en Valladolid". 15 de xuño de 1989. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  142. ↑ "25 años del histórico gol de Eduardo Ramos en Riazor" (en castelán). 11 de xuño de 2015. Consultado o 30 de maio de 2021. 
  143. ↑ "Lembramos a temporada do inesquecible ascenso do 9 de xuño de 1991 #Queimamosomeigallo". Deportivo da Coruña. 9 de xuño de 2016. Consultado o 30 de maio de 2021. 
  144. ↑ "Arsenio, feliz y relajado, anuncia su retirada tras consumar su gran sueño". La Voz de Galicia (en castelán) (A Coruña ed.). 10 de xuño de 1991. p. 24. 
  145. ↑ "Radiografía de un gallego astuto". La Voz de Galicia (en castelán). 10 de xuño de 1991. p. 52. 
  146. ↑ "El último regreso de Arsenio". La Opinión A Coruña (en castelán). 24 de xaneiro de 2020. Consultado o 31 de maio de 2021. 
  147. ↑ 147,0 147,1 Centeno, Alexandre (15 de xuño de 2017). "«¡Ay, Martín, qué emoción!»". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  148. ↑ "A Lasarte le hicieron dos regalos para el corazón" (en castelán). 16 de xuño de 2017. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  149. ↑ "Los noventa: Real Club Deportivo de La Coruña SAD". Deportivo da Coruña (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 1 de abril de 2016. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  150. ↑ "Un ´ex-Mérida´" (en castelán). 20 de decembro de 2003. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  151. ↑ "Copa do Rei 1992-93". linguasport.com (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  152. ↑ "TODOS LOS PICHICHIS DE LA LIGA ESPAÑOLA DESDE 1928" (en castelán). webprincipal.com. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  153. ↑ "Aalborg, un viejo conocido del Deportivo que trae buenos recuerdos a Riazor" (en castelán). 19 de decembro de 2008. Consultado o 29 de outubro de 2021. 
  154. ↑ 154,0 154,1 "El Aalborg quiere venganza ante el Depor". UEFA (en castelán). 7 de xaneiro de 2009. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  155. ↑ Rodriguez Cudeiro, Juan Luis (18 de febreiro de 2009). "Cuando el deportivismo cruzó Europa en coche". El País (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  156. ↑ "England 1992/93" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 31 de maio de 2016. 
  157. ↑ "RC Deportivo La Coruña 1993-94" (en inglés). UEFA. Consultado o 31 de maio de 2016. 
  158. ↑ ""Nos la quitan de los fuciños": El origen de la frase más célebre de Arsenio Iglesias" (en castelán). 16 de maio de 2020. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  159. ↑ "El histórico y fatídico penalti de Djukic cumple 25 años". Marca (en castelán). 14 de maio de 2019. Consultado o 31 de maio de 2021. 
  160. ↑ 160,0 160,1 160,2 "En Europa". Deportivo da Coruña (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 1 de abril de 2016. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  161. ↑ "Todos los zamoras de la liga española desde 1958" (en castelán). webprincipal.com. Consultado o 31 de maio de 2016. 
  162. ↑ "1ª División Temporada 1993 / 94" (en inglés). LaFutbolteca.com. Consultado o 17 de xuño de 2016. 
  163. ↑ Aguiar, Iván (15 de abril de 2014). "El día de la crueldad alemana" (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  164. ↑ Romero de Paz, Fernando (12 de abril de 2013). "Cuando el Borussia Dortmund también hizo llorar al deportivismo" (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  165. ↑ "Copa do Rei 1994-95". linguasport.com (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  166. ↑ Centeno, Alexandre (26 de xuño de 2020). "Bebeto, Alfredo, Manjarín y Fran reviven la conquista de la Copa de 1995". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 31 de maio de 2021. 
  167. ↑ "#ANosaHistoria: Un cuarto de século do primeiro título branquiazul, a Copa de 1995". Deportivo da Coruña. 27 de xuño de 2020. Consultado o 31 de maio de 2021. 
  168. ↑ "Benjamin Toshack será el sustituto de Arsenio desde la próxima temporada". La Voz de Galicia (en castelán). 23 de marzo de 1995. p. 43. 
  169. ↑ Hermida, Xosé (2 de maio de 1995). "Arsenio cuenta los días para abandonar el Deportivo". El País (en castelán). Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  170. ↑ Sanz, Miguel (14 de agosto de 2019). "24 años del Deportivo 7 – Bayern 0 que supuso el trofeo más grande de la historia blanquiazul" (en castelán). Consultado o 9 de decembro de 2021. 
  171. ↑ Ríos, Xoán (20 de agosto de 1995). "El Depor ya es de oro". Mundo Deportivo (en castelán). p. 26. Consultado o 9 de decembro de 2021. 
  172. ↑ "Supercopa de España 1996". resultados-futbol.com (en castelán). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  173. ↑ "El Apoel saca brillo al Deportivo" (en castelán). 29 de setembro de 1995. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  174. ↑ "El último minuto destroza al Deportivo". El País (en castelán). 5 de abril de 1996. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  175. ↑ "El sueño europeo del Deportivo se desvaneció en París". La Región (en castelán). 19 de abril de 1996. Consultado o 27 de novembro de 2021. 
  176. ↑ "Cup Winners' Cup 1995-96" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 17 de xuño de 2016. 
  177. ↑ "Primeira División 1996/97". BDFutbol (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  178. ↑ "El gran Palmeiras de los 90" (en castelán). 7 de abril de 2018. Consultado o 10 de decembro de 2020. 
  179. ↑ "Gaspart recuerda el fichaje “con nocturnidad y alevosía” de Rivaldo, por el que Lendoiro dejó de hablarle" (en castelán). 22 de maio de 2019. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  180. ↑ "1997/98 Matches. First round". UEFA (en inglés). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  181. ↑ "Irureta: Javier Iruretagoyena Amiano" (en castelán). bdfutbol.com. Consultado o 17 de xuño de 2016. 
  182. ↑ 182,0 182,1 182,2 "Los últimos años" (en castelán). RCD A Coruña. Arquivado dende o orixinal o 26 de agosto de 2016. Consultado o 17 de xuño de 2016. 
  183. ↑ "Copa del Rey 1998-99" (en castelán). linguasport.com. Arquivado dende o orixinal o 23 de xuño de 2016. Consultado o 17 de xuño de 2016. 
  184. ↑ Segurola, Santiago (20 de maio de 2000). "El Deportivo salda una deuda histórica". El País (en castelán). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  185. ↑ "Spain 1999/2000 (Top Three Levels)". rsssf.com (en inglés). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  186. ↑ "Arsenal - Deportivo 1999". UEFA (en inglés). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  187. ↑ 187,0 187,1 187,2 "La actualidad". Deportivo da Coruña (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 26 de agosto de 2016. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  188. ↑ "Datos da final". rsssf.com (en inglés). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  189. ↑ "Un gol de Naybet da al Dépor su primer punto en la «Champions»". La Voz de Galicia (en castelán). 13 de setembro de 2000. Consultado o 31 de outubro de 2021. 
  190. ↑ "Empieza el día con el Deportivo 2-1 Hamburgo" (en castelán). 6 de abril de 2020. Consultado o 2 de novembro de 2021. 
  191. ↑ Hermida, Xosé (8 de marzo de 2001). "Heroica remontada del Deportivo ante el PSG (4-3)". El País (en castelán). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  192. ↑ "15 años de una remontada histórica" (en castelán). 7 de marzo de 2016. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  193. ↑ "Leeds sacó importante ventaja" (en castelán). 4 de Abril de 2001. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  194. ↑ Hermida, Xosé (5 de abril de 2001). "El Deportivo se deshace". El País (en castelán). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  195. ↑ "Gran partido, mal resultado." (en castelán). 17 de abril de 2001. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  196. ↑ "Primera Division 2000/01" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  197. ↑ "Copa del Rey. Second round" (en inglés). soccer-spain.com. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  198. ↑ 198,0 198,1 Bouzas, Fabián (12 de marzo de 2018). "La obra magna que silenció Highbury". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  199. ↑ "Beckham y Van Nistelrooy envían al Dépor al infierno (0-2)" (en castelán). 3 de abril de 2002. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  200. ↑ "El Deportivo no pudo rebelarse contra la lógica". El Mundo (en castelán). 11 de abril de 2002. Consultado o 28 de novembro de 2021. 
  201. ↑ "Primeira división española 2001/02". BDFutbol (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2001. 
  202. ↑ Ortuño, Rubén (10 de febreiro de 2018). "El Centenariazo: una cura de humildad al madridismo" (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  203. ↑ Zárate, Óscar (7 de marzo de 2002). "La crónica". Mundo Deportivo (en castelán). p. 2. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  204. ↑ Cordovilla, Anna (6 de marzo de 2017). "Hoy se cumplen 15 años del ‘Centenariazo’". Mundo Deportivo (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  205. ↑ "O 'Centenariazo', o último título grande do Deportivo". La Opinión A Coruña (en castelán). EFE. 5 de marzo de 2012. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  206. ↑ Llamas, Fernando (19 de agosto de 2002). "El Depor sentencia la Supercopa". El Mundo (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  207. ↑ "El Depor se alza con su segunda Supercopa". As (en castelán). 25 de agosto de 2002. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  208. ↑ "Roy Makaay, Bota de Oro 2003". El País (en castelán). 29 de maio de 2003. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  209. ↑ Hermida, Xosé (19 de setembro de 2002). "El Depor destroza el mito del Bayern". El País (en castelán). Consultado o 2 de novembro de 2021. 
  210. ↑ "El Dépor dice adiós a Europa". La Voz de Galicia (en castelán). 19 de marzo de 2003. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  211. ↑ "AEK - Deportivo 2003". UEFA (en inglés). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  212. ↑ Jiménez, José Luis (1 de outubro de 2003). "Pandiani y Sergio despachan al PSV en una noche gris del Dépor". ABC (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  213. ↑ Hermida, Xosé (22 de outubro de 2003). "El Depor sufre ante la escuela francesa". El País (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  214. ↑ "El Depor sufre una escandalosa humillación en Mónaco". Cadena SER (en castelán). 5 de novembro de 2003. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  215. ↑ "8-3: El Mónaco ridiculiza al Deportivo con una goleada de escándalo". ABC (en castelán). 6 de novembro de 2003. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  216. ↑ "El Depor supera el trauma y bate al AEK (3-0)". El País (en castelán). 25 de novembro de 2003. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  217. ↑ Bouzas, Fabián (4 de decembro de 2017). "El cañón que decidió la batalla de Eindhoven". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  218. ↑ "El zurdazo que noqueó a la Juventus". La Voz de Galicia (en castelán). 25 de febreiro de 2015. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  219. ↑ "Cuando el EuroDépor humilló al todopoderoso Milan en Riazor" (en castelán). 7 de abril de 2019. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  220. ↑ "Deportivo-Milán, la remontada que inspiró a toda Europa". As (en castelán). 7 de abril de 2020. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  221. ↑ Wilks, Mitchell (22 de maio de 2021). "The best Champions League games of all time - ranked" (en inglés). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  222. ↑ "Una broma entre amigos cuesta la roja a Andrade". El País (en castelán). 22 de abril de 2004. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  223. ↑ "El árbitro del Oporto-Deportivo dice que Andrade merece la roja". ABC (en castelán). 23 de abril de 2004. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  224. ↑ González, Ángel (5 de maio de 2004). "El Oporto frustra el sueño del Depor". El Mundo (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  225. ↑ "13 años de la semifinal ante el Oporto" (en castelán). 4 de maio de 2017. Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  226. ↑ Hermida, Xosé (24 de agosto de 2005). "El Depor se hunde en el velódromo". El País (en castelán). Consultado o 29 de novembro de 2021. 
  227. ↑ "Caparrós sitúa la meta del Deportivo en la permanencia". La Voz de Galicia (en castelán). 4 de decembro de 2006. p. 24. 
  228. ↑ "Lotina ficha por una temporada con el Deportivo". El País (en castelán). 25 de xuño de 2007. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  229. ↑ "El Depor paga 7 millones por el mexicano Guardado". 20 minutos (en castelán). 11 de xullo de 2007. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  230. ↑ Cernadas, Mercedes (11 de febreiro de 2008). "Mucho adiós, algún hasta luego". La Opinión A Coruña (en castelán). Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  231. ↑ "El Deportivo no cumplió con su parte, pero estará en la Intertoto". As (en castelán). 18 de maio de 2008. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  232. ↑ "Intertoto Cup" (en inglés). soccerassociation.com. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  233. ↑ "El Deportivo vence 1-0 al Bnei Sakhnin y accede a la previa de la UEFA". Cadena SER (en castelán). 26 de xullo de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  234. ↑ "El Depor gana en Split y jugará la UEFA". El Mundo (en castelán). 28 de agosto de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  235. ↑ "Aranzubia: Daniel Aranzubia Aguado" (en castelán). bdfutbol.com. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  236. ↑ "Zé Castro: José Eduardo Rosa Vale Castro" (en castelán). bdfutbol.com. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  237. ↑ "Omar Bravo: Omar Bravo Tordecillas" (en castelán). bdfutbol.com. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  238. ↑ "Aranzubia mete al Depor en fase de grupos de la UEFA tras ganar al Brann por penaltis" (en castelán). 3 de outubro de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  239. ↑ "El Feyenoord de Makaay se quita del medio en Riazor". Faro de Vigo (en castelán). 28 de novembro de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  240. ↑ "El Deportivo empata en Polonia y deja pendiente la clasificación (1-1)" (en castelán). 4 de decembro de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  241. ↑ "El Deportivo, abrumado en Moscú". El Mundo (en castelán). 23 de outubro de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  242. ↑ "Un gol de Bodipo clasifica al Depor". UEFA (en castelán). 17 de decembro de 2008. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  243. ↑ "El Aalborg desnuda al Depor". El País (en castelán). 26 de febreiro de 2009. Consultado o 3 de novembro de 2021. 
  244. ↑ "Spains 2009/10" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  245. ↑ "Del descenso con más puntos a la permanencia con menos". La Opinión A Coruña (en castelán). 25 de maio de 2015. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  246. ↑ "Llanto sin consuelo en Riazor". El País (en castelán). 22 de maio de 2011. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  247. ↑ "El Depor es de Primera". El Mundo (en castelán). 27 de maio de 2012. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  248. ↑ "Un Deportivo de récord". Marca (en castelán). 3 de xuño de 2012. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  249. ↑ "Oltra deja de ser el entrenador del Deportivo" (en castelán). riazor.org. 30 de decembro de 2012. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  250. ↑ "Domingos Paciência, nuevo entrenador del Deportivo". riazor.org (en castelán). 30 de decembro de 2012. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  251. ↑ "Paciência deja de ser el entrenador del Deportivo". riazor.org (en castelán). 11 de febreiro de 2013. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  252. ↑ "Fernando Vázquez, presentado como nuevo entrenador del Deportivo" (en castelán). RCD A Coruña. 11 de febreiro de 2013. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  253. ↑ "Ficha do partido" (en castelán). RFEF. Arquivado dende o orixinal o 13 de abril de 2020. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  254. ↑ "Higuaín y Kaká salvan la imagen del Real Madrid en Riazor con una difícil remontada" (en castelán). 23 de febreiro de 2013. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  255. ↑ "El milagro del profesor Vázquez". Mundo Deportivo (en castelán). 16 de abril de 2013. Consultado o 1 de xullo de 2016. 
  256. ↑ "Primeira división 2012/13" (en inglés). rsssf.com. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  257. ↑ "El Dépor desciende a Segunda División". La Opinión A Coruña (en castelán). 1 de xuño de 2013. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  258. ↑ "El Deportivo logra sacar adelante su propuesta de Convenio". Marca (en castelán). 10 de xaneiro de 2014. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  259. ↑ "Tino Fernández ya es el nuevo presidente del Deportivo" (en castelán). Marca. 21 de xaneiro de 2014. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  260. ↑ "Una victoria de Primera división". Marca (en castelán). 31 de maio de 2014. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  261. ↑ "El Real Club Deportivo prescinde de los servicios de Fernando Vázquez" (en castelán). RCD A Coruña. 8 de xullo de 2014. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  262. ↑ "Víctor Fernández, nuevo entrenador del Deportivo". Marca (en castelán). 10 de xullo de 2014. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  263. ↑ "Víctor Fernández, destituido". diarioinformación.com (en castelán). 9 de abril de 2015. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  264. ↑ "Víctor Sánchez sustituye a Víctor Fernández como entrenador del Deportivo". libertaddigital.com (en castelán). 9 de abril de 2015. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  265. ↑ "El Deportivo empata en el Camp Nou y logra la permanencia en Primera división". La Voz de Galicia (en castelán). 24 de maio de 2015. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  266. ↑ "El RC Deportivo liquida el pago de toda la deuda prevista para la Temporada '15-'16". RCD A Coruña (en castelán). 1 de setembro de 2015. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  267. ↑ "Hasta luego Lucas". Marca (en castelán). 8 de maio de 2016. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  268. ↑ "El Deportivo destituye a Víctor Sánchez del Amo". libertaddigital.com (en castelán). 30 de maio de 2015. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  269. ↑ "Gaizka Garitano, nuevo entrenador del Real Club Deportivo" (en castelán). RCD A Coruña. 10 de xuño de 2016. Consultado o 3 de xullo de 2016. 
  270. ↑ As, ed. (24 de outubro de 2017). "Pepe Mel, destituido: le sustituye Cristóbal Parralo hasta junio" (en castelán). Consultado o 29 de xaneiro de 2018. 
  271. ↑ Europa Press, ed. (4 de febreiro de 2018). "Cristóbal Parralo, destituido como entrenador del Deportivo" (en castelán). Consultado o 18 de febreiro de 2018. 
  272. ↑ La Vanguardia, ed. (5 de febreiro de 2017). "Clarence Seedorf, nuevo entrenador del Deportivo" (en castelán). Consultado o 18 de febreiro de 2018. 
  273. ↑ "Messi sella el descenso del Dépor". La Voz de Galicia (en castelán). 29 de abril de 2018. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  274. ↑ Antena 3, ed. (29 de abril de 2018). "O Deportivo da Coruña certifica o seu descenso a Segunda tras perder ante o Barcelona". 
  275. ↑ "El Dépor oficializa el fichaje de Natxo González como nuevo entrenador". La Voz de Galicia (en castelán). 15 de xuño de 2018. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  276. ↑ "Otro entrenador de la Liga que deberá buscarse equipo" (en castelán). 22 de maio de 2018. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  277. ↑ "El Málaga adelanta al Alcorcón y se coloca tercero" (en castelán). 16 de decembro de 2018. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  278. ↑ "El Deportivo despide a Natxo González" (en castelán). 7 de abril de 2019. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  279. ↑ "El Deportivo presenta a Martí como técnico" (en castelán). 9 de abril de 2019. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  280. ↑ "El Deportivo jugará el play off de ascenso a LaLiga Santander" (en castelán). 8 de xuño de 2019. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  281. ↑ "Crónica del Deportivo-Málaga" (en castelán). 12 de xuño de 2019. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  282. ↑ "El Deportivo vence al Málaga y se mete en la final del playoff (0-1)" (en castelán). 15 de xuño de 2019. Arquivado dende o orixinal o 24 de xuño de 2019. Consultado o 24 de xuño de 2019. 
  283. ↑ "Bergantiños hiela el corazón de Riazor tras una brutal patada de Pedraza en la cara". La Voz de Galicia (en castelán). 21 de xuño de 2019. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  284. ↑ "Bergantiños, dado de alta tras recibir 70 puntos de sutura en el labio" (en castelán). 21 de xuño de 2019. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  285. ↑ "El Deportivo regala el ascenso al Mallorca". La Voz de Galicia (en castelán). 24 de xuño de 2019. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  286. ↑ "El Deportivo destituye a Anquela y recluta a Luis César". El País (en castelán). 7 de outubro de 2019. Consultado o 9 de outubro de 2019. 
  287. ↑ "Luis César, novo adestrador do Real Club Deportivo". 7 de outubro de 2019. Consultado o 9 de outubro de 2019. 
  288. ↑ "Luis César, destituido como entrenador del Dépor". La Opinión A Coruña (en castelán). 27 de decembro de 2019. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  289. ↑ 289,0 289,1 Barreiros, Pedro (3 de febreiro de 2020). "La increíble remontada del Deportivo". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  290. ↑ De la Cruz, Luis (12 de xullo de 2020). "Pinchi mete al Deportivo en un gran lío". As (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  291. ↑ "O Dépor asómase ao abismo en Anduva (1-0)". 17 de xullo de 2020. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  292. ↑ "Peligra la última jornada de la Liga en Segunda por el positivo de seis jugadores del Fuenlabrada" (en castelán). 20 de xullo de 2020. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  293. ↑ "Suspenden o encontro Deportivo-Fuenlabrada por 6 casos de COVID-19 no Fuenlabrada". Galicia Confidencial. 20 de xullo de 2020. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  294. ↑ "Comunicado do Real Club Deportivo". Canaldeportivo. 27 de xullo de 2020. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  295. ↑ "El Deportivo desciende sin jugar y vuelve a Segunda B 40 años después" (en castelán). EFE. 20 de xullo de 2020. Arquivado dende o orixinal o 01 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  296. ↑ "O Deportivo descende a Segunda B e o Lugo salva a categoría". Nós Diario. 20 de xullo de 2020. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  297. ↑ 297,0 297,1 Miranda, Carlos (18 de marzo de 2021). "El Dépor inscribe la ampliación en el Registro Mercantil y su capital social supera los 45 millones". La Opinión A Coruña (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  298. ↑ Alonso, Paulo (29 de xullo de 2020). "El Dépor abraza el rescate de Abanca". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 4 de agosto de 2020. 
  299. ↑ "Abanca se convierte en el máximo accionista del Deportivo y pone fin a una era". eldiario.es (en castelán). 29 de xullo de 2020. Consultado o 4 de agosto de 2020. 
  300. ↑ "O Deportivo rescinde o contrato de Fernando Vázquez". 11 de xaneiro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  301. ↑ Antelo, Iván (9 de maio de 2021). "La Primera RFEF coge forma: confirmados 22 de los 40 equipos y hay 32 candidatos a las otras 18 plazas". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  302. ↑ Otero, Marcos (9 de febreiro de 2021). "Abanca aparta a Fernando Vidal y nombra presidente a Antonio Couceiro". La Opinión A Coruña (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  303. ↑ De la Cruz, Luis (6 de xullo de 2021). "El Deportivo también tendrá que ‘fichar’ capitanes". As (en castelán). Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  304. ↑ "El Racing jugará en Balaídos". Diario de Ferrol (en castelán). 31 de maio de 2022. Consultado o 13 de xuño de 2022. 
  305. ↑ Lema, Jorge (4 de xuño de 2022). "Riazor coloca al Deportivo a un paso del ascenso" (en castelán). Consultado o 13 de xuño de 2022. 
  306. ↑ "Las entradas para el Deportivo - Albacete se agotan en 20 minutos". La Voz de Galicia (en castelán). 9 de xuño de 2022. Consultado o 13 de xuño de 2022. 
  307. ↑ Barreiros, Pedro (13 de xuño de 2022). "1-2 A prórroga noquea ao Deportivo". La Voz de Galicia. Consultado o 11 de xuño de 2022. 
  308. ↑ "Óscar Cano, novo adestrador do RC Deportivo". Deportivo da Coruña. 11 de novembro de 2022. Consultado o 11 de outubro de 2022. 
  309. ↑ "Lucas Pérez ficha polo Dépor: O Neno volve a casa". Deportivo da Coruña. 31 de decembro de 2022. Consultado o 4 de febreiro de 2023. 
  310. ↑ Estrella Dominguez-Mompell, Nacho (1 de xaneiro de 2023). "El enorme esfuerzo económico de Lucas Pérez para fichar por el Depor" (en castelán). Consultado o 4 de febreiro de 2023. 
  311. ↑ Lema, Jorge (4 de xaneiro de 2023). "Medio mundo alucina con la vuelta de Lucas Pérez a Riazor". As (en castelán). Consultado o 4 de febreiro de 2023. 
  312. ↑ Silveira, Xane (3 de xaneiro de 2023). "El mundo del fútbol se rinde a Lucas Pérez: "Se guía por los sentimientos"" (en castelán). Consultado o 4 de febreiro de 2023. 
  313. ↑ Losada, Víctor (1 de xaneiro de 2023). "Lucas Pérez traspasa fronteras: Las reacciones del mundo del fútbol a su regreso al Deportivo" (en castelán). Consultado o 4 de febreiro de 2023. 
  314. ↑ Losada, Víctor (16 de maio de 2023). "Los números que condenaron a Óscar Cano a la destitución" (en castelán). Consultado o 16 de maio de 2023. 
  315. ↑ Regueiro, Zeltia (14 de maio de 2023). "La afición del Depor pide el cese de Óscar Cano". DxT Campeón (en castelán). Consultado o 17 de maio de 2023. 
  316. ↑ "Rubén de la Barrera volta ao Dépor após a destitución de Óscar Cano". Nós Diario. 16 de maio de 2023. Consultado o 17 de maio de 2023. 
  317. ↑ "El Castellón se lleva la eliminatoria en la montaña rusa de Castalia". Marca (en castelán). 11 de xuño de 2023. Consultado o 12 de agosto de 2023. 
  318. ↑ "El día negro de Ian Mackay". La Voz de Galicia (en castelán). 12 de xuño de 2023. Consultado o 12 de agosto de 2023. 
  319. ↑ Núñez, Alfonso (14 de xuño de 2023). "Dimite todo el Consejo de Administración del Deportivo y el club anuncia el cese de Rubén de la Barrera" (en castelán). Consultado o 12 de agosto de 2023. 
  320. ↑ Silveira, Xane (29 de xuño de 2023). "La afición del Deportivo recuerda a De La Barrera en plena manifestación: "¡Queremos a Rubén!"" (en castelán). Consultado o 12 de agosto de 2023. 
  321. ↑ Silveira, Xane (29 de xuño de 2023). "La histórica protesta de la afición del Deportivo contra la propiedad: "¡Abanca, escoita, Coruña está en loita!"" (en castelán). Consultado o 12 de agosto de 2023. 
  322. ↑ "Álex Bergantiños deixa o fútbol e convértese en lenda do Deportivo". 27 de xuño de 2023. Consultado o 30 de xullo de 2023. 
  323. ↑ "Imanol Idiakez, novo adestrador do Dépor". 1 de xullo de 2023. Consultado o 13 de agosto de 2023. 
  324. ↑ Pereira, Eder (22 de maio de 2024). "La debacle en Irún, el punto de inflexión donde empezó todo". DxT Campeón (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  325. ↑ "Imanol Idiakez: É unha xeira longa e temos motivos non para confiarnos pero si para ter confianza". 19 de febreiro de 2024. Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  326. ↑ Zautúa, Israel (3 de decembro de 2023). "Último cartucho para Idiakez con la visita del Depor al estadio Johan Cruyff". DxT Campeón (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  327. ↑ Pereira, Eder (22 de maio de 2024). "La debacle en Irún, el punto de inflexión donde empezó todo". DxT Campeón (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  328. ↑ "Idiakez todavía debe remar hasta Navidad". As (en castelán). 4 de decembro de 2023. Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  329. ↑ Yordi, Juan (15 de febreiro de 2024). "Mella y Yeremay, la ilusión del Dépor". Marca (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  330. ↑ "Lucas promociona a Mella y Yeremay" (en castelán). 5 de febreiro de 2024. Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  331. ↑ "Triplazo en La Coruña" (en castelán). 14 de maio de 2024. Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  332. ↑ "Riazor, olimpo de récords". La Opinión A Coruña (en castelán). 25 de maio de 2024. Consultado o 6 de xuño de 2024. 
  333. ↑ "El Deportivo gana en Castalia y se proclama campeón de Primera RFEF" (en castelán). 2 de xuño de 2024. Consultado o 6 de xuño de 2024. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Bibliografía

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Historia_do_Deportivo_da_Coruña&oldid=6836930»