Múnic

cidade de Alemaña

Múnic[1] (en alemánMünchen[ˈmʏnçn̩] (AFI)De-München.ogg escoitar; en bávaro Minga) é a capital do estado (Bundesland) de Baviera. É, tras Berlín e Hamburgo, a terceira cidade en tamaño de Alemaña, cunha poboación de 1.512.491 habitantes (2022). Está á beira do río Isar. É coñecida nalgúns ámbitos polo seu equipo de fútbol (o Bayern de Múnic) e pola súa cervexa, base da chamada "Oktoberfest". Foi a sede das Olimpíadas de 1972.

Modelo:Xeografía políticaMúnic
München (de) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

HimnoSolang der alte Peter (en) Traducir Editar o valor em Wikidata

Lema«Weltstadt mit Herz»
«München mag Dich» Editar o valor em Wikidata
Nomeado en referencia amonxe Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 48°08′15″N 11°34′30″L / 48.1375, 11.575Coordenadas: 48°08′15″N 11°34′30″L / 48.1375, 11.575
EstadoAlemaña
Estado federadoBaviera
RegierungsbezirkAlta Baviera Editar o valor em Wikidata
Capital de
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación1.512.491 (2022) Editar o valor em Wikidata (4.867,85 hab./km²)
Lingua usadalingua alemá
Lingua bavaresa Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Superficie310,71 km² Editar o valor em Wikidata
Bañado porRío Isar, Isar-Werkkanal (en) Traducir, Würm, Eisbach (en) Traducir, Auer Mühlbach (en) Traducir, Kleinhesseloher See (en) Traducir, Dreiseenplatte (en) Traducir, Kleine Isar (en) Traducir, Nymphenburg Canal (en) Traducir e Schwabinger Bach (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Altitude519 m Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Gräfelfing
Putzbrunn (pt) Traducir
Haar (pt) Traducir
Feldkirchen (pt) Traducir
Aschheim (pt) Traducir
Unterhaching (pt) Traducir
Pullach (pt) Traducir
Grünwald (pt) Traducir
Neuried
Planegg (pt) Traducir
Unterföhring (pt) Traducir
Oberschleißheim
Ismaning (pt) Traducir
Garching bei München (pt) Traducir
Neubiberg (pt) Traducir
Q55278376 Traducir (1862–1879)
Q55278629 Traducir (1862–1879)
Munique (pt) Traducir (1880–)
Dachau (pt) Traducir (1938–)
Fürstenfeldbruck (pt) Traducir (1942–) Editar o valor em Wikidata
Datos históricos
Creación1158 Editar o valor em Wikidata
Evento clave
Santo padrónBenno (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Organización política
• Lord mayor of Munich (en) Traducir Editar o valor em WikidataDieter Reiter (pt) Traducir (2014–) Editar o valor em Wikidata
Membro de
Orzamento8.869.571.100 € (2023) Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Código postal80331–81929 e 85540 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
Prefixo telefónico089 Editar o valor em Wikidata
Código NUTSDE212 Editar o valor em Wikidata
Clave de rexión en Alemaña091620000000 Editar o valor em Wikidata
Número de municipio alemán09162000 Editar o valor em Wikidata
Outro
Irmandado con
Edimburgo (1954–)
Kíiv (1989–) Editar o valor em Wikidata

Sitio webstadt.muenchen.de… Editar o valor em Wikidata
Facebook: Stadt.Muenchen Twitter: StadtMuenchen Instagram: stadtmuenchen LinkedIn: stadt-muenchen Youtube: UC-AI98tQmZHnJPh3EPwLF7Q Pinterest: muenchen Editar o valor em Wikidata

Historia editar

O asentamento foi fundado como Munichen en 1158 por Henrique o León, duque de Saxonia. Medio século despois conseguía o título de cidade e era fortificada. Inicialmente, o bispo Otto von Freising(Freising) e Henrique disputáronlle a cidade ao emperador no Reichstag en Augsburgo. En 1180, co acordo de Henrique o León, Otto de Wittelsbach converteuse en duque de Baviera e fundou a dinastía Wittelsbach, que dirixiría Baviera até 1918. En 1255, o ducado de Baviera dividiuse en dous, e Múnic converteuse na capital da Alta Baviera.

En 1327, a cidade foi destruída por un incendio, mais reconstruída anos despois por Luís IV, quen tiña daquela o trono do Sacro Imperio Romano Xermánico. En 1632, a cidade caeu baixo o control de Gustavo Adolfo II de Suecia na Guerra dos Trinta Anos, mais en 1705 foi reconquistada pola dinastía Habsburgo. A primeira institución académica da cidade, a Academia Bávara de Ciencias, foi fundada en 1759. A cidade medrou rapidamente até se converter nunha das maiores da Europa continental. En 1806, converteuse na capital do estado monárquico bávaro, sede do parlamento estatal (Landtag) e da nova arquidiocese de Múnic e Freising. Vinte anos despois, outra prestixiosa institución educativa, a Universidade Landshut, asentouse en Múnic.

Moitos dos mellores edificios e espazos da cidade datan deste período, baixo o estilo arquitectónico maximiliano, nomeado así por Maximiliano I. Entre estes están a Ludwigstraße, a Ruhmeshalle e a Königsplatz, dos arquitectos Leo von Klenze e Friedrich von Gärtner, e a estatua "Baviera", feita por Schwanthaler.

 
A Ohel Jakob, a sinagoga principal de Múnic, inaugurada o 9 de novembro de 2006 tras ser esnaquizada en 1938 durante a Kristallnacht, a Noite dos cristais rotos.

En 1882 coa introdución da iluminación eléctrica, a cidade foi a sede da primeira exhibición de electricidade en Alemaña. Dezanove anos despois, inaugurouse o Zoo Hellabrunn. Tras a primeira guerra mundial, a cidade foi o centro en que Adolf Hitler e os nazis comezaron a toma do poder sobre Alemaña. O 8 e o 9 de novembro de 1923, Hitler e os seus seguidores concentráronse na cidade para tratar de derrocar o goberno no infrutuoso Putsch de Múnic. A consecuencia disto, entre outras, foi o encarceramento de Hitler e Hess, entre outros dirixentes nazis. Porén, a cidade volveu ser un dos baluartes nazis cando conseguiron o poder o 30 de xaneiro de 1933.

En 1938, representantes de Alemaña, Italia, Francia e Gran Bretaña asinaron o Pacto de Múnic, polo que foi anexionada ao Terceiro Reich a rexión dos Sudetes, pertencente a Checoslovaquia. Un ano despois, no 1939, houbo en Múnic un infrutuoso intento de asasinato de Hitler. Múnic foi a cidade da coñecida como Die Weiße Rose (A Rosa Branca), un movemento de resistencia estudantil entre xuño de 1942 e febreiro de 1943. Foron arrestados trala distribución de panfletos na Universidade de Múnic. A cidade foi duramente castigada durante a segunda guerra mundial e, despois da ocupación americana no 1945, foi reconstruída a partir dun ambicioso plan.

Cultura e turismo editar

A cidade ten varios museos, como a Alte Pinakothek (vella pinacoteca), a Neue Pinakothek (nova pinacoteca) ou a Pinakothek der Moderne (pinacoteca de arte moderna) . Foi tamén o lugar do Blaue Reiter, grupo de artistas anterior á primeira guerra mundial.

 
Estatua de Baviera

Outras lugares de interese son o Englischer Garten (en galego, parque inglés), un espazo axardinado próximo ao centro da cidade, o Deutsches Museum, un museo de carácter científico, e o Rathaus-Glockenspiel, un reloxo ornamental con figuras móbiles na Casa do Concello. A festa máis famosa da cidade é a Oktoberfest, dende finais de setembro até primeiros de outubro, na que se exalta principalmente a cervexa.

A Olympiaturm, situada no parque olímpico, lembra o masacre ocorrido nas Olimpíadas de 1972, na que terroristas do grupo palestino "Setembro Negro" secuestraron ao equipo olímpico de Israel. O resultado foi o asasinato dos israelís hospedados, cinco terroristas e un policía alemán.

Arredores editar

Na chaira de Voralpenland (a terra antes dos Alpes), son varias as cidades tradicionais bávaras, entre elas Dachau, Fuerstenfeldbruck, Freising ou Erding.

Xeografía editar

O seu punto máis alto é o Warnberg, situado no décimo noveno distrito (Thalkirchen - Obersendling - Forstenried - Fürstenried - Solln), cunha altura de 519 m. O máis baixo, de 492 m, atópase ao norte, no distrito de Feldmoching.

O río Isar transcorre pola cidade durante un total de 13,7 km, do suroeste ao nordés. Ten varias illas, como a Museumsinsel (Illa do Museo), en que se atopa o Deutsches Museum, dedicado á ciencia e á tecnoloxía alemás, ou a Praterinsel.

Ao redor da cidade existen numerosos lagos, como o Ammersee, o Wörthsee ou o Starnberger See. Neste último ten a súa orixe o río Würm, que baña a cidade xunto co Hachinger Bach e algunhas das canles do río Isar.

Climatoloxía editar

 
A Nosa Señora en Marienplatz

Múnic atópase nunha zona de transición entre o clima atlántico, húmido, e o continental, seco. Ademais, son factores climáticos decisivos os Alpes e a proximidade ao río Danubio. Esta combinación de elementos fai que, en termos meteoróloxicos, se trate dunha rexión moi inestábel.

O Föhn, vento procendente dos Alpes, transporta de maneira irregular aire seco desde o sur cara á cidade durante todo o ano. Estas correntes contribúen a unha moi boa visibilidade durante case a maior parte do ano, o que permite observar desde a distancia a cordilleira alpina. A temperatura máis alta rexistrada oficialmente foi de 35,8 °C na estación de medida de Nymphenburg.

Os trebóns son habituais. Até a actualidade, a máis prexudicial é a do 12 de xullo do 1984, con danos de aproximadamente 1,5 mil millóns de euros. A neve, principalmente debido á súa proximidade cos Alpes, é común no inverno.

Nunha análise por distritos, constatouse que o norte se atopa máis afectado polas brétemas, e que a parte leste é máis seca que a oeste. Estas marcadas diferenzas, que crean un microclima particular, teñen a súa base principal na división da cidade por parte do Isar.

Economía editar

 
Edificio BMW en Múnic, Alemaña. Un dos poucos edificios que foron construídos de arriba a abaixo. E o museo BMW.

Segundo unha comparación entre as cincuenta cidades máis grandes de Alemaña, realizada pola revista Wirtschaftswoche, a INSM e a Kölner IW Consult GmbH, Munic é a que ten a mellor calidade de vida e maior benestar económico. O estudo, presentado en Berlín o 30 de xuño do 2006, considera a capital bávara a cidade con máis éxito económico do país, seguida por Frankfurt, Stuttgart, Düsseldorf e Maguncia. Nel valóranse indicadores económicos e de infrastruturas como a produtividade, os investimentos, a innovación, a taxa de paro, o número de habitantes altamente cualificados ou os soldos. Múnic conseguiu 77,6 puntos de 100, mentres que o resto de cidades da lista quedaron por baixo dos 70 puntos. Pola súa parte, segundo a revista económica Capital, Múnic tamén é a máis adiantada na clasificación de perspectivas económicas, seguida de Stuttgart, Düsseldorf e Hamburg. O poder adquisitivo da cidadanía muniquesa sitúase nos 26.648€ por habitante, a gran distancia doutras cidades alemás.

Os principais sectores económicos son o turismo, a construción de maquinaria, a industria automobilística, as telecomunicacións e a edición de software. Tamén teñen importancia as entidades financeiras e destaca por ser a sede do maior número de empresas de seguros de Alemaña. A biotecnoloxia é tamén importante na zona de influencia financeira, a pesar de que se concentra no municipio veciño de Planegg. A capital de Baviera acolle tamén acotío feiras de nivel internacional.

Múnic destaca tamén por ser a segunda cidade con máis editoriais de todo o mundo, só por detrás de Nova York. O Süddeutsche Zeitung, un dos principais diarios en lingua alemá, edítase na cidade. Unha gran cantidade de industria correspondente ao resto de medios de comunicación concéntrase na súa área de influencia económica: a televisiva a Unterföhring e a cinematográfica a Geiselgasteig.

As empresas Allianz, BMW, Hypo Real Está, Infineon, MAN, Münchner Rück AG, Siemens AG e Linde AG, con sede na cidade, cotizan no índice DAX, o que lle outorga tamén nesta categoría o primeiro lugar da clasificación.

Empresas con sede en Múnic editar

Especialmente despois da segunda guerra mundial, moitas empresas con sede en Berlín ou na República Democrática Alemá trasladáronse a Múnic. Algunhas delas son:

  • EADS
  • Elsevier
  • EPCOS AG
  • Escada AG
  • Fiducia IT AG
  • Giesecke & Devrient
  • GlaxoSmithKline
  • Gräfe und Unzer Editors
  • GMX Servizos de Internet
  • Hacker-Pschorr
  • Heyne Editors
  • Hofbräu München
  • Hugendubel
  • Hypo Real Estate
  • HypoVereinsbank AG
  • Intel
  • Kabel Deutschland GmbH
  • Kaut-Bullinger & CO
  • Knorr-Bremse AG
  • Krauss-Maffei
  • Langenscheidt Editors
  • Linde AG
  • Löwenbräu
  • Loyalty Partner
  • Ludwig Beck AG
  • MAN
  • McDonald’s (sede en Alemaña)
  • MTU Aero Engines
  • Münchener Rück Assegurances AG
  • O2 (sede alemá)
  • ORACLE (sede en Alemaña)
  • OSRAM
  • Paulaner-Brauerei
  • Philip Morris
  • Piper Editors
  • Prestel Editors
  • R. Oldenbourg Editors
  • Random House Editors
  • RedHat (sede en Alemaña)
  • Roland Berger
  • Rohde & Schwarz
  • S-Bahn München
  • Schörghuber grupo empresarial
  • Sony BMG Music Entertainment (sede en Alemaña)
  • Sun Microsystems (sede en Alemaña)
  • Siemens AG
  • Spaten-Franziskaner-Bräu
  • Stadtsparkasse München
  • Stadtwerke München
  • Süddeutscher Editors
  • TÜV SÜD
  • Versicherungskammer Bayern seguros
  • Wacker Chemie AG
  • Wissen.de
  • Yahoo! (sede alemá)

Actividades culturais e lúdicas editar

Estas son algunhas actividades culturais salientábeis da cidade:

 
Carro de Hacker-Pschorr durante o desfile de inicio da festa da cervexa
  • Entroido: Tanz der Marktfrauen (baile das mulleres do mercado).
  • Febreiro/marzo: Starkbierfest (festa da cervexa forte), especialmente no Nockherberg, sede da cervexaría Paulaner.
  • Abril: Frühlingsfest (festa de primavera) en Theresienwiese.
  • Abril/maio: Auer Dult, mercado tradicional na Mariahilfsplatz.
  • Maio: Festa cultural e familiar do primeiro de maio na Marienplatz.
  • Maio: Münchener Biennale, mostra internacional de teatro musical.
  • Maio/agosto: Die Münchner Blade Night, saída nocturna en patíns.
  • Maio/xuño: Das StuStaCulum, o festival universitario máis grande de Alemaña en Studentenstadt Freimann, a residencia de estudantes máis grande do país.
  • Xuño: Das Streetlife Festival, na Leopoldstraße.
  • Xuño: Das Comicfestival.
  • Xuño/xullo: Tollwood no Olympiapark.
  • Xullo: Christopher Street Day, día do orgullo gai.
  • Xullo: Festa xaponesa. O terceiro domingo do mes na caseta detrás da Casa da arte (Haus der Kunst).
  • Xullo: Auer Dult.
  • Xullo: Festival musical Bell'Arte no patio da Residenz.
  • Agosto: Festa de verán no Parque Olímpico.
  • Agosto: Theatron MusikSommer - un mes de concertos diarios no Parque Olímpico.
  • Agosto: Festa de verán no Viktualienmarkt.
  • Agosto: LILALU, festival infantil e de circo no Parque Olímpico.
  • Setembro: Streetlivefestival na Leopoldstraße.
  • Setembro/outubro: Oktoberfest, festa da cervexa no Theresienwiese (die Wies'n).
  • Setembro/outubro: Auer Dult.
  • Novembro/decembro: SPIELART, festival de teatro de Múnic.
  • Novembro/xaneiro: Tollwood na Theresienwiese.
  • Decembro: Mercado de Nadal (Christkindlmärkte).

Amais, destacan o Münchner Opernfestspiele (o festival de ópera) e o Filmfest München (mostra de cinema), ambos nos meses de verán.

Gastronomía editar

 
Weißwurst con Priezl e mostaza doce

As Weißwurst (salchichas brancas) teñen a súa orixe en Múnic en 1857. O Leberkäse, unha especie de embutido quente, é outra das especialidades da cidade, acompañado normalmente cun pequeno bolo de pan (Semmel).

A cervexa é a bebida máis típica de Múnic. A máis popular é a Helles, unha cervexa de baixa fermentación. Tamén é común a Weißbier, de alta fermentación, na cal o 50% do cereal debe ser trigo. O duque Guillerme IV de Baviera promoveu a Reinheitsgebot, a lei que fixaba a composición da cervexa, aínda vixente. As marcas tradicionais da cidade son Löwenbräu, Paulaner, Spatenbräu, Augustiner, Hofbräu e Hacker-Pschorr.

Política editar

 
Concello
 
Escudo grande, utilizado soamente en ocasións especiais
 
Escudo oficial, chamado escudo pequeno

Múnic, como capital de Bavaria, é a sede do Parlamento e o goberno bávaros. Amais, é capital da súa rexión, Oberbayern, e do seu distrito administrativo, Landkreis München. Outros órganos federais, estatais e internacionais teñen tamén a súa sede na cidade, como a Oficina Europea de Patentes ou o Bundesfinanzhof (Tribunal Federal de Finanzas).

Tradicionalmente dominaron a política local os partidos de centro esquerda, mentres que en Baviera adoita gobernar o centro dereita. Desde 1993 Christian Ude (SPD) ocupa a alcaldía da cidade. O tenente de alcalde é Christine Strobl (SPD), e o terceiro tenente de alcalde, Hep Monatzeder (Die Grünen, Os verdes). Na actualidade, a cidade atópase gobernada mediante un acordo entre socialistas e verdes.

Símbolos editar

O escudo da cidade mostra en cor prateada un monxe bieito co hábito negro de contorno dourado e zapatos vermellos. Na man esquerda sostén un libro de xuramento e levanta a dereita para facelo.

O escudo actual foi confeccionado en 1957 e chámase Kleines Stadtwappen (escudo pequeno). En ocasións especiais utilízase o chamado Großes Stadtwappen (escudo grande). Nel aparece, sobre fondo prateado, un portal vermello coas portas abertas e custodiado por dúas torres cunha táboa raiada de cores negro e dourado. Sobre o portal figura un león dourado coroado. Na porta pódese ver o monxe que tamén aparece no escudo pequeno.

Transporte editar

O aeroporto da cidade chámase Franz Josef Strauß na honra de dito político. É o segundo do país por volume de pasaxeiros, só superado polo de Frankfurt. O aeroporto de Memmingen constitúe unha alternativa de baixo custo, polo que algunhas aeroliñas denomínano Aeroporto de Memmingen/Múnic-Oeste.

Universidades editar

Cidades irmandadas editar

Notas editar

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Muniqués.

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Listaxe Cidade Estado Pob. Listaxe Cidade Estado Pob.
 
Berlín
 
Hamburgo
 
Múnic
1 Berlín Berlín 3 531 201 11 Leipzig Saxonia 531 809
2 Hamburgo Hamburgo 1 810 698 12 Dresden Saxonia 529 781
3 Múnic Baviera 1 378 176 13 Hannover Baixa Saxonia 525 875
4 Colonia Renania do Norte-Westfalia 1 017 155 14 Nürnberg Baviera 510 602
5 Frankfurt Hessen 691 518 15 Duisburgo Renania do Norte-Westfalia 488 005
6 Stuttgart Baden-Württemberg 613 392 16 Bochum Renania do Norte-Westfalia 373 976
7 Düsseldorf Renania do Norte-Westfalia 592 393 17 Wuppertal Renania do Norte-Westfalia 349 470
8 Dortmund Renania do Norte-Westfalia 580 956 18 Bonn Renania do Norte-Westfalia 327 913
9 Essen Renania do Norte-Westfalia 573 468 19 Bielefeld Renania do Norte-Westfalia 323 395
10 Bremen Bremen 548 319 20 Mannheim Baden-Württemberg 314 931
Datos do censo de 2011

Ligazóns externas editar