A guerra das galaxias (filme)

filme de 1977 dirixido por George Lucas
(Redirección desde «Star Wars Episode IV: A New Hope»)

Star Wars é unha película estadounidense de 1977 do subxénero de ciencia ficción space opera,[5] escrita e dirixida por George Lucas;[6] renomeada como Star Wars: Episode IV - A New Hope en 1999. En galego titulouse orixinalmente A guerra das galaxias[7] e tras ser renomeada coñécese como A guerra das galaxias: Episodio IV - Unha esperanza nova ou Star Wars: Episodio IV - Unha esperanza nova. Foi a primeira película que se estreou da saga Star Wars, e ordénase como a cuarta en termos da súa cronoloxía interna. Dous filmes subseguintes continuarían a trama da triloxía orixinal (O imperio contraataca e O retorno do Jedi), namentres que outra triloxía (The Phantom Menace, Attack of the Clones e Revenge of the Sith) describiría os eventos previos a A guerra das galaxias, centrada en torno ó antagonista principal Darth Vader. A estrea desta precuela provocou o cambio no título orixinal da primeira película, que pasou a incorporar o número de episodio IV (catro en numeración romana) e o subtítulo A New HopeUnha esperanza nova» en galego).

A guerra das galaxias
Logotipo orixinal de Star Wars
Ficha técnica
Título orixinal
  • Star Wars
  • Star Wars: Episode IV - A New Hope (dende 1999)
DirectorGeorge Lucas
ProdutorGary Kurtz
GuiónGeorge Lucas
Intérpretes
MúsicaJohn Williams
FotografíaGilbert Taylor
Montaxe
EstudioLucasfilm
Distribuidora20th Century Fox
Estrea 25 de maio de 1977
Duración121 minutos[1]
OrixeEstados Unidos de América Estados Unidos[2]
XéneroCiencia ficción, Aventuras
Orzamento11 000 000 $[3][4]
Recadación775 398 007 $[3]
Filme anteriorRogue One
Filme seguinteO imperio contraataca
Na rede
https://www.starwars.com/films/star-wars-episode-iv-a-new-hope
IMDB: tt0076759 Filmaffinity: 712041 Allocine: 25801 Rottentomatoes: m/star_wars_episode_iv_a_new_hope Mojo: starwars4 Allmovie: v46636 TCM: 22123 Metacritic: movie/star-wars-episode-iv---a-new-hope TV.com: movies/star-wars-episode-iv-a-new-hope Netlix: 60010932Editar o valor em Wikidata

O guión foi redactado por George Lucas mentres dirixía a súa primeira longametraxe, influenciado principalmente polos cómics de Flash Gordon, as películas sobre samurais de Akira Kurosawa e a obra The Hero with a Thousand Faces de Joseph Campbell. Ó finalizar o Festival de Cannes de 1971, Lucas firmou un acordo coa produtora Universal Studios para realizar dúas películas, que máis tarde se converterían en American Graffiti e Star Wars. O elenco estivo integrado por Mark Hamill, Harrison Ford, Carrie Fisher, Peter Cushing, Alec Guinness, Anthony Daniels, Kenny Baker, Peter Mayhew e David Prowse; a rodaxe realizouse na estepa tunisiana, Londres e Guatemala. Os efectos especiais correron a cargo de Industrial Light & Magic, empresa creada especificamente para esta película.

A trama describe a historia dun grupo de guerrilleiros —coñecidos como a Alianza Rebelde— que ten como obxectivo destruír a estación espacial Estrela da Morte, creada polo opresor Imperio Galáctico. Dende unha perspectiva xeral, a historia enfócase nun mozo campesiño chamado Luke Skywalker, quen, de xeito repentino se converte nun heroe conforme acompaña o Mestre Jedi Obi-Wan Kenobi, nunha misión que o levará a unirse á Alianza Rebelde para axudarlles a destruír a estación espacial do Imperio.

A partir do seu lanzamento mundial, o 25 de maio de 1977, foi considerada un fito na historia do cine, principalmente polo uso de efectos especiais innovadores na época. Ademais, é unha das películas de máis éxito de tódolos tempos, así como unha das máis influentes na cinematografía contemporánea. Obtivo sete premios Óscar dun total de dez candidaturas (incluíndo a de «mellor película», que perdeu fronte a Annie Hall de Woody Allen). Star Wars converteuse na película que acadou máis recadación de tódolos tempos, superando a Tiburón (1975), alcanzando unha cifra superior ós 775 millóns USD en todo o mundo, e mantivo o récord ata que foi superada por E.T. the Extra-Terrestrial (1982) de Steven Spielberg. En 1989 a filmoteca National Film Registry da Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos de América engadiu o título á súa escolma, ó considerala unha «película cultural, estética ou historicamente relevante»,[8] e en 2004 o National Recording Registry seleccionou do mesmo xeito a banda sonora.[9] O guión de Lucas foi escollido polo gremio Writers Guild of America como un dos mellores xamais redactados.[10]

A película foi reeditada en varias ocasións a instancia de George Lucas, incorporando moitos cambios que inclúen; a adición de imaxes xeradas por ordenador, alteración de diálogos, reedición de secuencias, banda sonora mesturada e escenas engadidas.

Produción editar

A descrición detallada acerca de como se iniciou A guerra das galaxias non puido ser determinada a consecuencia das diferentes declaracións emitidas por George Lucas, as cales tenden a cambiar co transcurso do tempo.[11][a]

Guión editar

Tras finalizar a rodaxe de THX 1138, United Artists firmou un contrato con George Lucas para a realización de American Graffiti e A guerra das galaxias. Pouco despois a compañía abandonou os proxectos.[12][13]
O director e guionista George Lucas explicándolle á audiencia en 2007 a dificultade para facer A guerra das galaxias, rexeitada reiteradamente, ata que 20th Century Fox adquiriu finalmente a película.[14]

En 1971 o director George Lucas empezou a concibir as primeiras ideas sobre A guerra das galaxias mentres finalizaba a produción da súa primeira longametraxe, THX 1138,[15][16] non obstante Lucas desvelou que realmente o proxecto xurdiu incluso antes de dirixir THX 1138.[17] Influenciado directamente polas historietas do personaxe ficticio Flash Gordon[18] intentou en van obter os dereitos destas para realizar unha adaptación cinematográfica.[19][20]

Tras finalizar a rodaxe da súa primeira película, e en pleno Festival de Cine de Cannes, a compañía United Artists firmou un contrato co director para a realización de dúas películas. A primeira reflectiría a xuventude estadounidense de principios da década de 1960 (American Graffiti), mentres que a outra xiraría en torno a unha space opera denominada The Star Wars. Pero United Artists desligouse do proxecto xusto cando Lucas comezaba a escribir o guión da primeira, no entanto, Universal Studios accedeu a encargarse da produción e distribución do filme,[12] que se estreou en 1973. Tras finalizar American Graffiti o director comezou a enfocar a súa atención en The Star Wars, empezando a redactar os primeiros bosquexos en xaneiro dese mesmo ano.[16] Por aquel entón —aínda se descoñecía a recepción alcanzada por American Graffiti— non contaba cunha estrutura ben definida sobre tódolos detalles relacionados coa space opera.[12]

Primeiros escritos editar

George Lucas consideraba que a mala recepción de THX 1138 era consecuencia do seu carácter sombrío e decidiu que A guerra das galaxias fose máis optimista.[21] A situación política, coa reelección de Nixon e a guerra de Vietnam a punto de concluír, influíu tamén na película.[22][23][24]

O proceso de redacción do guión comezou de forma progresiva, conforme Lucas ía engadindo os elementos principais da trama. Deste modo inventou varios nomes que serían asignados a unha personalidade en particular, os cales tiñan en común o feito de posuír unha estraña pronunciación. Malia que a maioría foron descartados en revisións posteriores do escrito orixinal, unha boa parte conseguiu ser introducida no guión definitivo e nas continuacións da película. Entre estes encóntranse «Luke Skywalker» e «Han Solo». De igual xeito outros serían considerados durante a produción da triloxía previa ós sucesos de A guerra das galaxias, sendo o caso do personaxe Mace Windu, quen logo pasou a ser coñecido simplemente como Windu. Deseguido Lucas compilou os seus bosquexos para conformar unha sinopse de dúas páxinas de extensión titulada The Journal of the Whills, relato —acerca do fillo dun famoso piloto que logo sería instruído como aprendiz de «Padawan» por un respectable «Jedi-Bendu»—[25] que non tiña moito que ver co escrito que sería considerado para a adaptación cinematográfica.[25] Empeñado en crear un novo escrito que resultase máis comprensible para os estudios Universal[26] Lucas decidiu basearse nos elementos narrativos de A fortaleza escondida (1958) do director Akira Kurosawa.[27] De xeito similar ó acontecido con Flash Gordon, tentaría adquirir os dereitos para unha nova versión fílmica de A fortaleza escondida, sen progresar tampouco esta vez na súa pretensión.[28] Finalmente decidiu crear un escrito de 13 páxinas, denominado The Star Wars, inspirado nos filmes de Akira Kurosawa.[29] A sinopse tiña varias similitudes con A fortaleza escondida, co que semellaba un texto idéntico onde a única diferenza radicaba nos nomes e nos escenarios principais da historia.[27]

A negociación con 20th Century Fox editar

Pouco despois de crear o extracto, idéntico a A fortaleza escondida, Universal Studios desligouse da película pensando que o seu orzamento se tornaría demasiado arriscado como para investir nela.[14] Ante isto Lucas reuniuse co produtor executivo de 20th Century Fox Alan Ladd Jr. —fillo do actor de cine negro Alan Ladd—, con quen firmou un contrato para comezar a rodaxe de The Star Wars en xuño de 1973. Probablemente a razón primordial pola cal Alan Ladd Jr. decidiu apoialo era a fe que tiña nas capacidades de George Lucas, quen chegaría a puntualizar; «Ladd investiu en min, non na película».[30] Coa sinatura do contrato o financiaciamento para o filme alcanzou a cifra de 150 000 USD,[31] co cal o director redactaría o guión e comezaría a rodaxe; a partir da súa última sinopse completou o seu primeiro guión en maio de 1974.[30][32]

 
O Alaskan Malamute de Lucas, chamado Indiana, serviu de inspiración para crear o personaxe de Chewbacca, acompañante de Han Solo. Anos despois o seu nome sería considerado para o icónico aventureiro Indiana Jones.[33]

O primeiro libreto de Star Wars incorporou de novo os jedi, que foran descartados nos anteriores escritos, así como os principais antagonistas da historia, é dicir, os sith. Ademais o protagonista sufriu un cambio radical na súa concepción, pois inicialmente era un xeneral adulto e neste texto comezou a ser descrito como un adolescente.[30][33] Por outra banda o contrabandista do planeta Corellia, Han Solo, era un gran monstro verde con galadas que tiña como acompañante ideal a criatura Chewbacca, inspirada en Indiana (nome do Alaskan Malamute de Lucas, nome que tamén serviría de inspiración para o personaxe de Indiana Jones).[33] Os elementos restantes serían perfeccionados nas seguintes revisións, posto que o cineasta estaba máis concentrado nos eventos do argumento que nos personaxes e escenarios.[34] A sinopse que unha vez chegou a ser idéntica á película de Kurosawa agora comezaba a diverxer coa inclinación de Lucas pola ciencia ficción a partir do estudo e análise dalgunhas películas, libros e cómics distintivos do xénero.[35] Un dos conceptos indispensables que daría forma á trama principal —a relación familiar entre un jedi e o seu fillo, quen logo sería instruído por un dos amigos de seu pai para converterse nun mestre jedi— foi introducida no primeiro guión, a única diferenza xiraba en torno a que o pai era un heroe que aínda vivía durante as primeiras secuencias.[36] Tamén foi descrito por primeira vez o antagonista Darth Vader, quen peculiarmente era visto por Lucas como un heroe caído máis que como un supervilán.

Malia que se entretivo con outros proxectos momentos antes de volver a revisar o guión orixinal, Lucas finalizou un segundo guión en xaneiro de 1975. Este novo escrito aínda presentaba algunhas diferenzas substanciais entre os personaxes e as súas relacións individuais. Por exemplo Luke (apelidado orixinalmente «Starkiller») tiña varios irmáns e seu pai aparecía en escena xusto antes de finalizar a historia. Debido a isto o segundo libreto de Star Wars interpretábase máis ben como un conto de fadas que como un relato de acción e aventura, típico dos escritos anteriores. Cabe mencionar que esta redacción concluía cun texto que avanzaba mencionando os vindeiros acontecementos que continuarían a historia, sendo daquela a primeira vez que se introducía o concepto dos textos que avanzaban pola pantalla para explicar o contexto de cada nova película de Star Wars. Ademais introduciu o concepto da conversión dun jedi á orde escura dos sith, especificamente dun membro notable que optaría por continuar coa súa instrución cun mestre sith para perfeccionar as súas habilidades. Pouco despois o ilustrador Ralph McQuarrie foi contratado para representar os anteriores conceptos en escenas visuais que acompañarían o segundo guión, unha vez que fora entregado ós estudios Fox.[37]

Últimas revisións editar

Un terceiro libreto foi redactado por Lucas e concluído o 1 de agosto de 1975 baixo o título The Star Wars: From the Adventures of Luke Starkiller. Este novo escrito contiña a maior parte dos elementos definitivos da película mais aínda presentaba lixeiras diferenzas nos personaxes e lugares. Por exemplo Luke describíase como un neno a quen lle morrera o pai tempo atrás.[32]

Finalmente e tras unha revisión do guión anterior Lucas completou un cuarto e último guión o 1 de xaneiro de 1976 coa denominación The Adventures of Luke Starkiller.[32] En colaboración cos seus amigos Gloria Katz e Willard Huyck decidiu perfeccionar os últimos detalles tralos que comezaría a etapa de produción.[38] Co éxito de American Graffiti para a crítica especializada o realizador tivo a ocasión de renegociar o seu contrato orixinal con Alan Ladd Jr., nun acto que lle garantiu os dereitos sobre futuras continuacións da película así como a «protexer» os demais bosquexos que non foran utilizados en Star Wars, co que el participaría directamente das ganancias que acadaran os produtos derivados do que pretendía ser unha serie de películas.[30][39] Durante a rodaxe continuou traballando na historia para engadir relatos secundarios, como a morte de Obi-Wan Kenobi, tras decatarse de que este non era absolutamente indispensable para as últimas secuencias.[40][41]

O escrito inexistente editar

Con frecuencia George Lucas comentou que a triloxía orixinal foi escrita en realidade como unha única película; debido a que o guión era moi longo decidiu dividila en tres partes que logo constituirían as tres primeiras películas de Star Wars.[42][43] Non obstante ningún dos bosquexos creados por Lucas tiña máis páxinas ou escenas que o seu libreto definitivo. De calquera maneira o seu segundo guión podería ser o escrito ó cal fixo referencia nos seus enunciados.[44] Na súa obra The Secret History of Star Wars, Michael Kaminski dixo que ese libreto foi estruturado dun xeito similar ó que despois se convertería no guión final, engadindo que só algúns dos seus elementos foron retomados nas continuacións de A guerra das galaxias, tales como a escena da persecución no campo de asteroides (trasladada a O Imperio contraataca) e unha batalla no bosque onde participan wookiees (en O retorno do Jedi os wookies serían substiuídos por ewoks). Ademais Kaminski suxeriu que ningún dos principais fíos argumentais nos que están baseadas as secuelas estivo presente en anteriores escritos, desmentindo entón o mencionado por Lucas.[44] Tempo despois o cineasta admitiría todo isto.[45]

Deseño editar

Afastándose da arquitectura elegante e futurista das películas de ciencia ficción tradicionais «onde todo se ve novo, limpo e brillante»,[46] Lucas optou polo concepto dun «universo preexistente» onde tódolos obxectos (naves espaciais, edificios etcétera) se visen «usados e sucios».[30][47][48]

Lucas xuntou a artistas como Colin Cantwell, que traballara en 2001: Unha odisea do espazo (1968) de Stanley Kubrick, para crear os modelos de naves espaciais;[16] construídas a partir dos debuxos creados por Joe Johnston. Ralph McQuarrie representou unha noción inicial dos personaxes, disfraces, accesorios e escenarios, que estableceron o ton visual da produción e Alex Tavoularis colaborou nos bosquexos do storyboard preliminar.[16]

As pinturas de McQuarrie durante preprodución sobre determinadas escenas permitíronlle a 20th Century Fox visualizar a película, influíndo positivamente na decisión de financiar o proxecto.[49]

Lucas encargoulle o deseño de produción a John Barry e Roger Christian, que daquela estaban a traballar en Lucky Lady (1975) de Stanley Donen. Comezaron a colaborar co director antes de que A guerra das galaxias recibise o visto e prace de 20th Century Fox; durante catro ou cinco meses planificaron a creación de accesorios e escenarios sen cartos, nun estudio en Kensal Rise, Londres, Inglaterra, aínda que Lucas inicialmente proporcionou fondos coas ganancias de American Graffiti.[50]

Barry e Christian, xunto co seu equipo, empezaron a deseñar os decorados e accesorios nos estudios Elstree, preto de Londres.[46] Crearon un total de 30 decorados, que consistían en naves espaciais, covas, salas de control, cantinas, planetas e os corredores da Estrela da Morte. Empregáronse os nove escenarios cos que contaban os estudios Elstree. Os estudios Shepperton, que posuían o escenario máis grande de Europa naquel momento, empregáronse para acoller o decorado do enorme hangar rebelde.[46]

John Mollo —coñecedor destacado dos uniformes militares[51][52][53] foi o encargado de deseñar os traxes e uniformes de A guerra das galaxias. Lucas pediulle a Mollo que o vestiario non fose o común das producións de ciencia ficción, o obxectivo era que o universo de George Lucas parecese auténtico. Mollo baseouse nos esbozos e ilustracións de McQuarrie para crear os deseños. A aparencia de Darth Vader inspirouse na armadura Samurai; os uniformes dos oficiais do Imperio pretendían asemellarse ós uniformes dos oficiais nazis. Pola contra, a roupa que vestían os heroes da película semellaba do salvaxe Oeste. Un dos maiores desafíos foi crear a gran cantidade de extraterrestres exóticos que aparecen en escena na cantina de Mos Eisley. Mollo, contando coa colaboración de George Lucas, compilou deseños de múltiples tipos de personaxes. E colaborou co maquillador Stuart Freeborn, que deseñou as máscaras e accesorios para complementar cada un dos traxes, xunto co seu equipo.[54][55][56]

Rodaxe editar

En 1975 George Lucas constituíu a empresa de efectos especiais Industrial Light & Magic (ILM) trala desaparición do departamento respectivo pertencente a 20th Century Fox. En consecuencia, o proceso de realización dos efectos que acompañarían a Star Wars comezou nun almacén de Van Nuys, California, baseado na técnica de «control fotográfico do movemento»[b] desenvolvida por John Dykstra e o seu equipo, coa que se crea unha ilusión óptica respecto ó tamaño dos obxectos empregando pequenos modelos e cámaras de movento lento.[30]

Lucas contratatou o director de fotografía británico Gilbert Taylor, que traballara na fotografía de Teléfono vermello, voamos cara a Moscova (1964) do director Stanley Kubrick e en A Hard Day's Night (1964) de Richard Lester.[46] No entanto a primeira opción para o posto era Geoffrey Unsworth, que traballara na fotografía de 2001: Unha odisea do espazo (1968), tamén de Stanley Kubrick e quen finalmente rexeitou o ofrecemento.[57]

 
Edificación subterránea en Matmâta, Tunisia, que foi utilizada para representar o fogar de Luke Skywalker no planeta Tatooine.

Cando comezou a rodaxe no deserto tunisiano, o 22 de marzo de 1976, para as escenas correspondentes a Tatooine[58] o equipo de produción enfrontouse a varios problemas.[59] Entre estes destacan o atraso na programación da axenda de traballo debido a que se formou unha estraña tormenta, sumado ó mal funcionamento do attrezzo e a algunhas avarías electrónicas.[60] Parte disto resulta descritible nun incidente no cal o actor Anthony Daniels, intérprete de C-3PO na película, resultou ferido despois de que unha das pezas que conformaban a perna esquerda do robot rompese e atravesase o plástico que cubría o seu pé.[60]

Tras dúas semanas e media filmando en Tunisia[61] o equipo trasladouse ós estudios Elstree, cerca de Londres, tras considerar que «sería un lugar mellor para filmar».[60] Elstree foi elixido pola súa proximidade ó norte de África e pola disposición de mellores condicións técnicas.[46] Non obstante volveron a xurdir outro tipo de problemas, entre os que se encontraba o pouco interese na cinta por parte do elenco principal.[30][60] Debido a que moitos deles consideraban o proxecto como «un filme infantil», optaban por non tomar o traballo coa seriedade requirida, calificándoo de «xocoso».[62] Tempo despois o actor Kenny Baker confesaría que, dende o seu punto de vista, a película estaba destinada a converterse nun fracaso. Para Harrison Ford (co personaxe de Han Solo) Star Wars era «un proxecto raro», posto que describía unha historia onde había unha princesa con moños no seu cabelo e «un xigante disfrazado de mono» (Chewbacca). Igualmente consideraba que os diálogos eran complexos, algo que logo lle comentaría a Lucas: «Talvez poidas escribir todas estas parvadas, George, pero estou seguro de que nin ti poderías pronuncialas ben».[63] A rodaxe en Inglaterra durou catorce semanas e media.[61]

Por outra parte, Lucas tivo desacordos co director de fotografía Gilbert Taylor, a quen o produtor Gary Kurtz definía como integrante «rigoroso» da «vella escola».[30] Taylor consideraba que Lucas estaba absorbido polos detalles dunha produción complicada; «evitou tódalas reunións e o contacto comigo dende o primeiro día, así que lin o guión extralongo moitas veces e tomei as miñas propias decisións de como realizaría a fotografía».[64] Ante as discordancias e coa experiencia na realización de cine independente, Lucas decidiu crear a maior parte das secuencias e elementos da película pola súa propia conta. As suxestións do cineasta foron rexeitadas por un ofendido Taylor, quen sentía que Lucas o humillaba ó darlle instrucións específicas sobre como facer as cousas. De igual xeito, en varias ocasións Lucas demostrou a súa frustración polo vestiario, as paraxes e algúns outros elementos, ós que non consideraba como parte da súa «visión orixinal» de A guerra das galaxias. Raramente conversaba cos actores, que sentían que el esperaba moito máis deles cando a súa dirección era «mínima» —as principais interaccións entre Lucas e o elenco consistían en termos como «máis rápido» e «máis intenso»—.[30]

 
Escenas adicionais de Tatooine foron filmadas no Death Valley.

Filmáronse escenas adicionais de Tatooine no Death Valley, en California.[65]

 
Ruínas maias en Tikal, Guatemala, as cales foron utilizadas como a base rebelde no satélite Yavin IV en A guerra das galaxias.

Larry Cuba, programador informático, creou os planos da Estrela da Morte que se amosan no filme; son as únicas imaxes xeradas por ordenador creadas para a versión orixinal da película.[66] As escenas de Yavin IV foron filmadas nos templos maias de Tikal, en Guatemala.[67]

Ladd ofreceulle a Lucas parte do único apoio que tiña da produtora, ante a decisión por escrutinio acordada polos membros da xunta directiva acerca do orzamento crecente e o complexo guión[30][60] —inicialmente Fox aprobara 8 millóns USD para o proxecto, que non foron suficientes—.[68] Tras dúas semanas máis de atraso, Ladd díxolle a Lucas que tería que finalizar a rodaxe ó cabo dunha semana máis ou cancelaríalle definitivamente o financiamento, e por conseguinte o proxecto. Desta forma o equipo realizador dividiuse en tres unidades, dirixidas por Lucas, Kurtz e o supervisor Robert Watts como estratexia para cumprir co ultimato de Fox.[30][60]

Durante a seguinte semana o elenco tratou de animar a Lucas (intentando facelo rir, ou polo menos sorrir), xa que estaba deprimido a maior parte do tempo. A realización da película comezaba a facerse máis esixente, o cal lle ocasionou cadros de hipertensión arterial e cansazo. A recomendación dos médicos consistiu en reducir os seus niveis de estrés.[30][60] No entanto a posprodución conduciuno a trazos similares, e inclusive maiores, de estrés, ocasionados pola presión dos estudios Fox. A isto engadiuse que o actor Mark Hamill resultou ferido durante un accidente de tráfico, magoándose no rostro e facendo practicamente nulas as posibilidades de volver a gravar nos días seguintes calquera escena que puidese requirilo.[60]

Edición editar

 
Debido a que a empresa de George Lucas, Industrial Light & Magic, buscaba brindarlle efectos especiais inéditos a Star Wars, o cineasta apoiou o equipo con regularidade ensinándolle no proceso a editar escenas dogfight (combates aéreos) de películas bélicas antigas, co que esperaba que mellorasen os seus coñecementos nesa área.[60]

Orixinalmente Star Wars ía estrearse durante o Nadal de 1976 pero cos atrasos na filmación a data foi movida ó verán de 1977. Sumándose a proximidade do prazo sinalado no ultimato, Lucas atopouse cunha primeira edición «desastrosa» da cinta levada a cabo por John Jympson. Insatisfeito co labor e tras convencer o editor para poder realizar un novo corte final, substituíuno por Paul Hirsch e Richard Chew. Ademais pediulle á súa esposa de entón, Marcia, que lle axudase na edición —nese instante Marcia xa estaba involucrada no filme New York, New York (1977), de Martin Scorsese—. De acordo con Chew, a edición orixinal tiña unha «paz lamentable», suxerindo que o anterior editor fixera un labor simplista (segundo as súas propias declaracións, algunhas escenas foran unidas mediante «tomas mestras»[c] que terminaban por converterse en close-ups).[d] No sucesivo, Hirsh e Chew traballaron simultaneamente con dúas películas cada un.[30]

Namentres, Industrial Light & Magic coordinaba os seus esforzos para brindarlle efectos especiais inéditos á cinta. Ó final a empresa gastou a metade do seu orzamento en catro tomas que Lucas consideraba como inaceptables.[60] Neses momentos xurdían rumores sobre unha presunta indisciplina de varios empregados de ILM, en consecuencia o cineasta viuse na obriga de intervir con regularidade para asegurarse que se cumprise co calendario previsto.[30] Aínda con centos de tomas incompletas, ILM tivo que terminar o seu traballo dentro dun período relativo a seis meses, en lugar dun ano (que era o prazo estipulado nun inicio). Durante as súas intervencións Lucas procurou inspirar os seus empregados mediante a edición de escenas dogfight (combates aéreos de avións caza) de películas bélicas antigas para conseguir mellorar o ritmo das escenas.[30]

Efectos de son editar

Nas miñas primeiras conversacións con George Lucas, el díxome que quería unha banda sonora orgánica, oposta ás electrónicas e artificiais que figuran como tradicionais no xénero. Así, e coa idea de deseñar un mundo visual que fose oxidado, abolado e sucio, sería necesario crear efectos de son onde houbese rinchares e motores; o que queriamos era incorporar elementos ruidosos nun mundo real. O básico en tódalas películas de Star Wars foi compoñer sons que resulten cribles para calquera, a partir de cousas que non poidan ser recoñecidas de inmediato.
Ben Burtt, deseñador de efectos de son.[69]
 
Nun principio, Orson Welles prestaría a súa voz a Darth Vader (interpretado fisicamente por David Prowse). Convencido de que a súa voz resultaría recoñecible con facilidade, o equipo escolleu o pouco coñecido James Earl Jones.

Aínda co caos existente entre a produción e posprodución de Star Wars, o equipo realizador tomou importantes decisións sobre os efectos de son que serían introducidos na cinta. Como resultado, o deseñador de efectos de son Ben Burtt decidiu crear unha biblioteca de son, á que máis tarde Lucas definiría como «unha banda sonora orgánica».[69] Mediante a modificación do bruído dun elefante, Burtt conseguiu crear o ruído dos cazas estelares;[69] as explosións resultaron da gravación modificada dun cable de aceiro baixo tensión eléctrica que era sometido a golpes constantes, mentres que os característicos zunidos dos sabres de luz xurdiron ó mesturar os ruídos do seu televisor avariado cos emitidos por un vello proxector de 35 mm. Os disparos láser son produto dun martelo que golpea o cable dunha torre de antena de radio.[69] Canto ós vehículos, tras mesturar gravacións do caza monomotor P-51 Mustang e o popular interceptor estadounidense Lockheed P-38 Lightning, o deseñador logrou compoñer as vibracións dunha moto jet. De maneira similar, para o antigravitacional landspeeder de Luke Skywalker, gravou os estrondos da autoestrada Harbor Freeway nos Ánxeles, California.[69]

Para crear os gruñidos de Chewbacca, Burtt gravou e combinou ruídos provenientes de cans, osos, leóns, tigres e morsas, a partir dos cales conformou frases e oracións. En colaboración con Lucas, compuxo a voz robótica de R2-D2 tras pasar as súas voces a través dun sintetizador, en combinación con tubos de auga e asubíos.[69] A respiración de Darth Vader foi lograda a partir da respiración de Burtt no interior dunha máscara de mergullo (provista dun tanque de osíxeno) á que lle foi implantada un micrófono.[70] Como dato relevante, Lucas nunca intentou utilizar a voz de David Prowse (o intérprete fisicamente de Darth Vader foi descartado para prestar a súa voz debido ó seu recoñecible acento da rexión suroeste de Inglaterra). Nun principio quería que Orson Welles prestase a súa voz para o personaxe, pero axiña se convenceu de que a voz de Welles sería facilmente identificable, así que optou por escoller o pouco coñecido James Earl Jones.[71] De igual xeito tampouco pretendía usar a voz de Anthony Daniels no caso de C-3PO. Ata trinta actores de voz participaron na audición mais finalmente decidiu utilizar a voz de Daniels confundíndoa coa audición do actor Stan Freberg.[30][33]

A aprobación de Fox editar

Cando Lucas lle mostrou unha das primeiras edicións definitivas da película ós seus amigos, entre eles os directores Brian De Palma, John Milius e Steven Spielberg, as súas reaccións foron negativas. Spielberg, o único da audiencia en expresar a súa aprobación,[30] cría que a falta de entusiasmo dos demais se debía á ausencia de efectos especiais nas principais secuencias. Máis tarde Lucas comentou que eles foran honestos con el, semellando atordados durante a proxección especial da súa longametraxe. En contraste coa maioría, Alan Ladd e 20th Century Fox quedaron fascinados; un dos executivos, Gareth Wigan, díxolle ó director «esta é a mellor película que vin en toda a miña vida», revelando que incluso chorara durante a exhibición. Lucas escoitou isto con sobresalto, concluíndo que resultara gratificante para el, posto que nunca lograra que algún dos executivos do estudio acreditara nel.[30] Malia que os atrasos incrementaron o orzamento inicial (de 8 a 11 millóns de dólares), a película continúa sendo a menos custosa da serie.

Banda sonora editar

Ningunha composición orquestral tivo maior influencia na historia do cine e nos seus elementos musicais que a orixinal Star Wars. Nun período significativo para as bandas sonoras, onde se comezaba a recorrer a orquestras máis pequenas e ó xénero pop, os coleccionistas temían que os días gloriosos de Ben-Hur e de Lawrence de Arabia rematasen [...] Pero o uso dun tema musical prominente e varios leitmotiv en 1977 conseguiu ser un regreso indispensable á influencia wagneriana da época dourada de Hollywood. Noutras palabras, a existencia de tantos temas memorables, e a súa relación perfecta cos personaxes e escenarios da película, foi unha especie de concepto revolucionario neses días. Tras cinco tomas tan só no primeiro día das sesións de gravación, Williams e Lucas combinaron tres leitmotiv para formar as melodías principais que agora lle resultan familiares a calquera. Xunto coa fanfarra viñeron dúas composicións primarias: unha para a Forza e outra para a Princesa Leia.
Filmtracks.[72]
 
John Williams, quen traballara previamente na banda sonora de Tiburón (1975), pola cal ganou un premio Óscar, foi o encargado de compoñer a banda sonora de Star Wars, mediante a introdución de varios leitmotiv nos temas principais.

Por recomendación do seu amigo Steven Spielberg Lucas decidiu contratar o compositor John Williams, quen traballara previamente na banda sonora de Tiburón, pola cal ganou un premio Óscar. Lucas sentía que a natureza cinematográfica de Star Wars debía representar visualmente mundos completamente novos e descoñecidos, e respecto ó musicado quería lograr que as audiencias se familiarizasen emocionalmente coa mesma. En marzo de 1977 Williams comezou a dirixir a Orquestra Sinfónica de Londres, buscando gravar a banda sonora da película en 20 días.[30] Tras 8 sesións de gravación nos estudios Anvil de Inglaterra e baixo a orquestración de Herbert W. Spencer a banda foi lanzada de maneira simultánea á película co título Star Wars - Original Soundtrack en formato de longa duración, que incluía un póster ilustrado por John Berkey onde se describía a batalla final do asalto á Estrela da Morte. Cabe destacar que Williams optou por non seguir a orde cronolóxica da película, coa finalidade de prover unha variedade musical ó produto final, cun contido de 75 minutos de duración distribuídos en 16 pistas. Máis tarde, Polydor Records distribuíu a banda sonora en formato de disco compacto. En 1993 20th Century Fox lanzou unha caixa recompilación de 4 discos coas bandas sonoras da primeira triloxía de Star Wars.

Debido a que quería un son musical maxestoso para Star Wars a partir de leitmotivs que brindasen distinción ás composicións, Lucas xuntou as súas pezas orquestrais favoritas para conformar a banda sonora do seu filme, malia que despois Williams convenceríao de que un musicado orixinal tiña que ser único e máis unificado. Non obstante, só algunhas pezas finais do compositor foron influenciadas polas melodías favoritas de Lucas. O tema principal foi inspirado na composición de Kings Row (1942), creada por Erich Wolfgang Korngold, mentres que a pista Dune Sea of Tatooine foi trazada a partir da obra musical de Alessandro Cicognini para Ladrón de bicicletas (1948).[73] O American Film Institute catalogou a banda sonora de Star Wars como «a mellor de tódolos tempos» na súa lista AFI's 100 Years of Film Scores.

Argumento editar

Durante a guerra civil galáctica a Alianza Rebelde apropiouse dos planos da poderosa estación espacial Estrela da Morte cos que agardaban obter vantaxe na guerra. Os planos son transmitidos ó Tantive IV, unha nave diplomática ó servizo da princesa Leia do planeta Alderaan. Non obstante a transmisión é interceptada polo Imperio Galáctico, dando alcance ó Tantive IV cerca da órbita de Tatooine. De forma inmediata as tropas de asalto imperiais toman o control da Tantive IV, con Darth Vader ó mando da abordaxe. Durante o asalto ó Tantive IV capturan a princesa Leia, quen antes de ser prendida consegue depositar os planos roubados e unha gravación holográfica dentro do droide astromecánico chamado R2-D2, o cal logra escapar a bordo dunha pequena cápsula de escape con destino ó desértico planeta Tatooine xunto co droide de protocolo e relacións cibernéticas, e amigo seu, chamado C-3PO.

Ó chegar a Tatooine ambos os droides son capturados polos Jawas, unhas criaturas do deserto que se dedican a comercializar partes de droides e vehículos abandonados nas areas, e son vendidos máis tarde a Owen Lars e ó seu sobriño Luke Skywalker, un mozo con ganas de coñecer o espazo. Casualmente, cando Luke se encontra limpando a R2-D2, activa sen querer parte da mensaxe holográfica de Leia, o que lle fai sospeitar que os androides pertencen a un tal Obi-Wan Kenobi. Luke non coñece a ninguén con ese nome, mais cre que pode estar relacionado con Ben Kenobi, un vello ermitán da redonda. Pouco despois, o droide R2-D2 escapa pola noite da granxa dos Lars cara ó deserto na busca de Obi-Wan Kenobi. Cando se decatan da fuxida de R2-D2, Luke e C-3PO acoden na súa procura. Durante a súa travesía logran atopalo pero repentinamente son atacados polos «moradores das areas», sendo finalmente rescatados por un misterioso home encapuchado que escorrenta os moradores. Cando este se achega, quita a carapucha, só para revelar que é Ben Kenobi. Unha vez a salvo Obi-Wan dille a Luke que el é un cabaleiro Jedi, desvelándolle ademais que coñecera a seu pai, tamén Jedi, con quen loitou na guerra dos clons defendendo a República e que seu pai morrera nunha batalla. Ó ver a mensaxe holográfica onde a princesa Leia lle pide a súa axuda, Obi-Wan ofrécelle a Luke a posibilidade de acompañalo na súa viaxe a Alderaan para entregarlle o droide R2-D2 á Alianza rebelde, ensinarlle todo sobre a Forza e obséquialle o sabre de luz que fora de seu pai, Anakin Skywalker.

Seguindo o rastro dos droides, as tropas imperiais chegan á granxa de Owen Lars e da súa esposa Beru, asasinando a quen alí encontran. Ó regresar á súa casa Luke descobre os cadáveres carbonizados de seus tíos e a súa casa destruída. Motivado por vingar a súa morte, e porque xa nada o retén alí, decide aceptar a proposta de Obi-Wan e axudarlle á princesa capturada, acompañalo na súa viaxe ó planeta Alderaan e aprender sobre a Forza.

 
Mapa da galaxia onde se desenvolven os eventos de Star Wars.

Sendo perseguidos polas tropas imperiais, Luke e Obi-Wan logran chegar ó porto espacial da cidade de Mos Eisley co obxectivo de encontrar un vehículo espacial ou unha nave de carga que os leve a Alderaan. Dentro dunha cantina encóntranse co contrabandista Han Solo e o seu compañeiro Chewbacca, que se ofrecen a levalos a bordo da nave, o Falcón Milenario —considerada por Han como «a nave máis veloz da galaxia»—.

Por outra parte, Leia é interrogada e torturada por Darth Vader, pois este desexa saber onde se atopa instalada a base rebelde e en consecuencia os planos roubados. Pero a pesar da insistencia de Vader, Leia demostra ter unha forza considerable de control mental e non cede nos interrogatorios, polo que a leva ante o comandante da Estrela da Morte, o Grand Moff Tarkin, quen a ameaza con destruír o seu planeta de orixe, Alderaan, no caso de que non colabore co Imperio Galáctico. Debido a isto Leia finalmente cede e dille a Tarkin que a base rebelde se encontra en Dantooine. Malia todo Tarkin ordena disparar contra Alderaan, xa que segundo Tarkin, Dantooine se atopa demasiado lonxe como para comprobar as palabras dunha prisioneira pouco fiable e mais para probar a capacidade da arma que porta a Estrela da Morte: un raio de enerxía de plasma que pode destruír planetas enteiros. Proxectado dende a estación espacial prodúcese o disparo e o planeta Alderaan é destruído.

Luke e Obi-Wan escapan do planeta Tatooine na nave de carga de Han Solo xusto cando un grupo de soldados de asalto imperiais trataban de capturalos, grazas á información comprada a mercadores e piratas para dar con eles sobre a presenza de dous droides na cidade. Han Solo sospeita que o Imperio os buscaba e decide aumentar o custo do transporte ós pasaxeiros se queren evadir as naves imperiais. Mentres seguen o seu camiño cara a Alderaan Obi-Wan promételle aumentar a recompensa se os mantén afastados do Imperio e deseguido, mentres lle aprende a Luke o uso do sabre de luz, nota unha alteración na Forza pola destrución do planeta coa arma da Estrela da Morte, sentindo que algo malo acontecera en Alderaan.

Cando Han Solo e os demais chegan ó sistema onde está Alderaan a bordo do Falcón descobren que o planeta desapareceu por completo e o único que encontran son os restos do planeta, asteroides e entullo flotando no espazo exterior e decátanse da presenza da Estrela da Morte nas proximidades, a cal consegue atraer o Falcón ata o seu interior grazas ó seu campo de tracción. Han Solo trata de librarse do campo de tracción pero Obi-Wan suxire que pense nalgunha outra alternativa. Unha vez que a nave aterra nun hangar de forma controlada na estación espacial os tripulantes ocúltanse nuns compartimentos utilizados para esconder o contrabando. Mentres buscan a maneira de desactivar o campo de tracción descobren que a princesa Leia está encerrada na estación cando o droide R2-D2 se conecta ó terminal da computadora do hangar da estación espacial, polo que Obi-Wan lle promete a Han Solo unha gran fortuna se rescatan a princesa Leia e escapan da estación espacial con ela. Deseguido deciden dividirse en dous grupos; Han Solo e Luke acoden ó rescate de Leia, mentres que Obi-Wan tratará de desactivar o campo de tracción segundo a información obtida polo droide R2-D2 no terminal da computadora. Namentres, un oficial do imperio informa a Tarkin e Darth Vader que un escuadrón imperial foi enviado a investigar a Dantooine para encontrar a base rebelde en dito planeta, pero a información obtida de Leia resultou ser falsa, xa que a base que descubriron en Dantooine estaba abandonada dende había moito tempo. Darth Vader decláralle a Tarkin que Leia non ía traizoar a rebelión a pesar de todo o que lle fixesen, Tarkin anoxado por tal engano ordena a execución de Leia.

Como parte do seu plan, Luke e Han fanse pasar por dous soldados que escoltan un «prisioneiro» (Chewbacca), capturado no Falcón Milenario e que é enviado ó bloque de celas, xusto onde se encontra encerrada a princesa Leia. Tras un enfrontamento coas tropas de asalto, conseguen rescatar a Leia. Mentres que por outro lado Obi-Wan consegue desactivar o campo de tracción, baixando os interruptores de forma manual para non ser descubertos, pero cando trata de chegar ó hangar da nave Obi-Wan atópase con Darth Vader, quen sentira a súa presenza na estación. Obi-Wan decide enfrontarse con el nun duelo con sabres de luz para ganar algo de tempo. Cando se decata de que o outro grupo conseguiu escapar con éxito coa princesa Leia e chegar ó hangar onde se encontra o Falcón Milenario, Obi Wan intensifica o combate para distraer os gardas que se encontran xusto na comporta de entrada do Falcón e permitir así que os seus amigos poidan embarcar e fuxir. Xusto cando Luke e os demais soben no Falcón Obi-Wan sorrí por última vez, ergue o seu sabre de luz e réndese, Darth Vader non desaproveita a ocasión e acaba coa súa vida, porén misteriosamente Obi-Wan desaparece deixando atrás a súa capa e o sabre de luz.

Luke e os seus compañeiros son descubertos e empezan a disparar contra os soldados que se atopan no hangar, no medio do intercambio de disparos Leia consegue atinar no mecanismo das comportas blindadas, polo que Darth Vader non pode interferir e conseguen entrar no Falcón Milenario, tras acender os motores o grupo logra escapar da Estrela da Morte. No perímetro de defensa da Estrela da Morte, en plena fuxida, son inmediatamente atacados por un grupo de cazas espaciais TIE do Imperio e tras un combate conseguen zafarse deles e entrar no hiperespazo, onde xa non poden ser interceptados.

Luke séntese triste pola desaparición do seu amigo Obi-Wan, no entanto Leia desconfía de que o Imperio os deixase escapar tan facilmente. En realidade as tropas colocaran un rastreador dentro do Falcón Milenario por orde de Darth Vader, quen tras percibir a Obi-Wan presentía que lograrían escapar. O rastreador permitiríalle seguir a nave e encontrar o sistema estelar onde se ocultaba a base rebelde. A base rebelde en Yavin IV estaba en perigo. Mentres tanto os técnicos rebeldes analizan os planos roubados e descobren un punto débil no deseño da estación espacial inimiga, un «branco», un punto débil de apenas dous metros de largo, consistente nunha trapela de ventilación que comunica directamente co sistema de reactores da estación especial. Unicamente un disparo certeiro cun torpedo de protóns realizado dende un caza de ataque podería alcanzar a apertura, xa que estaba blindado con escudos contra armas láser. Sabendo isto, Luke e un escuadrón da Alianza Rebelde deciden preparar o asalto sobre a Estrela da Morte.

Han Solo rexeita formar parte do contraataque, reclama o rescate da princesa Leia e pretende regresar á súa vida de pirata e ó contrabando de mercadorías e mais pagar as súas débedas. Namentres, a Estrela da Morte entra no sistema de Yavin preparada para destruír a base rebelde, pero para alcanzar o seu obxectivo a estación necesita rodear o planeta, perdendo trinta minutos para conseguilo. Alertados da presenza da Estrela da Morte no sistema, o grupo de naves da Alianza Rebelde decide iniciar o ataque decontado. Ante o inminente ataque Darth Vader ordena enviar as naves TIE para detelos. No medio da batalla, unha a unha, as naves TIE son abatidas polos rebeldes mais a Alianza tamén perde varios dos seus escuadróns conforme se intensifica a batalla.

Ó ver que as naves TIE fracasan en repeler os rebeldes, Darth Vader decide persoalmente formar parte do combate xunto a un grupo de pilotos imperiais. Os pilotos rebeldes logran entrar na zona onde está o branco pero, a pesar dos seus esforzos, ningunha logra acertar no branco por mor dos disparos das torres de defensa e por Darth Vader e mais a súa escolta, que os derruban antes de tempo. Mentres, no interior da estación, Tarkin é informado por un oficial de que existe risco no ataque, suxerindo prepararse para unha eventual evacuación da Estrela da Morte de inmediato, pero Tarkin rexeita abandonar a estación «no momento do seu triunfo» e recálcalle ó seu oficial que subestima as posibilidades da estación. Cando a Alianza Rebelde conta xa con poucos pilotos para o ataque o líder do escuadrón decide entrar en acción xunto con outros pilotos e trata de alcanzar o branco, non obstante non pode conseguilo, sendo derrubado por Darth Vader, ó igual que a escolta que o acompañaba. Ó ser os únicos que quedan e coa Estrela da Morte acercándose cada vez máis ó seu obxectivo, Luke e o seu grupo deciden intentalo, sendo tamén perseguidos por Darth Vader, que consegue abater a un dos pilotos da escolta de Luke e dana severamente a nave de Wedge Antilles, polo que decide deixalo todo en mans de Luke. Darth Vader ordénalle decontado á súa escolta que deixen ir a nave de Wedge e que concentren a súa atención en Luke.

A Estrela da Morte consegue rodear finalmente o planeta e prepárase para disparar o poderoso raio destrutor contra a base rebelde no satélite Yavin IV. Tras escoitar a voz de Obi-Wan, dicíndolle que use a Forza, Luke desconecta o seu ordenador e decide confiar nos seus instintos. Mentres tanto Darth Vader, que intenta detelo, descobre que a Forza é intensa en Luke. Xusto cando Darth Vader o ten na mira e preparado para destruílo, Han Solo aparece sorprendentemente no Falcón Milenario no último momento e salva a Luke de Darth Vader. Os seus escoltas despéxanlle o camiño a Luke para que non teña interferencia algunha e poida disparar sen problemas; Luke cun certeiro disparo logra finalmente alcanzar o branco e destrúe a Estrela da Morte. Por outro lado, Darth Vader xira fóra de control polo espazo, consegue sobrevivir e logra escapar. Nas escenas finais celébrase unha cerimonia na base rebelde do Templo Massassi, onde a princesa Leia concede a Luke e a Han as medallas ó valor pola súa intervención durante a batalla.[74]

Personaxes editar

Luke Skywalker é un mozo que vive en Tatooine con seus tíos Beru e Owen Lars, nunha granxa onde axuda en tódalas tarefas mais pretende abandonar o planeta e emprender unha nova vida lonxe de Tatooine. É moi sensible á Forza e representa o heroe arquetipo.[75]
Para seleccionar o elenco da película Lucas quería intérpretes novos que non tivesen moita experiencia no cine. Para escoller os actores protagonistas do filme, nunha ocasión Lucas compartiu unha sesión do casting co seu amigo Brian De Palma, quen tamén buscaba actores para o seu próximo proxecto, titulado Carrie (baseado na novela homónima de Stephen King). Mentres facía as audicións para o rol de Luke Skywalker —naquel momento denominado Luke Starkiller—, Mark Hamil concluíu que os seus diálogos eran demasiado estraños (debido ós conceptos relacionados coa galaxia ficticia) e decidiu ler simplemente a súa parte da forma máis sincera posible, finalmente foi o elixido para o papel no canto de William Katt, que en troques foi contratado para a película de Brian De Palma.[30][76][77]
A princesa Leia, procedente do planeta Alderaan, é integrante do Senado Imperial, emporiso é un dos membros máis destacados da Alianza Rebelde. Consegue facerse cos planos da Estrela da Morte, considerados cruciais para adquirir vantaxe na guerra contra o Imperio polos rebeldes.
Carrie Fisher presentouse para as audicións de A guerra das galaxias e mais de Carrie, ó igual que Sissy Spacek, que foi a elixida para interpretar o papel protagonista no filme de Brian De Palma.[78] De maneira similar, a maioría das actrices novas de Hollywood acudiron ás audicións para o papel de Leia, incluíndo a Terri Nunn,[79] Jodie Foster,[78] e Cindy Williams;[30] finalmente Carrie Fisher foi a actriz elixida baixo a condición de que perdera 4.5 quilos (10 pounds) de peso para o personaxe.[80]
Darth Vader é un lord Sith moi poderoso, leal ó Imperio Galáctico, anda na procura dos planos roubados e busca rematar coa sublevación rebelde. É o principal antagonista da película.
Lucas nun principio pretendía que Orson Welles lle prestase a Darth Vader a súa voz, tras descartar a voz do propio David Prowse polo seu característico acento da rexión suroeste de Inglaterra.[6] Considerando que a voz de Welles resultaría facilmente recoñecible, finalmente elixiu no seu lugar o pouco coñecido James Earl Jones.[30][77]
Un contrabandista con cuantiosas débedas. A súa nave é o Falcón Milenario, considerada por Han Solo a máis veloz da galaxia. Ofrécese a levar a Obi-Wan e mais a Luke a Alderaan a cambio dunha importante suma de diñeiro.
George Lucas era reticente a contratar a Harrison Ford, pois xa traballara con el en American Graffiti. En cambio, pediulle que lle prestase axuda no casting, xa fora lendo liñas de diálogo cos actores que optaban ó papel ou explicándolles o contexto das escenas que ían interpretar. Pouco despois elixiuno por diante de Kurt Russell, Nick Nolte,[77] Christopher Walken, Billy Dee Williams (quen interpretou a Lando Calrissian na continuación do filme) e Perry King.[30][78][81]
Comandante da Estrela da Morte e gobernador rexional de carácter implacable. A súa misión consiste en dar coa base secreta rebelde para destruíla e acabar coa Alianza Rebelde.
Lucas considerou a Cushing inicialmente para o papel de Obi-Wan Kenobi, mais cría que «as súas delgadas faccións» serían mellor para o papel do Grand Moff Tarkin. Lucas eloxiou a actuación de Cushing e comentou: «é un moi bo actor. Adorado e idolatrado polos mozos e polas persoas que ven determinado tipo de películas. Creo que será recordado con cariño».[82]
Un vello cabaleiro Jedi, considerado polos colonos de Tatooine un austero ermitán. R2-D2 anda na súa procura para entregarlle unha mensaxe da princesa Leia, que está en apuros e necesita a súa axuda. Desvélalle a Luke a existencia da Forza e ofrécese a iniciar a súa instrución como cabaleiro Jedi.
Preocupado pola idea de que o estudio puidese desaprobar o proxecto ante a ausencia de actores recoñecidos, Lucas decidiu contratar o veterano Alec Guinness —ganador do óscar ó mellor actor pola súa interpretación en A ponte sobre o río Kwai (1957)— como Obi-Wan Kenobi.[30] Alec Guinness foi un dos poucos que consideraba que a película tería éxito.[31] Antes de que Guinness fose escollido, o actor xaponés Toshirō Mifune (protagonista de A fortaleza escondida e Yojimbo, ambas do director Akira Kurosawa) foi considerado para o papel.[77][83] De acordo coa filla de Mifune, Mika Kitagawa, seu pai rexeitou a proposta de Lucas para interpretar a Kenobi e Darth Vader porque «lle preocupaba a aparencia da película e como se rebaixaba a imaxe dos samurais», nese momento as películas de ciencia ficción parecían cativas pois os efectos especiais non eran moi avanzados e ademais Mifune sentía moito respecto polos samurais.[84]
É un wookiee, amigo de Han Solo e contrabandista, é o copiloto do Falcón Milenario.
Peter Mayhew soubo que se estaba facendo un casting en Londres para A guerra das galaxias e decidiu presentarse. O actor de 2.21 m (7 pés e 3 polgadas) de altura foi elixido inmediatamente para interpretar a Chewbacca con só poñerse de pé para saudar a Lucas.[85] En realidade podía optar tamén a interpretar o rol de Darth Vader, mais ó decantarse polo wookiee, foi David Prowse quen interpretou a Vader.[85] Mayhew estudou o comportamento dos animais no zoolóxico para modelar o personaxe de Chewbacca.[31]
É un droide de protocolo, domina máis de seis millóns de formas de comunicación. Chega a Tatooine canda R2-D2 tras escapar da Tantive IV a bordo dunha cápsula fuxindo das tropas de asalto imperiais.
Anthony Daniels acudiu ó casting e foi elixido como C-3PO, tras ver un debuxo do ilustrador Ralph McQuarrie do personaxe, quedou sorprendido e decidiu optar ó papel.[30][86] Inicialmente Lucas non pretendía usar a voz de Anthony Daniels para C-3PO, arredor de trinta actores de voz participaron na audición pero finalmente decidiu utilizar a voz de Daniels confundíndoa coa audición do actor Stan Freberg.[30][33]
Droide astromecánico, porta unha mensaxe secreta da princesa Leia dirixida a Obi-Wan Kenobi, cumprir este mandato é o seu único propósito.
Cando Lucas estaba rodando en Londres realizouse un casting adicional e Kenny Baker, que estaba involucrado nunha comedia musical, soubo que o equipo de filmación buscaba unha persoa pequena que fose adecuada para interpretar a R2-D2 —Baker medía 1.12 m (3 pés e 8 polgadas) de altura— foi inmediatamente seleccionado por George Lucas. Nun principio foi reticente, dubidando se aparecer nunha película onde non se mostraba o seu rostro e pensando en continuar coa comedia na que andaba metido, mais finalmente aceptou.[87] O característico son de R2-D2 creárono Ben Burtt e Lucas a partir de ruídos de bebé, gravando estas voces escoitadas a través dun intercomunicador e mesturadas finalmente usando un sintetizador.[6]
É un dos mellores pilotos da Alianza Rebelde de caza X-Wing, participou na batalla de Yavin, combateu xunto a Luke Skywalker no Escuadrón Vermello.
O actor escocés Denis Lawson interpretou a Wedge Antilles en A guerra das galaxias, no entanto foi David Ankrum quen lle prestou a súa voz ó personaxe.[88][89] Nos créditos o nome de Lawson está mal escrito e aparece como "Dennis".[90]
O xefe do crime máis poderoso de Tatooine, ofreceu unha recompensa polo contrabandista Han Solo.
Cando filmou a escena entre Han Solo e Jabba en 1976, Lucas contratou o actor norteirlandés Declan Mulholland para representar a Jabba o Hutt, cun disfrace marrón peludo. Lucas pretendía substituír a Mulholland na posprodución por unha criatura mais foi imposible polas limitacións técnicas da época.[91] En definitiva, Lucas decidiu deixar a escena fóra da montaxe final da película.[92] Lucas volveu a introducir a escena na edición especial de 1997, restaurando a secuencia e substituíndo a Mulholland por unha imaxe xerada por ordenador de Jabba o Hutt e o diálogo en huttese —unha lingua ficticia creada por Ben Burtt— no canto de inglés.[93][94] A escena puíuse aínda máis para o lanzamento en DVD no 2004, mellorando a aparencia de Jabba cos avances nas técnicas de imaxe xerada por ordenador.[95]
Un cazador de recompensas contratado por Jabba, o Hutt.
Mark Austin, un animador de ILM, interpretou a Boba Fett na escena da edición especial de 1997 onde aparece Jabba o Hutt, no entanto, este personaxe non aparece na escena orixinal de 1977 e foi incorporado ex professo á película.[96] Austin, que interpretou o rol, non aparece nos títulos de crédito.[97]

Alusións literarias e cinematográficas editar

 
A idea orixinal de George Lucas era comprar os dereitos dos cómics e da serie de filmes de Flash Gordon das décadas de 1930 e 1940.

De acordo con George Lucas, Star Wars estivo inspirada por diversas obras tales como Beowulf e o Ciclo artúrico —sobre as que sentou as orixes do mito— así como por varias relixións (abrahámica, confucianismo, xintoísmo e taoísmo).[30] Orixinalmente, quería partir dos seriais de Flash Gordon dos anos 1930. Non obstante, recorreu á película A fortaleza escondida de Akira Kurosawa e ó libro The Hero with a Thousand Faces de Joseph Campbell, tras non conseguir os dereitos de antedito cómic.[20][73] Respecto ás semellanzas con estas e outros elementos multimedia, a película mostra trazos en común con Buck Rogers e Flash Gordon, os mesmos que poden identificarse co conflito existente entre os rebeldes e as tropas imperiais, os efectos de transición nas escenas e o texto que avanza pola pantalla para explicar os acontecementos ó inicio das películas. Así mesmo, un dos conceptos introducidos en Flash Gordon, a fusión entre a tecnoloxía do futuro e a maxia tradicional, fora desenvolvido por H. G. Wells —considerado como un dos fundadores da ciencia ficción— quen cría que a revolución industrial «destruíra» a idea de que as fantasías máxicas podían facerse realidade. Desta maneira, concluíu que para conseguir que todo mito poida desenvolverse como tal é necesario que resulte plausible, e Wells decidiu substituír os elementos da época industrial introducindo máquinas do tempo en lugar de alfombras máxicas, extraterrestres en vez de dragóns e científicos no canto de feiticeiros; así, Wells iniciou un novo xénero literario que denominou «fantasía científica».[98][99][100]

 
A guerra das galaxias fai alusión á obra de Frank Herbert Dune; á descrición do planeta Tatooine pódese asimilar á de Arrakis, un planeta conformado case por completo por un deserto de dunas.[101] De acordo coa novela, Arrakis é o único lugar coñecido onde se produce unha droga-especia de lonxevidade denominada melange, mentres que o planeta Kessel, en A guerra das galaxias, é característico polas súas reservas de especias.

Igualmente, A fortaleza escondida foi outra das súas principais inspiracións, algo que resulta perceptible nalgunhas expresións singulares; por exemplo, os dous campesiños tunantes do filme de Kurosawa equipáranse coas formas robóticas de C-3PO e R2-D2, mentres que a xerarquía da familia xaponesa en A fortaleza escondida é semellante estruturalmente ás forzas imperiais de Star Wars. Non obstante, non só esta película influíu en A guerra das galaxias, pois Yojimbo (1961), do mesmo director, serviu tamén de inspiración. As principais comparacións radican en que varios homes ameazan o heroe (fanfurriñando entre si sobre como son buscados polas autoridades), nas escenas finais (un brazo amputado por unha espada) e o ofrecemento ó rōnin Sanjurō (interpretado por Toshirō Mifune) de «vinte e cinco ryōs cando complete a misión»,[e] unha promesa moi parecida á que recibe Han Solo de «dous mil agora, e quince mil máis cando cheguemos a Alderaan». A afección de Lucas polas películas de Kurosawa puido influír na súa decisión de visitar o Xapón nos anos 1970, provocando á súa vez que algúns pensasen que o termo «jedi» proviña de «jidaigeki» (drama xaponés, que usualmente se refire a películas de samurais).[100][102]

Outra alusión literaria está relacionada coa obra Dune (ganadora do premio Nébula na categoría «Mellor novela de ciencia ficción») de Frank Herbert, e a descrición do planeta Arrakis, que estaría relacionado co planeta Tatooine. De acordo coa novela, Arrakis é o único lugar coñecido onde se produce unha droga-especia de lonxevidade denominada melange, mentres que Han Solo é un contrabandista de especias que foi visto nas minas de Kessel, características polas súas reservas de especias. Debido a que o concepto orixinal de Star Wars trataba sobre o transporte da especia, a natureza do material non era moi detallada. Nunha das súas conversas, Luke coméntalle a Obi-Wan que intúe que seu pai fora un navegante a bordo dun cargador de especias. Outras similitudes entrambas as creacións inclúen a princesa Leia e a princesa Alia, a Forza e «a Voz» (habilidade usada pola irmandade Bene Gesserit), e a granxa «de humidade» do tío Owen e a tía Beru (a cal se asemella ó resío de bágoas usadas polo pobo fremen como «fonte pequena pero fiable de agua»).[101][103] Máis tarde, Herbert diría que «David Lynch, director da adaptación cinematográfica da súa novela homónima, tivera que pasar por varias complicacións debido a que Star Wars utilizou moitos conceptos da súa obra literaria». Tanto Herbert como Lynch encontraron ata «16 puntos de similitude», calculando que as probabilidades de que non fose coincidencia eran moi elevadas.[104]

 
O filme The Wizard of Oz (1939) serviría igualmente de inspiración para algunhas escenas de Star Wars, as cales poden considerarse como referencias á clásica adaptación de Victor Fleming.[105]
Filmes bélicos como The Dam Busters (1954) e 633 Squadron (1956), que usaban avións como o Avro Lancaster (arriba) e o Mosquito (abaixo), respectivamente, serviron de inspiración para as secuencias de combate.

A escena do asalto á Estrela da Morte foi concibida despois de que Lucas analizara The Dam Busters (1954), de Michael Anderson, especificamente a secuencia onde o bombardeiro Lancaster da Forza Aérea Británica voa sobre uns pantanos para logo dirixir un par de bombas de rebote que tiñan como obxectivo as presas, como parte dun plan que tiña como finalidade paralizar a industria pesada da rexión do Ruhr. Incluso algúns diálogos repítense durante o clímax de A guerra das galaxias —Gilbert Taylor fora responsable dos efectos especiais de The Dam Busters—.[106] Outra inspiración para a mesma escena sería o clímax da película 633 Squadron (1956), de Walter Grauman,[107] na que Mosquitos da Forza Aérea Británica atacan unha central hidroeléctrica alemá mediante unha estratexia que consistía en deixar caer bombas especiais nun punto específico, mentres sobrevoan a baixa altura no medio dun fiorde, protexéndose de bombardeos procedentes de canóns antiaéreos e de disparos producidos por soldados alemáns. Ó final, vídeos de ambas as cintas foron incluídos na versión dogfight que Lucas usaría a modo de proba para editar as secuencias dos combates aéreos.[18]

Algunhas outras identidades de A guerra das galaxias susténtanse en referencias de inferencia a outras películas clásicas do xénero, tales como 2001: Unha odisea do espazo (1968) de Stanley Kubrick —a escena na que unha nave espacial cobre a parte superior da pantalla, alude á secuencia inicial da astronave interplanetaria Discovery 1. Dita cinta influiría de moitas formas distintas na aparencia de Star Wars. Entre estas semellanzas encóntranse o uso de cápsulas EVA, corredores hexagonais e gráficos primitivos. Mención similar no referente ó porto de acoplamento da Estrela da Morte, que alude a un idéntico que se atopa na estación espacial orbitaria de 2001: Unha odisea do espazo.[108] Existen tamén certas coincidencias con The Wizard of Oz (1939) de Victor Fleming. Por exemplo, os jawas son moi parecidos ós munchkin —ananos nativos de Munchkinland nos libros de Oz redactados por L. Frank Baum. Ademais, os personaxes principais disfrázanse como soldados das tropas inimigas, mentres que a secuencia onde Obi-Wan morre, deixando caer unicamente a súa túnica baleira no sitio, é practicamente igual a aquela onde a malvada bruxa do leste se derrete en Oz.[105][109] Noutros ámbitos, e malia ser de cor dourada e presentar características masculinas, o androide C-3PO está inspirado no robot Maria de Metropolis (1927), dirixida por Fritz Lang. Os zunidos emitidos no filme nacerían a partir dos ruídos metálicos de Hickory, un dos protagonistas de The Wizard of Oz.[110][111]

Promoción editar

 
Logotipo ideado por Dan Perri para Star Wars

Mentres a película estaba en produción encargóuselle un logotipo a Dan Perri, un deseñador de títulos que traballara nos títulos de películas como O exorcista (1973) e Taxi Driver (1976). Perri ideou un logotipo de STAR WARS en escorzo que consistía en letras maiúsculas cheas de estrelas e nesgadas cara a un punto de fuga. O deseño deste logotipo concibiuse orixinalmente para seguir a mesma perspectiva que o texto que avanza na secuencia de apertura da película. Ó final, o logotipo de Perri non se usou para a secuencia que dá inicio á película, no entanto utilizouse amplamente na publicidade impresa previa ó lanzamento do filme e nas marquesiñas publicitarias dos cines.[112][113]

 
Logotipo orixinal de Suzy Rice para Star Wars

O logotipo introducido finalmente na película orixinouse a partir dun folleto para promover o filme distribuído por Fox e destinado ós propietarios de cines en 1976. Este folleto foi deseñado por Suzy Rice, unha directora de arte da axencia publicitaria Seiniger Advertising dos Ánxeles. Nunha visita a ILM en Van Nuys, Lucas mandoulle crear a Rice un logotipo que intimidase o espectador e pediulle que o estilo do logotipo resultase «moi fascista». A resposta de Rice á súa petición foi utilizar para o deseño do logotipo un tipo de imprenta Helvética grosa modificada e co contorno perfilado. Tras recibir algunhas suxestións de Lucas, Rice decidiu entrelazar o S e o T de STAR e mailo R e o S de WARS. Lucas aprobou o cartel no medio da rodaxe das escenas da cantina de Mos Eisley. Gary Kurtz quedou impresionado co logotipo de Rice e escolleuno en lugar do deseño de Perri para a secuencia de apertura da película, despois de modificar a letra W, estreitando as puntas na parte inferior do deseño orixinal de Rice. Creouse, en conclusión, o deseño definitivo; un dos logotipos máis recoñecibles no mundo do cine, emporiso, a contribución de Rice non aparece nos créditos da película.[112]

Para o lanzamento nos Estados Unidos en 1977, 20th Century Fox encargou un póster de promoción á axencia de publicidade Smolen, Smith and Connolly. Recorreron ó artista independente Tom Jung, a quen se lle pediu que representase «o ben sobre o mal». O seu póster, coñecido como Estilo ‘A’, mostraba a Luke Skywalker de pé nunha pose heroica, brandindo un sabre de luz brillante sobre a súa cabeza, coa princesa Leia debaixo del, e unha grande imaxe fantasmal do casco de Darth Vader que se achega detrás deles. Algúns executivos de Fox consideraron que este cartel era «demasiado escuro» e encargáronlle ós imáns Hildebrandt, dous coñecidos artistas do xénero de fantasía, que traballasen nun novo cartel para o lanzamento no Reino Unido. Cando a película se estreou nos cines británicos, o cartel Estilo ‘B’ dos irmáns Hildebrandt usouse como reclamo nas estadas publicitarias. Fox e Lucasfilm decidiron posteriormente que querían promover a película cunha nova representación menos estilizada e máis realista dos personaxes principais. O produtor Gary Kurtz acudiu ó artista Tom Chantrell, quen xa era coñecido polo seu prolífico traballo para as películas de terror da Hammer, e encargoulle unha nova versión do póster. Dous meses despois o cartel dos irmáns Hildebrandt foi substituído polo cartel Estilo ‘C’ de Chantrell nos cines do Reino Unido.[114][115][116][117]

Charles Lippincott foi o director de mercadotecnia de Star Wars e como 20th Century Fox brindou pouco apoio para a comercialización, alén das licenzas de camisetas e pósters, Lippincott viuse na obriga a buscar apoios por outro lado. Conseguiu acordos con Marvel Comics para unha adaptación en banda deseñada e con Del Rey Books para adaptala a unha novela. Como fanático da ciencia ficción, utilizou os seus contactos para promover a película na Comic-Con de San Diego e noutros ámbitos relacionados cos adeptos da ciencia ficción.[30][68] Figuras de A guerra das galaxias estiveron dispoñibles durante varios meses despois do debut da película, tras aceptar Kenner Products a proposta de licenza presentada polo Charles Lippincott.[30][118]

Lanzamento editar

Malia que inicialmente só se lanzou nunha serie reducida de cines, A guerra das galaxias foi un éxito sen precedentes para 20th Century Fox, que axiña se converteu nun éxito de recadación e se estendeu máis amplamente o seu lanzamento. Finalmente produciríanse moitos outros lanzamentos en anos posteriores, tanto en vídeo como nos cines.

Estrea editar

20th Century Fox solicitou dúas semanas para a proxección de Star Wars no Mann's Chinese Theatre ó considerar que o filme non acadaría gran repercusión.
Nunha cerimonia celebrada durante a segunda estrea de Star Wars no Mann's Chinese Theatre o 3 de agosto de 1977, nun acontecemento sen precedentes ó que asistiron miles de persoas, C-3PO, R2-D2 e Darth Vader plasmaron as súas pegadas na beirarrúa fronte antedito teatro.

20th Century Fox, cautelosa ante a posibilidade de que outras películas do verán como Smokey and the Bandit (1977) vencesen a Star Wars, trasladou a data de estrea ó 25 de maio, o mércores anterior ó Día dos Caídos. Non obstante, a escasa publicidade que tivo a película provocou que menos de 40 salas de cine aceptasen proxectala, en resposta, 20th Century Fox esixiu que para exhibir The Other Side of Midnight (1977), película baseada na novela homónima de Sidney Sheldon, as salas de cine deberían reservar tamén A guerra das galaxias.[30]

A guerra das galaxias estreouse o mércores 25 de maio de 1977 en menos de 32 cines, e en oito máis o xoves e o venres. Kurtz aseverou no 2002: «resultaría ridículo hoxe». O filme rompeu decontado os récords de recadación, converténdose de feito nun dos primeiros blockbusters e Fox ampliou axiña os plans para o seu lanzamento noutras salas de cine.[68][119] O propio Lucas non puido predicir o éxito de Star Wars. Despois de visitar o estudio de rodaxe da película de Steven Spielberg, Close Encounters of the Third Kind (1977), Lucas estaba seguro de que a película de Spielberg superaría a Star Wars en recadación. Spielberg non estaba de acordo e cría que A guerra das galaxias acadaría maior éxito. Lucas propuxo un intercambio do 2,5% das ganancias de ambas películas; Spielberg aceptou o trato e aínda recibe o 2.5% das ganancias de Star Wars.[120]

Fox inicialmente tiña dúbidas sobre se A guerra das galaxias obtería un éxito destacado. Pensábase que The Other Side of Midnight sería o grande éxito do verán para o estudio, mentres que a película de Lucas tiña a consideración de secundaría para os propietarios das salas de cine nos Estados Unidos. Cando Fox solicitou o Mann's Chinese Theatre, o estudio estimou que a película só necesitaba dúas semanas.[121] Ante o temor de que o filme fracasase Lucas tiña previsto pasar unha estancia en Hawai coa súa dona Marcia. Despreocupándose de que o filme se estreaba ese día,[122] pasou case todo o mércores nun estudio de son nos Ánxeles. Cando Lucas foi xantar con Marcia encontráronse cunha longa ringleira de persoas ó longo das beirarrúas que conducían ó Mann's Chinese Theatre, agardando para ver A guerra das galaxias.[60] Mais aínda era escéptico sobre o éxito do filme, incluso atendendo ós informes optimistas de Ladd e do estudio. Mentres estivo en Hawai, non foi ata que escoitou os comentarios de Walter Cronkite no CBS Evening News sobre a enorme multitude de xente que ateigaba os cines cando Lucas se decatou de que se fixera moi rico; Francis Ford Coppola, que necesitaba cartos para terminar Apocalypse Now (1979), envioulle un telegrama ó hotel onde se aloxaba Lucas solicitando financiamento.[122] Os actores do elenco convertéronse deseguida en personaxes familiares;[30] incluso os membros do equipo técnico, como os decoradores do filme, querían autógrafos.[122]

A película foi un grande éxito para 20th Century Fox e foi responsable do fortalecemento da compañía. Tres semanas despois da estrea o prezo das accións do estudio ascenderon a un nivel récord. Antes de 1977 as maiores ganancias anuais de 20th Century Fox foran 37 millóns USD, namentres que en 1977 a compañía rompeu ese récord declarando unha ganancia de 79 millóns USD.[30] Malia que a neutralidade da película respecto a outras culturas axudou a conseguir éxito internacional, Ladd mostrouse preocupado durante a estrea no Xapón; trala proxección o público ficou en silencio, o que lle fixo temer a Ladd que o filme non gustara. Os seus contactos aseguráronlle a Ladd que esta era unha reacción positiva, pois no Xapón o silencio era o mellor xeito de honrar unha película. Os grandes ingresos de recadación confirmaron a súa popularidade.[30]

Pasadas dúas semanas, Sorcerer (1977) do director William Friedkin, substituíu a Star Wars no Mann's Chinese Theatre debido ós acordos contractuais; o teatro pasou a película nun lugar de menos prestixio, mais previamente renovou o contrato.[121] Tralo fracaso de Sorcerer, efectuouse a segunda estrea de Star Wars no Mann's Chinese Theatre o 3 de agosto de 1977, acontecemento sen precedentes ó que asistiron miles de persoas, cerimonia na que C-3PO, R2-D2 e Darth Vader plasmaron as súas pegadas na beirarrúa fronte ó teatro.[30][119] Nese momento A guerra das galaxias proxectábase en 1 096 salas de cine nos Estados Unidos.[123] Aproximadamente 60 cines mantiveron a proxección do filme ininterrompidamente durante máis dun ano;[124] en 1978 Lucasfilm distribuíu carteis nestes cines o 25 de maio para conmemorar os eventos do primeiro aniversario da estrea do filme.[125] A guerra das galaxias estreouse no Reino Unido o 27 de decembro de 1977. As noticias sobre a popularidade do filme nos Estados Unidos propiciaron longas ringleiras á entrada das salas de cine que ofrecían a película por primeira vez en Londres; proxectouse en 12 grandes cidades en xaneiro de 1978 e mais noutros cines de Londres en febreiro.[126]

Reestrea editar

A guerra das galaxias foi reestreada en 1978, 1979, 1981 e 1982.[127] A película editouse de novo dixitalmente con algunhas escenas modificadas en 1997 para a estrea da «Edición especial». Dende o seu lanzamento orixinal, a película tamén foi dobrada e subtitulada en numerosos idiomas. En 2010 Lucas anunciou que as seis películas de A guerra das galaxias lanzadas anteriormente serían escaneadas e convertidas a 3D para un lanzamento cinematográfico, pero unicamente se completou a versión en 3D das tres películas que constitúen a precuela antes de que a serie cinematográfica fora vendida a Disney en 2012.[128]

Edición especial editar

Despois de que ILM utilizara os efectos xerados por ordenador para a película Parque Xurásico (1993) de Steven Spielberg, Lucas decidiu que a tecnoloxía dixital acadara a súa «visión orixinal» para A guerra das galaxias.[30] Para o vixésimo aniversario da película en 1997, A guerra das galaxias remasterizouse dixitalmente con algunhas escenas modificadas e volveuse a estrear nos cines, xunto con O imperio contraataca e o Retorno do Jedi, baixo a campaña titulada Star Wars Trilogy: Special Edition. Esta versión da película dura 124 minutos.

 
Camiseta coa inscrición «Han shot first» («Han disparou primeiro») que se comercializou por mor dunha modificación na edición especial de A New Hope, estreada en 1997.[129]

A edición especial contén tomas e escenas que non se puideron conseguir no lanzamento orixinal debido a limitacións financeiras, tecnolóxicas e de tempo; unha desas escenas representa o encontro entre Han Solo e Jabba o Hutt.[30] O proceso de creación dos novos efectos visuais para A guerra das galaxias apareceu na película documental, Special Effects: Anything Can Happen, dirixida polo deseñador de efectos de son de A guerra das galaxias Ben Burtt.[130] Aínda que a maior parte dos cambios son de natureza menor ou estéticos, moitos seguidores e críticos consideran que Lucas degradou a película coas adicións.[131][132][133][134] Un cambio particularmente polémico no que un cazador de recompensas chamado Greedo dispara primeiro cando se encontra con Han Solo inspirou camisetas coa frase «Han shot first» («Han disparou primeiro»).[135][136][129]

A guerra das galaxias necesitou unha extensa recuperación do filme e a restauración de toda a película antes de poder efectuar as modificacións da edición especial de Lucas. Descubriuse que ademais dos negativos comunmente utilizados nas películas, Lucas tamén utilizou Color Reversal Internegative (CRI), unha técnica de inversión de imaxes que Kodak abandonou posteriormente. Resultou que o CRI se deterioraba máis rápido que os negativos, malia que en teoría era de mellor calidade, ó xerarse por duplicado (unha interpositiva e mais unha internegativa) onde se aplicou. En consecuencia todos os negativos compostos tiveron que ser retirados, e os anacos de CRI limpáronse por separado dos negativos convencionais. Unha vez completada a limpeza, a película escaneouse na computadora para efectuar a restauración. En moitos casos, escenas enteiras tiveron que ser reconstruídas restaurando individualmente os seus elementos. A tecnoloxía de composición dixital permitiulle ós restauradores corrixir problemas como o desaliñamento de mates e o «azul derramado».[137]

Vídeo e outros formatos editar

Nos Estados Unidos, Francia, Alemaña Occidental, Italia e o Xapón cachos da película foron lanzados en Super 8, incluídas edicións mudas e en español nos Estados Unidos, e en Italia en sete escenas breves.[138] A guerra das galaxias lanzouse en Betamax,[139] CED,[140] LaserDisc,[141] Video 2000 e VHS[142][143] entre as décadas de 1980 e 1990 por CBS/Fox Video. O último lanzamento da película orixinal (anterior á edición especial) en formato VHS foi en 1995, como parte da campaña "Last Chance to Own the Original" ("A última oportunidade de ter o orixinal"), dispoñible de forma independente ou como parte da triloxía completa.[144]

A película lanzouse por primeira vez en DVD o 21 de setembro de 2004, nunha caixa con O imperio contraataca, O retorno do Jedi e un disco extra de material complementario. As películas foron restauradas e remasterizadas dixitalmente, Lucas ademais realizou cambios nos filmes. O DVD presenta unha pista con comentarios de Lucas, Ben Burtt, Dennis Muren e Carrie Fisher. O disco adicional contén o documental Empire of Dreams: The Story of the Star Wars Trilogy, tres longametraxes, avances de filmes, anuncios de televisión, galería de imaxes, un avance exclusivo de Episode III: Revenge of the Sith, unha demostración do videoxogo para Xbox de LucasArts Star Wars: Battlefront, e un documental sobre o videoxogo do Episodio III.[145] O paquete completo foi reeditado en decembro de 2005 como parte dunha caixa de edición limitada de tres discos, excluíndo o disco extra.[146]

A triloxía orixinal foi lanzada por separado en DVD nunha edición limitada de dous discos, do 12 de setembro ó 31 de decembro de 2006, e novamente nunha caixa de lata nunha edición limitada o 4 de novembro de 2008;[147] incluíronse as versións orixinais das películas en LaserDisc como material extra, aínda que a conversión provocou deficiencias canto á calidade de imaxe.[148]

As seis películas feitas ata o momento de A guerra das galaxias foron lanzadas por 20th Century Fox Home Entertainment en Blu-ray Disc o 16 de setembro de 2011 en tres edicións diferentes, con A New Hope dispoñible nunha caixa da triloxía orixinal[149][150] e coas seis películas de A guerra das galaxias feitas ata o momento en Star Wars: The Complete Saga, que inclúe nove discos e máis de 40 horas de contido adicional.[151] As versións orixinais das películas non se incluíron na caixa. Fixéronse novas modificacións nas películas.[152]

O 7 de abril de 2015, Walt Disney Studios, 20th Century Fox e Lucasfilm anunciaron conxuntamente os lanzamentos dixitais das seis películas de A guerra das galaxias. Fox lanzou A New Hope para descarga dixital o 10 de abril de 2015, Walt Disney Studios Home Entertainment lanzou as outras cinco películas.[153][154]

Walt Disney Studios Home Entertainment reeditou a película en Blu-ray, DVD e descarga dixital o 22 de setembro de 2019.[155] Ademais, as seis películas estaban dispoñibles en resolución 4K HDR e Dolby Atmos en streaming en Disney+ tralo lanzamento do servizo o 12 de novembro de 2019.[156] Esta versión da película foi lanzada por Disney nunha caixa 4K Ultra HD Blu-ray o 31 de marzo de 2020.[157]

Recepción editar

Recadación editar

A guerra das galaxias continúa sendo unha das películas de máis éxito de recadación de tódolos tempos. O filme estreouse un mércores en 32 salas que se ampliou a 43 o venres; recadou 2 556 418 USD os primeiros 6 días, na fin de semana do Día dos Caídos[158] (10,8 millóns de USD de 2019). Foi aumentando o número de pantallas gradualmente, acumulando 7 millóns USD en poucas semanas trala súa estrea (29,5 millóns USD de 2019).[3] Superou a Tiburón (1975) como a película con máis éxito de recadación en América do Norte apenas seis meses despois da súa estrea,[159] ingresando máis de 220 millóns USD (928 millóns USD de 2019) durante este período.[160] A guerra das galaxias fixo a súa estrea internacional contra finais do ano 1978, engadindo o récord mundial ó seu récord nacional de recadación,[161] ganando 410 millóns USD en total (1,7 billóns[f] USD de 2018).[162]

Dende 21 de xullo de 1978, cando aínda se exhibía en 38 salas de cine nos Estados Unidos, a película foi ampliando o número de salas ata acadar 1 744, establecendo un novo récord nos Estados Unidos de 10 202 726 USD recadados nunha fin de semana.[163][164][165] Inicialmente recadou 221 280 994 USD e, trala súa expansión, sumou 43 774 911 USD adicionais para elevar os ingresos brutos a 265 055 905 USD.

As reestreas de 1979 (22 455 262 USD), 1981 (17 247 363 USD) e 1982 (17 981 612) elevaron os ingresos brutos acumulados nos Estados Unidos e o Canadá a 323 millóns USD[166][167] e ampliaron as súas ganancias globais a 530 millóns USD.[168] A película seguiu sendo o filme de máis recadación de tódolos tempos ata que E.T. the Extra-Terrestrial (1982) superou ese récord.[169]

Trala estrea da edición especial en 1997,[170] A guerra das galaxias recuperou brevemente o récord de América do Norte antes de perdelo de novo o ano seguinte con Titanic (1997).[171] En total, a película ganou 775 398 007 USD en todo o mundo (2 500 millóns USD de 2011), incluíndo 460 998 007 USD só en América do Norte.[3] Segundo o Guinness World Records, a película é a terceira con máis recadación cando se axusta á inflación;[172] no ámbito de América do Norte, ocupa o segundo lugar na lista detrás de Foise co vento (1939), axustada á inflación.[173]

Crítica editar

O filme recibiu, en xeral, críticas positivas trala súa estrea. Roger Ebert do Chicago Sun-Times, na súa crítica de 1977, declarou: «a miña imaxinación esqueceu que realmente estaba presente nunha sala de cine [...] os eventos da película parecen reais e eu semello ser parte deles», cualificou A guerra das galaxias como «un conto de fadas» que «aproveita as fantasías pulp ocultas nos nosos recordos e, ó facelo de xeito tan brillante, reactiva as vellas emocións, medos e sensacións», os personaxes parecéronlle «moi fortes e sinxelos, e teñen unha morea de pequenas debilidades, e grandes e vas esperanzas, coas que nos podemos sentir identificados».[174] A.D. Murphy de Variety describiu A guerra das galaxias como «un filme magnífico. George Lucas procurou crear a maior aventura de fantasía posible a partir dos seriais e as antigas épicas de acción da súa infancia, e tivo un éxito brillante» e engadiu: «o excelente equilibrio entre a tecnoloxía e o drama humano é un dos moitos logros: un identifícase cos personaxes e acepta, ó igual que eles, o intrigante mundo intergaláctico no que habitan».[175] Vincent Canby de The New York Times dixo que a película «entreterá a moita xente» e que fora «a película máis elaborada, máis cara e máis fermosa endexamais realizada».[176] Gary Arnold de The Washington Post definiu Star Wars como unha «aventura fantástica de ciencia ficción» e «malia que Star Wars foi influenciada por Kubrick —moitos do equipo téninco traballaron con el ou estiveron directamente influenciados por el— o ton e o tempo son completamente diferentes a 2001: Unha odisea do espazo [...]. O filme de Lucas é alegre no canto de portentoso [...] non acouga, mentres Kubrick vai paseniño [...]. O xeneroso estilo de ciencia ficción de Lucas é alegremente entretido».[177]

Non obstante, o filme non estivo exento de críticas negativas. Pauline Kael da revista The New Yorker criticou A guerra das galaxias afirmando que «non hai respiro na imaxe, non hai lirismo» e que non tiña «control emocional», e comentou; «nun xesto cara á igualdade de xénero, a animadora de instituto / princesa en apuros fala coma un macholo duro e atrevido».[178] Stanley Kauffmann de The New Republic opinou que «Star Wars é unha película rancia, corrente e para homes que estrañan a adolescencia», o traballo «parece menos enxeñoso que en TX 1138».[179] John Simon da revista New York escribiu; «Star Wars espida das súas imaxes a miúdo sorprendentes e a súa xerga científica elevada, ofrece unha historia, personaxes e diálogo dunha banalidade insoportable».[180]

Cando A guerra das galaxias se estreou no Reino Unido, Derek Malcolm de The Guardian afirmou; «non mellora o traballo anterior de Lucas, excepto en termos de recadación. Non é a mellor película do ano, non é a mellor ciencia ficción que se levou á pantalla [...]. Pero, por outra banda, é unha diversión enorme e emocionante para quen estea disposto a acomodarse na súa butaca e deixar que todo se apodere del».[181] O correspondente de The Daily Telegraph, Adrian Berry, dixo que Star Wars «é a mellor película deste tipo dende 2001 [: A Space Odyssey] e, en certos aspectos, é unha das máis emocionantes xamais realizadas», describiu a trama como «non pretensiosa e agradablemente desprovista de calquera 'mensaxe'».[182]

Premios e candidaturas editar

A película obtivo numerosos premios trala súa estrea nas pantallas. A guerra das galaxias ganou seis premios Óscar na súa 50ª edición dentro das categorías de «mellor dirección artística», «mellor vestiario», «mellor montaxe», «mellor banda sonora», «mellor son», «mellores efectos visuais» e logrou un Óscar especial pola edición dos efectos de son de Ben Burtt. Foi candidata a «mellor filme», que conseguiu Annie Hall (1977) de Woody Allen, aspirou a «mellor guión orixinal» polo escrito de George Lucas, quen optou tamén a «mellor director» —non obstante ambos fóronlle concedidos a Woody Allen—, e finalmente optou ó «mellor actor secundario» pola interpretación de Alec Guinness, que conseguiu no seu lugar Jason Robards por Julia (1977).[183] Un Academy Scientific and Technical Award foille concedido, entre outros, a John Dykstra polo seu desempeño.[184]

Nos premios Globo de Ouro, a película foi candidata a «mellor filme dramático», «mellor director», «mellor actor secundario» (Alec Guinness) e ganou o premio á «mellor banda sonora».[185] Na 32ª edición dos premios BAFTA, foi candidata a «mellor filme», «mellor montaxe», «mellor vestiario», «mellor deseño artístico», «mellor son» e «mellor banda sonora»; venceu nas dúas últimas categorías.[186] A película conseguiu o premio Hugo á «mellor presentación dramática»[187] e a banda sonora de John Williams obtivo o premio Grammy á «mellor banda sonora de cine ou televisión».[188]

O filme obtivo doce candidaturas nos premios Saturn, ganando oito: «mellor filme de ciencia ficción», «mellor director», «mellor guión», «mellor actor secundario», «mellor música», «mellor vestiario», «mellor maquillaxe» e «mellores efectos especiais».[189]

Lista de premios e candidaturas :
Ano Cerimonia ou premio Categoría Candidatos Resultado
1977 Los Angeles Film Critics Association Mellor filme  
Mellor música John Williams  
1978 Óscars Mellor filme Gary Kurtz  
Mellor director George Lucas  
Mellor guión orixinal George Lucas  
Mellor actor secundario Alec Guinness  
Mellor dirección artística John Barry, Roger Christian, Leslie Dilley e Norman Reynolds  
Mellor vestiario John Mollo  
Mellor son Derek Ball, Don McDougall, Bob Minkler e Ray West  
Mellor montaxe Richard Chew, Paul Hirsch e Marcia Lucas  
Mellores efectos visuais Robert Blalack, John Dykstra, Richard Edlund, Grant McCune e John Stears  
Mellor banda sonora John Williams  
Óscar por unha contribución especial Ben Burtt, pola creación de efectos sonoros  
Globos de Ouro Mellor filme dramático  
Mellor director George Lucas  
Mellor actor secundario Alec Guinness  
Mellor música John Williams  
Premios Saturn Mellor actríz Carrie Fisher  
Mellor actor Harrison Ford  
Mark Hamill  
Mellor actor secundario Peter Cushing  
Alec Guinness  
Mellor filme de ciencia ficción  
Mellor director George Lucas ex aequo con Steven Spielberg por Close Encounters of the Third Kind  
Mellor guión George Lucas  
Mellor música John Williams ex aequo con el mesmo por Close Encounters of the Third Kind  
Mellor vestiario John Mollo  
Mellor maquillaxe Rick Baker e Stuart Freeborn  
Mellores efectos especiais John Dykstra e John Stears  
Premios Grammy Mellor álbum de música nun filme John Williams  
Premio Hugo Mellor presentación dramática  
People's Choice Awards Filme preferido  
Premio Nébula Premio especial  
Writers Guild of America Awards Mellor guión orixinal de comedia George Lucas  
1979 BAFTA Mellor filme  
Mellor dirección artística John Barry  
Mellor vestiario John Mollo  
Mellor montaxe Richard Chew, Paul Hirsch e Marcia Lucas  
Mellor banda sonora John Williams  
Mellor son Ben Burtt e outros once técnicos  
Evening Standard British Film Awards Mellor filme  
Mellor actor Alec Guinness  

Influencia editar

O crítico de cine Roger Ebert escribiu no seu libro The Great Movies: «ó igual que The Birth of a Nation e Cidadán Kane, A guerra das galaxias foi un fito técnico que influíu en moitas películas posteriores». Empezou unha nova xeración de efectos especiais e filmes enérxicos. A película foi unha das primeiras en combinar varios xéneros cinematográficos para crear un novo concepto de xénero.[47] Finalmente, xunto a Tiburón (1975) de Steven Spielberg, cambiou a atención da industria cinematográfica, afastándose das películas de carácter máis persoal, cara ós blockbusters de grande orzamento centrados en espectadores máis novos.[30][190][191]

Entre os cineastas que admitiron a influencia de A guerra das galaxias na súa carreira encóntranse James Cameron, J. J. Abrams, Damon Lindelof, Dean Devlin, Gareth Edwards,[192] Roland Emmerich, John Lasseter,[193] David Fincher, Peter Jackson, Joss Whedon, Christopher Nolan, Ridley Scott, John Singleton e Kevin Smith.[47] Scott, Cameron e Jackson asimilaron o concepto de Lucas de «futuro preexistente» introducindo o concepto nas súas películas, como Alien (1979) e Blade Runner (1982) de Scott , e Terminator (1984) de Cameron —quen tamén dirixiu Aliens (1986)—. Peter Jackson aplicou o concepto na súa triloxía The Lord of the Rings para producir a sensación de realismo e credibilidade.[47] Christopher Nolan citou A guerra das galaxias como un influxo para o seu filme Orixe (2010).[194]

Algúns críticos consideran que A guerra das galaxias, ó igual que Tiburón, prexudicaron notablemente a Hollywood ó cambiar a preferencia por películas como O padriño (1972), Taxi Driver (1976) e Annie Hall (1977) cara a películas de fantasía e espectaculares para un público máis novo.[195] Peter Biskind aseverou: «cando todo estivo dito e feito, Lucas e Spielberg cambiaron os espectadores da década de 1970, que se volveran máis sofisticados consumindo películas europeas e do Novo Hollywood, cara á simplicidade das películas da Idade de ouro de Hollywood anterior á década de 1960, camiñaron de regreso ó outro lado do espello».[122][195] Pola contra, Tom Shone escribiu que a través de A guerra das galaxias e Tiburón, Lucas e Spielberg «non traizoaron o cine en absoluto: conectaron novamente, devolveron o medio ás súas raíces, como nun espectáculo festivo, un acto máxico e un enorme efecto especial», que representou «unha especie de renacemento».[191]

Por outra banda, a película foi obxecto de diversas parodias; a curtametraxe Hardware Wars (1978) foi unha das primeiras;[196] Spaceballs (1987) de Mel Brooks é unha comedia satírica de A guerra das galaxias;[197] e algunhas series como Family Guy,[198] Robot Chicken[199] e The Simpsons[200] produciron episodios parodiando o filme.

Recoñecemento editar

En 1989, a versión cinematográfica de A guerra das galaxias de 1977 foi seleccionada polo National Film Registry da Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos de América para a súa preservación.[8] A película de 35 mm da edición especial de 1997 presentouse inicialmente para efectuar a preservación debido á dificultade para transferila dende os positivos orixinais,[201] pero máis tarde desvelouse que a Biblioteca posuía unha película como depósito dos dereitos de autor do lanzamento cinematográfico orixinal. No 2015 esta copia fora transferida a unha resolución 2K mediante escaneo, dispoñible para a súa visión mediante solicitude previa.[202] No ano 2004 o National Recording Registry seleccionou para a súa conservación a banda sonora creada por John Williams para a película.[203]

No seu número do 30 de maio de 1977 da revista Time, Gerald Clarke[204] declarou A guerra das galaxias «película do ano».[205] Nunha cerimonia celebrada durante a segunda estrea de A guerra das galaxias no Mann's Chinese Theatre o 3 de agosto de 1977, nun acontecemento sen precedentes ó que asistiron miles de persoas, C-3PO, R2-D2 e Darth Vader plasmaron as súas pegadas na beirarrúa fronte a debandito teatro.[30][119] O guión orixinal de George Lucas foi escollido polo Writers Guild of America como un dos mellores de tódolos tempos.[10] Para conmemorar o 30º aniversario da película, en maio de 2007, o Servizo Postal dos Estados Unidos de América emitiu un conxunto de 15 selos que representan os personaxes de A guerra das galaxias.[206]

Adaptacións editar

Novela e banda deseñada editar

A guerra das galaxias foi novelada e publicada como Star Wars: From the Adventures of Luke Skywalker en decembro de 1976, seis meses antes do lanzamento da película.[207] George Lucas figura como o autor, non obstante Alan Dean Foster foi o responsable de escribir o libro baseandose no guión de Lucas.[208] O director de mercadotecnia Charles Lippincott acadou un acordo en novembro de 1976 con Ballantine Books para publicar a novela, no mes de febreiro de 1977 vendéranse medio millón de copias.[209] Foster escribiu unha secuela da novela titulada Splinter of the Mind's Eye e publicada por Del Rey Books (unha filial de Ballantine Books) en 1978. O libro foi escrito coa intención de ser unha continuación de baixo orzamento de A guerra das galaxias no caso de que a película non tivese éxito.[210]

Marvel Comics, tras acadar un acordo para obter a licenza, adaptou A guerra das galaxias nos seis primeiros números do seu cómic Star Wars. A adaptación foi escrita por Roy Thomas con ilustracións de Howard Chaykin, o primeiro número foi publicado en abril de 1977[211] e foi un éxito de vendas para Marvel.[212][213][214]

Lucasfilm adaptou a historia a un libro para nenos, con casete ou disco incluído, publicado en 1979; en cada páxina do libro represéntase un fotograma da película cunha explicación sucinta da historia.[215][216]

No ano 2013 Dark Horse Comics publicou unha adaptación en banda deseñada da trama descrita no guión orixinal.[217]

Radio editar

Artigo principal: Star Wars (radionovela).

Na década de 1980, os dramas radiofónicos estaban en declive nos Estados Unidos. Richard Toscan, decano asociado da escola de artes escénicas da University of Southern California (USC), que empezara coa dramatización dos contos de Raymond Carver na emisora de radio KUSC-FM —cadea de radio da universidade afiliada á National Public Radio (NPR)— contando co apoio de John Houseman, produtor responsable do drama radiofónico The War of the Worlds de Orson Welles en 1938. Trala suxestión de Frank Mankiewicz, alumno seu, considerou que a popularidade de A guerra das galaxias atraería novos oíntes e máis novos. Non obstante, estimaban que os custos de produción eran excesivamente elevados, emporiso, a USC era a alma máter de George Lucas e estes lazos resultaron ser vantaxosos; o director cedeulle decontado os dereitos de A guerra das galaxias, incluídos os dereitos da música e os efectos de son, polo prezo simbólico de 1 USD.[218][219]

A pesar de todo a NPR necesitaba de escribir guións, contratar actores e alugar o estudio. Sen fondos para cubrir o orzamento de 200 000 USD, a NPR alcanzou un acordo de coprodución coa cadea de radiotelevisión británica BBC, cunha longa tradición na produción de dramas radiofónicos. A BBC proporcionou un equipo de produción, incluído o director John Madden, e a cambio recibiu os dereitos de transmisión no Reino Unido. Dende o principio, os produtores de NPR pensaron que o guión se adaptaría ben a un relato episódico, baseándose no formato de seriais da década de 1930 como Flash Gordon e Buck Rogers, que tamén inspiraran a Lucas.[218]

Contrataron o novelista de ciencia ficción Brian Daley para escribir o guión. Daley tivo acceso ós primeiros borradores do guión de A guerra das galaxias e ampliou a narrativa incluíndo material que quedou fóra da edición final do filme, en consecuencia a adaptación de radio dura aproximadamente catro horas máis que a versión cinematográfica. Os produtores puideron conseguir os actores Mark Hamill e Anthony Daniels para interpretar o rol de Luke Skywalker e C-3PO respectivamente, o personaxe de Han Solo interpretouno Perry King, quen xa fora á audición para interpretar ese papel no filme.[218]

A radionovela gravouse durante dez días nos estudios Westlake Recording en West Hollywood, California, consta de 13 capítulos (cunha duración total de 5 horas e 57 minutos) e empezouse a emitir o 9 de marzo de 1981. Adaptada por Brian Daley, dirixida por John Madden, coa música de John Williams e os efectos de son creados por Ben Burtt.[220][221] As transmisións recibiron comentarios positivos por parte da crítica. O drama radiofónico proporcionoulle á cadea 750 000 novos oíntes, que representaba un aumento do 40 % da audiencia de NPR e cuadriplicando a audiencia máis nova. Con semellante éxito acado, KUSC produciu tamén a adaptación radiofónica de O imperio contraataca.[218][222]

En 1993 lanzouse unha recompilación en formato CD da adaptación radiofónica de A guerra das galaxias, que incluía o drama radiofónico orixinal emitido en 1981, xunto coa adaptación dos dramas radiofónicos de O imperio contraataca e O retorno do Jedi.[223]

Notas editar

  1. O libro de Kaminski ten como obxectivo primordial determinar a historia de A guerra das galaxias, para o cal ofrece numerosos exemplos de entrevistas, notas e publicacións oficiais dende a década de 1970 ata a actualidade, entre os cales se atopan enunciados que se contradín, e que permanecen como evidencia entre as súas páxinas.
  2. Motion control photography (termo orixinal en inglés): é unha técnica cinematográfica que permite a repetición precisa dos movementos de cámara, co que se facilita a captura dos efectos especiais durante a filmación. Úsase con frecuencia para duplicar obxectos que non poden ser duplicados por medios físicos, recorrendo entón á repetición dunha toma específica nunha mesma escena.
  3. Master shot (termo orixinal en inglés): é a gravación cinematográfica dunha escena dramática completa dende un ángulo onde se poden apreciar tódolos involucrados no acto. Con certa frecuencia tende a ser de longa duración.
  4. Close-up: é unha toma fotográfica onde os fotogramas se centran nunha persoa ou obxecto en particular.
  5. Un ryō (?) era unha unidade monetaria de ouro utilizada no Xapón durante a era Meiji. O seu valor equivalería a 4 000 moedas de cobre. Tempo despois, foi substituído por un novo sistema baseado no ien (?).
  6. Un billón equivale a un millón de millóns, ou 1012.
Referencias
Tódalas referencias en inglés agás cando se indique o contrario
  1. "Star Wars". British Board of Film Classification. Consultado o 28-12-2018. 
  2. "Star Wars (1977)". Arquivado dende o orixinal o 09-07-2017. Consultado o 28-12-2018. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 "Star Wars (1977)". Box Office Mojo. Arquivado dende o orixinal o 12-03-2012. Consultado o 21-05-2020. 
  4. Cyriaque Lamar (13-1-2012). "Behold, the 1977 budget breakdown for Star Wars". io9. Consultado o 28-12-2018. 
  5. Anthikad-Chhibber, Mini (20-5-2005). "End of the great space opera". The Hindu. Consultado o 28-12-2018. 
  6. 6,0 6,1 6,2 Lucas, George (2004). DVD commentary for Star Wars Episode IV: A New Hope (DVD). 20th Century Fox. 
  7. "Ford, Harrison". Diciopedia do século 21 2. Edicións do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 926. 
  8. 8,0 8,1 "Complete National Film Registry Listing - Film Registry - National Film Preservation Board - Programs at the Library of Congress". Library of Congress. Arquivado dende o orixinal o 05-03-2016. Consultado o 20-05-2020. 
  9. "Complete National Recording Registry Listing National - Recording Registry - National Recording Preservation Board - Programs at the Library of Congress". Library of Congress. Arquivado dende o orixinal o 09-03-2020. Consultado o 27-05-2020. 
  10. 10,0 10,1 "101 Greatest Screenplays: The List". Writers Guild of America. Arquivado dende o orixinal o 01-09-2006. Consultado o 29-05-2020. 
  11. Kaminski (2008)
  12. 12,0 12,1 12,2 Vallely, Jean. "The Empire Strikes Back and So Does Filmmaker George Lucas With His Sequel to Star Wars". Rolling Stone. 
  13. Hearn (2005), p. 54–55
  14. 14,0 14,1 Clarke, Gerald (30-05-1977). "Star Wars: The Year's Best Movie". Time (Nova York) 109 (22): 57. Arquivado dende o orixinal o 27-12-2015. Consultado o 20-05-2020. 
  15. George Lucas: The Well Rounded Interview. Entrevista con Love, B. Arquivado dende o orixinal o 09-06-2008. Consultado o 20-05-2020. 
  16. 16,0 16,1 16,2 16,3 "A young, enthusiastic crew employs far-out technology to put a rollicking intergalactic fantasy onto the screen". American Society of Cinematographers. p. 1. Arquivado dende o orixinal o 01-10-2016. Consultado o 20-05-2020. 
  17. Rinzler (2007), p. 2
  18. 18,0 18,1 Zito, Stephen. "George Lucas Goes Far Out". American Film. 
  19. Rinzler (2007), p. 4
  20. 20,0 20,1 Macek, J.C., III (21-02-2013). "Abandoned 'Star Wars' Plot Points Episode II: The Force Behind the Scenes". PopMatters. Arquivado dende o orixinal o 13-09-2013. Consultado o 20-05-2020. 
  21. Windham, Ryder; Wallace, Daniel; Hidalgo, Pablo (2016). Star Wars: Year by Year: A Visual Chronicle. Nova York: DK Publishing. p. 32. ISBN 9781465452580. OCLC 1003722820. 
  22. Caro, Mark. "'Star Wars' inadvertently hits too close to U.S.'s role". Chicago Tribune. Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2018. Consultado o 21-05-2020. 
  23. Beckwith, Ryan Teague. "George Lucas Wrote 'Star Wars' as a Liberal Warning. Then Conservatives Struck Back". Time. Arquivado dende o orixinal o 16-09-2018. Consultado o 21-05-2020. 
  24. Smith, Kyle (21-09-2014). "How 'Star Wars' was secretly George Lucas' Vietnam protest". New York Post. Arquivado dende o orixinal o 22-09-2014. Consultado o 21-05-2020. 
  25. 25,0 25,1 Rinzler (2007), p. 8
  26. Baxter (1999), p. 142
  27. 27,0 27,1 Kaminski (2008), p. 50
  28. Baxter (1999), p. 158
  29. Richie, Donald; Mellen, Joan (1998). The Films of Akira Kurosawa. University of California Press. ISBN 0-520-22037-4. 
  30. 30,00 30,01 30,02 30,03 30,04 30,05 30,06 30,07 30,08 30,09 30,10 30,11 30,12 30,13 30,14 30,15 30,16 30,17 30,18 30,19 30,20 30,21 30,22 30,23 30,24 30,25 30,26 30,27 30,28 30,29 30,30 30,31 30,32 30,33 30,34 30,35 30,36 30,37 Empire of Dreams: The Story of the Star Wars Trilogy Documental Star Wars Trilogy Box Set DVD, [2005]
  31. 31,0 31,1 31,2 "30 pieces of trivia about Star Wars". BBC. 23-05-2007. Consultado o 26-05-2019. 
  32. 32,0 32,1 32,2 Jedi Bendu (ed.). "Starkiller". starwarz.com. Arquivado dende o orixinal o 28-06-2006. Consultado o 21-05-2020. 
  33. 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 The Characters of Star Wars Star Wars Original Trilogy DVD Box Set: Bonus Materials, [2004]
  34. Clouzot, Claire (15-09-1977). "The morning of the Magician: George Lucas and Star Wars". Ecran. 
  35. Pollock (1999), p. 141–142
  36. "The development of Star Wars as Seen Through the Scripts of George Lucas". Star Warz.com. Arquivado dende o orixinal o 09-06-2009. Consultado o 30-01-2019. 
  37. "Star Wars Biography: Ralph McQuarrie". Star Warz.com. Arquivado dende o orixinal o 23-06-2008. Consultado o 30-01-2019. 
  38. Bouzereau (1997), p. 7
  39. "Star Wars (Film Series)". Allmovie. Arquivado dende o orixinal o 25-09-2019. Consultado o 30-01-2019. 
  40. Scanlon, Paul (agosto de 1977). "The Force Behind Star Wars, Rolling Stone". Rolling Stone. Arquivado dende o orixinal o 19-06-2008. Consultado o 30-01-2019. 
  41. Star Wars Entrevista do disco da edición definitiva, 1993. «No proceso de reescribilo (a Star Wars) e crendo que só era unha película, mais non unha triloxía, decidín que Ben Kenobi realmente non tiña ningunha función primordial na historia tras enfrontarse a Darth Vader... Díxenme a min mesmo, 'sabes ti, el só aparece como un personaxe inerte no 25% final da película'.»
  42. "George Lucas: Mapping the mythology". CNN. 08-05-2002. Arquivado dende o orixinal o 09-09-2009. Consultado o 22-03-2019. 
  43. "Thank the Maker: George Lucas". Star Wars.com. Arquivado dende o orixinal o 05-06-2008. Consultado o 22-03-2019. 
  44. 44,0 44,1 Kaminski (2008), p. 73
  45. Worrell, Denise. Icons: Intimate Portraits. p. 185. Nunca houbo tal guión que considerara a historia completa de Star Wars ata estes días [1983]... Conforme as historias se van revelando, tomaría certas ideas para retomalas[...] Pasei moito tempo eliminado os elementos bos, que me dicía a min mesmo que faría outras películas algún día. 
  46. 46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 "A young, enthusiastic crew employs far-out technology to put a rollicking intergalactic fantasy onto the screen". American Society of Cinematographers. p. 2. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2014. Consultado o 24-05-2020. 
  47. 47,0 47,1 47,2 47,3 The Force Is With Them: The Legacy of Star Wars (Star Wars Original Trilogy DVD Box Set: Bonus Materials). 2004. 
  48. "Star Wars Biography: Industrial Light & Magic". Starwars.com. Arquivado dende o orixinal o 22-06-2008. Consultado o 25-03-2019. 
  49. Magid, Ron (Xuño-xullo de 2004). "Ralph McQuarrie on designing Star Wars". RalphMcQuarrie.com. Arquivado dende o orixinal o 10-05-2012. Consultado o 25-05-2020. 
  50. Singer, Jeremy (04-05-2014). "The Man Who Literally Build Star Wars". Esquire. Arquivado dende o orixinal o 12-12-2014. Consultado o 25-05-2020. 
  51. "John Mollo Biography (1931–)". FilmReference. Arquivado dende o orixinal o 09-03-2019. Consultado o 26-05-2020. 
  52. Slotnik, Daniel E. (03-11-2017). "John Mollo, Whose Costumes Made 'Star Wars' Seem Real, Dies at 86". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 06-02-2020. Consultado o 26-05-2020. 
  53. Lentz, Harris M., III (2018). Obituaries in the Performing Arts, 2017. McFarland. ISBN 9781476670324. 
  54. "9 Things You Might Not Know About the Aliens of Star Wars: A New Hope". StarWars.com. 24-05-2017. Arquivado dende o orixinal o 20-02-2020. Consultado o 26-05-2020. 
  55. Titelman, Carol; Hoffman, Valerie (1979). The Art of Star Wars (1ª ed.). Nova York: Ballantine Books. pp. 61–63. ISBN 0345282736. 
  56. Gilbey, Ryan (01-11-2017). "John Mollo obituary: Star Wars costume designer who dressed Darth Vader". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 30-03-2019. Consultado o 26-05-2020. 
  57. Kurtz, Gary (11-11-2002). "An Interview with Gary Kurtz". IGN. p. 3. Consultado o 16-07-2019. 
  58. "Business Data for Star Wars". Internet Movie Database. 1977. Consultado o 25-03-2019. 
  59. "Filming Locations for Star Wars". Internet Movie Database. 1977. Consultado o 25-03-2019. 
  60. 60,00 60,01 60,02 60,03 60,04 60,05 60,06 60,07 60,08 60,09 60,10 "How Star Wars Surprised the World". AmericanHeritage. 25-05-2006. Arquivado dende o orixinal o 12-07-2009. Consultado o 25-03-2019. 
  61. 61,0 61,1 "A young, enthusiastic crew employs far-out technology to put a rollicking intergalactic fantasy onto the screen". American Society of Cinematographers. p. 3. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2014. Consultado o 24-05-2014. 
  62. "Star Wars - The Legacy Revealed". The History Channel. maio de 2007. Arquivado dende o orixinal o 29-04-2009. Consultado o 25-03-2019. 
  63. "Harrison Ford quote". HarrisonFordWeb.com. Arquivado dende o orixinal o 20-08-2008. Consultado o 05-06-2009. 
  64. Williams, David E. (Febreiro de 2006). "Gilbert Taylor, BSC is given the spotlight with the ASC's International Achievement Award". American Society of Cinematographers. p. 3. Arquivado dende o orixinal o 26-08-2013. Consultado o 24-05-2020. 
  65. "A young, enthusiastic crew employs far-out technology to put a rollicking intergalactic fantasy onto the screen". American Society of Cinematographers. p. 4. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2014. Consultado o 24-05-2020. 
  66. Plesset, Ross (11-12-2014). "The Death Star Plans ARE in the Main Computer". StarWars.com. Arquivado dende o orixinal o 19-07-2019. Consultado o 24-05-2020. 
  67. McDonald, Mike (18-12-2012). "Maya apocalypse and Star Wars collide in Guatemalan temple". Reuters. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2014. Consultado o 24-05-2020. 
  68. 68,0 68,1 68,2 Kurtz, Gary (11-11-2002). "An Interview with Gary Kurtz". IGN. p. 1. Consultado o 24-05-2020. 
  69. 69,0 69,1 69,2 69,3 69,4 69,5 "Sound Design of Star Wars". Film Sound.com. Consultado o 25-05-2019. 
  70. "Interview with Ben Burtt". Silicon Valley Radio. Arquivado dende o orixinal o 11-08-2018. Consultado o 25-05-2019. 
  71. "The Force Wasn't With Them". Revista Premiere (Estados Unidos). Arquivado dende o orixinal o 06-11-2007. Consultado o 25-05-2019. 
  72. "Star Wars: A New Hope (John Williams)". Filmtracks. Consultado o 30-05-2019. 
  73. 73,0 73,1 "How did George Lucas create Star Wars?". Star Wars Origins. Consultado o 30-05-2019. 
  74. "Star Wars: A New Hope script". BlueHarvest.net. Arquivado dende o orixinal o 08-03-2009. Consultado o 05-06-2019. 
  75. Campbell, Joseph; Moyers, Bill (1989). The Power of Myth. ISBN 978-0385247740. 
  76. "William Katt". Filmbug. Consultado o 14-06-2019. 
  77. 77,0 77,1 77,2 77,3 "The Force Wasn't With Them". Revista Premiere (Estados Unidos). Arquivado dende o orixinal o 08-05-2006. Consultado o 14-06-2019. 
  78. 78,0 78,1 78,2 "Alternate Casting". BlueHarvest.net. Arquivado dende o orixinal o 11-05-2009. Consultado o 14-06-2019. 
  79. "Star Wars: A Look Back". Hollywood North Report. Consultado o 14-06-2019. 
  80. "Carrie Fisher Told To Lose Weight For 'Star Wars' Role". The Huffington Post. 08-11-2011. Consultado o 18-06-2014. 
  81. "Is it true about Burt Reynolds and Han Solo?". Scifi. Arquivado dende o orixinal o 22-06-2006. Consultado o 14-06-2019. 
  82. Sietz, Dan (18-04-2013). "‘Peter Cushing: A Life In Film' Is A Genre Geek's Dream". Uproxx. Consultado o 26-06-2019. 
  83. Ashcraft, Brian. "How Star Wars Might've Had a Different Darth Vader". Kotaku. Consultado o 26-06-2019. 
  84. Lee, Benjamin (04-12-2015). "Toshiro Mifune turned down Obi-Wan Kenobi and Darth Vader roles". The Guardian. Consultado o 26-06-2019. 
  85. 85,0 85,1 "Peter Mayhew Biography". Yahoo!. Arquivado dende o orixinal o 08-08-2010. Consultado o 14-06-2019. 
  86. "Biography: Anthony Daniels". Starwars.com. Arquivado dende o orixinal o 23-06-2008. Consultado o 14-06-2019. 
  87. Williams, Andrew (02-10-2009). "Kenny Baker". Metro. Consultado o 26-06-2019. 
  88. "Star Wars Mysteries: hunting for the fake wedge". Star Wars. Consultado o 26-06-2019. 
  89. "David Ankrum". Coolwaters productions. Consultado o 26-06-2019. 
  90. "Denis Lawson". IMDb. Consultado o 26-06-2019. 
  91. Entrevista a George Lucas, Star Wars Episode IV: A New Hope, Special Edition (VHS, 20th Century Fox, 1997).
  92. Comentarios de George Lucas, Star Wars Episode IV: A New Hope, Special Edition, dir. George Lucas, (DVD, 20th Century Fox, 2004).
  93. Entrevista a Joseph Letteri, Star Wars Episode IV: A New Hope, Special Edition (VHS, 20th Century Fox, 1997).
  94. "A New Hope: Special Edition — What has changed?: Jabba the Hutt", 15-01-1997, en "A New Hope: Special Edition – What has changed?". Arquivado dende o orixinal o 01-03-2008. Consultado o 27-06-2019. . "A New Hope: Special Edition – What has changed?". Arquivado dende o orixinal o 29-02-2008. Consultado o 27-06-20192016. 
  95. "Star Wars: The Changes — Part One". DVDActic.com. Consultado o 27-06-2019. 
  96. "Becoming a Boba Fett actor – Mark Austin". Digital Fox. 18-09-2015. Arquivado dende o orixinal o 25-09-2019. Consultado o 18-06-2019. 
  97. "Mark Austin filmography". Cinema.com. Consultado o 27-06-2019. 
  98. "Star Wars Origins - Flash Gordon". Star Wars Origins. Consultado o 21-06-2019. 
  99. "Wells on The Time Machine". U.arizona.edu. Consultado o 21-06-2019. 
  100. 100,0 100,1 "Before A New Hope: THX 1138". Starwars.com. Arquivado dende o orixinal o 19-04-2008. Consultado o 21-06-2019. 
  101. 101,0 101,1 "Star Wars Origins - Frank Herbert's Dune". Star Wars Origins. Consultado o 24-06-2009. 
  102. "Star Wars Origins - Akira Kurosawa". Star Wars Origins. Arquivado dende o orixinal o 03-11-2015. Consultado o 21-06-2019. 
  103. D. A. Houdek. "Star Wars is Dune". Consultado o 24-06-2009. 
  104. Herbert, Frank (1985). Eye. Byron Preiss Publications. p. 13. 
  105. 105,0 105,1 "Star Wars Origins - The Wizard of Oz". Star Wars Origins. Consultado o 24-06-2019. 
  106. "Star Wars Origins – Other inspirations". Star Wars Origins. Consultado o 24-0-20192009. 
  107. "Summer 2005 Film Music CD Reviews". Film, Music on the Web. Consultado o 24-06-2019. 
  108. "Star Wars Origins - 2001 A Space Odyssey". Star Wars Origins. Consultado o 24-06-2019. 
  109. Sparks, Elisa Kay. Female Hero in Wizard of Oz Compared to Male Hero in Star Wars (Informe). 
  110. "Star Wars Origins - The Droids". Star Wars Origins. Consultado o 24-06-2019. 
  111. "Star Wars Databank: C-3PO". Starwars.com. Consultado o 24-06-2019. 
  112. 112,0 112,1 Taylor (2015), Capítulo 11
  113. "Star Wars (1977)". Art of the Title. Arquivado dende o orixinal o 02-04-2016. Consultado o 16-07-2019. 
  114. Sansweet, Stephen J.; Vilmur, Peter (2005). The Star Wars poster book. San Francisco: Chronicle Books. ISBN 9780811848831. 
  115. "Evolution of the Star Wars Poster". PhotoSecrets.com. Arquivado dende o orixinal o 28-07-2017. Consultado o 16-07-2019. 
  116. Dass, William (14-12-2016). "The History of Star Wars Posters". Film School Rejects. Consultado o 16-07-2019. 
  117. "A short history of the first British Star Wars posters". www.sci-fimovieposters.co.uk. Consultado o 16-07-2019. 
  118. West, Jay (10-01-2012). "Star Wars flashback: Christmas '77 left fans with empty feeling". Los Angeles Times. Arquivado dende o orixinal o 26-05-2014. Consultado o 30-05-2020. 
  119. 119,0 119,1 119,2 Coate, Michael (21-09-2004). "May 25, 1977: A Day Long Remembered". The Screening Room. Consultado o 19-07-2019. 
  120. "How Steven Spielberg Made Millions Off 'Star Wars' After A 1977 Bet With George Lucas". Business Insider. Arquivado dende o orixinal o 31-01-2018. Consultado o 19-07-2019. 
  121. 121,0 121,1 McClintock, Pamela (09-12-2015). "'Star Wars' Flashback: When No Theater Wanted to Show the Movie in 1977". The Hollywood Reporter. Consultado o 19-07-2019. 
  122. 122,0 122,1 122,2 122,3 Biskind, Peter (1998). Easy Riders, Raging Bulls: How the Sex-Drugs-and-Rock 'N' Roll Generation Saved Hollywood. New York: Simon & Schuster. pp. 336–337, 343. ISBN 0-684-80996-6. .
  123. "Star Wars (1977) – Weekly Box Office Results". Box Office Mojo. Consultado o 19-07-2019. 
  124. Zoldessy, Michael (25-05-2012). "Celebrating the Original STAR WARS on its 35th Anniversary". CinemaTreasures.org. Consultado o 19-07-2019. 
  125. "MoviePosterCollectors Authentication Star Wars Birthday Cake/First Anniversary One Sheet Movie Poster". MoviePosterCollectors. Arquivado dende o orixinal o 09-07-2019. Consultado o 19-07-2019. 
  126. Newbold, Mark. "Star Wars in the UK: 1977, the First Star Wars Christmas". StarWars.com. Consultado o 19-07-2019. 
  127. "Star Wars Ep. IV: A New Hope – Box Office Data, DVD and Blu-ray Sales, Movie News, Cast and Crew Information". The Numbers. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2014. Consultado o 20-05-2020. 
  128. Fernandez, Jay; Masters, Kim (28-09-2010). "'Star Wars' saga set for 3D release starting 2012". The Hollywood Reporter. Arquivado dende o orixinal o 03-12-2017. Consultado o 20-05-2020. 
  129. 129,0 129,1 "Han Shoots First". Arquivado dende o orixinal o 16-03-2012. Consultado o 20-05-2020. 
  130. Kwinn, Ann (04-07-1996). "Special Effects: Anything Can Happen". Boxoffice. Arquivado dende o orixinal o 21-05-2014. Consultado o 20-05-2020. 
  131. "Star Wars: The Changes". DVDActive.com. Arquivado dende o orixinal o 23-12-2010. Consultado o 20-05-2020. 
  132. Sagers, Aaron (15-02-2006). "An unbelievable day in the life of Jack Bauer". The Morning Call. Arquivado dende o orixinal o 01-06-2022. Consultado o 01-06-2022. 
  133. Miller, Daniel (13-12-2015). "Restoring Star Wars". ABC News. Arquivado dende o orixinal o 24-01-2017. Consultado o 20-05-2020. 
  134. Eveleth, Rose (27-08-2014). "The Star Wars George Lucas Doesn't Want You To See". The Atlantic. Arquivado dende o orixinal o 28-08-2014. Consultado o 20-05-2020. 
  135. "Exclusive T-shirts to Commemorate DVD Release". StarWars.com. Lucasfilm. Arquivado dende o orixinal o 02-09-2006. Consultado o 20-05-2020. 
  136. "More Changes to STAR WARS Include Blinking Ewoks and Different Cut of Greedo Shooting First". Collider. 01-09-2011. Arquivado dende o orixinal o 25-09-2011. Consultado o 20-05-2020. 
  137. "Saving the Star Wars Saga - A team of determined craftsmen restore luster to the science-fiction classic". American Society of Cinematographers. p. 1. Arquivado dende o orixinal o 21-09-2012. Consultado o 20-05-2020. 
  138. "Video e Filme - Super 8". Star Wars Collectors Archive. 2014. Arquivado dende o orixinal o 18-08-2014. Consultado o 22-05-2020. 
  139. Star wars. WorldCat. OCLC 13842348. 
  140. Smith, Doug (09-05-2011). "Yesterday's technology can be a collectible". Quad-City Times. Arquivado dende o orixinal o 27-11-2016. Consultado o 23-05-2020. 
  141. Star wars. / Episode IV, A new hope. WorldCat. OCLC 8896917. 
  142. "Star Wars Trilogy, VHS, CBS/Fox Video, USA 1990". SWOnVideo.com. Arquivado dende o orixinal o 15-07-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  143. "Star Wars Trilogy, Widescreen, VHS, 20th Century Fox Video USA, 1992". SWOnVideo.com. Arquivado dende o orixinal o 14-07-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  144. Jedi1 (04-04-2013). "The Original Star Wars Trilogy – One Last Time". TheStarWarsTrilogy.com. Arquivado dende o orixinal o 14-07-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  145. "Star Wars Trilogy". IGN. 09-09-2004. Arquivado dende o orixinal o 30-04-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  146. "Star Wars Due Again on DVD". IGN. 28-09-2005. Arquivado dende o orixinal o 18-10-2012. Consultado o 23-05-2020. 
  147. "Star Wars Saga Repacked in Trilogy Sets on DVD". StarWars.com. 08-08-2008. Arquivado dende o orixinal o 26-10-2008. Consultado o 23-05-2020. 
  148. Dawe, Ian. "Anamorphic Star Wars and Other Musings". Mindjack Film. Arquivado dende o orixinal o 13-06-2006. Consultado o 23-05-2020. 
  149. "Pre-order Star Wars: The Complete Saga on Blu-ray Now!". StarWars.com. 06-01-2011. Arquivado dende o orixinal o 28-02-2011. Consultado o 23-05-2020. 
  150. Utichi, Joe (15-09-2011). "Star Wars on Blu-ray: what surprises does LucasFilm have in store?". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 08-05-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  151. "Bring the Complete Collection Home: Star Wars: The Complete Saga on Blu-Ray". StarWars.com. 04-05-2011. Arquivado dende o orixinal o 07-05-2011. Consultado o 23-05-2020. 
  152. Phillips, Casey (16-09-2011). "Star Wars fans react with mixed feelings to changes in new Blu-ray release". Chattanooga Times Free Press. Arquivado dende o orixinal o 21-05-2014. Consultado o 23-05-2020. 
  153. "The Walt Disney Company FY 2013 SEC Form 10-K Filing" (PDF). The Walt Disney Company. 20-11-2013. p. 13. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11-03-2015. Consultado o 23-05-2020. Antes da adquisición da compañía, Lucasfilm produciu seis películas de A guerra das galaxias (Episodios do I ó VI). Lucasfilm mantivo os dereitos dos bens de consumo relacionados con tódalas películas e os dereitos relativos á televisión e os formatos de distribución electrónica para tódalas películas, coa excepción dos dereitos do Episodio IV, que son propiedade dun terceiro estudio. Todas as películas son distribuídas por un terceiro estudio nos mercados relacionados co cine e o vídeo. Os dereitos de distribución de vídeo para estas películas retornaron a Lucasfilm en maio de 2020 coa excepción do Episodio IV, para o que devandito terceiro conserva estes dereitos de distribución a perpetuidade. 
  154. Vlessing, Etan (06-04-2015). "'Star Wars' Movie Franchise Headed to Digital HD". The Hollywood Reporter. Arquivado dende o orixinal o 10-04-2015. Consultado o 23-05-2020. 
  155. Bonomolo, Cameron (08-08-2019). "Newest Star Wars Saga Blu-rays Get Matching Artwork". Comicbook.com. Arquivado dende o orixinal o 26-09-2019. Consultado o 23-05-2020. 
  156. Whitbrook, James (11-04-2019). "The Mandalorian Will Premiere on Disney+ November 12". io9. Arquivado dende o orixinal o 12-04-2019. Consultado o 23-05-2020. 
  157. "Star Wars: Skywalker Saga 27-disc Ultra HD 4K Blu-ray set now up for preorder". Film Stories. 07-01-2020. Arquivado dende o orixinal o 13-01-2020. Consultado o 23-05-2020. 
  158. "Star Wars' B.O. Hits Wow $2.5 Mil". Variety: 1. 01-07-1977. 
  159. "'Star Wars' the new box office champ". The Modesto Bee. 01-12-1972. 
  160. "Grease lead summer films as top box-office draw". The StarPhoenix. 07-09-1978. p. 10. 
  161. "Scariness of Jaws 2 unknown quantity". The StarPhoenix. 26-05-1978. p. 21]. 
  162. Harmetz, Aljean (18-05-1980). "The Saga Beyond 'Star Wars'". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 20-05-2013. Consultado o 21-05-2020. 
  163. Murphy, A.D. (21-07-1978). "'Star Wars' Proves There's Plenty of Life in Deluxers". Variety: 1. 
  164. "'Wars' Domestic Weekend B.O. Hits $10.2 Mil For New Record". Variety. 26-07-1978. 
  165. "Weekend Records Through the Years". Box Office Mojo. Arquivado dende o orixinal o 07-03-2018. Consultado o 21-05-2020. 
  166. "'Star Wars' B.O. History". Variety: 30. 17-05-1999. 
  167. "'Star Wars' takes box office lead over 'E.T.'". Lubbock Avalanche-Journal. 15-02-1997. Arquivado dende o orixinal o 17-07-2012. Consultado o 21-05-2020. 
  168. Wuntch, Philip (19-07-1985). "Return of E.T.". The Dallas Morning News. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2013. Consultado o 21-05-2020. 
  169. Dirks, Tim. "Top Films of All-Time: Part 1 – Box-Office Blockbusters". Filmsite.org. Arquivado dende o orixinal o 14-10-2013. Consultado o 21-05-2020. 
  170. Dirks, Tim. "Greatest Movie Series Franchises of All Time: The Star Wars Trilogy – Part IV". Filmsite.org. Arquivado dende o orixinal o 03-10-2013. Consultado o 21-05-2020. 
  171. Lasalle, Mick (16-03-1998). "Titanic Makes Movie History – It's now the biggest moneymaker ever". San Francisco Chronicle. Arquivado dende o orixinal o 18-06-2013. Consultado o 21-05-2020. 
  172. Glenday, Craig, ed. (2011). Гиннесс. Мировые рекорды 2012 [Guinness World Records 2012] (en ruso). Moscova: Astrel. p. 211. ISBN 978-5-271-36423-5. 
  173. "All Time Box Office: Domestic Grosses – Adjusted for Ticket Price Inflation". Box Office Mojo. Arquivado dende o orixinal o 04-05-2009. Consultado o 21-05-2020. 
  174. Ebert, Roger (1977). "Star Wars". Chicago Sun-Times. Arquivado dende o orixinal o 30-04-2013. Consultado o 25-06-2020. 
  175. Murphy, A.D. (24-05-1977). "Star Wars". Variety. Arquivado dende o orixinal o 01-08-2013. Consultado o 25-05-2020. 
  176. Canby, Vincent (26-05-1977). "Star Wars – A Trip to a Far Galaxy That's Fun and Funny...". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 24-04-2006. Consultado o 25-05-2020. 
  177. Arnold, Gary (25-05-1977). "'Star Wars': A Spectacular Intergalactic Joyride". The Washington Post. Arquivado dende o orixinal o 22-12-2014. Consultado o 25-04-2020. 
  178. Kael, Pauline (26-09-1977). "Contrasts". The New Yorker. Arquivado dende o orixinal o 17-12-2006. Consultado o 25-04-2020. 
  179. Kauffmann, Stanley (18-06-1977). "Innocences". The New Republic. Arquivado dende o orixinal o 22-12-2015. Consultado o 26-05-2020. 
  180. Simon, John (20-06-1977). "Looking Back at New York's Critical 1977 Review of Star Wars". New York. Arquivado dende o orixinal o 17-12-2015. Consultado o 26-05-2020. 
  181. Malcolm, Derek (27-12-1977). "Lucas in the sky with diamonds". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 22-12-2014. Consultado o 26-05-2020. 
  182. Berry, Adrian (16-12-1977). "Star Wars: the Telegraph's original 1977 review". The Daily Telegraph. Arquivado dende o orixinal o 08-06-2014. Consultado o 26-05-2020. 
  183. "The 50th Academy Awards (1978) Nominees and Winners". Academia das Artes e das Ciencias Cinematográficas. Arquivado dende o orixinal o 02-04-2015. Consultado o 26-05-2020. 
  184. "John Dykstra". IMDb. Arquivado dende o orixinal o 14-04-2017. Consultado o 27-05-2020. 
  185. "35th Golden Globes Awards (1978) – Movies from 1977". FilmAffinity (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 03-05-2020. Consultado o 27-05-2014. 
  186. "Film in 1979". British Academy of Film and Television Arts. Arquivado dende o orixinal o 29-04-2014. Consultado o 27-05-2020. 
  187. "1978 Hugo Awards". World Science Fiction Society. Arquivado dende o orixinal o 07-05-2011. Consultado o 27-05-2020. 
  188. "Past Winners Search". Grammy Awards. Arquivado dende o orixinal o 22-12-2014. Consultado o 28-05-2020. 
  189. "第5届美国电影电视土星奖The 5th Saturn Awards(1978)". Mtime.com. 24-02-2016. Arquivado dende o orixinal o 24-12-2015. Consultado o 27-05-2020. 
  190. Ebert, Roger (28-06-1999). "Great Movies: Star Wars". Chicago Sun-Times. Arquivado dende o orixinal o 13-04-2013. Consultado o 01-10-2006. 
  191. 191,0 191,1 Shone, Tom (2004). Blockbuster: How Hollywood Learned to Stop Worrying and Love the Summer. London: Simon & Schuster. p. 64. ISBN 0-7432-6838-5. 
  192. Hopkins, Jessica (27-02-2011). "The film that changed my life: Gareth Edwards". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 05-05-2014. Consultado o 27-05-2020. 
  193. Pond, Steve (21-02-2014). "Why Disney Fired John Lasseter – And How He Came Back to Heal the Studio". TheWrap. Arquivado dende o orixinal o 08-05-2014. Consultado o 10-05-2014. 
  194. "Christopher Nolan's Star Wars Inspiration". ContactMusic.com. 16-07-2010. Arquivado dende o orixinal o 19-12-2014. Consultado o 27-05-2020. 
  195. 195,0 195,1 Greydanus, Steven D. "An American Mythology: Why Star Wars Still Matters". Decent Films Guide. Arquivado dende o orixinal o 06-02-2012. Consultado o 28-05-2020. 
  196. "Star Wars, Episode IV: A New Hope (1977)". Filmsite.org. Arquivado dende o orixinal o 28-03-2014. Consultado o 28-05-2020. 
  197. "Spaceballs". Metacritic. Arquivado dende o orixinal o 29-03-2014. Consultado o 28-05-2020. 
  198. Collins, Scott (27-12-2009). "Q & A with Seth MacFarlane". Los Angeles Times. Arquivado dende o orixinal o 04-03-2014. Consultado o 28-08-2020. 
  199. Snider, Mike (13-06-2007). "Robot Chicken digs its satirical talons into Star Wars". USA Today. Arquivado dende o orixinal o 19-11-2012. Consultado o 28-05-2020. 
  200. Scott, Chernoff (24-07-2007). "I Bent My Wookiee! Celebrating the Star Wars/Simpsons Connection". StarWars.com. Arquivado dende o orixinal o 24-07-2011. Consultado o 28-05-2020. 
  201. Andrews, Mallory (21-07-2014). "A 'New' New Hope: Film Preservation and the Problem with 'Star Wars'". Sound on Sight. Arquivado dende o orixinal o 28-07-2014. Consultado o 20-05-2020. 
  202. Ulanoff, Lance (17-12-2015). "The search for the 'Star Wars' George Lucas doesn't want you to see". Mashable. Arquivado dende o orixinal o 13-10-2016. Consultado o 20-05-2020. 
  203. "Complete National Recording Registry Listing National - Recording Registry - National Recording Preservation Board - Programs at the Library of Congress". Library of Congress. Arquivado dende o orixinal o 09-03-2020. Consultado o 27-05-2020. 
  204. Corliss, Richard (25-05-2012). "Star Wars Turns 35: How TIME Covered the Film Phenomenon". Time. Arquivado dende o orixinal o 01-06-2014. Consultado o 28-05-2020. 
  205. "STAR WARS The Year's Best Movie". Time 109 (22). 30-05-1977. Arquivado dende o orixinal o 17-02-2020. Consultado o 28-05-2020. 
  206. "Two Legendary Forces Unite to Honor 30th Anniversary of Star Wars". Servizo Postal dos Estados Unidos de América. marzo de 2007. Arquivado dende o orixinal o 29-03-2007. Consultado o 29-05-2020. 
  207. "Over 40 Yeras of Star Wars: A New Hope Novelization Covers". StarWars.com. Consultado o 31-05-2020. 
  208. Lucas, George (1997). Star Wars: A New Hope. Del Rey. p. introdución. 
  209. Sutherland, John (2010). "8. Star Wars - a real gee-whizz book". Bestsellers (Routledge Revivals): Popular Fiction of the 1970s. Routledge. ISBN 9781136830631. 
  210. Wenz, John (01-01-2018). "The First Star Wars sequel: Inside the writing of Splinter of the Mind's Eye". SyFy.com. Arquivado dende o orixinal o 30-09-2018. Consultado o 31-05-2020. 
  211. Thomas, Roy (01-06-2007). "Star Wars: The Comic Book That Saved Marvel!". p. StarWars.com. Arquivado dende o orixinal o 26-03-2010. Consultado o 32-05-2020. 
  212. Thomas, Michael (06-10-2000). "Jim Shooter Interview: Part 1". Comic Book Resources. Arquivado dende o orixinal o 13-08-2012. Consultado o 32-05-2020. 
  213. Shooter, Jim (05-07-2011). "Roy Thomas Saved Marvel". Jimshooter.com. Arquivado dende o orixinal o 12-09-2015. Consultado o 31-05-2020. 
  214. Miller, John Jackson (07-03-1997). "Gone but not forgotten: Marvel Star Wars series kept franchise fans guessing between films". Comics Buyer's Guide (Iola, Wisconsin): 46. 
  215. Vilmur, Pete (11-09-2008). "The Flight and Fall of Black Falcon". StarWars.com. Arquivado dende o orixinal o 12-09-2011. Consultado o 31-05-2020. 
  216. Salvatore, Ron (08-03-2016). "The Read-Along Story: A Look at Audio-Literary Collectibles". The Star Wars Collectors Archive. Consultado o 31-05-2020. 
  217. "The Star Wars #1 (Nick Runge Cover)". Dark Horse Comics. Arquivado dende o orixinal o 26-05-2014. Consultado o 31-05-2020. 
  218. 218,0 218,1 218,2 218,3 Robb, Brian J. (2012). A Brief Guide to Star Wars. London: Hachette. ISBN 9781780335834. 
  219. John, Derek. "That Time NPR Turned 'Star Wars' Into A Radio Drama — And It Actually Worked". All Things Considered. Arquivado dende o orixinal o 20-06-2016. Consultado o 30-05-2020 – vía NPR.org. 
  220. "The radio drama". Loresdelsith.net. Arquivado dende o orixinal o 08-03-2016. Consultado o 30-05-2020. 
  221. "Star Wars, the NPR dramatization". High Bridge Audio. Arquivado dende o orixinal o 01-07-2009. Consultado o 30-05-2020. 
  222. Sterling, Christopher H. (2004). Encyclopedia of Radio (Vol. 3). Routledge. ISBN 9781135456498. Consultado o 30-05-2020. 
  223. Wells, Stuart W. (2002). A Universe of Star Wars Collectibles: Identification and Price Guide. Krause Publications. p. 239. ISBN 0873494156. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Bibliografía consultada editar

Bibliografía adicional editar

Ligazóns externas editar