Wikipedia

Moscova

capital de Rusia

Coordenadas: 55°45′N 37°37′L / 55.750, -37.617

Moscova (en ruso: Москва) é a capital de Rusia e o principal centro político, económico, financeiro, educativo e de transporte, situado no río Moscova no Distrito Central Federal, na parte europea de Rusia. A poboación da cidade é de 12,5 millóns de habitantes xunto cos arrabaldes. Constitúe por si mesma o 7% da poboación de toda Rusia. Tamén é considerada a cidade máis populosa de Europa. Foi a capital da antiga Unión Soviética e da Rusia pre-imperial. En Moscova atópase o famoso Kremlin que actualmente serve como sede do poder político. O xentilicio é moscovita.

Moscova
Москва
Flag of Moscow, Russia.svg
Coat of Arms of Moscow.svg
MSK Collage 2015.png
Imaxes da cidade
Localización
Rusia (Europa)
Moscova
Moscova
PaísRusia Rusia
Distrito FederalCentral
Cidade autónomaMoscova
Xeografía
Altitude156 msnm
Superficie2.510 km²
Demografía
Poboación12.500.123 hab. (2018)
Densidade4.583 hab./km²
XentilicioMoscovita[1]
Outros datos
Código postal101xxx - 135xxx
AlcaldeSergei Sobjanin
www.mos.ru Páxina Oficial

A arquitectura e cultura de Moscova teñen sona mundial. A cidade é coñecida pola famosa catedral de San Basilio, coas súas elegantes cúpulas coradas, así como pola catedral de Cristo Salvador. O Patriarcado de Moscova, cuxa residencia é o Mosteiro de Danílov, serve como cabeceira da igrexa ortodoxa rusa. Moscova segue a ser o centro económico de Rusia e o fogar dunha longa lista de multimillonarios; así mesmo é considerada unha das cidades máis caras de todo o mundo, e é o fogar de multitude de institucións culturais e científicas, xunto con importantes instalacións deportivas. A cidade posúe un complexo sistema de transporte e un dos metros máis utilizados, famoso pola súa arquitectura. Moscova tamén acolleu os Xogos Olímpicos de verán de 1980.

Orixe etimolóxica do nomeEditar

O nome da cidade procede do río que a atravesa denominado Moscova ou Moskva, en antigo ruso: град Москов, literalmente a cidade do río Moskva.

A orixe do nome é descoñecida, aínda que existen varias teorías.[2] Unha teoría suxire que a orixe do nome procede dunha antiga lingua finesa, na que significa "escuro" e "turbio". A primeira referencia rusa de Moscova data de 1147 cando Yuri Dolgoruki pedía ao príncipe da República de Novgorod que o visitase nesta cidade.[3]

HistoriaEditar

Artigo principal: Historia de Moscova.

PrehistoriaEditar

As escavacións arqueolóxicas mostran que o lugar da actual Moscova e os seus arredores están habitados desde tempos inmemoriais. Entre os achados máis antigos atópanse reliquias da cultura Lyalovo, que os expertos asignan ao período Neolítico, última fase da Idade de Pedra.[4]

Confirman que os primeiros habitantes da zona foron cazadores e recolectores. Ao redor do 950 d. C., dúas tribos eslavas, Vyatichi e Krivichi, establecéronse aquí. Posiblemente os Viatichi formaron o núcleo da poboación indíxena de Moscova.[5]

Historia antiga (1147–1284)Editar

 
O principado de Vladímir-Súzdal na periferia nordeste da federación Rus de Kíiv, converteuse no Gran Ducado de Moscova.
Véxase tamén: Rus de Kíiv e Principado de Vladímir-Súzdal.

A primeira referencia coñecida a Moscova data de 1147 como o lugar de encontro do principe ruríkida Yuri Dolgoruky (en ruso Юрий Долгорукий) e do principe novgorodo Sviatoslav Olgovich (en ruso Святослав Ольгович). Nese momento era unha cidade menor na fronteira occidental do Principado de Vladimir-Suzdal. A crónica deste encontro di: "Ven, meu irmán, a Moscova" (do ruso Приди ко мне, брате, в Москов).[6]

En 1156, o principe Yuri Dolgorukiy ordenou a fortificion da cidade cunha cerca de madeira e un foxo. No transcurso da invasión mongola da Rus de Kíiv (1237-1238), os mongois baixo o mando de Batu Khan queimaron a cidade ata o chan e mataron aos seus habitantes.[7]

O forte de madeira na Moskvě "no río Moscova" foi herdado por Daniel, o fillo máis novo de Alexandre Nevski, na década de 1260, naquel momento considerado o menos valioso. das posesións do seu pai. Daniel aínda era un neno nese momento, e o gran forte estaba gobernado por tiuns (deputados), nomeados polo tío paterno de Daniel, Yaroslav de Tver.

Daniel chegou á maioría de idade na década de 1270 e involucrouse nas loitas de poder do principado cun éxito duradeiro, poñendose do lado do seu irmán Dmitry no seu intento polo goberno de Novgorod. Desde 1283 actuou como gobernante dun principado independente xunto a Dmitry, quen se converteu en Gran Duque de Vladimir. A Daniel foille atribuída a fundación dos primeiros mosteiros de Moscova, dedicados á Epifanía do Señor e a San Daniel.[8]

Gran Ducado (1283–1547)Editar

Artigo principal: Gran Ducado de Moscova.
     
O Kremlin de Moscova a finais do século XVI O Asedio de Moscova (1382) Praza Vermella

Daniel gobernou Moscova como Gran Duque ata 1303 e estableceuna como unha cidade próspera que eclipsaría o seu principado matriz de Vladimir na década de 1320.

Na marxe dereita do río Moscova, a unha distancia de 8 quilómetros do Kremlin, non máis tarde de 1282,[9] Daniel fundou o primeiro mosteiro cunha igrexa de madeira dedicada o asceta San Daniel, que hoxe é o Mosteiro de Danilov. Daniel morreu en 1303, aos 42 anos. Antes da súa morte fíxose monxe e, segundo o seu testamento, foi enterrado no cemiterio do Mosteiro de San Daniel.[9]

Moscova foi bastante estable e próspera durante moitos anos e atraeu un gran número de refuxiados de toda Rusia. Os rurikidas mantiñan grandes extensións de terras practicando a primoxenitura, feito polo cal todas as terras pasaban aos fillos maiores, en lugar de repartilas entre todos os fillos polo que a diferenza doutros principados, Moscova non foi dividido entre os seus fillos, o que o mantivo intacto.. En 1304, Yuri de Moscova disputou con Mikhail de Tver o trono do principado de Vladimir. Iván I finalmente derrotouno en Tver para converterse no único recadador de impostos dos gobernantes mongois, facendo de Moscova a capital de Vladimir-Suzdal. Ao pagar un alto tributo, Ivan gañou unha importante concesión do Khan.

 
Catedral de Spassky (o edificio máis antigo existente de Moscova), construído c. 1357

Con todo, creceu a oposición de Moscova contra a dominación estranxeira. En 1380, o príncipe de Moscova Dmitri Donskói dirixiu o exército ruso nunha importante vitoria sobre os tártaros na batalla de Kulikovo que, con todo, non foi decisiva. Só dous anos máis tarde Moscova foi saqueada polo khan Toqtamish.

En 1462 Iván III, (1440–1505) converteuse en Gran Príncipe de Moscova (daquela parte do estado medieval de Moscova). Comezou a loitar contra os tártaros, ampliou o territorio de Moscova e enriqueceu a súa capital. En 1500 tiña unha poboación de 100.000 habitantes e era unha das cidades máis grandes do mundo. Conquistou o principado moito máis grande de Novgorod ao norte, que fora aliado dos lituanos hostís. Así, ampliou o territorio por sete, de de 430.000 a 2.800.000 quilómetros cadrados. Tomou o control da antiga "República de Novgorod" e converteuno nun vehículo de propaganda para o seu réxime.[10][11] En 1480, Iván III acabou finalmente co dominio tártaro, o que permitiu a Moscova converterse no centro do poder en Rusia.[12] Tras o reinado de Iván III, a cidade pasou a ser a capital do tsarato ruso que finalmente abarcaría toda a actual Rusia e outras terras.

Kremlin de MoscovaEditar

Artigo principal: Kremlin de Moscova.
 
Kremlin de Moscova baixo Iván III

O Kremlin orixinal de Moscova foi construído no século XIV. Foi reconstruído por Iván, que na década de 1480 convidou a arquitectos da Italia renacentista, como Pietro Antonio Solari, que deseñou a nova muralla do Kremlin e as súas torres, e Marco Ruffo que deseñou o novo palacio para o príncipe. As murallas do Kremlin, tal e como aparecen agora, son as deseñadas por Solarius, rematadas en 1495. A Gran Torre da Campana do Kremlin foi construída entre 1505–08 e aumentada ata a súa altura actual en 1600.

Un asentamento comercial, ou posad, creceu ao leste do Kremlin, na zona coñecida como Zaradye (Зарядье). Na época de Iván III, apareceu a Praza Vermella, orixinalmente chamada Campo Oco (Полое поле).

En 1508–1516, o arquitecto italiano Aleviz Fryazin (Novy) arranxou a construción dun foso fronte ao muro oriental, que conectaría os ríos Moscova e Neglinnaya o encherse con auga de Neglinnaya. Este foxo, coñecido como foso de Alevizov e cunha lonxitude de 541 metros, 36 m. de ancho e unha profundidade de 9,5 a 13 m. estaba revestido de pedra calcaria e, en 1533, cercado a ambos os dous lados con muros de ladrillos dentados e de 4 m de espesor.

O emblemático conxunto de edificios coñecido como o Kremlin, construído no século XVI, foi a sede permanente dos tsares do Imperio Ruso ata que a comezos do século XVIII Pedro o Grande trasladou a capital a San Petersburgo.

Tsarato (1547–1721)Editar

Artigo principal: Tsarato ruso.
 
Catedral de San Basilio.

Nos séculos XVI e XVII construíronse as tres defensas circulares: Kitay-gorod (Китай-город), a Cidade Branca (Белый город) e a Cidade Terrestre (Земляной город). Porén, en 1547, dous incendios destruíron gran parte da cidade, e en 1571 os tártaros de Crimea capturaron Moscova, queimando todo excepto o Kremlin.[13] Os anais rexistran que só sobreviviron 30.000 de 200.000 habitantes.

 
Vista da Moscova do século XVII (debuxo de 1922 por Apollinary Vasnetsov)

O Tártaros de Crimea atacaron de novo en 1591, pero esta vez foron frenados por novos muros de defensa, construídos entre 1584 e 1591 por un artesán chamado Fyodor Kon. En 1592, erixiuse unha muralla de terra exterior con 50 torres arredor da cidade, incluíndo unha zona na marxe dereita do río Moscova. Como liña de defensa máis externa, estableceuse unha cadea de mosteiros fortemente fortificados máis aló das murallas ao sur e ao leste, principalmente o convento de Novodevichy e os mosteiros Donskoy, Danilov , Simonov, Novospasskiy e Andronikov, a maioría dos cales hoxe albergan museos. Desde as súas murallas, a cidade pasou a ser coñecida poéticamente como Bielokamennaya, a "Muros Brancos". Os límites da cidade marcados polas murallas construídas en 1592 están agora marcados polo anel do xardín.

No lado oriental da muralla do Kremlin existían tres portas cadradas, que no século XVII eran coñecidas como Konstantino-Eleninsky, Spassky, Nikolsky (debendo os seus nomes ás iconas de Constantino e Helena, o Salvador e San Nicolás que colgaban sobre eles). Os dous últimos estaban directamente fronte á Praza Vermella, mentres que a porta de Konstantino-Elenensky estaba situada detrás da catedral de San Basilio.

 
O Plan "Sixismundiano" de Moscova (1610), que recibe o nome de Sexismundo III de Polonia, é o último plano da cidade compilado antes da destrución da cidade en 1612 durante a retirada das tropas polaco e os cambios posteriores na rede das rúas. Orientación: norte está á dereita, oeste na parte superior

A fame rusa de 1601–03 matou quizais máis de 100.000 moscovitas. Desde 1610 ata 1612, as tropas da mancomunidade polaco-lituana ocuparon Moscova, xa que o seu gobernante, Sexismundo III Vasa, tentou facerse co trono ruso. En 1612, o pobo de Nizhnii Novgorod e outras cidades rusas dirixidas polo príncipe Dmitry Pozharsky e Kuzma Minin levantáronse contra os ocupantes polacos, asediaron o Kremlin e expulsáronos. En 1613, o Zemsky Sobor (en ruso: зе́мский собо́р, literalmente 'asemblea da terra') elixiu a Michael Romanov tsar, establecendo a dinastía Romanov. O século XVII foi rico en levantamentos populares, como a liberación de Moscova dos invasores polaco-lituanos (1612), o Motín do Sal (1648), o Motín do Cobre (1662) e o Levantamento de Moscova de 1682.[14]

Durante a primeira metade do século XVII, a poboación de Moscova duplicouse de aproximadamente 100.000 a 200.000 persoas. Expandiose máis aló das súas murallas a finais do século XVII. Estímase que a mediados do século XVII, o 20% dos habitantes dos suburbios de Moscova eran do Gran Ducado de Lituania, practicamente todos eles foron expulsados da súa terra natal cara a Moscova polos invasores moscovitas.[15] En 1682, había 692 fogares establecidos ao norte das murallas, por ucraínos e bielorrusos secuestrados das súas cidades natales no curso da guerra ruso-polaca (1654–1667). Estes novos arredores da cidade pasaron a ser coñecidos como Meshchanskaya sloboda, polo termo ruteno meshchane ("xente da cidade"). O termo meshchane (мещане) adquiriu connotacións pexorativas na Rusia do século XVIII e hoxe significa "pequeno burgués" ou "filisteo de mente estreita".[16]

A cidade enteira de finais do século XVII, incluíndo os slobodas que creceron fóra das murallas da cidade, están contidas dentro do que hoxe é o Distrito administrativo Central de Moscova.

Nesta época a cidade sufrio numerosos desastres. As epidemias de peste asolaron Moscova en 1570–1571, 1592 e 1654–1656.[17] A peste matou máis do 80% da xente entre 1654 e 1655. Os incendios calcinaron gran parte da cidade de madeira en 1626 e 1648.[18] En 1712 Pedro o Grande trasladou o seu goberno ao recentemente construído San Petersburgo na costa do Báltico polo que Moscova deixou de ser a capital de Rusia, agás durante un breve período de 1728 a 1732 baixo a influencia do Consello Privado Supremo.

Imperio (1721–1917)Editar

Véxase tamén: Imperio Ruso.

 

Unha vista panorámica de Moscova desde a Torre Spasskaya en 1819–1823
 
Beira do río Moscova no século XIX

Despois de perder a condición de capital do imperio, a poboación de Moscova diminuíu nun primeiro momento, pasando de 200.000 no século XVII a 130.000 en 1750. Pero despois de 1750, a poboación creceu máis de dez veces durante o resto do Imperio ruso, chegando 1,8 millóns en 1915. A peste rusa de 1770–1772 matou ata 100.000 persoas en Moscova.

 
As librarías na Ponte Novospassky no século XVII, por Apollinary Vasnetsov

En 1700, comezara a construción de estradas empedradas. En novembro de 1730, introduciuse a farola permanente, e en 1867 moitas rúas tiñan unha farola de gas. En 1883, preto das Portas de Prechistinskiye, instaláronse lámpadas de arco. En 1741 Moscova estaba rodeada por unha barricada de 40 km de lonxitude, a barreira Kamer-Kollezhskiy constaba de 16 portas nas que se cobraban peaxes aduaneiros. A súa liña está trazada hoxe por unha serie de rúas chamadas val ("murallas"). Entre 1781 e 1804 construíuse a traida de auga Mytischinskiy (a primeira de Rusia). En 1813, tras a destrución de gran parte da cidade durante a ocupación francesa, creouse unha Comisión para a Construción da Cidade de Moscova. Lanzouse un gran programa de reconstrución, incluíndo unha reordenación parcial do centro da cidade. Entre moitos edificios construídos ou reconstruídos nesta época estaban o Gran Palacio do Kremlin e a Armería do Kremlin, a Universidade de Moscova, a Manege de Moscova (Escola de Equitación) e a Teatro Bolshoi. En 1903 completouse o abastecemento de auga de Moskvoretskaya.

A principios do século XIX, a porta do Arco de Konstantino-Elenensky estaba pavimentada con ladrillos, pero a Porta de Spassky era a porta principal do Kremlin e usabase para as entradas reais. Dende esta porta estiráronse polo foxo pontes de madeira e (segundo as melloras do século XVII) de pedra. Nesta ponte vendéronse libros e nas proximidades construíronse plataformas de pedra para as armas, "raskats". O Canón Tsar estaba situado na plataforma do Lobnoye mesto.

A estrada que conectaba Moscova con San Petersburgo, actualmente a autoestrada M10, terminouse de construír en 1746, e o seu extremo moscovita seguía a antiga estrada de Tver, que existía desde o século XVI. Tras a súa pavimentación na década de 1780, pasou a chamarse Peterburskoye Schosse. O Palacio Petrovsky foi construído en 1776-1780 por Matvey Kazakov.

 
Napoleón retirándose da cidade durante o Incendio de Moscova, tras a fallada Invasión francesa de Rusia

Cando Napoleón invadiu Rusia en 1812, os moscovitas foron evacuados. Sospéitase que o Incendio de Moscova foi principalmente o efecto dunha sabotaxe rusa. A Grande Armée de Napoleón viuse obrigada a retirarse e foi case aniquilada polo devastador inverno ruso e os ataques esporádicos das forzas militares rusas. Ata 400.000 soldados de Napoleón morreron durante este tempo.[19]

 
Praza da Catedral durante a coroación de Alexandre I, 1802, por Fyodor Alekseyev

A Universidade Estatal de Moscova foi creada en 1755.[20] O seu edificio principal foi reconstruído despois do incendio de 1812 por Domenico Gilardi. O xornal Moskovskiye Vedomosti apareceu a partir de 1756, orixinalmente en intervalos semanais, e desde 1859 como xornal diario.

A rúa Arbat existía polo menos desde o século XV, pero desenvolveuse nunha zona de prestixio durante o século XVIII. Foi destruída no incendio de 1812 e reconstruíuse completamente a principios do século XIX.

Na década de 1830, o xeneral Alexander Bashilov planeou a primeira cuadrícula regular de rúas da cidade ao norte do Palacio Petrovsky. O Campo de Khodynka ao sur da estrada utilizouse para o adestramento militar. A estación de ferrocarril de Smolensky (precursora da actual terminal ferroviaria de Bielorrusia) foi inaugurada en 1870. O Parque Sokolniki, do século XVIII, era a casa dos cetreiros do tsar nas aforas de Moscova, pasou a ser contigua coa cidade en expansión a finais do século XIX e converteuse nun parque municipal público en 1878. A Terminal ferroviaria Savyolovsky suburbana foi construída en 1902. En xaneiro de 1905, presentouse oficialmente a institución do Gobernador da cidade, ou alcalde en Moscova, e Alexander Adrianov converteuse no primeiro alcalde oficial de Moscova.

Cando Catarina II chegou ao poder en 1762, a sucidade da cidade e o cheiro das augas residuais foron representados polos observadores como un síntoma de estilos de vida desordenados dos rusos de clase baixa recentemente chegados das granxas. As elites pediron mellorar o saneamento, que pasou a formar parte dos plans de Catarina para aumentar o control da vida social. Os éxitos políticos e militares nacionais desde 1812 ata 1855 calmaron os críticos e validaron os esforzos para producir unha sociedade máis ilustrada e estable. Falouse menos do cheiro e das malas condicións da sanidade pública. Porén, a raíz dos fracasos de Rusia na guerra de Crimea en 1855–56, a confianza na capacidade do Estado para manter a orde nos barrios marxinados erosionouse e as demandas de mellora da saúde pública volveron poñer a sucidade na axenda.[21]

Período soviético (1917–1991)Editar

 
Plano da cidade de Moscova, 1917

En novembro de 1917, ao coñecer a sublevación acontecida en Petrogrado, os bolxeviques de Moscova tamén comezaron o seu levantamento . O 2 (15) de novembro de 1917, despois de duros combates, estableceuse o poder soviético en Moscova.[22] O 12 de marzo de 1918 a capital foi trasladada por Lenin novamente a Moscova,[23] pois temían unha posíbel invasión de Petrogrado —ex San Petersburgo—, que por atoparse na liña costeira do mar Báltico era máis vulnerábel a un ataque dalgúns países capitalistas que buscaban restaura-la monarquía do tsar. O Kremlin volveu ser a sede do poder e o centro político do novo estado.

A partir dese momento a vida política da nación concentrouse en Moscova e a cidade pasou a ser a capital da Unión Soviética, que agrupou varios países de Europa e Asia. Despois do final da segunda guerra mundial a Unión Soviética erixiuse como unha das dúas superpotencias de carácter mundial xunto con Estados Unidos. Por iso Moscova e Washington, as súas respectivas capitais, centraron o poder da política e a diplomacia internacional.

Co cambio de valores imposto pola ideoloxía comunista rompeuse a tradición de preservación do patrimonio cultural. As sociedades de preservación independentes, incluso aquelas que defendían só lugares seculares como a OIRU, con sede en Moscova, foron disoltas a finais da década de 1920. Unha nova campaña antirrelixiosa, posta en marcha en 1929, coincidiu coa colectivización dos campesiños; a destrución de igrexas nas cidades alcanzou o seu máximo ao redor de 1932. En 1937 escribiuse varias cartas ao Comité Central do Partido Comunista da Unión Soviética para cambiar o nome de Moscova a "Stalindar" ou "Stalinodar", unha dun ancián pensionista. cuxo soño era "vivir en Stalinodar" e seleccionara o nome para representar o "don" (dar) do xenio de Stalin.[24] Stalin rexeitou esta suxestión, e despois de que Nikolai Yezhov llo suxerira de novo, mostrouse indignado, dicindo "Para que necesito isto?". Isto foi despois de que Stalin prohibise o cambio do nome dos lugares polo seu nome en 1936.[25]

Durante a Gran Guerra Patria (denominación que recibe en Rusia o combate no fronte oriental da segunda guerra mundial, despois da invasión alemá da URSS[26]), o Comité de Defensa do Estado Soviético e o Estado Maior do Exército Vermello tiñan a súa sede en Moscova.

En 1941, formáronse entre os moscovitas dezaseis divisións de voluntarios nacionais (máis de 160.000 persoas), vinte e cinco batallóns (18.500 persoas) e catro rexementos de enxeñería. Entre outubro de 1941 e xaneiro de 1942, o Grupo de Exércitos Centro alemán foi detido nos arredores da cidade e, a continuación, expulsado no transcurso da batalla de Moscova. Evacuáronse moitas fábricas, xunto con gran parte do goberno, e a partir do 20 de outubro, a cidade foi declarada en estado de sitio. O resto dos seus habitantes construíron e tripularon defensas antitanque, mentres que a cidade era bombardeada desde o aire. É de sinalar que Stalin negouse a abandonar a cidade, o que significou que o persoal xeral e o Consello de Comisarios do Pobo permanecesen na cidade. A pesar do asedio e os bombardeos, a construción do metro de Moscova continuou durante a guerra e ao finalizar esta abríronse novas liñas de metro. O 1 de maio de 1944 instituíuse unha medalla "Para a defensa de Moscova" e en 1947 outra medalla "En memoria do 800 aniversario de Moscova". Tanto as baixas alemás como as soviéticas durante a batalla de Moscova foron obxecto de debate, xa que varias fontes proporcionan estimacións algo diferentes. As baixas totais entre o 30 de setembro de 1941 e o 7 de xaneiro de 1942 estímanse entre 248.000 e 400.000 persoas para a Wehrmacht e entre 650.000 e 1.280.000 para o Exército Vermello.[27][28][29]

 
Procesión fúnebre no funeral de Iosif Stalin, 1953

Durante os anos da posguerra, produciuse unha grave crise inmobiliaria, solucionada coa invención dos bloques de pisos. Hai máis de 11.000 destes bloques de apartamentos estandarizados e prefabricados, que albergan á maioría da poboación de Moscova, polo que é con diferenza a cidade con máis edificios altos.[30] Os apartamentos foron construídos e parcialmente amoblados na fábrica antes de ser levantados e apilados en columnas altas. A popular película cómica da época soviética The Irony of Fate (A Ironía do destino) parodia este método de construción.

A cidade de Zelenograd foi construída en 1958 a 37 km do centro da cidade cara ao noroeste, xunto coa Leningradskoye Shosse, e incorporouse como unha das distritos administrativos de Moscova. A Universidade Estatal de Moscova trasladouse ao seu campus no outeiro da Cuíña dos Pardais (en ruso: Воробьёвы го́ры, Vorobyovy Gory) en 1953.

En 1959 Nikita Khrushchev lanzou a súa campaña antirrelixiosa. En 1964 máis de 10 mil igrexas de 20 mil foron pechadas (principalmente en zonas rurais) e moitas foron demolidas. Dos 58 mosteiros e conventos que funcionaban en 1959, só quedaban dezaseis en 1964; das cincuenta igrexas de Moscova que funcionaban en 1959, trinta foron pechadas e seis demolidas.[31]

 
Desfile soviético no exterior do Hotel Moskva na do Manege, 1964

O 8 de maio de 1965, debido ao aniversario da vitoria na segunda guerra mundial, Moscova recibiu o título de Cidade heroe.

O MKAD (vía de circunvalación) foi inaugurado en 1961. Tiña catro carrís que percorrían 109 km ao longo dos límites da cidade. O MKAD marcou os límites administrativos da cidade de Moscova ata a década de 1980 cando comezaron a incorporarse os suburbios periféricos máis aló da circunvalación. En 1980, foi sede dos Xogos Olímpicos de verán, que foron boicoteados polos Estados Unidos e outros países occidentais debido á participación da Unión Soviética en Afganistán a finais de 1979. En 1991 Moscova foi o escenario dun intento de golpe de estado por parte dos comunistas conservadores opostos ás reformas liberais de Mikhail Gorbachev.

Historia recente (1991-presente)Editar

 
Vista da ponte flotante no Parque Zaryadye, coa Praza Vermella e o Kremlin de Moscova ao lonxe
 
Rúa Tverskaya, a principal rúa radial da cidade

Cando a URSS foi disolta no mesmo ano, Moscova seguiu sendo a capital da República Soviética Federativa Socialista de Rusia (RSFSR) (o 25 de decembro de 1991, a RSFSR pasou a chamarse Federación Rusa). Desde entón, unha economía de mercado xurdiu en Moscova, producindo unha explosión de venda polo miúdo, servizos, arquitectura e estilos de vida ao estilo occidental.

A cidade continuou crecendo durante a década de 1990 ata a década de 2000, a súa poboación pasou de menos de nove a máis de dez millóns. Robert J. Mason e Liliya Nigmatullina argumentan que os controis de crecemento urbano da era soviética (antes de 1991) producían un desenvolvemento metropolitano controlado e sostible, caracterizado polo cinto verde construído en 1935. Desde entón, con todo, houbo un crecemento espectacular da expansión suburbana de baixa densidade, creada pola forte demanda de vivendas unifamiliares en oposición aos apartamentos ateigados. En 1995–1997, a circunvalación MKAD foi ampliada dende os catro carrís iniciais aos dez.

En decembro de 2002 Bulvar Dmitriya Donskogo converteuse na primeira estación de metro de Moscova que abriu máis aló dos límites de MKAD. A autoestrada Terceiro Anel (ruso Тре́тье тра́нспортное кольцо́), intermedia entre o Anel do xardín ( en ruso : Садо́вое кольцо́, кольцо́ "Б" ; transliteración: Sadovoye Koltso) de principios do século XIX e a circunvalación exterior da época soviética, rematouse en 2004. O cinto verde esta cada vez máis fragmentado, e as cidades satélite están aparecendo na marxe. As casas de verán estanse a converter en residencias durante todo o ano, e coa proliferación dos automóbiles prodúcese unha gran conxestión de tráfico.[32] Restauráronse varias igrexas antigas e outros exemplos do patrimonio arquitectónico que foran demolidas durante a época de Stalin, como a Catedral de Cristo Salvador. Na década de 2010, a Administración de Moscova lanzou algúns proxectos de longa duración como o programa de reurbanización urbana Moja Ulitsa (en galego: A miña rua).[33] ou a de reforma da Residencia.[34]

Coa súa expansión territorial o 1 de xullo de 2012, ao suroeste da Óblast de Moscova a superficie da capital duplicouse con creces, pasando de 1091 a 2511 km2, o que provocou que Moscova se convertese na cidade máis grande do continente europeo por superficie; tamén gañou unha poboación adicional de 233.000 persoas.[35][36] O territorio anexionado foi oficialmente chamado Nova Moscova (en ruso: Новая Москва).

XeografíaEditar

LocalizaciónEditar

 
Vista aérea de Moscova e o Kremlin.

Moscova atópase ás beiras do río Moskvá, que flúe por pouco máis de 500 quilómetros a través da chaira europea oriental no centro de Rusia. Corenta e nove pontes atravesan o río e as súas canles dentro dos límites da cidade. A altitude de Moscova, no Centro de Exposicións de Rusia (VDNKh), onde se atopa a principal estación meteorolóxica da cidade, é de 156 metros. As terras altas de Tioply Stan son o punto máis alto da cidade, a 255 metros.[37] A cidade de Moscova (sen incluír o anel de circunvalación MKAD) mide 39,7 km de leste a oeste e 51,8 km de norte a sur.

Zona horariaEditar

Moscova é o punto de referencia para a zona horaria utilizada na maior parte do centro de Rusia, incluído San Petersburgo. A hora estándar Moscova (MSK, мск), é UTC + 3 ou GMT + 3. O horario de verán xa non se usa. Segundo a lonxitude xeográfica, a media do mediodía solar en Moscova prodúcese ás 12:30.[38]

ClimaEditar

 
Temperatura Media (vermello) e precipitacións (azul) en Moscova
 
VDNKh despois da choiva

Moscova ten un clima continental húmido (Köppen: Dfb) con invernos longos e rigorosos (aínda que medios para os estándares rusos) que adoitan durar desde mediados de novembro ata finais de marzo, e veráns suaves e breves. Os días nubrados e cubertos son frecuentes ao longo do ano, polo que no inverno as horas medias de insolación poucas veces superan 15 minutos diarios. A neve pode permanecer nas rúas da cidade medio ano, desde finais de outubro ata principios de abril. Os climas continentais máis extremos na mesma latitude, como partes do Canadá Oriental ou Siberia, teñen invernos moito máis fríos que Moscova, o que suxire que a pesar do feito de que Moscova está lonxe do mar aínda soporta unha moderación significativa do Atlántico.

No inverno a media está situada en -12 °C, con todo, ocasionalmente prodúcense vagas de frío provenientes do interior de Siberia que poden facer descender a temperatura ata –40 °C, e mesmo inferiores, rexistradas en varias ocasións ata a data. A primavera é moi fría durante as primeiras tres semanas, pero tende a suavizarse conforme avanzan os meses de abril-maio, cando comezan a ser frecuentes os días de choiva. No verán, as temperaturas ascenden en casos moi illados ata os 35 °C con fortes vagas de calor xeradas no interior do continente, aínda que adoitan oscilar entre os 10 °C e os 30 °C. As tormentas tamén son habituais. O máximo pluviométrico dáse nesta estación, coincidindo coa época de temperaturas máis elevadas. As precipitacións case non varían ó longo do ano, aínda que os niveis de precipitacións tenden a ser maiores no verán ca no inverno. Durante o outono volve a época de transición da calor ao frío, e as nevadas volven ser normais a partir de finais de outubro.

DemografíaEditar

A poboación de Rusia está a declinar nunhas 700.000 persoas cada ano dende o derrubamento da Unión Soviética en 1991 debido ás baixas taxas de natalidade e mailo aumento da taxa de mortalidade, Moscova non é inmune a estes efectos. No 2003, o número de nados excedeu en 49.400 ó número de finados. Aínda así o número de nados esta medrando pero isto non impide que medre a media de idade dos moscovitas. No 2004, había o dobre de Moscovitas de 55 anos que de 14 anos. Porén, a inmigración á cidade está a paliar estes efectos. Estes novos moscovitas veñen atraídos polo alto crecemento da economía local , o que contrasta co estancamento ou diminución do resto de Rusia como resultado do proceso de polarización que se está a levar no país.

A cidade é fogar de moitos grupos raciais, dende estudantes africanos a xente de negocios de Irlanda. No 2002, a composición étnica de Moscova era dun 84,8 % rusos, 2,4 % ucraínos, 1,6 % tártaros, 1,2 % armenios, 0,9 % azarís 0,8 % xudeus, 0,6 % belarusos, 0,5 % xeorxianos, e un 7,2 % doutras orixes [39].

Evolución da poboación desde 1400 ata 1856

1400 1638 1710 1725 1738 1775 1785 1811 1813 1825 1840 1856

40 000 200 000 160 000 145 000 138 400 161 000 188 700 270 200 215 000 241 500 349 100 368 800
Evolución da poboación desde 1868 ata 2002

1868 1871 1888 1897 1912 1920 1926 1939 1959 1979 1989 2002

416 400 601 969 753 459 1 038 600 1 617 157 1 027 300 2 101 200 4 609 200 6 133 100 8 142 200 8 972 300 10 383 000


RelixiónEditar

 
A Praza Vermella, un dos máis soados puntos de encontro.
 
Catedral de Cristo Salvador de Moscova, demolida na época soviética e reconstruída entre 1990–2000.

O cristianismo ortodoxo é a confesión predominante na cidade, da que a igrexa ortodoxa rusa é a que conta con maior número de fieis. Moscova é a capital de Rusia do cristianismo ortodoxo. Foi a relixión tradicional do país e considérase parte do "patrimonio histórico" de Rusia nunha lei aprobada en 1997.[40] Outras relixións practicadas en Moscova inclúen o islam, o protestantismo, o catolicismo, os vellos crentes, o budismo e o xudaísmo.

O Patriarca de Moscova é o xefe da igrexa e reside no mosteiro de Danílov. Moscova foi chamada a "cidade de 40 veces 40 igrexas" ("город сорока сороков церквей", "Górod Soroká Sorokov Tserkvey") antes de 1917. En 1918, Rusia converteuse nun estado laico e a relixión perdeu a súa posición na sociedade. Desde a desintegración da Unión Soviética moitas das igrexas destruídas antes de 1991 foron restauradas e as relixións tradicionais, unha vez máis gañaron popularidade.

Mentres que a poboación musulmá da cidade estímase en 1,2-1,5 millóns (dun total de 12 millóns de habitantes),[41] só había catro mesquitas na cidade a partir de 2010. A pesar de que se aprobou unha mesquita adicional no sueste, os activistas anti-mesquitas bloquearon a construción.[42]

A partir dunha enquisa oficial do 2012,[43] o 52,8% da poboación de Moscova adhírese á igrexa ortodoxa rusa, o 3% declara ser cristián xenérico (excluíndo católicos e protestantes), o 2% segue a outras Igrexas ortodoxas, 1% son eslavistas e outros 1% vellos crentes. Os musulmáns constitúen o 4% da poboación. O 5,2% segue outras relixións ou non dan unha resposta á enquisa. Ademais, o 19% da poboación declara ser "espiritual pero non relixioso" e un 12% ser ateísta.[43]

EconomíaEditar

Véxase tamén: Economía de Rusia.
 
Centro Internacional de Negocios de Moscova.
 
Rúa Tverskaya no centro da cidade

Desde a crise financeira de Rusia de 1998, varios sectores experimentaron un importante crecemento. As industrias primarias en Moscova inclúen produtos químicos, a metalurxia, o alimento, o téxtil, os mobles, a produción enerxética, desenvolvemento de software e as industrias de maquinaria. A actividade industrial da capital rusa é moi importante, proba diso é que ocupa unha sexta parte do volume total da industria dos países da Comunidade de Estados Independentes.[44]

Un recente estudo elaborado por Mercer Human Resources Consulting revelou que a cidade de Moscova é a máis cara do mundo, superando a Toquio. Para este estudo, a consultora avaliou 144 urbes de todo o mundo seguindo criterios en función do transporte, comida, vestimenta, bens domésticos e custos de entretemento. Tras Moscova, as cidades máis caras son Seúl, Toquio, Hong Kong e Londres.[45]

Unha importante peza da economía rusa e os seus beneficios é Moscova. Nela concéntranse grandes compañías multinacionais e sucursais de todo tipo. As luxosas oficinas e o estilo de vida de empregado das compañías moscovitas fana indistinguible de calquera cidade da Europa Occidental.[46] A capital rusa ostenta outro récord produto dun estudo, esta vez da prestixiosa revista Forbes. Segundo indícase nesta publicación, Moscova é a cidade onde residen máis persoas donas de fortunas superiores a 1000 millóns de dólares. Á fronte da lista de "millonarios" con residencia en Moscova figura Román Abrámovich, magnate do petróleo e do aluminio e dono dos clubs de fútbol Chelsea F.C. e CSKA Moscova, con 12 000 millóns de dólares. Nesta ocasión, Moscova superou a Nova York, que conta con 31 multimillonarios polos 33 da cidade rusa.[47]

A fábrica de helicópteros Mil de Moscova é unha das líderes en produción, en Rusia e no mundo, de helicópteros civís e militares. A planta de Jrúnichev produce material aeronáutico e espacial para as estacións Mir, Saliut e a ISS, así como foguetes Protón e mísiles balísticos intercontinentais. As plantas de automóbiles ZIL, AZLK e Voitóvich están situadas en Moscova, mentres que a planta de vagóns de metro Metrovagonmash atópase nos límites da cidade.

A destilería Kristall é a máis antiga de Rusia e produce varios tipos de vodka,[48] entre eles o "Stolichnaya". Mentres que unha ampla gama de viños prodúcense en varias plantas moscovitas, incluída a Bodega Interrepublicana de Moscova.[49] A Fábrica de xoias de Moscova e a Jewellerprom son as produtoras de xoias máis importantes de Rusia. Jewellerprom adoitaba producir a Orde da Vitoria, a máis alta condecoración militar que outorgaba a Unión Soviética na segunda guerra mundial. O mercado da informática ten oficinas e sucursais en Moscova de varias compañías de software, como Kaspersky, 1C Company, ABBYY e a desenvolvedora de videoxogos Akella.

Custo da vidaEditar

 
Torre de Shújov, Moscova.
 
Rúa Nikolskaya

Durante a época soviética, o goberno prestou apartamentos ás persoas segundo a norma de metros cadrados por persoa (algúns grupos, incluídos artistas populares, heroes e científicos destacados tiñan bonos segundo os seus honores). A propiedade privada dos pisos estivo limitada ata a década de 1990, cando se permitiu ás persoas a garantir os dereitos de propiedade dos seus lugares habitados. Desde a época soviética, os propietarios de inmobles tiveron que pagar o servizo das súas residencias, unha cantidade fixa en función de persoas por superficie habitable.

Debido á situación económica actual, o prezo dos bens e inmobles en Moscova segue en aumento. Hoxe en día, un pode pagar 4000 dólares EE. UU de media por metro cadrado nos arredores da cidade,[50] e entre 6.000 e 7.000 dólares por metro cadrado nun barrio de prestixio. O prezo dun piso ás veces pode superar os 40.000 dólares estadounidenses por metro cadrado.[51][52][53] Un apartamento típico dun cuarto ten uns trinta e cinco metros cadrados, un apartamento típico de dous cuartos de tem uns corenta e cinco metros cadrados e un apartamento típico de tres cuartos ten uns setenta metros cadrados. Algúns veciños da cidade tentaron facer fronte ao custo da vida alugando os seus apartamentos mentres se hospedaban en dachas (casas de campo) fóra da cidade.

Entre 2006 e 2008, Moscova foi nomeada como a cidade máis cara do mundo.[54] Con todo en 2012 ocupou o cuarto posto de Rusía.[55]

En 2006, había 8,47 millóns de moscovitas en idade de traballar. 1,73 millóns están empregados polo Estado, 4,42 millóns están empregados por empresas privadas, e 1,99 millóns están empregados por pequenas empresas. Había 74 400 desempregados rexistrados oficialmente en idade de traballar, dos cales 34 400 son elexibles para beneficios de desemprego.

CulturaEditar

ArquitecturaEditar

En Moscova conviven multitude de estilos arquitectónicos, desde edificios renacentistas ata barrocos e arquitectura moderna.

No centro histórico de Moscova predominan os edificios prerrevolucionarios, cuxa construción data de finais do século XIX e principios do XX, antes da revolución de outubro de 1917. Destacan tamén na cidade os edificios do período estaliniano, estilo comprendido entre os anos 1930 e 1950. Estas edificacións adoitan localizarse nas rúas e avenidas máis importantes da cidade, como a rúa Tverskaya, e as avenidas Kutúzovski, Léninski e Leningradski.

Museos e galeríasEditar

 
O Museo de Belas Artes Pushkin

Moitos dos museos e galerías de Moscova posúen coleccións comparables ós mellores museos de Europa do leste e Norte América. As galerías e museos de Moscova adoitan facer exposicións e mostras de Escultura, Fotografía e Pintura, dende o máis vangardista ó máis clásico.

Un dos museos máis notables de Moscova é a Galería Tretiakov, fundada por Pavel Tretyakov, un rico mecenas que doou parte da súa colección privada á cidade. Hoxe en día a Galería Tretiakov consta de sous espazos expositivos. O vello Tretyakov é a galería orixinal e está situado na área de Tretiakovskaya, no sur do río Moscova. Nela pódense contemplar os traballos de famosos pintores da pre-Revolución de Outubro, como Ilya Repin, así como as vellas pinturas iconográficas de mestres como Andrei Rublev. A nova Galería Tretyakov, creada en tempos soviéticos, contén os traballos de pintores desta época e tamén dalgúns pintores contemporáneos. A nova galería posúe unha colección de artistas como Vladimir Tatlin, Kasimir Malevich e Wassily Kandinsky.

 
Galería Tretyakov

Outro importante museo da cidade de Moscova é o Museo Pushkin de Belas Artes, fundado entre outros polo pai de Marina Tsvetaeva. O Museo Pushkin aseméllase ó Museo Británico na cidade de Londres. O museo presenta mostras das culturas das antigas civilizacións. Porén, tamén posúe cadros de pintores tan importantes como Claude Monet, Paul Cézanne, e Pablo Picasso.

O Museo Estatal de Historia (Государственный Исторический музей) é o museo en que se poden visitar mostras de toda historia de Rusia. Sitúase entre a Praza Vermella e a Praza de Manege. As súas exposicións van dende as mostras das tribos prehistóricas que habitaban Rusia ata pezas de arte que pertenceron á dinastía dos Romanov.

Teatros e outras artes escénicasEditar

 
Teatro Bolshoi

Moscova tamén é o fogar das Artes Escénicas, incluíndo o Ballet ruso e o cinema. Na cidade hai[cando?] 99 teatros e 132 cinemas. Entre tódolos teatros de Moscova, o máis importante é o Teatro Bolshoi e o Teatro Malyi xunto co Teatro Vakhtangov e o Teatro da Arte de Moscova.

 
Teatro Bolshoi durante o intermedio dunha representación d'O crebanoces en abril do ano 2005

Tamén hai dous importantes circos en Moscova: o Gran Circo Estatal de Moscova e o Circo Nikulin no Bulevar de Tsvetnoy.

Parques e espazos verdesEditar

Na cidade de Moscova cóntanse 96 parques e 18 xardíns, incluíndo 4 xardíns botánicos, xunto con 450 quilómetros cadrados de espazos verdes e 100 de bosques. Moscova é unha cidade moi verde comparada coas cidades máis importantes da Europa occidental e América. A cidade ten unha media de 27 metros cadrados de zona verde por habitante, comparado cos 6 de París, os 7,5 de Londres e os 8,6 de Nova York.

O parque Gorki, chamado así polo escritor Maxim Gorki foi fundado en 1928. O parque ten unha extensión de 689.000 metros cadrados, e se estende ao longo da beira dereita do río Moscova. O parque contén todo tipo de atraccións para os cativos, xunto con pistas de tenis e bicicletas de auga nas súas lagoas, entre outras actividades deportivas. O parque limita co xardín Neskuchniy (que significa 'ameno') cunha área de 408.000 metros cadrados. O parque é o máis vello da cidade e no pasado foi residencia do Emperador, entre os seus atractivos destaca o Gran teatro, un dos maiores anfiteatros de Europa, cunha capacidade para 15 mil persoas.

O parque Izmaylovskiy, creado en 1931 é un dos maiores parques urbanos do mundo xunto co Richmond Park en Londres. Cunha extensión de 15.34 km² é 6 veces maior co Central Park de Nova York.

O parque Sokolniki, cuxo nome está relacionado coas cacerías de falcóns que tiñan lugar na súa localización, é outro dos máis vellos parques de Moscova. O parque ten unha superficie de 6 quilómetros cadrados.

O parque nacional Losiny Ostrov (que significa 'illa dos alces'), que arrodea ao parque Sokolniki, cunha área de 116 km², foi o primeiro parque nacional declarado en Rusia. É considerado o maior parque nunha cidade de tamaño considerable. O parque tamén é coñecido como "a taiga da cidade", onde poden verse alces en liberdade.

TransporteEditar

Transporte da cidadeEditar

A cidade de Moscova posúe 5 aeroportos: o aeroporto de Sheremetyevo, o aeroporto de Domodedovo, o aeroporto de Vnukovo, o aeroporto de Zhukovsky e o Aeroporto de Ostafyevo. O aeroporto de Bykovo fechou en 2010. O aeroporto internacional Sheremetyevo e o punto de entrada máis común entre os pasaxeiros estranxeiros aínda que os outros aeroportos tamén serven á cidade, con voos a outras repúblicas federais rusas e aos estados da antiga Unión Soviética. O aeroporto internacional Domodedovo é o aeroporto máis importante de Rusia en número de pasaxeiros.

Á parte do transporte aéreo, Moscova posúe varias estacións de ferrocarril que serven á cidade. A estación de tren Belorusskiy, a Kazanskiy, a Kievskiy, a Kurskiy, a Leningradskiy, a Paveletskiy, a Rizhskiy, a Savyolovsky, a Yaroslavlskiy e a Vostochny, localizadas todas elas preto do centro da cidade, uníndoa con cidades de Europa e Asia, e importantes cidades rusas como San Petersburgo, a segunda cidade máis grande de Rusia. Moscova tamén e a última parada do tren Transiberiano, que atravesa 9300 quilómetros dende Vladivostok.

Moscova tamén posúe dúas terminales de pasaxeiros no seu río, as Rechnoy vokzal (estación fluvial) do norte e do sur, con rutas regulares dos cruceiros que navegan polo Moscova e o Oka. A terminal norte foi construída no ano 1937 e é a máis utilizada para viaxes de longa duración. Así mesmo, Moscova conta cunha estación de autobues para longas travesías, a (Terminal central de Buses de Moscova) pola cal circulan diariamente 25.000 pasaxeiros.

Transporte localEditar

O transporte local máis coñecido de Moscova é o Metro de Moscova, coñecido polos seus murais, mosaicos, e candeeiros . Cando se abriu por primeira vez no ano 1935, só posuía unha liña. Hoxe en día, o Metro posúe 12 liñas, a maioría interiores, con 172 estacións de metro. A estación do parque da Vitoria (Park Pobedy), inaugurada no ano 2003, é a estación de metro máis profunda do mundo e posúe as escaleiras mecánicas máis longas de Europa. A rede de metro de Moscova ocupa os primeiro posto en Europa en número de pasaxeiros, e ten plans de expandirse aínda máis por toda a cidade. Moscova tamén posúe unha rede de trens metropolitanos e de monorraíl.

Os buses da cidade son moi frecuentes, a miúdo pasan máis dun nun minuto. Todas as grandes rúas de Moscova son servidas polo menos por unha liña de autobús. Tamén hai tranvías e trolebuses.

En 2017 na cidade había 4,7 millóns de automóbiles[56], cifra que crece cada ano e que está a provocar moitos problemas de aparcamento.

NotasEditar

  1. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para moscovita.
  2. ↑ As orixes de Moskva Arquivado 27 de outubro de 2007 en Wayback Machine. (en ruso)
  3. ↑ Comins-Richmond, Walter. "The History of Moscow" (en inglés). Occidental College. Arquivado dende o orixinal o 17-05-2006. Consultado o 06-05-2008. 
  4. ↑ "The origins of Moscow: What archaeological finds, chronicles and urban legends tell us". Mos.ru. 5 de abril de 2017. Arquivado dende o orixinal o 30 de outubro de 2020. Consultado o 12 de novembro de 2020. 
  5. ↑ "History of Moscow - from village to metropolis". moskau.ru. Arquivado dende o orixinal o maio de 24, 2012. Consultado o 25 de xuño do 2022. 
  6. ↑ "Начало Москвы: пир после убийства". BBC News Russian. 11 de abril de 2017. Consultado o 26 de xuño do 2022. O comezo de Moscova: unha festa despois do asasinato 
  7. ↑ Borís Rybakov: Киевская Русь и русские княжества XII-XIII вв. (‘A Rus de Kiev e os principados rusos nos séculos XII-XIII’). Moscova: Naúka, 1993. ISBN 5-02-009795-0.
  8. ↑ Bronnitsky.), Tikhon (Bishop of (1997). The Orthodox Shrines of Moscow (en inglés). Publishing House of the Moscow Patriarchate. 
  9. ↑ 9,0 9,1 "Right-Believing Prince Daniel of Moscow", Orthodox Church in America
  10. ↑ J. L. I. Fennell, Ivan the Great of Moscow (1961) p. 354
  11. ↑ Sergei M. Soloviev, and John J. Windhausen, eds. History of Russia. Vol. 8: Russian Society in the Age of Ivan III (1979)
  12. ↑ Vogel, Michael. "The Mongol Connection: Mongol Influences on the Development of Moscow". Indiana University South Bend. Arquivado dende o orixinal o 13 de outubro de 2007. Consultado o 28 de xuño do 2022. 
  13. ↑ "The Unending Frontier: An Environmental History of the Early Modern World". John F. Richards (2006). University of California Press. p. 260. ISBN 0-520-24678-0
  14. ↑ "Levantamento de Moscova de 1682" na Historia de Rusia de Serguei Soloviov (en ruso)
  15. ↑ Абецедарский, Л. С. (1978). Белоруссия и Россия (en ruso). Москва. p. 213. 
  16. ↑ П.В.Сытин, "Из истории московских улиц", М, 1948, p. 296.
  17. ↑ Bubonic Plague in Early Modern Russia: Public Health and Urban Disaster. John T. Alexander (2002). Oxford University Press US. p. 17. ISBN 0-19-515818-0
  18. ↑ M.S. Anderson, Peter the Great (1978) p. 13
  19. ↑ "The Russian Army of the Napoleonic Wars". Albert Seaton, Michael Youens (1979). p. 29. ISBN 0-88254-167-6
  20. ↑ Moscow State University na Encyclopaedia Britannica.
  21. ↑ Alexander M. Martin, "Sewage and the City: Filth, Smell, and Representations of Urban Life in Moscow, 1770–1880", Russian Review (2008) 67#2 pp. 243–274.
  22. ↑ Revolutionary history. Moscow
  23. ↑ "Moscow becomes the capital of the Soviet State". Presidential Library. 2018. Consultado o 30 de xuño do 2022. 
  24. ↑ Sarah Davies, Popular Opinion in Stalin's Russia: Terror, Propaganda and Dissent, 1934–1941
  25. ↑ Simon Montefiore, The Court of the Red Tsar
  26. ↑ O nome "Gran Guerra Patria" utilizouse na Unión Soviética despois do discurso radiofónico de Stalin á nación soviética o 3 de xullo de 1941."Выступление по радио Председателя Государственного Комитета Обороны И.В. СТАЛИНА 3 июля 1941 года". título en galego Discurso radiofónico do presidente da Comisión de Defensa Nacional J. V. STALIN, 3 de xullo de 1941) 
  27. ↑ Moscow Encyclopedia, ed. Great Russian Encyclopedia, Moscow, 1997, entry "Battle of Moscow"
  28. ↑ Great Soviet Encyclopedia, Moscow, 1973–78, entry "Battle of Moscow 1941–42"
  29. ↑ John Erickson, Barbarossa: The Axis and the Allies, table 12.4
  30. ↑ "Skyline Ranking". Emporis. 
  31. ↑ Schmidt, Albert J. (1989). The architecture and planning of classical Moscow: a cultural history. DIANE Publishing. ISBN 978-0-87169-181-1. 
  32. ↑ Robert J. Mason and Liliya Nigmatullina, "Suburbanization and Sustainability in Metropolitan Moscow," Geographical Review (2011) 101#3 pp. 316–333.
  33. ↑ RBTH, special to (4 de novembro de 2016). "City of the future: Moscow gets a much-needed makeover". 
  34. ↑ Leslie, Chris (31 de outubro de 2017). "The wrecking ball swings at Moscow – a photo essay". The Guardian – vía www.theguardian.com. 
  35. ↑ "Expansion of Moscow borders to help it develop harmonically: mayor, Itar-tass, 1 de xullo de 2012". Itar-tass.com. 1 de xullo de 2012. Arquivado dende o orixinal o 13 de novembro de 2013. Consultado o 1 de xullo do 2022. 
  36. ↑ "Moscow city government official site". Mos.ru. Arquivado dende o orixinal o 20 de xullo de 2014. Consultado o 1 de xullo do 2022. 
  37. ↑ "Памятник природы "Высшая точка Москвы – 255 м над уровнем моря (Теплый Стан)"" (en ruso). www.darwin.museum.ru. Arquivado dende o orixinal o 21 de agosto de 2011. Consultado o 29 de abril de 2009. 
  38. ↑ "Time in Moscow, Russia". Consultado o 3 de xullo do 2022. 
  39. ↑ "National Composition of Population for Regions of the Russian Federation". 2002 Russian All-Population Census. 2002. Arquivado dende o orixinal (XLS) o 17 de febreiro de 2007. Consultado o 2006-07-20. 
  40. ↑ Bell, Imogen (2003). Eastern Europe, Russia and Central Asia. Taylor & Francis. ISBN 978-1-85743-137-7. Consultado o 3 de xullo do 2022. 
  41. ↑ Maxim Kireev. "Planned Mosque Sparks Controversy in Russia". Der Spiegel. Consultado o 3 de xullo do 2022. 
  42. ↑ "Moscow Muslims pray on sidewalks for want of mosques". 28 de outubro de 2010. Arquivado dende o orixinal o 12 de marzo de 2013. Consultado o 3 de xullo do 2022. 
  43. ↑ 43,0 43,1 Arena - Atlas of Religions and Nationalities in Russia. Sreda.org
  44. ↑ "MoscúEconomía de Moscú". Encarta. 4 de maio de 2008. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2009. 
  45. ↑ "Moscú, la ciudad más cara del mundo". BBC.com. 4 de maio de 2008. 
  46. ↑ "Average monthly salaries". Federal Service on State Statistics. Arquivado dende o orixinal (HTML) o 27 de maio de 2007. Consultado o 11 de outubro do 2022. 
  47. ↑ "Moscú, ciudad de multimillonarios". BBC.com. 4 de maio de 2008. 
  48. ↑ Véxase tamén: Sitio Oficial da destilería Kristall Arquivado 28 de maio de 2012 en Wayback Machine.. Consultado o 15 de outubro do 2022.
  49. ↑ Véxase tamén: Sitio Oficial de Moscow Interrepublican Vinery. Consultado o 15 de outubro do 2022.
  50. ↑ [Ligazón morta] 4.000 dólares por un metro cadrado de apartamento. The Moscow Times
  51. ↑ El registro absoluto de coste de bienes e inmuebles en ruso
  52. ↑ Humphries, Conor (-20 de xuño de 2006). "Dividing the Spoils of the Boom". The Moscow Times. Arquivado dende o orixinal o 17 de agosto de 2007. Consultado o 22 de outubro do 2022. 
  53. ↑ Los gastos de bienes e inmuebles en Moscú (2006) en ruso
  54. ↑ "World's most expensive cities – Buy a House: MLS Listings & Home Buying Tips – MSN Real Estate". Arquivado dende o orixinal o 30 de xullo de 2008. Consultado o 5 de agosto de 2008. 
  55. ↑ Worldwide Cost of Living Survey 2012 - city ranking
  56. ↑ "Number of cars in Moscow quintuples over 27 years — mayor". TASS. Consultado o 2022-07-01. 

Véxase taménEditar

Ligazóns externasEditar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Moscova&oldid=6258204»