Linguas do mundo
Un idioma (do latín idiōma, e do grego ἰδίωμα, 'peculiaridade, idiosincrasia, propiedade') é un sistema de comunicación verbal ou xestual propio dunha comunidade humana. Na práctica, os idiomas son un conxunto de sistemas moi similares entre si, chamados dialectos ou máis propiamente variedades lingüísticas, mutuamente intelixibles. A determinación de se dúas desas variedades son parte ou non do mesmo idioma é máis unha cuestión socio-política que lingüística.
Índice
- 1 Orixes das linguas do mundo
- 2 Familia indo-europea
- 3 Familias fino-úgrica, altaica e linguas caucásicas
- 4 Familia camito-semítica ou afro-asiática
- 5 Familia nilótica
- 6 Familia níxero-congolesa
- 7 Linguas da Asia oriental e da Polinesia
- 8 Linguas de Papúa de Nova Guinea
- 9 Linguas americanas
- 9.1 Familia algonquina
- 9.2 Familia natchez-muskogee
- 9.3 Familia iroquesa
- 9.4 Familia síux
- 9.5 Familias caddo
- 9.6 Familia esquimó-aleutiana
- 9.7 Familia mosan
- 9.8 Familia maia
- 9.9 Familia uto-azteca
- 9.10 Familia na-dené
- 9.11 Familia arauaca
- 9.12 Familia aimará
- 9.13 Familia caribe
- 9.14 Familia tupi-guaraní
- 9.15 Familias chapacura-wanham, chibcha, choco, quichua
- 9.16 Outras familias norte- e centro-americanas
- 10 Notas
- 11 Véxase tamén
Orixes das linguas do mundoEditar
Con respecto á orixe das linguas do mundo, algúns estudos defenderon a monoxénese e outros a polixénese, é dicir, uns sosteñen que todas as linguas proveñen dunha única lingua orixinal, mentres que outros argumentan que a linguaxe orixinouse en varios lugares de maneira independente.[1] En lingüística, a diversidade trata de explicarse mediante os procesos de cambio lingüístico.
Familia indo-europeaEditar
- Artigo principal: Linguas indoeuropeas.
Linguas xermánicasEditar
- occidentais: inglés, frisón, alemán, yiddish, neerlandés, afrikaans, luxemburgués.
- nórdicas: escandinavo dinamarqués, sueco, noruegués, feroés, islandés.
- orientais: gótico.
Linguas célticasEditar
- antigas: galo, lepóntico, gálata, celtibérico.
- modernas: bretón, galés, irlandés, gaélico escocés, manxés, córnico.
Linguas itálicasEditar
Linguas baltoeslavasEditar
Linguas eslavas:Editar
- orientais: ruso, bielorruso, ucraíno
- occidentais: polaco, checo, eslovaco, caxubo, sorabo
- meridionais: croata, búlgaro, macedonio, esloveno, serbio, bosníaco, montenegrino
Linguas bálticas:Editar
Linguas indoiraniasEditar
Linguas iraniasEditar
Linguas indiasEditar
- antigas: sánscrito, védico
- hindi, urdu, bengalí, assamés, oriá, marathi, guxarati, sindi, punjabi, caxemir/dardo, nepalés, singalés;
Lingua gregaEditar
Lingua albanesaEditar
Linguas paleo-balcánicasEditar
Lingua armeniaEditar
Lingua tocariaEditar
Linguas anatoliasEditar
- Artigo principal: linguas anatolias.
Familias fino-úgrica, altaica e linguas caucásicasEditar
Familia camito-semítica ou afro-asiáticaEditar
Linguas semíticasEditar
- hebreo, árabe, amhárico, tigriña, etíopes; acadio/asirio/babilonio, arameo, siríaco, fenicio, cartaxinés
Linguas exipciasEditar
Linguas bérberesEditar
Linguas cuchíticasEditar
Linguas chadianasEditar
Familia nilóticaEditar
Familia níxero-congolesaEditar
atlántico-occidentalEditar
mandingaEditar
kwaEditar
gurEditar
zandé e sangoEditar
linguas centraisEditar
linguas bantúsEditar
- abo/bankon, abón/abong, abanyom, suahili, congo, luba, ngala, chona, ngamya, ganda, kykuyu, kamba, bemba, zulú, xosa, suazi, tswana
khoinEditar
Linguas da Asia oriental e da PolinesiaEditar
Familia sino-tibetanaEditar
- tibetano-birmanés: tibetano, birmana, garo, bodo, naga, kachi, achang.
- chinés: chinés mandarín, min, hakka, cantonés.
Familias do xaponés e coreanaEditar
Familia kadaiEditar
Familia malaio-polinesiaEditar
- occidentais ou indonesias: abung, achinés, adabe, malasio, indonesio, xavanés, sundanés, madurai, batak, balinés, dayak, macasar, tagal, vigaya, iloko, chamorro, malgaxe
- orientais: micronesio, polinesio (havaiano, tahitiano, samoano, maorí), melanesio (fidxi)
Familia dravídicaEditar
- abujmaria, telugu, támil, kanarés, malayalam, brahoui, gondi, khurukh, kuí; linguas munda (santali, khasi, nicobarés, palaungue, wa
Familia Mon-KhmerEditar
Linguas de Papúa de Nova GuineaEditar
Linguas americanasEditar
Familia algonquinaEditar
- atlánticas: abnaki, massachusetts/algonquino, powhatan, delaware, mohagan, penobscot, pasamaquoddy, micmac
- algonquino-central: fox, cree, monomini, ojibwa
- occidentais: potawatomi, ilinois, chawni, pés negros, arapaho, cheyenne
Familia natchez-muskogeeEditar
Familia iroquesaEditar
Familia síuxEditar
- biloxsi, ofo, tutelo, katawba, datoka, mandan, winnebago, chiwere (iowa, missouri), dheguiba (omaha, ponca, osage, kansa, quapaw, arkansa), hidatsa, crow
Familias caddoEditar
Familia esquimó-aleutianaEditar
Familia mosanEditar
- salish: bella coola, chehalis, kalispel
- wakash: nukta, kwakiutl, bella bella
- chimakuan: chimakum, quileuta
Familia maiaEditar
- mam, q'eqchi', k'iche', kaqchikel, pokamam, pokonchi, ixil, tzeltal, tzotzil, tojolabal, chol, chontal, chorti, yacateca, huaxteca
Familia uto-aztecaEditar
Familia na-denéEditar
Familia arauacaEditar
Familia aimaráEditar
Familia caribeEditar
Familia tupi-guaraníEditar
Familias chapacura-wanham, chibcha, choco, quichuaEditar
Outras familias norte- e centro-americanasEditar
NotasEditar
- ↑ The Origin and Diversification of Language. Morris Swadesh p.1