Lingua onondaga
A lingua onondaga (cuxo autoglotónimo é Onoñdaʼgegáʼ nigaweñoʼdeñʼ; IPA: [onũdaʔɡeɡáʔ niɡawẽnoʔdẽʔ], literalmente "o onondaga é a nosa lingua") é unha lingua da familia iroquesa falada polo pobo onondaga, un dos pobos orixinarios que constituíron a Liga dos Iroqueses (Haudenosaunee).
| Onondaga Onǫdaʼgegáʼ / Onoñdaʼgegáʼ | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Estados Unidos de América e o Canadá | |
| Rexións: | Ontario e Estado de Nova York | |
| Total de falantes: | 40 (2007) o seu número está a medrar dende 2010[1] | |
| Familia: | Americana Iroqués Iroqués do norte Iroqués dos lagos Cinco nacións Onondaga | |
| Escrita: | Alfabeto latino | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | ono
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
Esta lingua fálase nos Estados Unidos e no Canadá, principalmente na reserva do centro do estado de Nova York e preto de Brantford, Ontario.
Uso e revitalización
editarSegundo o Atlas das linguas do mundo en perigo da UNESCO, hai uns 10 falantes nativos de onondaga en Nova York e 40 falantes nativos na Reserva das Seis Nacións en Ontario, no Canadá.[3] A lingua chegou a estar en perigo pola presión do inglés como lingua do poder. Esta visión da lingua tamén se produciu nas escolas residenciais de todo o Canadá entre os anos 1800 e 1900. Os nenos da escola residencial india do Instituto Mohawk de Brantford, Ontario, foron castigados por usar a súa lingua.[4]
O Centro de Linguas da Nación Onondaga (chamado Ne' Eñhadiweñnayeñdeʼnhaʼ, ou "eles coñecerán a lingua") leva a cabo esforzos de revitalización lingüística dende 2010. Os nenos aprenden a lingua onondaga na Onondaga Nation School e tamén hai clases dispoñibles para adultos. En setembro de 2015, anunciouse que quince adultos ingresarían nunha clase de inmersión lingüística a tempo completo en onondaga, despois da cal se converterían en profesores da lingua.[1] No Canadá, Gawęnahwishe' Onǫda'gega' é un proxecto de dinamización que se lanzou en 2017 con seis novos estudantes. É un programa de inmersión para adultos que implementa o marco da Comisión Lingüística das Seis Nacións (SNLC).[5] Están implicados na tradución da estación de radio local, na realización de programas coas escolas primarias e secundarias locais e en eventos de divulgación para a comunidade.[5]
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 Moses, Sarah (13 de setembro de 2015). "Onondaga Nation's urgent mission: Saving our language". Syracuse.com. Consultado o 2015-10-03.
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". www.unesco.org. Consultado o 2020-12-08.
- ↑ "Six Nations of the Grand River | The Canadian Encyclopedia". www.thecanadianencyclopedia.ca. Consultado o 2020-12-08.
- ↑ 5,0 5,1 "Gawęnahwishe' Onǫda'gega'". Gawęnahwishe' Onǫda'gega' (en inglés). Consultado o 2020-12-08.
Véxase tamén
editarBibliografía
editar- Abrams, Percy (2006). Onondaga Pronominal Prefixes (PDF) (PhD Dissertation). Buffalo: State University of New York. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2024-02-04.
- Chafe, Wallace L. (1970). A Semantically Based Sketch of Onondaga. Indiana University Publications in Anthropology and Linguistics 25. LCCN 73635849. OCLC 154558.
- Michelson, Karin (1988). A Comparative Study of Lake-Iroquoian Accent. Dordrecht: Kluwer. ISBN 1-55608-054-9. LCCN 87-32340.
- Woodbury, Hanni (1975a). "Onondaga Noun Incorporation: Some Notes on the Interdependence of Syntax and Semantics". International Journal of American Linguistics 41 (1): 10–20. doi:10.1086/465334.
- Woodbury, Hanni (1975b). Noun Incorporation in Onondaga (PhD Dissertation). Yale University.
- Woodbury, Hanni (2002). Onondaga-English/English-Onondaga Dictionary. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 080203733X. LCCN 2003279006.
- Woodbury, Hanni (2018). A Reference Grammar of the Onondaga Language. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 9781487502829. LCCN 2019297966.