Declaración Balfour

A Declaración Balfour, redactada o 2 de novembro de 1917, foi unha manifestación formal e pública do goberno británico durante a primeira guerra mundial, para anunciar o seu apoio ao establecemento dun «fogar nacional» para o pobo xudeu na rexión de Palestina, que nese momento formaba parte do Imperio Otomán. A declaración foi incluída nunha carta asinada polo ministro de Relacións Exteriores británico (Foreign Office) Arthur James Balfour dirixida ao barón Lionel Walter Rothschild, un líder da comunidade xudía en Gran Bretaña, para a súa transmisión á Federación Sionista de Gran Bretaña e Irlanda. O texto foi publicado na prensa o 9 de novembro de 1917.

Declaración Balfour

Creación2 de novembro de 1917
AutoresWalter Rothschild, Arthur Balfour, Leo Amery, Lord Milner
SignatariosArthur Balfour
FunciónConfirmación do apoio do goberno británico ao establecemento dun «fogar nacional» en Palestina para o pobo xudeu.

Durante o período das discusións do Gabinete de Guerra británico, que conduciu á declaración, a guerra máis ampla chegara a un período de estancamento. As tropas estadounidenses aínda non estaban despregadas e os rusos estaban distraídos pola axitación interna. O secretario do Gabinete, Mark Sykes, iniciou conversacións formais co líder sionista o 7 de febreiro de 1917, e Balfour pediu a Rothschild e a Chaim Weizmann que presentasen un proxecto de declaración pública o 19 de xuño. Outros borradores foron discutidos polo Gabinete británico durante setembro e outubro, con achegas de xudeus sionistas e antisionistas, pero sen representación da poboación local en Palestina, e a emisión da declaración final foi autorizada para o 31 de outubro. A discusión do gabinete sobre a aprobación describiu percibidos beneficios de propaganda entre a comunidade xudía mundial para o esforzo de guerra aliado. Na declaración pódese ler:

His Majesty's government view with favour the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people, and will use their best endeavours to facilitate the achievement of this object, it being clearly understood that nothing shall be done which may prejudice the civil and religious rights of existing non-Jewish communities in Palestine, or the rights and political status enjoyed by Jews in any other country.
O Goberno da Súa Maxestade contempla con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo, entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina, ou os dereitos e o status político dos xudeus en calquera outro país.

A primeira parte da declaración foi o primeiro apoio público ao sionismo, o dereito do pobo xudeu a establecerse na Terra de Israel, por parte dunha potencia mundial. O termo «fogar nacional» non tiña precedentes no dereito internacional, e era intencionalmente confuso en canto a se estaba contemplado un Estado xudeu. Os límites previstos de Palestina non foron especificados, e o Goberno británico confirmou máis tarde que as palabras «en Palestina» non significaban que a totalidade de Palestina estaba destinada a ser o fogar nacional xudeu.

A segunda parte da Declaración foi engadida para satisfacer aos opositores desa política, quen afirmaban que doutro xeito se prexudicaría a posición da poboación local de Palestina e se fomentaría o antisemitismo contra os xudeus en todo o mundo. Mentres que a declaración tiña como obxectivo proporcionar a autodeterminación en Palestina para os xudeus de todo o mundo, fixo unha excepción á regra da autodeterminación dos árabes palestinos que formaban parte da gran maioría da poboación local, feito recoñecido polo Goberno británico en 2017.

A emisión da declaración tivo moitas consecuencias duradeiras. Galvanizou o apoio popular ao sionismo, levou á creación do Mandato británico de Palestina, que máis tarde se converteu en Israel e os territorios palestinos, e foi a orixe do conflito israelí-palestino, aínda en curso e considerado como o conflito máis intratable do mundo. Segue habendo controversia académica sobre varias áreas, incluíndo se a declaración contradí as promesas anteriores que os británicos puideron facer a Hussein ibn Ali al-Hashimi, o Xerife da Meca, na correspondencia McMahon-Hussein.

Antecedentes editar

Apoio británico temperán editar

 
«Memorando os Monarcas Protestantes de Europa para a restauración dos xudeus en Palestina», de Lord Shaftesbury, como se publicou no Colonial Times, en 1841.

A base para o apoio británico a un aumento da presenza xudía en Palestina estaba vinculado principalmente cos cálculos xeopolíticos[i][2] e a protección da canle de Suez, tan necesaria para unir as colonias británicas en Asia coa metrópole, se ben tamén incrustado de xeito idealista nas expectativas evanxélicas dispensacionalistas que motivaron a lord Shaftesbury e outros grupos de presión de mediados do século XIX e creado un sentimento de apoio entre a elite política británica cara a «restauración dos xudeus» en Palestina, ademais dos sentimentos cristiáns de que Inglaterra ía desempeñar un papel na chegada do Milenio e a segunda vinda de Cristo.[ii]

O temperán apoio político británico precipitouse a comezos de 1830[4] e foi dirixido por lord Palmerston, a raíz da crise do Leste despois de que Mehmet Alí ocupara Siria e Palestina.[5][6] A influencia francesa como protectora das comunidades católicas comezou a crecer na rexión, a medida que a influencia rusa comezou a crecer como protectora dos ortodoxos orientais, deixando a Gran Bretaña sen unha esfera de influencia.[5] O Ministerio de Relacións Exteriores británico traballou para fomentar a emigración xudía a Palestina, exemplificada polas exhortacións en 1841 e 1842 de Charles Henry Churchill a Moses Montefiore, o líder da comunidade xudía británica.[7][a] Tales esforzos foron prematuros,[7] xa que o sionismo non xurdiría dentro das comunidades xudías do mundo ata as últimas décadas do século, grazas aos esforzos de Theodor Herzl, un periodista xudeu de Austria-Hungría, cuxos esforzos para obter apoio internacional para as súas ideas non tiveron éxito durante a súa vida.[8]

Coa reorganización política ocasionada polo estoupido da Primeira guerra mundial, os cálculos anteriores, que xa caducaran desde había un tempo (os propios intentos anteriores de Theodor Herzl para obter apoio internacional para o seu proxecto fracasaran) deron lugar a unha renovación das avaliacións estratéxicas e a negociación política con respecto ao Medio e Afastado Oriente.[6]

O sionismo temperán editar

Véxase tamén: Sionismo e Sionismo cristián.
 
O Programa de Basilea, aprobado polo Primeiro Congreso Sionista en 1897, no cal a primeira liña declara: «O sionismo busca establecer un fogar para o pobo xudeu en Palestina garantido polo dereito público».

O sionismo xurdiu a finais do século XIX como reacción aos movementos nacionalistas antisemitas e excluíntes en Europa.[iii][iv][11] O nacionalismo romántico en Europa central e oriental nese século axudou a impulsar a Haskalah ou «Ilustración xudía», creando unha división na comunidade xudía entre os que vían o xudaísmo como a súa relixión, e os que o vían como a súa orixe étnica ou nación.[11][9] Os pogroms antixudeus no Imperio ruso de 1881-84 alentaron o crecemento desta última identidade, dando como resultado a formación das organizacións pioneiras como Hovevéi Zion e a publicación do libro Auto-Emancipation, de León Pinsker.[9][12][13]

En 1896 Theodor Herzl, publicou Der Judenstaat (O Estado xudeu ou O Estado dos xudeus), no que afirmaba que a única solución á «cuestión xudía» en Europa, incluíndo o crecente antisemitismo, era a través da creación dun Estado para os xudeus.[14][15] Isto marcou a aparición do sionismo político. Un ano máis tarde, Herzl fundou a Organización Sionista Mundial, que no seu primeiro congreso «instou ao establecemento dun fogar para o pobo xudeu en Palestina garantido polo dereito público». As medidas propostas para alcanzar este obxectivo incluíron o fomento do establecemento de asentamentos xudeus alí, a organización dos xudeus na diáspora, o fortalecemento da sensibilidade e a conciencia xudía, e as etapas preparatorias para alcanzar esas subvencións gobernamentais necesarias.[15] Herzl morreu en 1904 sen o prestixio político requirido para levar a cabo a súa axenda dun fogar xudeu en Palestina.[8]

O líder sionista Chaim Weizmann, máis tarde presidente da Organización Sionista Mundial, comezou a vivir no Reino Unido en 1904 e reuniuse con Balfour durante a súa campaña electoral de 1905-1906[16] nunha sesión organizada por Charles Dreyfus, o seu representante electoral xudeu.[v] Durante o primeiro encontro entre Weizmann e Balfour en 1906, Balfour preguntou a Weizmann sobre as obxeccións sionistas ao Plan de Uganda de 1903, que consistía en outorgar unha parte do África Oriental Británica ao pobo xudeu como patria.[b] O esquema, que fora proposto a Herzl polo secretario de Colonias, Joseph Chamberlain, despois da súa viaxe a África oriental a principios do ano,[vi] quedara posteriormente rexeitado tras a morte de Herzl polo Sétimo Congreso Sionista en 1905,[vii] despois de dous anos de intenso debate na Organización Sionista.[21]

En xaneiro de 1914, Weizmann coñeceu ao barón Edmond de Rothschild, un membro da rama francesa da familia Rothschild e un dos principais defensores do movemento sionista,[22] en relación cunha proxecto de construción dunha Universidade Hebrea de Xerusalén.[22] O barón non era parte da Organización Sionista Mundial, pero financiara as primeiras colonias agrícolas xudías durante a primeira grande vaga de inmigración xudía a Palestina na década de 1880, e trasladounos á Jewish Colonization Association en 1899.[23] Esta conexión deu os seus froitos máis adiante ese ano cando o fillo do barón, James de Rothschild, pediu unha reunión con Weizmann o 25 de novembro de 1914, co fin de que el e os sionistas alistásense para influír nos que eran considerados receptivos dentro do Goberno británico á súa axenda dun «Estado xudeu» en Palestina.[24] A través da esposa de James, Dorothy, Weizmann reuniuse con Rozsika Rothschild, quen lle presentou á rama inglesa da familia, en particular ao seu marido Charles e o seu irmán máis vello Walter, un zoólogo e antigo membro do Parlamento.[25] O seu pai, Lord Nathan Rothschild, xefe da rama inglesa da familia, tiña unha actitude cautelosa cara ao sionismo, pero morreu en marzo de 1915 e o seu título foi herdado por Walter.[25][26]

Moitos xudeus británicos nesta época non eran sionistas; antes da declaración só 8000 dos 300.000 xudeus eran considerados sionistas.[27]

A Palestina otomá editar

Os otománs aplicaran unha política restritiva á inmigración xudía a Palestina xa en 1882, no tempo da chamada Primeira Aliá, que pode ser considerada como as primeiras chegadas sionistas. Aínda que había certa tensión coa poboación local (principalmente entre os comerciantes e as clases notables), en 1901 Constantinopla deu aos xudeus os mesmos dereitos que os árabes para comprar terras e a porcentaxe de xudeus na poboación aumentou ao 7 % en 1914. Tamén en 1914, coa crecente desconfianza cara aos Mozos Turcos e a Segunda Aliá, o nacionalismo árabe estaba en aumento e en Palestina, o antisionismo era unha característica unificadora.[28][29] Jonathan Schneer indica que «a Declaración Balfour non era, en si mesma, a fonte de problemas nunha terra que antes estivera máis ou menos en paz, pero tampouco era un simple sinal nunha estrada que se dirixía indubidablemente cara a un acantilado. Ninguén pode dicir cal podería ser o curso dos acontecementos en Palestina sen ela. O que veu foi produto de forzas e factores enteiramente imprevistos».[30]

A primeira guerra mundial editar

Véxase tamén: Primeira guerra mundial.

1914-16: Discusións iniciais entre o goberno británico e os sionistas editar

 
Memorando do Gabinete de Herbert Samuel, The Future of Palestine, como foi publicado nos documentos do Gabinete británico (CAB 37/123/43), o 21 de xaneiro de 1915.

En 1914, comezou a guerra en Europa entre a Tripla Entente (Gran Bretaña, Francia e o Imperio ruso) e as Potencias Centrais (Alemaña, Austria-Hungría e máis tarde ese ano, o Imperio Otomán).[31] O 9 de novembro de 1914, catro días despois da declaración de guerra de Gran Bretaña contra o Imperio Otomán, do cal o Mutasarrifato de Xerusalén (a miúdo referido simplemente como Palestina)[32] era un compoñente, o sionismo foi primeiro discutido nunha reunión do Gabinete británico. Na reunión, David Lloyd George, entón chanceler da Facenda, e cuxa firma de avogados Lloyd George, Roberts & Co fora contratada unha década antes pola Federación Sionista de Gran Bretaña e Irlanda para traballar no Plan de Uganda,[33] «referiuse ao destino final de Palestina».[34]

Os esforzos de Weizmann aceleráronse.[c] O 10 de decembro de 1914, reuniuse co sionista Herbert Louis Samuel, membro do Gabinete británico, quen consideraba que as demandas de Weizmann eran moi modestas.[d] Dous días máis tarde, Weizmann reuniuse de novo con Balfour, por primeira vez desde 1906.[e]

Un mes máis tarde, Herbert Samuel fixo circular un memorando titulado The Future of Palestine ante os seus colegas do Gabinete. O memorando dicía que «estou seguro de que a solución do problema de Palestina que sería moito máis benvida aos líderes e seguidores do movemento sionista en todo o mundo sería a anexión do país ao Imperio británico».[38] Samuel discutiu unha copia do seu memorando con lord Nathan Rothschild en febreiro de 1915, un mes antes da morte deste último.[26] Era a primeira vez nun rexistro oficial que se propoñía o apoio dos xudeus como medida de guerra.[39]

Seguiron moitas outras discusións, incluíndo unha reunión entre Lloyd George, quen fora nomeado ministro de Municións en maio de 1915, e Weizmann, un líder sionista que tamén foi asesor científico do Ministerio de Municións.[40] Dezasete anos despois, nas súas War Memoirs, Lloyd George describiu estas reunións como «a fonte e a orixe» da declaración, aínda esta afirmación foi rexeitada polos historiadores.[f] Lloyd George foi, porén, o primeiro ministro no momento da Declaración Balfour e, en última instancia, responsable da mesma.[41]

1915-16: Compromisos británicos anteriores sobre Palestina editar

 
Mapa desde FO 371/4368 (1918), mostrando Palestina como unha zona «árabe».[46]
 
Extractos desde CAB 24/68/86 (novembro de 1918) e o Libro Branco de Churchill (xuño de 1922). O documento do Gabinete afirma que Palestina foi incluída na promesa de McMahon aos árabes, mentres que o Libro Branco afirma que «sempre se considerou» como excluída.[47]

A finais de 1915, o Alto Comisionado Británico en Exipto, Henry McMahon, intercambiou dez cartas co xerife Hussein ibn Ali, nas que lle prometera recoñecer a independencia árabe «nos límites e límites propostos polo Xerife da Meca», a excepción de «partes de Siria» situadas ao oeste dos «distritos de Damasco, Homs, Hama e Alepo», a cambio de que Hussein lanzara unha revolta contra o Imperio Otomán.[48][g] Nas décadas posteriores á guerra, o alcance desta exclusión costeira foi moi disputado,[50] dado que Palestina está ao suroeste de Damasco e non foi mencionada explicitamente.[48]

 
Palestina no mapa do Acordo Sykes-Picot baixo «administración internacional», coa baía de Haifa, Acre e Haifa como un enclave británico, e excluíndo a área ao sur de Hebrón.[h]

Sobre a base da correspondencia, a revolta árabe comezou o 5 de xuño de 1916. Porén, en maio de 1916, os gobernos do Reino Unido, Francia e Rusia tamén concluíron en segredo o Acordo Sykes-Picot, que Balfour describiu máis tarde como un «método totalmente novo» para repartir a área, xa que o acordo de 1915 «parece que foi esquecido».[i] Este acordo segredo foi negociado a comezos de 1916 entre Mark Sykes e François Georges-Picot. Sykes era un membro do Parlamento británico cuxo papel se desenvolvera desde o seu asento no comité De Bunsen de 1915 para ter unha influencia significativa na política británica na rexión, incluíndo a creación da Oficina Árabe, mentres que Picot era un diplomático francés e excónsul xeral en Beirut.[55] O acordo definiu as súas esferas de influencia e control propostas en Asia Occidental, en caso de que a Tripla Entente conseguira derrotar ao Imperio Otomán durante a primeira guerra mundial.[56][57] Dividiu moitos territorios árabes en áreas administradas polos británicos e franceses, e permitiu a internacionalización de Palestina,[56][57] propoñendo que a forma da administración desa rexión sería confirmada despois de consultar con Rusia e Hussein.[56]

Estas iniciativas en tempos de guerra, inclusive a Declaración, son consideradas frecuentemente xuntas polos historiadores debido á posibilidade, real ou imaxinaria, de incompatibilidade entre elas, sobre todo no que se refire á disposición de Palestina.[58]. Basta dicir, en palabras de Albert Hourani: «O argumento acerca da interpretación destes acordos é imposible de terminar, xa que estaban destinados a soportar máis dunha interpretación».[59]

1916-17: Cambio do Goberno británico editar

En termos da política británica, a declaración foi resultado da chegada ao poder de Lloyd George, quen substituíu o Gabinete liderado por Asquith en decembro de 1916, xa que el e Balfour favoreceran o repartimento do Imperio Otomán na posguerra, en contraste con Asquith e Grey, que favorecían a súa reforma.[60][61]

Lloyd George quixo facer da destrución do Imperio Otomán un importante obxectivo de guerra británico, e dous días despois de asumir o cargo díxolle ao xeneral Robertson, o xefe do Estado Maior Imperial, que quería unha vitoria importante, preferiblemente a captura de Xerusalén, para impresionar á opinión pública británica.[62] Lloyd George consultou inmediatamente ao seu Gabinete de guerra sobre unha «nova campaña en Palestina, en canto El Arish quedara asegurado».[63] A presión subsecuente de Lloyd George, sobre as reservas de Robertson, deu lugar á recaptura do Sinaí polo Exipto controlado polos británicos, coa captura de El Arish en decembro de 1916 e Rafah en xaneiro de 1917, e a chegada das forzas británicas ás fronteiras meridionais do Imperio Otomán.[63] Despois dos intentos infrutuosos de capturar Gaza, en abril de 1917 iniciouse un estancamento no sur de Palestina,[64] e a campaña do Sinaí e Palestina non lograría ningún progreso substancial ata o 31 de outubro de 1917.[65]

1917: Negociacións oficiais británico-sionistas editar

Tras o cambio de goberno, Sykes foi transferido á Secretaría da Oficina de Guerra como secretario político para Asuntos do Próximo Oriente, e encargado de retomar as discusións cos sionistas. A principios de 1917, a pesar de ter establecido previamente unha relación co líder sionista británico Moses Gaster,[viii] comezou a buscar a outros líderes sionistas e foi presentado a Weizmann e Nahum Sokolow a finais de xaneiro de 1917.[j] O 7 de febreiro de 1917 comezaron as negociacións oficiais entre Sykes e os líderes sionistas.[k]

Finais de 1917: Progreso dunha guerra máis ampla editar

Durante o período das discusións do Gabinete de guerra británico que levaron á declaración, a guerra máis ampla chegara a un período de estancamento. Na Fronte Occidental, a marea estaría inicialmente a favor das Potencias Centrais durante a primavera de 1918,[68] antes de decidirse a favor dos Aliados a partir de xullo de 1918 en adiante.[68] Aínda que os Estados Unidos declarara a guerra a Alemaña na primavera de 1917, non sufrirían as súas primeiras baixas ata o 2 de novembro de 1917,[69] momento no que o presidente Wilson aínda estaría esperando evitar o envío de grandes continxentes de tropas á guerra.[70] As forzas rusas estaban distraídas pola recente revolución rusa e o crecente apoio á facción bolxevique, pero a República Rusa de Aleksandr Kerenskii permaneceu na guerra e só se retirou despois da etapa final da revolución o 7 de novembro de 1917.[71]

Motivación editar

Historiografía editar

Avi Shlaim di que hai dúas principais escolas de pensamento sobre as orixes da Declaración Balfour:[58] unha representada por Leonard Stein[72] e a outra por Mayir Vereté.[73] Sinala que Stein non chega a conclusións claras, que se sobreentende na súa narración que a declaración foi causada pola actividade e a habilidade dos sionistas; mentres que, segundo Vereté, foi polo traballo dos pragmáticos obstinados motivados polos intereses imperiais británicos no Medio Oriente.[58] Gran parte da erudición moderna, sobre a decisión de emitir a declaración, céntrase no movemento sionista e as rivalidades dentro del,[74] cun debate clave para saber se o papel de Weizmann foi decisivo ou se os británicos probablemente emitisen unha declaración similar en calquera caso.[74] Máis recentemente, o historiador Martin Kramer ha argumentado que asegurar o asentimento dos aliados de Gran Bretaña (Francia e Estados Unidos) e do Vaticano, que controlaba moitos Lugares Santos cristiáns en Palestina, era unha condición previa necesaria da Declaración Balfour;[75] e os ensaios de Gutwein, un xiro a unha vella idea, afirmando que o achegamento de Sykes aos sionistas era para perseguir unha axenda política radical en nome do goberno británico.[ix]

Os cálculos xeopolíticos detrás da decisión de emitir a declaración foron debatidos e discutidos nos anos posteriores.[76] Algúns historiadores sosteñen que a decisión do goberno británico reflicte o que James Gelvin chama «antisemitismo patricio», a sobreestimación do poder xudeu tanto nos Estados Unidos como en Rusia.[76] Ademais, os británicos pretendían evitar a previsible presión francesa para unha administración internacional.[x]

Os británicos crían que expresar o seu apoio sería atractivo para os xudeus en Alemaña e particularmente nos Estados Unidos, dado que dous dos asesores máis achegados de Woodrow Wilson eran coñecidos como ávidos sionistas;[xi][xii][81] tamén esperaban animar o apoio da gran poboación xudía en Rusia.[82]

Lloyd George, nas súas Memorias publicadas en 1939,[l] unha lista de nove factores que motivaron a súa decisión como Primeiro Ministro para emitir a declaración,[76] incluíndo a opinión de que unha presenza xudía en Palestina fortalecería a posición de Gran Bretaña sobre a canle de Suez e reforzaría o camiño cara o dominio imperial de Gran Bretaña na India.[76] Lloyd George dixo á Comisión Real Palestina en 1937 que a declaración foi realizada «debido a razóns propagandísticas [...] en particular, a simpatía xudía confirmaría o apoio dos xudeus estadounidenses, e faría máis difícil para Alemaña reducir os seus compromisos militares e mellorar a súa posición económica na fronte oriental».[m]

Aprobacións editar

Abril a xuño: Discusións aliadas editar

Segundo Schneer, Sykes tiña como obxectivo a mobilización do sionismo á causa da soberanía británica en Palestina para ter argumentos, para poñer a Francia en apoio dese obxectivo. Neste punto, os sionistas aínda ignoraban o acordo Sykes-Picot, aínda que tiñan as súas sospeitas. En canto aos árabes, citando a Stein (das notas de Sokolow da reunión), Schneer escribiu que Sykes dixo:

«Os árabes declaraban que a linguaxe debía ser a medida [pola que debía determinarse o control de Palestina] e [por esa medida] podían reclamar toda Siria e Palestina. Porén, os árabes poderían ser manexados, sobre todo se recibían o apoio xudeu noutros asuntos».[85][n]

O Gabinete de guerra acordara previamente permitir que un destacamento de tropas musulmás francesas acompañase ás forzas británicas cando finalmente entrasen en Palestina. Os franceses elixiron a Picot como Alto Comisionado francés para o pronto territorio ocupado de Siria e Palestina. Os británicos designaron a Sykes como oficial político principal da Forza Expedicionaria Exipcia. O 3 de abril de 1917, Sykes reuniuse con Lloyd George, Curzon e Hankey para recibir as súas instrucións a este respecto, a saber, manter aos franceses do seu lado mentres premia por unha Palestina británica e «o Primeiro Ministro suxeriu que Sir Mark Sykes non debería comprometerse politicamente cos árabes, e particularmente ningún [compromiso] con respecto a Palestina».[87]

No camiño cara a oriente, Sykes primeiro foi a Francia, chegando algúns días logo de Sokolow, quen mentres tanto se atopou con Picot e outros funcionarios franceses (segundo Schneer, cada un de parte de Sykes e de Picot, representando ao seu goberno respectivo, tratando de socavar o acordo Sykes-Picot a expensas do outro. «Os franceses están decididos a tomar a totalidade de Palestina», informou Sokolow a Weizmann) e logo convenceron ao Ministerio de Relacións Exteriores de Francia de aceptar para o seu estudo unha declaración de obxectivos sionistas, os seus «desiderata con respecto a facilidades de colonización, autonomía comunal, dereitos de lingua e o establecemento dunha compañía legalmente constituída xudía».[88]

A posición francesa respecto de Palestina (e ao Levante) durante a preparación da Declaración Balfour foi ditada en gran parte polos termos do acordo Sykes-Picot e complicáronse a partir do 23 de novembro de 1915, ao aumentar a conciencia francesa das conversacións británicas co Xerife da Meca.[89] A participación de Italia na guerra, guiada polo Tratado de Londres, conduciu finalmente ao Acordo de Saint-Jean-de-Maurienne en abril de 1917; nesta conferencia, Lloyd George suscitara a cuestión dun protectorado británico de Palestina e a idea «fora recibida moi friamente» polos franceses e polos italianos. O Gabinete de guerra, ao revisar esta conferencia o 25 de abril, «inclinouse á idea de que tarde ou cedo o Acordo de Sykes-Picot tería que ser reconsiderado [...] Non se deben tomar medidas nese momento sobre ese asunto».[90][xiii][o]

Xuño e xullo: Decisión de preparar unha declaración editar

 
Unha copia do borrador inicial da declaración, de Lord Rothschild, xunto coa súa carta de presentación, 18 de xullo de 1917, desde os arquivos do gabinete de guerra británico.

O 13 de xuño de 1917, o xefe do departamento de Asuntos do Medio Oriente do Ministerio de Relacións Exteriores, Ronald Graham, coñeceu que os tres políticos máis importantes (o Primeiro Ministro, o Ministro de Relacións Exteriores e o Subsecretario Parlamentario de Relacións Exteriores, Lord Robert Cecil) estaban todos a favor de apoiar ao Movemento Sionista;[p] o mesmo día, Weizmann escribira a Graham para avogar por unha declaración pública.[q]

O 19 de xuño, Balfour reuniuse con Lord Rothschild e Weizmann, e pediulles que presentaran unha fórmula para unha declaración.[97]

Tras recibir o proxecto de declaración de Lord Rothschild presentado polo Ministerio de Relacións Exteriores o 18 de xullo, o asunto foi sometido a consideración formal do Gabinete.[98]

Setembro e outubro: Consentimento estadounidense e aprobación do Gabinete de guerra editar

 
Como parte das discusións do Gabinete de Guerra, buscáronse opinións de dez líderes xudeus «representativos». Os partidarios eran catro membros do equipo negociador sionista (Rothschild, Weizmann, Sokolow e Samuel), Stuart Samuel (o irmán máis vello de Herbert Samuel) e o rabino principal Joseph Hertz. Aqueles en contra eran Montagu, Philip Magnus, Claude Montefiore e Lionel Cohen.

A decisión de emitir a declaración foi tomada polo Gabinete de guerra británico o 31 de outubro de 1917. Esta decisión seguiu á discusión en catro reunións do Gabinete de guerra (incluída a reunión do 31 de outubro) durante o espazo dos dous meses anteriores.[98] Solicitouse o consentimento do Presidente dos Estados Unidos durante o mesmo período.[99]

Os funcionarios británicos pediron ao presidente Wilson as súas opinións sobre o asunto en dúas ocasións: primeiro o 3 de setembro, cando respondeu que o momento non era o adecuado; e máis tarde o 6 de outubro, cando estivo de acordo coa publicación da Declaración.[99] Despois da entrada dos Estados Unidos na guerra a comezos de abril, durante un mes (abril e maio de 1917), Balfour estivera nos Estados Unidos na Misión Balfour e pasou moito tempo discutindo o sionismo co asesor de Wilson e líder sionista Louis Brandeis.[r]

Con respecto ao Gabinete de guerra, para axudar ás discusións, a Secretaría do Gabinete solicitou aclaracións interministeriais, así como as opinións do presidente Woodrow Wilson e en outubro, presentacións formais de seis líderes sionistas e catro xudeus non sionistas.[98]

Os extractos das actas destas catro reunións do Gabinete de guerra proporcionan unha descrición dos principais factores que os ministros consideraron:

  • 3 de setembro de 1917: «Con referencia a unha suxestión de que se podería aprazar o asunto, [Balfour] sinalou que se trataba dunha cuestión na que o Ministerio de Relacións Exteriores estivera moi premido durante moito tempo. Había unha organización moi forte e entusiasta, máis particularmente nos Estados Unidos, que estaban ferventes neste asunto, e a súa crenza era que sería da axuda máis substancial aos aliados ter a dilixencia e o entusiasmo desta xente alistada no noso lado. Non facer nada era arriscarse a unha ruptura directa con eles, e era necesario afrontar esta situación».[101]
  • 4 de outubro de 1917: «[...] [Balfour] sinalou que o Goberno alemán estaba facendo grandes esforzos para captar a simpatía do Movemento Sionista. Este Movemento, aínda que contrario a unha serie de xudeus ricos neste país, tiña detrás del o apoio da maioría dos xudeus, en todo caso en Rusia e Estados Unidos, e posiblemente noutros países [...] O Sr. Balfour leu entón unha moi simpática Declaración do Goberno francés que fora transmitida aos sionistas, e afirmou que sabía que o Presidente Wilson era extremadamente favorable ao Movemento».[102]
  • 25 de outubro de 1917: «[...] o Secretario mencionou que estaba recibindo presións polo Ministerio de Relacións Exteriores para suscitar a cuestión do sionismo, cuxo arranxo cedo era considerado de grande importancia».[103]
 
Acta do Gabinete de guerra británico, aprobando a emisión da declaración, 31 de outubro de 1917.
  • 31 de outubro de 1917: «[Balfour] afirmou que chegara á conclusión de que todos estaban de acordo en que, desde un punto de vista puramente diplomático e político, era desexable que se fixese unha declaración favorable ás aspiracións dos nacionalistas xudeus. A gran maioría dos xudeus en Rusia e Estados Unidos, como, de feito, en todo o mundo, agora parecía ser favorable ao sionismo. Se puidésemos facer unha declaración favorable a tal ideal, deberiamos ser capaces de levar a cabo unha propaganda extremadamente útil tanto en Rusia como en Estados Unidos».[104]

Redacción editar

Autores e evolución do borrador editar

A desclasificación dos arquivos do goberno británico permitiu aos investigadores compoñer o proceso de redacción da declaración. No seu amplamente citado libro de 1961, Leonard Stein publicou catro versións previas da declaración.[105]

A redacción comezou coas directrices de Weizmann ao equipo redactor sionista nunha carta do 20 de xuño de 1917, un día despois do seu encontro con Rothschild e Balfour. Propuxo que a declaración do goberno británico debía afirmar:

"A súa convicción, o seu desexo ou a súa intención de apoiar os obxectivos sionistas para a creación dun fogar nacional xudeu en Palestina. Non debe facerse ningunha referencia penso á cuestión do Poder Suzerain xa que isto levaría aos ingleses a ter problemas cos franceses; debe ser unha declaración sionista".[106][107]

Un mes despois da recepción da moi reducida versión do 12 de xullo de Rothschild, Balfour propuxo varias emendas técnicas.[105] As seguintes versións incluíron varias emendas substanciais máis: a primeira delas propúxose a finais de agosto por Lord Milner –un dos cinco membros orixinais do gabinete de guerra de Lloyd George e ministro sen carteira[xiv] –quen reduciu o alcance xeográfico de toda Palestina a simplemente "en Palestina"; a segunda foi tamén de Milner xunto a Amery a comezos de outubro, engadindo dúas "cláusulas de salvagarda".[105]

Lista dos borradores coñecidos da Declaración Balfour, mostrando os cambios entre cada un deles
Borrador Texto Cambios
Borrador sionista preliminar
xullo de 1917[108]
O Goberno da Súa Maxestade, tras considerar as aspiracións da Organización Sionista, acepta o principio de recoñecer Palestina como o Fogar Nacional para o pobo xudeu e o dereito do pobo xudeu de construír a súa vida nacional en Palestina baixo unha protección que será establecida como conclusión da paz seguida do éxito da Guerra.

O Goberno da Súa Maxestade contempla como esencial para a realización deste principio a garantía dunha autonomía interna da nacionalidade xudía en Palestina, liberdade de inmigración para os xudeus, e o establecemento dunha Corporación Nacional de Colonización Xudía para o asentamento e desenvolvemento económico do país.
As condicións e formas da autonomía interna e a Constitución da Corporación Nacional de Colonización Xudía deberían, en vista do Goberno da Súa Maxestade, ser elaboradas en detalle e ser determinadas polos representantes da Organización Sionista.
[109]

Borrador de Lord Rothschild
12 de xullo de 1917[108]
1. O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que Palestina debería reconstituírse como o fogar nacional do pobo xudeu.

2. O Goberno da Súa Maxestade fará uso dos seus mellores esforzos para asegurar a realización deste obxectivo e discutira os métodos necesarios e medios coa Organización Sionista.[105]

1. O Goberno da Súa Maxestade [*] acepta o principio de recoñecer que Palestina debería reconstituirse como o fogar nacional do pobo xudeu. [*]

2. O Goberno da Súa Maxestade [*] fará uso dos seus mellores esforzos para asegurar a realización deste obxectivo e discutirá os métodos necesarios e medios coa Organización Sionista.
* gran cantidade de texto borrado

Borrador de Balfour
mediados de agosto de 1917
O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que Palestina debe ser reconstituída como o fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para asegurar a realización deste obxectivo e estará listo para considerar calquera suxestión sobre a materia que a Organización Sionista poida desexar gacer sobre estes.[105] 1. O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que Palestina debe ser reconstituída como o fogar nacional do pobo xudeu.e 2. O Goberno da Súa Maxestade fará uso dos seus mellores esforzos para asegurar a realización deste obxectivo e discutirá os métodos necesarios e medios coa estará listo para considerar calquera suxestión sobre a materia que a Organización Sionista poida desexar facer sobre estes.
Borrador de Milner
finais de agosto de 1917
O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que cada oportunidade debe ser aproveitada para o establecemento dun fogar para o pobo xudeu en Palestina e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo e estará listo para considerar calquera suxestión sobre a materia que a organización sionista queira facer sobre estes.[105] O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que Palestina debe ser reconstituída como o fogar nacional do cada oportunidade debe ser aproveitada para o establecemento dun fogar para o pobo xudeu en Palestina e fará uso dos seus seus mellores esforzos para asegurar facilitar a realización deste obxectivo e estará listo para considerar calquera suxestión sobre a materia que a Ooorganizacións sionistas queira facer sobre estes.
Borrador Milner–Amery
4 de outubro de 1917
O Goberno da Súa Maxestade contempla con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo, entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina, ou os dereitos e o status político desfrutado en calquera outro país por aqueles xudeus que estean contentos coa súa actual nacionalidade.[105] O Goberno da Súa Maxestade acepta o principio de que cada oportunidade debe ser aproveitada para contempla con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu en Palestina e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo e estará listo para considerar calquera suxestión sobre a materia que as organizacións sionistas queiran facer sobre estes , entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina ou os dereitos e status político desfrutado en calquera outro país por aqueles xudeus que estean contentos coa súa actual nacionalidade.[105]
Versión final O Goberno da Súa Maxestade contempla con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo, entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina, ou os dereitos e o status político dos xudeus en calquera outro país. O Goberno da Súa Maxestade contemplas con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo, entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina, ou os dereitos e o status político dos xudeus en calquera outro país por aqueles xudeus que están contentos coa súa actual nacionalidade.[105]

Os autores subsecuentes debateron sobre quen era realmente o «autor principal». No seu libro publicado postumamente en 1981, The Anglo-American Establishment, Carroll Quigley, profesor de historia da Universidade de Georgetown, explicou a súa opinión de que o autor principal da declaración era Lord Alfred Milner[xv] e, máis recentemente, William D. Rubinstein, profesor de Historia Moderna na Universidade de Aberystwyth, Gales, escribiu que o político conservador e pro-sionista Leo Amery, como Subsecretario do Gabinete de guerra británico en 1917, debería ser considerado o principal autor da declaración.[111]

Versión final editar

A versión final da carta enviada por Arthur Balfour a Lord Rothschild foi a seguinte:

A Declaración Balfour

Foreign Office,

2 de novembro de 1917.

Estimado Lord Rothschild:
Teño o pracer de dirixirlle, en nome do Goberno da Súa Maxestade, a seguinte declaración de simpatía cara as aspiracións dos xudeus sionistas, que foi sometida, e aprobada, polo Gabinete:
«O Goberno da Súa Maxestade contempla con beneplácito o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu e fará uso dos seus mellores esforzos para facilitar a realización deste obxectivo, entendéndose claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina, ou os dereitos e o status político dos xudeus en calquera outro país».


Quedareille agradecido se puidera poñer esta declaración en coñecemento da Federación Sionista.

Sinceramente seu,
Arthur James Balfour[xvi]

Termos editar

A versión acordada da declaración, unha sola oración de tan só 67 palabras,[112] foi enviada nunha breve carta de Balfour a Walter Rothschild, para ser transmitida á Federación Sionista de Gran Bretaña e Irlanda o 2 de novembro de 1917.[76] A declaración contiña catro cláusulas, das cales as dúas primeiras prometeron apoiar «o establecemento en Palestina dun fogar nacional para o pobo xudeu», seguidas de dúas «cláusulas de salvagarda»[113][114] con respecto a «os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina», e «os dereitos e o status político dos xudeus en calquera outro país».[76]

Fogar nacional para o pobo xudeu vs. Estado xudeu editar

A declaración é un documento moi coidadosamente redactado e a frase «Un Fogar Nacional para o Pobo Xudeu» podería considerarse o suficientemente non alarmante [...], pero a vaguidade da frase foi causa de problemas desde o comezo. Varias persoas influentes utilizaron linguaxe nun sentido máis amplo, calculado para transmitir unha impresión moi diferente á interpretación máis moderada. O presidente Wilson rexeitou todas as dúbidas sobre o que se pretendía desde o seu punto de vista cando, en marzo de 1919, dixo aos líderes xudeus nos Estados Unidos: «Estou persuadido ademais de que as nacións aliadas, coa maior concorrencia do noso propio Goberno e pobo, están de acordo en que en Palestina se sentarán as bases dunha Commonwealth xudía». presidente Roosevelt declarou que unha das condicións de paz dos Aliados debería ser que «Palestina debe converterse nun Estado xudeu». Winston Churchill falou dun «Estado xudeu» e Bonar Law falou no Parlamento de «restaurar Palestina aos xudeus».

—Informe da Comisión Palin, agosto de 1920.[115]

A frase «fogar nacional» empregouse de xeito intencionado en lugar de «Estado» por oposición ao programa sionista dentro do gabinete británico,[76] aínda que os principais arquitectos da declaración consideraron que un Estado xudeu xurdiría co tempo.[xvii] O termo «fogar nacional» era intencionalmente ambiguo.[117] Por exemplo, a expresión «fogar nacional» carecía de valor xurídico ou precedente no dereito internacional,[76] polo que o seu significado non era claro en comparación con outros termos como «Estado».[76]

Buscouse unha explicación da redacción na correspondencia que conduciu á versión final da declaración. Tras a discusión do borrador inicial, o secretario do Gabinete, Mark Sykes, reuniuse cos negociadores sionistas para aclarar os seus obxectivos. O seu informe oficial ao gabinete declarou categóricamente que os sionistas non querían «establecer unha República xudía ou calquera outra forma de Estado en Palestina ou en calquera parte de Palestina»,[118] senón que preferían algunha forma de protectorado como estaba disposto no Mandato de Palestina.[118]

Ao aprobar a Declaración Balfour, Leopold Amery, un dos secretarios do Gabinete de Guerra Británico de 1917-18, testificou baixo xuramento ante o Comité Angloamericano de Investigación en xaneiro de 1946, do seu coñecemento persoal que:

A frase «o establecemento en Palestina dun Fogar Nacional para o pobo xudeu» foi concibida e comprendida por todos os interesados no momento da Declaración Balfour, segundo a cal Palestina converteríase finalmente nunha «Commonwealth xudía» ou un «Estado xudeu», se só os xudeus viñeran e se estableceran alí en número suficiente.[119]

David Lloyd George, que era primeiro ministro no momento da declaración, dixo á Comisión Real Palestina en 1937 que se pensaba que Palestina podería converterse nunha Commonwealth xudía sempre e cando os xudeus «se houberan convertido nunha maioría definida dos habitantes».

A idea era, e esta era a interpretación que se facía entón, de que un Estado xudeu non debía establecerse inmediatamente polo Tratado de paz sen referencia aos desexos da maioría dos habitantes. Por outra banda, se contemplaba que cando chegara o momento de acordar institucións representativas a Palestina, se os xudeus houberan respondido mentres tanto á oportunidade que lles ofrecía a idea dun fogar nacional e se houberan convertido nunha maioría definitiva dos habitantes, entón Palestina converteríase así nunha Commonwealth xudía.[84]

Tanto a Organización Sionista como o goberno británico adicaron os seus esforzos a negar que a súa intención fora establecer un Estado durante as décadas seguintes, incluso no Libro Branco de 1922 de Winston Churchill.[120] Porén, en privado, moitos funcionarios británicos estaban de acordo coa interpretación dos sionistas de que un Estado se establecería cando se alcanzara unha maioría xudía;[121] en particular, nunha reunión privada celebrada o 22 de xullo de 1922 na casa de Balfour, Richard Meinertzhagen afirma que tanto Balfour como Lloyd George admitiron que un eventual Estado xudeu sempre fora a súa intención.[122][s] Nótese, porén, que Meinertzhagen foi obxecto de críticas, notablemente por Brian Garfield, quen sinala: «el pretende que os seus extensos "diarios" eran expedientes de acontecementos mentres que estaban ocorrendo. Pero, de feito, son memorias, creadas e recreadas moito despois dos acontecementos, co retrospectiva do autor (e, con frecuencia, ficticias)».[124]

Alcance do Fogar Nacional «en Palestina» editar

A elección de declarar tal patria encontraríase «en Palestina» en lugar de «de Palestina» tampouco foi un accidente.[xviii] Con respecto ao alcance do Fogar Nacional xudeu, o borrador inicial da declaración, contido nunha carta enviada por Rothschild a Balfour, referíase ao principio de que «Palestina debería ser reconstituída como o Fogar Nacional do pobo xudeu».[125] No texto final, seguindo a emenda de Lord Milner, a palabra «reconstituída» foi eliminada e substituída por «en».[126][127]

Deste xeito, este texto evitaba comprometer a totalidade de Palestina ao Fogar Nacional xudeu, resultando en controversias en anos futuros sobre o alcance previsto.[126][108] Isto foi subsecuentemente clarificado polo Libro Branco de Churchill de 1922, que escribiu que «os termos da declaración mencionada non contemplan que Palestina na súa totalidade debe converterse nun Fogar Nacional xudeu, senón que tal Fogar debe ser fundado ‹en Palestina›».[128]

A declaración non incluía límites xeográficos para Palestina.[129] Tras o final da guerra, tres documentos (a declaración, a correspondencia Hussein-McMahon e o acordo Sykes-Picot) convertéronse na base das negociacións para establecer os límites de Palestina.[130]

Dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías en Palestina editar

Con todo, se se respectan os termos estritos da Declaración Balfour [...] non cabe dúbida de que o Programa Sionista extremo debe ser grandemente modificado. Porque «un fogar nacional para o pobo xudeu» non é equivalente a converter a Palestina nun Estado xudeu; nin pode lograrse a erección de tal Estado xudeu sen a máis grave violación dos «dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías existentes en Palestina». O feito manifestouse repetidamente na conferencia da Comisión cos representantes xudeus, que os sionistas esperaban con ansias un refugallo practicamente completo dos actuais habitantes non xudeus de Palestina, mediante diversas formas de compra.

—Informe da Comisión King-Crane, agosto de 1919.[131]

A primeira cláusula de salvagarda da declaración referíase á protección dos dereitos civís e relixiosos dos non xudeus en Palestina. A cláusula fora redactada xunto coa segunda salvagarda de Leo Amery en discusión con Lord Milner, coa intención de «ir a unha distancia razoable para reunirse cos obxectores, tanto xudeus como pro-árabes, sen menoscabar a substancia da declaración proposta».[132][t]

Os «non xudeus» constituían o 90% da poboación de Palestina. Ronald Storrs, gobernador militar británico de Xerusalén entre 1917 e 1920, describiu que esta comunidade observara que «non foran nomeados como árabes, musulmáns ou cristiáns, senón agrupados baixo a negativa e humillante definición de "comunidades non xudías" e relegadas a condicións subordinadas».[u] Tamén sinalouse que non había ningunha referencia á protección do «status político» ou os dereitos políticos destas comunidades, como existía na subseguinte salvagarda relativa aos xudeus noutros países.[134][135] Esta protección foi frecuentemente comparada co compromiso coa comunidade xudía, e ao longo dos anos empregáronse unha variedade de termos para referirse a estas dúas obrigacións xuntas.[w][x]

Balfour declarou en febreiro de 1919 que Palestina se consideraba un caso excepcional no que «deliberadamente e con razón nos negamos a aceptar o principio de autodeterminación»,[y] aínda que considerou que a política proporcionaba autodeterminación aos xudeus.[146] Avi Shlaim considera que esta é a «maior contradición» da declaración.[58] Este principio de autodeterminación foi declarado en numerosas ocasións despois da declaración: os Catorce Puntos do presidente Wilson (xaneiro de 1918), a Declaración aos Sete de McMahon (xuño de 1918), a Declaración Anglo-Francesa (novembro de 1918) e o Pacto da Sociedade de Nacións (xuño de 1919), que estableceu o sistema de mandato.[z] Nun memorando de agosto de 1919, Balfour recoñeceu a inconsistencia entre estas declaracións, e explicou ademais que os británicos non tiñan intención de consultar á poboación existente de Palestina.[aa] Os resultados da Comisión estadounidense de Investigación King-Crane sobre a consulta á poboación local foron posteriormente suprimidos durante tres anos ata que se filtrou o informe en 1922.[153] Os gobernos británicos subseguintes recoñeceron esta deficiencia, como o comité de 1939 encabezado polo Lord chanceler, Frederic Maugham, que concluíu que o goberno non fora «libre de dispoñer de Palestina sen ter en conta os desexos e intereses dos habitantes de Palestina»[154] e a declaración de abril de 2017 da ministra británica de Relacións Exteriores, a baronesa Anelay, de que o Goberno recoñeceu que «a Declaración debería ter pedido a protección dos dereitos políticos das comunidades non xudías en Palestina, en particular o seu dereito á autodeterminación».[ab]

Dereitos e status político dos xudeus noutros países editar

 
Edwin Samuel Montagu, o único xudeu nunha posición de alto nivel no goberno británico,[157] escribiu un memorando o 23 de agosto de 1917, onde declaraba a súa crenza en que: «A política do Goberno da Súa Maxestade é antisemita en resultado e proverá un punto de encontro para os antisemitas en cada país do mundo».

A segunda cláusula de salvagarda era un compromiso de que non se debería facer nada que puidese prexudicar os dereitos das comunidades xudías noutros países fóra de Palestina.

Os borradores orixinais de Rothschild, Balfour e Milner non incluíron esta salvagarda, que foi redactada xunto coa anterior a principios de outubro. Reflectía a oposición de membros influentes da comunidade anglo-xudía. A Comisión Conxunta Estranxeira da Xunta de Deputados dos Xudeus Británicos e a Asociación Anglo-Xudía publicaron unha carta en The Estafes o 24 de maio de 1917, titulada Views of Anglo-Jewry e asinada polos presidentes dos dúas organizacións, David Lindo Alexander e Claude Montefiore, mostrando a súa opinión sobre que «o establecemento dunha nacionalidade xudía en Palestina, fundada nesta teoría da inexistencia dunha patria, tería o efecto en todo o mundo de marcar aos xudeus como estraños nas súas terras natais e de socavar a súa posición duramente gañada como cidadáns e nacionais destas terras».[158] Isto foi seguido a finais de agosto por Edwin Samuel Montagu, un influente xudeu antisionista e Secretario de Estado para a India. Montagu, o único membro xudeu do gabinete británico, expresou a súa oposición declarando:

A política do Goberno da Súa Maxestade é antisemita en resultado e proverá un punto de encontro para os antisemitas en cada país do mundo.[159]

Lord Rothschild tomou a excepción á nova cláusula sobre a base de que presupoñía a posibilidade dun perigo para os non sionistas, o que negou.[160]

Reacción editar

 
A Declaración Balfour, publicada en The Times, 9 de novembro de 1917.

O texto da declaración foi publicado na prensa unha semana despois da súa firma, o 9 de novembro de 1917.[161]

Acordo Sykes-Picot exposto editar

O goberno tsarista foi unha parte menor no acordo Sykes-Picot e cando, despois da revolución, os bolxeviques publicaron o acordo nos diarios Izvestia e Pravda o 23 de novembro de 1917 e no The Guardian británico o 26 de novembro de 1917;[162][163] «os británicos estaban avergonzados, os árabes consternados e os turcos encantados».[164]

Os sionistas foran conscientes dos esbozos do acordo desde abril, e especificamente a parte relevante para Palestina, despois dunha reunión entre Weizmann e Sir Ronald Cecil, onde Weizmann deixou moi claras as súas obxeccións ao esquema proposto.[165] Nunha reunión privada en Londres o 1 de decembro de 1918, o primeiro ministro francés Georges Clemenceau e Lloyd George aceptaron certas modificacións ao acordo Sykes-Picot, incluído o control británico de Palestina.[166]

Reacción sionista editar

A publicación da intención galvanizou ao sionismo, que finalmente obtivera un estatuto oficial. Publicouse por primeira vez nos periódicos o 9 de novembro e distribuíronse folletos polas comunidades xudías. Estes folletos foron lanzados desde o aire sobre as comunidades xudías en Alemaña e Austria, así como a zona de asentamento, que fora entregada ás Potencias Centrais despois da retirada rusa.[167]

Weizmann argumentou que unha consecuencia de tal compromiso público por parte de Gran Bretaña, que facía do establecemento dunha patria xudía en Palestina un dos obxectivos de guerra dos Aliados, era que tería tres efectos: obrigaría a Rusia a manter a presión sobre Alemaña desde a Fronte Oriental, posto que os xudeu foran prominentes na revolución de marzo de 1917; reuniría á gran comunidade xudía nos Estados Unidos para premer por un maior financiamento para o esforzo de guerra estadounidense, en curso desde abril dese ano; e, por último, que socavaría o apoio xudeu-alemán ao Káiser Guillerme II.[168]

O sionismo americano aínda estaba na súa infancia; cara 1914 a Federación Sionista tiña un presuposto pequeno de arredor de 5000 dólares e só 12 000 membros, a pesar dunha poboación xudía estadounidense de tres millóns.[xix] Porén, as organizacións sionistas tiveron éxito recentemente, despois dunha demostración de forza dentro da comunidade xudía estadounidense, na organización dun congreso xudeu para debater o problema xudeu no seu conxunto.[xx] Isto chocou cos cálculos do goberno británico e francés sobre o equilibrio de poder dentro do público xudeu-estadounidense.[xxi]

Na campaña do Sinaí e Palestina en curso, tanto Gaza como Iafa caeron varios días despois. Unha vez baixo a ocupación militar británica, foron posibles grandes transferencias de fondos e un grande esforzo comezou a drenar a terra pantanosa da val de Jezreel, cuxa redención como o graneiro de Palestina converteuse na prioridade dos colonos da terceira Aliá, provenientes principalmente de Europa Oriental.[171]

A declaración estimulou un aumento involuntario e extraordinario no número de partidarios do sionismo estadounidense; en 1914, as 200 sociedades sionistas estadounidenses abarcaban un total de 7500 membros, que creceron a 30 000 membros en 600 sociedades para 1918 e 149 000 membros en 1919.[xxi] Mentres que os británicos consideraron que a declaración reflectía un predominio previamente establecido da posición sionista no pensamento xudeu, foi a propia declaración a que posteriormente foi responsable da lexitimidade e o liderado do sionismo.[xxii]

En agosto de 1919, Balfour aprobou a solicitude de Weizmann de nomear na súa honra ao primeiro asentamento da posguerra no Mandato de Palestina, «Balfouria».[173][174] Pensábase que sería un modelo de asentamento para a futura actividade xudía-estadounidense en Palestina.[175]

O 24 de abril de 1920, Lloyd George pediu a Herbert Louis Samuel, parlamentario sionista cuxo memorando de 1915 enmarcara o inicio das discusións do gabinete británico, actuar como o primeiro gobernador civil da Palestina británica, en substitución da anterior administración militar que gobernara a zona desde laa guerra.[176] Pouco despois de tomar o cargo en xullo de 1920, deu unha lectura na sinagoga Hurva en Xerusalén, que, segundo as súas memorias, levou á congregación dos anciáns colonos a sentir que o «cumprimento da antiga profecía podería por fin estar ao alcance».[ac][178]

Desde 1918 ata a segunda guerra mundial, os xudeus do Mandato de Palestina celebraron o día de Balfour como unha festa nacional anual o 2 de novembro.[179] As celebracións incluíron cerimonias nas escolas e outras institucións públicas e artigos conmemorativos na prensa hebrea.[179]

Oposición en Palestina editar

 
O xornal árabe palestino máis popular, Filastin (La Palestine), publicou un editorial de catro páxinas dirixido a Lord Balfour en marzo de 1925.

A comunidade cristiá e musulmá local de Palestina, que constituía case o 90 % da poboación, opúxose firmemente á declaración.[115] Como o describiu o filósofo palestino-americano Edward Said en 1979, percibiuse que se facía: «(a) por unha potencia europea, (b) sobre un territorio non europeo, (c) nun plano desprezo tanto da presenza e os desexos da maioría nativa residente nese territorio, e (d) tomaban a forma dunha promesa sobre este mesmo territorio a outro grupo estranxeiro».[xxiii]

Segundo a Comisión King-Crane de 1919, «Ningún oficial británico, consultado polos comisionados, cría que o programa sionista podería ser levado a cabo excepto pola forza das armas».[181] Unha delegación da Asociación Musulmá-Cristiá, encabezada por Musa al-Husayni, expresou a súa desaprobación pública o 3 de novembro de 1918, un día despois do desfile da Comisión Sionista que conmemoraba o primeiro aniversario da Declaración Balfour.[182] Entregaron unha petición asinada por máis de 100 notables a Ronald Storrs, o gobernador militar da Administración do Territorio Inimigo Ocupado (OETA):

Notamos onte unha gran multitude de xudeus levando pancartas e correndo polas rúas gritando palabras que danaban o sentimento e ferían a alma. Pretenden con voz aberta que Palestina, que é a Terra Santa dos nosos pais e o cemiterio dos nosos devanceiros, que foi habitada polos árabes desde hai moito tempo, que a amaron e morreron na súa defensa, é agora un fogar nacional para eles [...] Nós os árabes, musulmáns e cristiáns, sempre simpatizamos profundamente polos xudeus perseguidos e as súas desgrazas noutros países [...] Pero hai unha gran diferenza entre esa simpatía e a aceptación de que esa nación [...] goberne sobre nós e dispoña sobre os nosos asuntos.[183]

O grupo tamén protestou contra o feito de que se levaran novas «bandeiras brancas e azuis con dous triángulos invertidos no medio»,[184] sinalando á atención das autoridades británicas as graves consecuencias de calquera implicación política ba elevación das bandeiras.[184] Máis tarde ese mes, no primeiro aniversario da ocupación de Iafa polos británicos, a Asociación Musulmá-Cristiá enviou un memorando e unha petición extensos ao gobernador militar, que protestaba unha vez máis sobre calquera formación dun Estado xudeu.[185]

Resposta árabe en xeral editar

En xeral, no mundo árabe, a declaración foi recibida coma unha traizón os entendementos británicos da guerra con eles.[168] O xerife da Meca e outros líderes árabes consideraron a declaración como unha violación dun compromiso anterior feito na correspondencia McMahon-Hussein a cambio de lanzar a Rebelión árabe.[58]

Tras a publicación da declaración, os británicos enviaron ao comandante David George Hogarth para ver a Hussein en xaneiro de 1918 coa mensaxe de que a «liberdade política e económica» da poboación palestina non estaba en cuestión.[57] Hogarth informou que Hussein «non aceptaría un Estado xudeu independente en Palestina, nin se me instruíu para advertilo que tal estado era contemplado por Gran Bretaña».[186] Hussein tamén tivera coñecemento do acordo Sykes-Picot, cando foi filtrado polo novo goberno bolxevique en decembro de 1917, mais bastáronlle os dous telegramas insinceros de Sir Reginald Wingate, que substituíra a McMahon como Alto Comisionado de Exipto, asegurándolle que os compromisos británicos cos árabes seguían sendo válidos e que o acuerdo Sykes-Picot non era un Tratado formal.[57]

A continua inquietude árabe polas intencións dos Aliados tamén levou durante 1918 á Declaración Británica aos Sete e a Declaración Anglo-Francesa, nas que se prometía «a completa e definitiva liberación dos pobos que durante tanto tempo foran oprimidos polos turcos, e a creación de gobernos e administracións nacionais que deriven a súa autoridade do libre exercicio da iniciativa e da elección das poboacións nativas».[57][187]

Os representantes sionistas e árabes asinaron o acordo Faisal-Weizmann o 3 de xaneiro de 1919,[188] un acordo de breve duración para a cooperación árabe-xudía no desenvolvemento dunha patria xudía en Palestina, que Faisal entendeu equivocamente como dentro dun reino árabe.[ad] Faisal tratou a Palestina de xeito diferente na súa presentación na Conferencia de Paz o 6 de febreiro de 1919 dicindo «Palestina, en virtude do seu carácter universal, se deixa de lado para a consideración mutua de todas as partes interesadas».[190][191] O acordo nunca foi implantado.[ae]

A Santa Sé editar

O diplomático sionista Nahum Sokolow recibiu unha audiencia sobre o asentamento xudeu en Palestina e o status dos Lugares Santos co papa Bieito XV a principios de maio. O papa expresou a súa simpatía xeral e o seu apoio ao desexo sionista de inmigración e colonización, restrinxido baixo o dominio otomán.[75][194][195][196][xxiv]

Coa publicación da Declaración Balfour e a entrada británica en Xerusalén o 9 de decembro, o Vaticano reverteu a súa anterior actitude de simpatía cara o sionismo e adoptou unha postura de oposición mantivo durante algún tempo.[199]

Resposta das Potencias Centrais editar

Inmediatamente despois da publicación da Declaración Balfour, producíronse respostas tácticas das Potencias Centrais.[200] Dúas semanas despois da declaración, Ottokar von Czernin, ministro austríaco de Relacións Exteriores, concedeu unha entrevista a Arthur Hantke, presidente da Federación Sionista de Alemaña, prometendo que o seu goberno influiría sobre os turcos unha vez que rematara a guerra.[201] O 12 de decembro, o Gran Visir otomán, Talaat Pasha, concedeu unha entrevista ao periódico alemán Vossische Zeitung,[201] publicada o 31 de decembro, e posteriormente publicada no xornal xudeu-alemán Jüdische Rundschau o 4 de xaneiro de 1918,[201][202] na que se referiu á Declaración como «une blague» (un engano) e prometeu que baixo o dominio otomán «todos os desexos xustificables dos xudeus en Palestina poderían encontrar o sue cumprimento» suxeitos á capacidade de absorción do país.[201] Esta declaración turca foi aprobada polo Ministerio de Relacións Exteriores alemán o 5 de xaneiro de 1918.[201] O 8 de xaneiro de 1918, para avogar por un maior progreso, formouse unha sociedade xudeu-alemá, denominada Unión de Organizacións Xudías Alemás para a Protección dos Dereitos dos xudeus do leste (VJOD).[af][203]

Despois da guerra, o Tratado de Sèvres foi asinado polo Imperio Otomán o 10 de agosto de 1920.[204] O tratado disolveu o Imperio Otomán, obrigando a Turquía a renunciar á soberanía sobre gran parte do Medio Oriente.[204] O artigo 95 do tratado incorporou os termos da Declaración Balfour con respecto á «administración de Palestina, dentro dos límites que determinen as Principais Potencias Aliadas».[204] Dado que a inclusión da Declaración Balfour no tratado non afectou ao status xurídico da Declaración Balfour nin do Mandato, tampouco tivo efecto cando o tratado de Sèvres foi substituído polo Tratado de Lausana, que non incluía ningunha referencia á declaración.[205]

En 1922, o teórico antisemita alemán Alfred Rosenberg, na súa principal contribución á teoría nazi sobre o sionismo, Der Staatsfeindliche Zionismus (Sionismo, o Inimigo do Estado), acusou aos sionistas alemáns de traballar por unha derrota alemá e apoiar a Gran Bretaña para a implantación da Declaración Balfour, nunha versión da lenda da puñalada polo lombo.[ag]

Estados Unidos editar

En 1922, o Congreso estadounidense amparou oficialmente o apoio deste país a través da aprobación da Resolución Lodge-Fish,[99][208][209] a pesar da oposición do Departamento de Estado.[210]

Davidson sostén que o presidente Wilson e o Congreso non fixeron caso aos valores democráticos, en favor do «romanticismo bíblico»,[211] cando endosaron a declaración e apuntan a un lobby pro-sionista, que estaba activo nun momento en que non se escoitaba ao pequeno número de árabes estadounidenses non organizados.[211]

Evolución da opinión británica editar

Dise que o efecto da Declaración de Balfour foi deixar aos musulmáns e cristiáns estupefactos [...] É imposible minimizar a amargura do espertar. Consideraron que ían ser entregados a unha opresión que odiaban moito máis que aos turcos e estaban arrepiados ante o pensamento desta dominación [...] A xente prominente fala abertamente da traizón e que Inglaterra vendeu o país e recibiu o prezo [...] Cara á Administración, [os sionistas] adoptaron a actitude de «Queremos ao Estado xudeu e non esperaremos», e non vacilaron en aproveitar todos os medios que se lles abren neste país e no exterior para forzar a man dunha Administración obrigada a respectar o «Status Quo» e a comprometela, e xa que logo a futuras Administracións, a unha política non contemplada na Declaración Balfour [...] Que é máis natural que eles [os musulmáns e os cristiáns] non comprendan as inmensas dificultades que a Administración estaba e está sufrindo e cheguen á conclusión de que as demandas dos xudeus que se publicaban abertamente ían ser concedidas e que as garantías da Declaración ían converterse en letra morta?
—Informe da Comisión Palin, agosto de 1920.[115]

Aínda que non conduciron a nada, durante 1917 e 1918 os turcos fixeron as ofertas informais da paz aos británicos. Na segunda e terceira semanas de novembro de 1917, logo da firma da Declaración Balfour, o Gabinete de Guerra considerou que termos podería ofrecer para dividir o Imperio Otomán. Tanto Milner como Smuts estaban dispostos a deixar a Palestina baixo a soberanía nominal otomá e este punto de vista, apoiado por Lloyd George, prevaleceu ata sobre as objeciones do Ministerio de Relacións Exteriores e Lord Curzon.[212]

En outubro de 1919, Lord Curzon sucedeu a Balfour como Ministro de Relacións Exteriores. Curzon opúxose á Declaración Balfour antes da súa publicación e, polo tanto, decidiu seguir cunha política acorde coa súa «estreita e máis prudente [interpretación] en lugar da máis ampla interpretación».[213][ah] Despois do nomeamento de Bonar Law como Primeiro Ministro a fins de 1922, Curzon escribiu a Law que consideraba a declaración como «o peor» dos compromisos de Gran Bretaña no Medio Oriente e «unha contradición sorprendente dos nosos principios publicamente declarados».[214][ai] Curzon fora membro do Gabinete de 1917 que aprobara a declaración, e segundo Sir David Gilmour, Curzon fora «a única figura importante no goberno británico nese momento que previu que a súa política levaría a décadas de hostilidade árabe-xudía».[214]

En agosto de 1920, o informe da Comisión Palin, a primeira dunha longa serie de Comisións de Investigación sobre a cuestión de Palestina durante o período do Mandato,[215] afirmou que «a Declaración Balfour [...] é sen dúbida o punto de partida de todo o problema». A conclusión do informe menciona tres veces a Declaración Balfour, afirmando que «as causas da alienación e exasperación dos sentimentos da poboación de Palestina» inclúen:

  • Incapacidade para conciliar a política de autodeterminación dos Aliados coa Declaración Balfour, dando lugar a unha sensación de traizón e intensa inquietude polo seu futuro;[216]
  • malentendido do verdadeiro significado da Declaración Balfour e o esquecemento das garantías alí determinadas, debido á retórica solta dos políticos e ás declaracións e escritos esaxerados de persoas interesadas, principalmente sionistas;[216] e
  • a indiscreción e agresión sionista desde a Declaración Balfour agravan tales temores.[216]

A opinión pública e gobernamental británica volveuse cada vez menos favorable ao compromiso que se fixo coa política sionista. En febreiro de 1922 Churchill telegrafou a Samuel, que para entón fora nomeado Alto Comisionado para Palestina, pedindo recortes no gasto e sinalando:

En ambas Cámaras do Parlamento prodúcese un crecente movemento de hostilidade contra a política sionista en Palestina, que será estimulada polos recentes artigos de Northcliffe.[aj] Non concedo unha importancia indebida a este movemento, pero é cada vez máis difícil afrontar o argumento de que é inxusto pedir ao contribuínte británico, xa abafado con impostos, que asuma o custo de impoñer a Palestina unha política impopular.[218]

Tras a publicación do Libro Branco de Churchill en xuño de 1922, a Cámara dos Lores rexeitou un Mandato de Palestina que incorporara a Declaración Balfour por 60 votos contra 25, tras unha moción impulsada por Lord Islington.[219][220] A votación demostrou ser soamente simbólica pois foi anulada por unha votación na Cámara dos Comúns despois dun pivote táctico e unha variedade de promesas feitas por Churchill.[219][xxv] A redacción da declaración incorporouse así no Mandato británico para Palestina, un instrumento legal que creou o Mandato británico de Palestina co propósito explícito de poñer en vixencia a declaración.[223] A diferenza da propia declaración, o Mandato era xuridicamente vinculante para o Goberno británico.[223]

Impacto a longo prazo editar

 
Escritorio de Lord Balfour, no Museo da Diáspora Xudía, en Tel Aviv.

A declaración tivo dúas consecuencias indirectas: a aparición dun estado xudeu e o estoupido dun conflito entre árabes e xudeus por todo o Oriente Medio.[224][168][225][226][227][228] A Declaración foi descrita como o «pecado orixinal» con respecto ao fracaso de Gran Bretaña en Palestina[229] e por eventos máis amplos nesa rexión.[230] A partir de 1920, comezou o conflito intercomunitario no Mandato de Palestina, que se ampliou no rexional conflito árabe-israelí, a miúdo referido como o «conflito máis intratable» do mundo.[231][232][233] O conflito árabe-israelí nun sentido máis amplo desenvolveuse principalmente entre 1948 e 1973, pero continúa hoxe en día, principalmente na forma do conflito israelí-palestino máis localizado. A participación de Gran Bretaña neste asunto converteuse nunha das partes máis polémicas da historia do seu Imperio, e danou a súa reputación no Medio Oriente por xeracións.[xxvi] Segundo Elizabeth Monroe, «medida soamente polos intereses británicos, [a Declaración] foi un dos maiores erros da súa historia imperial».[234]

O estudo de 2010 de Jonathan Schneer concluíu que debido a que a elaboración da declaración caracterizouse por «contradicións, enganos, malas interpretacións e ilusións», a declaración plantou dentes de dragón e «produciu unha colleita asasina, e seguimos colleitando aínda hoxe».[xxvii] A pedra fundacional para o Israel moderno fora posta, pero a predición de que isto sentaría as bases para unha harmoniosa cooperación árabe-xudía resultou ser unha ilusión.[237][xxviii] Despois da revolta árabe de Palestina de 1936-1939, a Cámara dos Comúns aprobou o Libro Branco de 1939[xxix] e, aínda que esta política durou ata que os británicos renunciaron ao Mandato en 1948, tan só serviu para resaltar a dificultade fundamental para cumprir coas obrigacións do Mandato.

A declaración tamén tivo un impacto significativo nos xudeus religiosos, con algúns vendo a súa vinda como unha providencia divina; isto estimulaba ao sionismo relixioso e desalentaba o tradicional antisionismo relixioso.[xxx]

O documento editar

O documento foi presentado no Museo Británico en 1924 por Walter Rothschild. Na actualidade consérvase na Biblioteca Británica, que se separou do Museo Británico en 1973, como Additional Manuscripts number 41178.[241] Entre outubro de 1987 e maio de 1988 foi prestado polo Reino Unido para a súa exhibición na Knesset, en Israel.[242] O goberno israelí comezou negociacións para obter un segundo préstamo en 2018, con plans de exhibir o documento na Sala da Independencia.[242]

Notas editar

Notas de apoio de fontes primarias
  1. Montefiore era o xudeu británico máis rico e líder da Xunta de Deputados dos Xudeus Británicos. A primeira carta de Charles Henry Churchill, en 1841, estaba destinada a catalizar un interese na emigración xudía a Palestina: «Supoñendo que vostede e os seus colegas deberían dunha vez e de xeito formal interesarse sobre este asunto tan importante da recuperación do voso antigo país, semella que (formando as miñas opinión baseándome na actual actitude dos asuntos no Imperio Turco) que so poderían ser suxeitos da Porte se comezaran a regañar presenta en Palestina».[7]
  2. Segundo as memorias de Weizmann, a conversación foi a seguinte: «Sr. Balfour, supoñendo que lle ofrecera París en lugar de Londres, o aceptaría?». Sentouse, miroume, e respondeu: «Pero Dr. Weizmann, nos temos Londres». «Iso é certo», dixen, «pero nos tiñamos Xerusalén cando Londres aínda era un pantano». El [...] dixo dúas cousas que lembro vivamente. A primeira foi: «Hai moitos xudeus que pensan como vostede?». Respondín: «Penso que falo en nome dos millóns de xudeus que nunca verá e que non poden falar por eles mesmos». [...] Nese momento dixo: «Se é así entón seredes algún día unha forza». Pouco antes de que eu marchara, Balfour dixo: «É curioso. Os xudeus que coñecía eran bastante diferentes». Respondín: «Sr. Balfour, coñeceu aos xudeus equivocados».[18]
  3. Weizmann escribiu nas súas memorias: «A entrada de Turquía na loita e as observacións que fixo o Primeiro Ministro no seu discurso en Guildhall foron un impulso adicional para proceder co traballo de recoñecemento a máis velocidade [...] Unha oportunidade que se ofreceu para discutir os problemas xudeus co Sr. C. P. Scott (Editor do Manchester Guardian) [...] O Sr. Scott, quen daba, penso, ao problema unha coidadosa e simpática atención, foi o suficientemente bo como para prometer que falaría co Sr. Lloyd George sobre a materia [...] Como así sucedeu, o Sr. Lloyd George, tivo varios compromisos durante a semana na que lle suxerín que debería ver ao Sr. Herbert Samuel, e nunha entrevista que tivo lugar no seu despacho.[Nota ao pé: 10 Dec. 1914]».[35]
  4. Weizmann escribiu nas súas memorias: «Pensou que as miñas demandas era demasiado modestas, que se tiñan que facer grandes cousas en Palestina; el mesmo moveríase e esperaba que a Xudería tamén se mobilizara inmediatamente en canto se aclarase a situación militar [...] Os xudeus deberían facer sacrificios e el estaba preparado para facer o mesmo. Neste punto aventureime a preguntar en que sentido eran os planes do Sr. Samuel máis ambiciosos ca os meus. O Sr. Samuel preferiu non entrar nunha discusión sobre os seus planes, xa que prefería mantelos 'líquidos', pero suxeriu que os xudeus tiñan que construír vías de ferrocarril, portos, unha universidade e unha rede de escolas, etc[...] Tamén pensaba que quizais debería reconstruírse o Templo, como símbolo da unidade xudía, por suposto, nunha versión modernizada».[36]
  5. Weizmann escribiu nas súas memorias: «Seguindo a proposta do Barón James, fun ver a Sir Philip Magnus con quen tiven unha longa conversa, e expresou a súa boa vontade de cooperar, baixo a condición de que se fixera con discreción [...] Preguntei a Sir Philip a súa opinión sobre a conveniencia de ver ao Sr. Balfour, e pensou que unha entrevista co Sr. Balfour sería de grande interese e valor [...] Nunha das miñas visitas a Londres escribinlle ao Sr. Balfour e tiven un encontro con el o sábado desa mesma semana ás 12 en punto na súa casa.[Nota ao pé: 12 Dec. 1914] Faleille de xeito práctico do mesmo xeito que fixen co Sr. Samuel, pero o ton da nosa conversa foi máis académico que práctico».[37]
  6. Weizmann foi Asesor Químico do Ministerio de Municións sobre Subministracións de Acetona, e pedíuselle que producira un novo proceso para a produción de acetona co fin de reducir o custo na produción de cordita.[41] A suxestión popular de que este papel influíu na decisión de emitir a declaración foi descrita como «fantasiosa»,[42] unha «lenda», un «mito»,[43] e "«un produto da imaxinación [de Lloyd George]».[44] A descrición de Lloyd George nas súas War Memoirs, que axudou a crear este mito, foi a seguinte: «Pero na primavera de 1915 a posición no mercado americano da acetona pasou a ser extremadamente delicado [...] Na enquisa que fixemos sobre a os requisitos de prospección, axiña quedou claro que os subministracións de alcol para manufacturar a acetona eran insuficientes para cumprir co incremento das demandas, particularmente en 1916 [...] Mentres que estaba pescudando unha solución para a dificultade, topeime co defunto C. P. Scott, Editor do Manchester Guardian [...] tomei a súa palabra sobre o profesor Weizmann e inviteino a Londres para verme [...] El podería producir acetona mediante un proceso de fermentación nun laboratorio, pero requiría que antes lle puidera garantir o éxito da produción a escala. En poucas semanas volveu e díxome: ‹O problema está resolto›. [...] Cando as nosas dificultades quedaron resoltas grazas ao xenio do Dr. Weizmann comenteille: ‹Rendeu un gran servizo ao Estado, e debería pedirlle ao Primeiro Ministro que o recomendara ante a Súa Maxestade para recibir algunha honra›. El respondeu: ‹Non hai nada que eu queira para min›. ‹Pero non hai nada que poidamos facer para recoñecer a súa valiosa asistencia ao país?› preguntei. Contestou: ‹Si, quero que faga algo para a miña xente›. Entón explicoume as súas aspiracións para a repatriación dos xudeus á terra prometida que el fixera famosa. Esta foi a fonte e orixe da famosa declaración sobre o Fogar Nacional para os Xudeus en Palestina. Tan pronto convertinme en Primeiro Ministro falei do asunto co Sr. Balfour, quen era o secretario de Asuntos Exteriores. Como científico estivo enormemente interesado cando lle contei os logros do Dr. Weizmann. Estaba ansioso nese momento de outorgar apoio aos xudeus nos países neutrais, especialmente en América. O Dr. Weizmann quedou en contacto directo co secretario de Asuntos Exteriores. Este foi o comezo dunha asociación, o resultado da cal, despois dun longo exame, foi a famosa Declaración Balfour que converteuse no estatuto do movemento Sionista».[45]
  7. Véxase a carta orixinal datada o 25 de outubro de 1915 aquí. George Antonius (quen foi o primeiro en publicar a correspondencia na súa totalidade) describiu esta carta como «sen dúbida a máis importante de toda a correspondencia, e quizais o documento internacional máis importante na historia do movemento nacional árabe [...] aínda invócase como a principal proba dos árabes para acusar a Gran Bretaña de romper o acordo con eles».[49]
  8. Tres meses antes da sinatura do Acordo Sykes-Picot, Sykes fora abordado cun plan de Samuel en forma dun memorando, que Sykes afirmou conservar na súa memoria. Nunha carta do 27 de febreiro de 1916, antes da súa partida a Rusia, Sykes escribiu a Samuel: «Lin o memorando e comprometino á memoria».[51] Con respecto ás fronteiras, Sykes explicou: «Excluíndo Hebrón e o leste do Xordán hai pouco que discutir cos musulmáns, xa que a mesquita de Omar entón convértese en asunto de vital importancia para discutir con eles e ademais exclúe calquera contacto cos beduínos, que nunca cruzan o río salvo para facer negocios. Imaxino que o principal obxecto do sionismo é a realización do ideal dun centro existente de nacionalidade máis que fronteiras ou un territorio extenso. En canto regrese informareite sobre como está a situación en Pd».[52] Sucedeu que, mentres Sykes estaba en Petrogrado, Lucien Wolf sometera a consideración unha fórmula para Palestina e os británicos pediron entón a opinión francesa e rusa da mesma. Como resultou que ningunha das dúas potencias estaba entusiasmada, o asunto non progresou. Sykes tamén discutiu o asunto con Picot, suxerindo a creación dun sultanato árabe en Palestina baixo protección francesa e británica e foi reprendido por Gray, Buchanan debería dicirlle a Sykes «para borrar da súa memoria que o memorando do gabinete do Sr. Samuel tiña algunha mención sobre un protectorado británico e que lle dixen ao Sr. Samuel nese momento que un protectorado británico estaba fora de lugar e Sir M. Sykes nunca debería ter mencionado o asunto sen deixar isto claro». [53]
  9. No seu memorando de agosto de 1919, Balfour sinalou: «En 1915 foi cando o Xerife da Meca a quen se confiou o asunto sobre a delimitación, non puxo ningunha restrición á súa discreción sobre esta materia, excepto certas reservas relativas a protexer os intereses franceses no oeste de Siria e Cilicia. En 1916 todo isto semella que quedou esquecido. O Acordo de Sykes–Picot non fixo ningunha referencia ao Xerife da Meca, e, de momento polo que respecta aos nosos cinco documentos, non volveu a ser escoitado desde entón. Un método totalmente novo foi adoptado por Francia e Inglaterra, que fixeron a través do Acordo de Sykes–Picot a aproximación e preparación dos acordos territoriais xa descritos que os Aliados e as Potencias Asociadas nunca aceptaron explicitamente ou substituíron».[54]
  10. Sykes foi presentado a Weizmann e Sokolow a través de James A. Malcolm, un home de negocios armenio-británico, e L. J. Greenberg, o editor de The Jewish Chronicle.[60]
  11. Nahum Sokolow describiu a reunión en 1919 como segue: «O 7 de febreiro, 1917, supón un punto de inflexión na historia [...] A comezos do ano 1917 Sir Mark Sykes mellorou as súas relacións co Dr. Weizmann e o autor, e as discusións mantidas con este deron lugar á reunión do 7 de febreiro, 1917, que marcan o comezo das negociacións oficiais. Ademais de Sir Mark Sykes, os seguintes participaron nesta reunión: Lord Rothschild, Sr. Herbert Bentwich, Sr. Joseph Cowen, Dr. M. Gaster (a reunión tivo lugar na súa casa), Sr. James de Rothschild, Mr. Harry Sacher, Right Hon. Herbert Samuel, M.P., Dr. Chaim Weizmann, e o autor. As deliberacións deron lugar a un resultado favorable, e resolveuse continuar co traballo».[67]
  12. Das memorias de Lloyd George: «A Declaración Balfour representou unha política convencida de todos os partidos do noso país e tamén en América, pero o seu lanzamento en 1917 debeuse, como xa dixen, a razóns propagandísticas [...] O movemento sionista era excepcionalmente forte en Rusia e América [...] Críase, tamén, que semellante declaración tería unha potente influencia sobre a xudería fora de Rusia, e aseguraría para a Entente a axuda dos intereses financeiros xudeus. En América, a súa axuda a este respecto tería especial valor cando os Aliados deixaron case exhaustas as reservas de ouro e valores negociables en compras americanas. Estas foron as principais consideracións que, en 1917, impulsaron ao Goberno Británico a facer un contrato doa xudería».[83]
  13. A Comisión Peel describiu a evidencia de Lloyd George como segue: «Na proba que nos deu antes o Sr. Lloyd George, quen foi Primeiro Ministro nese momento, declarou que, mentres que a causa Sionista xa tiña un grande apoio en Gran Bretaña e América antes de novembro, 1917, a publicación da Declaración Balfour nese momento ‹debeuse a razóns propagandísticas›; e, subliñou a seria posición na cal estaban os Aliados e as potencias asociadas nese momento. Os romaneses foran destruídos. O exército ruso estaba desmoralizado. O exército francés era incapaz nese momento de facer unha ofensiva a grande escala. Os italianos sufriran unha gran derrota en Caporetto. Millóns de toneladas de mercancías británicas foran afundidas polos submarinos alemáns. Non había divisións americanas dispoñibles aínda nas trincheiras. Nesta situación crítica pensábase que a simpatía xudía suporía unha diferenza substancial para a causa Aliada. En particular a simpatía xudía confirmaría o apoio da xudería americana, e faría máis difícil a Alemaña reducir os seus compromisos militares e mellorar a súa posición económica na fronte oriental [...] Os líderes Sionistas [segundo informou o Sr. Lloyd George] nos deron a promesa definitiva de que, se os aliados se comprometían a dar facilidades para o establecemento dun fogar nacional para os xudeus en Palestina, eles farían o mellor posible para reunir o sentimento xudeu e dar apoio por todo o mundo á causa dos Aliados. Mantiveron a súa palabra».[84]
  14. Sykes tamén informara aos sionistas que se encontraba con Picot ao día seguinte e Sokolow foi nomeado por Rothschild para unirse á reunión que tivo lugar debidamente na casa de Sykes. Sokolow foi capaz de presentar o caso dos sionistas e expresar o seu desexo dun protectorado británico, aínda que Picot negouse a involucrarse nese punto. Ao día seguinte, Sokolow e Picot se encontraron sos na embaixada francesa, nesta ocasión Picot dixo: «El persoalmente vería que os feitos sobre o Sionismo foron comunicados nos lugares apropiados e faría o mellor que estivese na súa man para gañar para o movemento calquera simpatía que fose necesaria que fose compatible coa posición francesa sobre esta cuestión».[86]
  15. Sykes continuou a súa viaxe e chegou a Italia onde tivo reunións co embaixador británico e o representante británico no Vaticano, coa fin de preparar o camiño para que Sokolov puidera ver aos representantes no Vaticano. Sokolov chegou un mes despois, en maio, e cando regresou a Francia a principios de xuño conseguira un apoio limitado do Vaticano (tivo unha audiencia co Papa), así como a simpatía do Goberno italiano. O 21 de maio de 1917 Angelo Sereni, presidente da Comunidade de Israelitas Italianos, presentou a Sokolow a Sonnino, o ministro italiano de Relacións Exteriores. Tamén foi recibido por Paolo Boselli, o primeiro ministro italiano. Sonnino ordenou que o secretario xeral do ministerio enviara unha carta no sentido de que, aínda que non podía expresarse sobre os méritos dun programa que afectaba a todos os aliados, «en termos xerais» non se opoñía ás lexítimas demandas dos israelitas.[94]
  16. Ronald Graham escribiu a Lord Hardinge, o Subsecretario Permanente de Estado de Relacións Exteriores (é dicir, o maior servidor civil, ou non-ministro, non Ministerio de Relacións Exteriores británico) o 13 de xuño de 1917: «Parecería que en vista da simpatía cara o movemento Sionista que xa foi expresado polo primeiro ministro, o Sr. Balfour, Lord R. Cecil, e outros homes de estado, estamos comprometidos a apoialo, aínda que a política Sionista quedou definida máis claramente o noso apoio debe ser con carácter xeneral. Debemos, polo tanto, asegurar todas as vantaxes políticas que poidamos na nosa conexión co Sionismo, e non hai dúbida de que esta vantaxe será considerable, especialmente en Rusia, onde a única forma de chegar ao proletariado xudeu é a través do Sionismo, ao cal a maior parte dos xudeus dese país están adheridos».[95]
  17. Weizmann escribiu que: «semella desexable desde calquera punto de vista que o goberno británico debería dar mostras de simpatía e apoio ás reclamacións Sionistas en Palestina. De feito, tan só necesita confirmar a visión que xa nos expresaron en varias ocasións membros eminentes e representativos do goberno, e que formaron a base das nosas negociacións durante un longo período de case tres anos».[96]
  18. En 1929, o líder sionista Jacob de Haas describiu a situación como segue: «En maio de 1917 antes da chegada da Misión Balfour aos Estados Unidos, o Presidente Wilson tivo a ocasión de poder permitirse a ampla oportunidade de discutir as prospeccións dos Sionistas sobre Palestina, e a ocasión non quedou desaproveitada. Na primeira recepción oficial ofrecida polo Presidente Wilson ao Sr. Balfour, o último sinalou a Brandeis como a persoa coa que desexaba manter unha conversa en privado. O Sr. Balfour mentres estivo en Washington resumiu a súa actitude nunha única frase, ‹Eu son Sionista›. Pero mentres Balfour e Brandeis se reuniron tanto como as circunstancias o exixían outros Sionistas reuníronse e discutiron o problema palestino con todos aqueles membros da misión británica que se pensaba precisaban "cultivar" o seu entendemento. Isto foi necesario debido á particular conxuntura da creación dun mandato americano para Palestina unha política coa que Brandeis non estaba a favor e era discutida de xeito persistente na prensa europea».[100]
  19. Richard Meinertzhagen escribiu no seu diario que: «L.G. e A.J.B. dixeron que coa Declaración sempre pretenderon un eventual Estado xudeu».[123]
  20. Amery describiu este momento nas súas memorias: «Media hora antes do encontro Milner mirou desde a súa sala nas oficinas do Gabinete, a porta contigua á miña, e contoume das dificultades, e mostroume un ou dous borradores que foran suxeridos, con ningún dos cales estaba satisfeito. Podo redactar algo que irá a unha distancia razoable para encontrar aos seus obxectores, tanto os xudeus como os pro-árabes, sen menoscabar a substancia da declaración proposta?»[133]
  21. Ronald Storrs, gobernador militar británico de Xerusalén entre 1917 e 1920, escribiu en 1943: «A Declaración que, ademais do seu principal mensaxe xudeu, esforzábase por tranquilizar aos xudeus non palestinos no ámbito do seu status nacional, non tivo en conta cales queira que foran os sentimentos ou desexos dos actuais habitantes de Palestina. Na súa redacción, os árabes observaron as porcentaxes de territorio reservadas para os xudeus, mentres que as outras razas e credos non se nomeaban explicitamente, xa foran árabes, musulmáns ou cristiáns, pero foron amontoados xuntos baixo definición humillante e negativa de ‹comunidades non xudías› e relegados ás reservas subordinadas. Comentaron ademais unha sinistra e significativa omisión. Mentres que as súas relixións e dereitos civís estaban especificamente protexidos, os seus dereitos políticos non estaban mencionados en ningún lugar. Claramente, non tiñan».[134][135]
  22. Na Comisión Permanente de Mandatos do 9 de xuño de 1930, o Representante Acreditado Británico,Drummond Shiels, estableceu a política británica para conciliar as dúas comunidades. A Comisión Permanente de Mandatos resumiu que «From all these statements two assertions emerge, which should be emphasised: (1) that the obligations laid down by the Mandate in regard to the two sections of the population are of equal weight; (2) that the two obligations imposed on the Mandatory are in no sense irreconcilable. The Mandates Commission has no objection to raise to these two assertions, which, in its view, accurately express what it conceives to be the essence of the Mandate for Palestine and ensure its future». Isto citouse no libro branco de Passfield, coa nota de que: «O Goberno da Súa Maxestade está plenamente de acordo co sentido do seu pronunciamento e é unha fonte de satisfacción para eles que se converteu en autoridade pola aprobación do Consello da Liga de Nacións».[139]
  23. O termo «deber dobre» foi utilizado pola Comisión Permanente de Mandatos en 1924,[136] a frase «dobre compromiso» utilizouna o primeiro ministro británico Ramsay MacDonald no seu discurso ante a Cámara dos Comúns, en abril de 1930,[137] o Libro Branco de Passfield, e a súa carta a Chaim Weizmann (1931), mentres que a Comisión Peel de 1937 utilizou o termo «obrigación dual».[138] Unha cuestión particularmente acalorada era se estas dúas obrigacións tiñan «igual peso», e en 1930 este estado de igualdade quedou confirmado pola Comisión Permanente de Mandatos e polo goberno británico no Libro Branco de Passfield.[v] A obrigación resultou ser insostible,[140] poñéndose en práctica mediante o mandato británico de Palestina, que foi confirmado en 1922 como o vehículo para cumprir as promesas da Declaración.[141] Quince anos despois de que se confirmara o Mandato, o informe da Comisión Real de Palestina de 1937, a primeira proposta oficial para o repartimento da rexión, referiuse aos requisitos como «obrigacións contraditorias»,[142][143] e con respecto á situación máis ampla que xurdira en Palestina «a enfermidade está tan enraizado que, na nosa firme convicción, a única esperanza de obter unha cura recae nunha operación cirúrxica».[144] O continuo conflito intercomunal demostrara aos británicos que era imposible para eles pacificar ás dúas comunidades en Palestina mediante o uso de mensaxes diferentes para diferentes públicos; como o describiu James Renton en 2007, «O intento de crear diferentes mensaxes para diferentes audiencias sobre o futuro do mesmo lugar, como se intentou desde a caída de Xerusalén, era insostible».[140]
  24. En 1930, ao decatarse de que o rei Xurxo V solicitara as súas opinións sobre a situación en Palestina, John Chancellor, o Alto Comisionado para Palestina, escribiu unha carta de 16 páxinas a través de Lord Stamfordham, Secretario Privado do Rei. A carta concluíu: «Os feitos da situación son que nos estreitos calamitosos da guerra, o goberno británico fixo promesas aos árabes e promesas aos xudeus que foron inconsistentes unhas con outras e incapaces de cumprir. O rumbo máis honrado sería admitir a nosa dificultade e dicir aos xudeus que, segundo a Declaración Balfour, favoreciamos o establecemento dun Fogar Nacional xudeu en Palestina e que o Fogar Nacional xudeu en Palestina xa foi de feito establecido e mantido e que, sen violar ás outras partes da Declaración Balfour, sen prexudicar os intereses dos árabes, non podemos facer máis do que xa fixemos».[58]
  25. O 19 de febreiro de 1919, Balfour escribiu a Lloyd George que: «The weak point of our position of course is that in the case of Palestine we deliberately and rightly decline to accept the principle of self-determination. If the present inhabitants were consulted they would unquestionably give an anti-Jewish verdict. Our justification for our policy is that we regard Palestine as being absolutely exceptional; that we consider the question of the Jews outside Palestine as one of world importance, and that we conceive the Jews to have an historic claim to a home in their ancient land; provided that home can be given them without either dispossessing or oppressing the present inhabitants».[145]
  26. Os Catorce Puntos de Wilson de xaneiro de 1918 estableceron un requisito de «free, open-minded, and absolutely impartial adjustment of all colonial claims, based upon a strict observance of the principle that in determining all such questions of sovereignty the interests of the population concerned must have equal weight with the equitable claims of the government whose title is to be determined»,[147] a Declaración aos Sete de McMahon de xuño de 1918 sinalaba que «the future government of these regions should be based upon the principle of the consent of the governed»,[148] a Declaración Anglo-Francesa de novembro de 1918 indicaba que «Os gobernos nacionais [os locais] e as administracións [derivarán] a súa autoridade do libre exercicio da iniciativa e a elección das poboacións indíxenas»,[57] e o Pacto da Sociedade de Nacións de xuño de 1919 establecía que «the wishes of these communities must be a principal consideration in the selection of a Mandatory» e describía unha «confianza sagrada», o que foi posteriormente interpretado en 1971 pola Corte Internacional de Xustiza como «o obxectivo último da confianza sagrada era a autodeterminación e independencia das xentes implicadas».[149]
  27. Nun memorando de agosto de 1919 que discutía o Pacto da Sociedade de Nacións, Balfour explicou: «What I have never been able to understand is how [our policy] can be harmonised with the [Anglo-French] declaration, the Covenant, or the instructions to the Commission of Enquiry [...] In short, so far as Palestine is concerned, the Powers have made no statement of fact which is not admittedly wrong, and no declaration of policy which, at least in the letter, they have not always intended to violate»,[150][151] e ademais que: «The contradiction between the letter of the Covenant and the policy of the Allies is even more flagrant in the case of the ‹independent nation› of Palestine than in that of the ‹independent nation› of Syria. For in Palestine we do not propose even to go through the form of consulting the wishes of the present inhabitants of the country, though the American Commission has been going through the form of asking what they are. The four Great Powers are committed to Zionism. And Zionism, be it right or wrong, good or bad, is rooted in age-long traditions, in present needs, in future hopes, of far profounder import than the desires and prejudices of the 700,000 Arabs who now inhabit that ancient land».[150][152]
  28. Esta declaración fíxose por primeira vez durante un debate sobre o centenario da Declaración;[155] o Ministerio de Relacións Exteriores reiterou a declaración en resposta a unha petición no sitio web de peticións do Parlamento do Reino Unido, na que se pedía unha desculpa oficial pola Declaración.[156]
  29. Ao camiñar á sinagoga Hurva en Shabat Najamu, Samuel escribiu nas súas memorias que «encontrei as rúas contiguas densamente atestadas, e o propio grande edificio cheo desde as portas ao tellado, principalmente polos antigos colonos, algún dos cales viño aquí para vivir, e para morrer, na Santa Cidade na busca da piedade. Agora, neste día, por primeira vez desde a destrución do Templo, podían ver a un dos seus como gobernador da Terra de Israel. Para eles, parecía que o cumprimento dunha antiga profecía estaba na palma da man».[177]
  30. Ali Allawi explicou isto como segue: «Cando Faisal deixou o encontro con Weizmann para explicar as súas accións aos seus conselleiros que se encontraban nunhas oficinas habilitadas no Hotel Carlton, foi recibido con expresións de conmoción e desconfianza. Como puido asinar un documento que fora redactado por un estranxeiro en favor doutro estranxeiro en inglés, nunha lingua que descoñecía? Faisal respondeu aos seus conselleiros como quedou recollido nas memorias de ‘Awni ‘Abd al-Hadi, ‹Estades sorprendidos de que asinara semellante acordo escrito en inglés. Pero asegúrovos que a vosa sorpresa desaparecerá cando vos diga que non asinei o acordo antes de obter por escrito a certeza de que a miña adhesión para a firma era condicional á aceptación do goberno británico dunha nota previa que presentei ao Foreign Office [...] [Esta nota] contiña a petición de independencia para as terras árabes en Asia, comezando pola liña que comeza ao norte de Alexandretta-Diyarbakir e chegando ata o océano Índico no sur. E Palestina, como sabedes, encóntrase dentro desas fronteiras [...] confirmei este acordo antes de asinar que non son responsable da implantación de nada do acordo se se permite calquera modificación da miña nota›».[189]
  31. Aínda que o United Nations Special Committee on Palestine (UNSCOP) observou que «Para moitos observadores do momento, a conclusión do acordo Feisal-Weizmann semellaba favorable para a futura cooperación entre árabes e xudeus en Palestina»,[192] o informe da Comisión Real de Palestina de 1937 indicou que «en ningunha ocasión desde 1919 un líder árabe dixo que a cooperación cos xudeus fose sequera posible.», a pesar das esperanzas expresadas polos representantes británicos e sionistas.[193]
  32. No orixinal alemán: Vereinigung jüdischer Organisationen Deutschlands zur Wahrung der Rechte der Juden des Ostens.
  33. Isto descríbese de xeito similar por William Helmreich e Francis Nicosia. Helmreich sinaou que: «Der staatsfeindliche Zionismus, publicado en 1922, foi a maior contribución de Rosenberg ás posicións nacionalsocialistas sobre o sionismo. Representou unha parte na elaboración das ideas xa expresadas en artigos no Volkischer Beobachter e outros traballos publicados, en especial Die Spur. O título proporciona a esencia da tese que Rosenberg buscou para convencer aos seus lectores: ‹A organización sionista en Alemaña non é máis ca outra organización que persegue un quebranto legal do estado alemán. Acusou aos sionistas alemáns de traizoar a Alemaña durante a guerra apoiando a Declaración Balfour británica e as políticas pro-sionistas e cargou contra eles dicindo que traballaron activamente na derrota alemá e na implantación de [o Tratado de] Versalles para obter un fogar nacional xudeu en Palestina. Chegou a asegurar que os intereses do sionismo eran en primeiro lugar e sobre todo os da xudería global, e por implicación da conspiración xudía internacional›»;[206] e Nicosia o describiu como: «Rosenberg afirma que os xudeus planearon a Gran Guerra para asegurarse un estado en Palestian. En outras palabras, suxeriu que xeraron violencia e guerra entre os xentís para asegurar os seus propios, e exclusivamente xudeus, intereses. De feito, o título dun deses traballos, Der Staatsfeindliche Zionismus (Sionismo, o Inimigo do Estado), publicado en 1922, transmite a esencia da aproximación de Rosenberg á cuestión, unha aproximación que Hitler tomou nalgúns dos seus discursos desde 1920. Rosenberg escribiu: ‹The Zionist Organization in Germany is nothing more than an Organization that perpetrates the legal subversion of the German state›. He further accuses the Zionists of betraying Germany during World War I by supporting Great Britain and its Balfour Declaration, working for a German defeat and the implementation of the Balfour Declaration, supporting the Versailles settlement, and embracing the Jewish National Home in postwar, British-controlled Palestine».[207]
  34. Gilmour cita: Curzon to Allenby, 16 de xullo de 1920, CP 112/799.[214]
  35. Gilmour cita: Curzon to Bonar Law, 14 de decembro de 1922, Bonar Law Papers, 111/12/46.[214]
  36. O vizconde Northcliffe, que posuía The Times, Daily Mail e outras publicacións (totalizando arredor de dous quintas partes da circulación total de xornais en Gran Bretaña), publicou unha declaración desde O Cairo o 15 de febreiro de 1922 (p. 10), suxerindo o risco de que Palestina se convertera nunha segunda Irlanda. Publicáronse outros artigos en The Times o 11 de abril (p. 5), o 26 de abril (p. 15), o 23 de xuño (p. 17), o 3 de xullo (p. 15) e o 25 de xullo (p. 15).[217]
Notas explicativas e perspectivas académicas
  1. Renton o describe como segue: «Un aspecto crucial desta representación da Declaración como produto da benevolencia británica, oposto á realpolitik, foi que os británicos tiñan consciencia natural e de profundas raíces cara os dereitos dos xudeus e en especial pola súa restauración nacional, que quedou integrada na cultura e historia británicas. Presentado deste modo, a Declaración mostrouse como algo natural, case coma un evento preordenado. Polo tanto, o Sionismo foi presentado non como o Telos (fin) da historia xudía, senón tamén da británica. A tendencia dos historiadores sionistas e nacionalistas de desenvolver cara un único punto do destino e redención permite, incluso require, esta explicación. O mito do 'proto-sionismo' británico, que tivo unha grande influencia na historiografía da Declaración Balfour, quedou producido, como un servizo ás necesidades dos propagandistas sionistas para o goberno británico.».[1]
  2. Donald Lewis escribe: «É a contención deste traballo que só mediante o entendemento [o filosemitismo e o sionismo cristián] pode un tomar consciencia das influencias relixiosas e políticas que traballaron xuntas para crear un clima de opinión entre a elite política de Gran Bretaña que quedou tan ben plasmada na Declaración Balfour».[3]
  3. LeVine e Mossberg describiron isto do seguinte modo: «Os pais do Sionismo non foron o Xudaísmo e a tradición, senón o antisemitismo e o nacionalismo. Os ideais da revolución francesa se estenderon pouco a pouco por toda Europa, e finalmente chegaron á zona de asentamento no Imperio ruso e axudou a comezar a Haskalah, ou Ilustración Xudía. Isto produciu unha ruptura permanente no mundo xudeu, entre aqueles que seguían unha visión estrita da halakhah ou tiñan unha visión centrada no relixioso da súa identidade e aqueles que adoptaron en parte a retórica racial do tempo e converteron ao pobo xudeu nunha nación. Isto viuse agravado polos pogroms da Europa do Leste que provocou a fuxida de dous millóns de xudeus; a maioría cara América, pero algúns cara Palestina. A forza que dirixiu isto foi o movemento Hovevei Zion, que traballou desde 1882 para desenvolver unha identidade xudía que fora distinta do xudaísmo como relixión».[9]
  4. Gelvin escribiu: «O feito de que o nacionalismo palestino xurdira despois do Sionismo e, de feito, en resposta a este non reduce de ningún modo a lexitimidade do nacionalismo palestino ou fai menos válido o Sionismo. Todos os nacionalismos xurdiron en oposición a «outros». Por que calquera necesitaría especificar quen é? E todos os nacionalismos defínense segundo a que se opoñen. Como vimos, o propio Sionismo naceu en resposta aos movementos antisemitas e nacionalistas excluintes en Europa. Pervertería o xuízo do Sionismo como algo menos inválido que o antisemitismo ou eses nacionalismos. Ademais, o propio Sionismo está tamén definido pola súa oposición aos habitantes nativos da rexión de Palestina. Tanto os slogans da «conquista da terra» como a «conquista do traballo» convertéronse nos principais puntos de presión do Sionismo no Yishuv orixinado como resultado da confrontación Sionista cos «outros» palestinos.[10]
  5. Defries escribiu: «Balfour tiña, polo menos, en conformidade os primeiros esforzos de Chamberlain de axudar aos xudeus na busca dun territorio para establecer un asentamento xudeu. Segundo o seu biógrafo estaba o suficientemente interesado no sionismo a finais de 1905 como para permitir que o líder xudeu do partido do seu distrito electoral, Charles Dreyfus, organizara unha entrevista con Weizmann. É posible que intrigado polo rexeitamento do Congreso Sionista da «oferta» de Uganda. É pouco probable que Balfour se convertera ao Sionismo por este encontro a pesar da visión que deu Weizmann e proposta polo seu biógrafo. Balfour acababa de renunciar ao cargo de primeiro ministro cando se reuniu con Weizmann. A pesar da súa dramática derrota nas urnas fronte aos liberais e a súa renuncia como líder do partido en 1911, aínda tiña que rexurdir politicamente. Os liberais buscaron o seu consello en asuntos de defensa e moito máis tras o comezo da primeira guerra mundial. En decembro de 1914 Weizmann reuniuse con Balfour de novo».[17]
  6. Rovner escribiu: «Na primavera de 1903 a meticulosamente vestida secretaria de sesenta e seis anos estaba fresca despois dunha excursión polas posesións británicas en África [...] Calquera fose a xénese da idea, Chamberlain recibiu a Herzl na súa oficina só semanas antes dos progrom de Kishinev. Fixou a Herzl co seu monóculo e ofreceulle a súa axuda. «Vin terra para vostede nas miñas viaxes», díxolle Chamberlain, «e é Uganda. Non está na costa, pero está situada tan ao interior que o clima se volve estupendo incluso para os europeos [...] [e] pensei para min que esa sería a terra para o Dr. Herzl».[19]
  7. Rovner escribiu: «Na tarde do cuarto día do Congreso un cansado Nordau presentou tres resolucións aos delegados: ‹(1) que a Organización Sionista concentrara todos os seus esforzos a establecerse en unicamente en Palestina; (2) que a Organización Sionista agradecera ao goberno británico a súa oferta dun territorio autónomo na África Oriental; e (3) que so aqueles xudeus que declararan a súa conformidade co Programa de Basilea poderían ser membros da Organización Sionista›. Zangwill obxectou [..] Cando Nordau insistiu no dereito do Congreso de aprobar resolucións, Zangwill indignouse. ‹Serás xulgado pola historia›, retou a Nordau [...] Desde aproximadamente as 1:30 p.m. do domingo 30 de xullo de 1905, un Sionista debería definirse como alguén que se adheriu ao Programa de Basilea e a única ‹interpretación auténtica› dese programa restrinxe a actividade de asentamento unicamente a Palestina. Zangwill e os seus seguidores non podían aceptar a ‹interpretación auténtica› de Nordau que crían levaría cara o abandono das masas xudías e da visión de Herzl. Un territorialista afirmou que o bloque de Ussishkin ‹soterrara o Sionismo político›».[20]
  8. Na maioría de narrativas, incluída a de Schneer, o papel de Gaster na realización da declaración foi tratada con desdén. Os eruditos (incluíndo a James Renton) rexeitaron os intentos para rehabilitar o seu papel.[66]
  9. Gutwein describiu o impacto como segue: «O de Sykes aos líderes sionistas-radicais a comezo de 1917 deu lugar a unha gran transformación no status político de Weizmann. Desde o comezo da guerra ata a caída de Asquith, foi Weizmann quen buscou aos homes de estado e oficiais para pedirlles a súa axuda, pero os seus esforzos quedaron bloqueados debido ás súas posicións radicais. Agora, foi Sykes quen se achegou a Weizmann e Sokolow e pediu a súa asistencia para avanzar nos obxectivos radicais. O uso das ideas de Weizmann e dos sionistas-radicais na administración de Lloyd George transformounos de lobby a socios, e Sykes usou a súa axuda para promover tres grandes obxectivos da política radical: a loita contra a política de Wilson de ‹paz sen vitoria›; a creación da ‹Grande Armenia› como un protectorado ruso que incluiría a Armenia turca; e a substitución do mandato conxunto británico-francés sobre Palestina, seguindo o espírito do Acordo de Sykes–Picot, por un protectorado exclusivamente británico».[60]
  10. Grainger escribiu: «Despois foi exaltado como un gran xesto humanitario e condenado como un malvado complot, pero as discusións previas do Gabinete sobre isto mostran que foi o produto dun moi estudado cálculo político... Discutiuse acerca de se semellante declaración contaría co apoio dos Aliados nos Estados Unidos e Rusia, os dous países do mundo con maior poboación xudía. Pero detrás de todo estaba o coñecemento de que, se Gran Bretaña promovía esta política, sería necesario estar sobre ela para implantala, e isto significaría que debería exercer o control político sobre Palestina. Un obxectivo da Declaración Balfour era deixar fora a Francia (e calquera outro) de calquera presenza posterior á guerra en Palestina»;[77] e Barr escribe: «Para afastarse da inevitable presión francesa para unha administración internacional unha vez que Palestina fose conquistada, o goberno británico agora fixo público o seu apoio ao Sionismo».[78]
  11. Gelvin sinala que: «Os británicos non sabían que o Presidente Woodrow Wilson e a súa convicción (antes da entrada de América na guerra) de que a forma de acabar coas hostilidades era que ambos bandos aceptasen unha ‹paz sen vitoria›. Dous dos conselleiros máis achegados a Wilson, Louis Brandeis e Felix Frankfurter, eran avidos sionistas. Que mellor forma de apuntalar a un aliado incerto que apoiando os obxectivos sionistas? Os británicos adoptaron un pensamento parecido en canto aos rusos, que estaban en medio da súa revolución. Algúns dos máis preeminentes revolucionarios, incluído Lev Trotski, eran de ascendencia xudía. Por que non ver se podían persuadilos para manter a Rusia na guerra apelando a súa latente xudaizade e dándolles outra razón para continuar a loita? [...] Isto incluíu non so aos xa mencionados senón tamén ao desexo británico de atraer os recursos financeiros dos xudeus».[79]
  12. Schneer describe isto como segue: «Esta era a visión de Whitehall a comezos de 1916: Se a derrota non é inminente, tampouco o era a vitoria; e o resultado da guerra de desgaste na Fronte Occidental non podía predicirse. As colosais forzas abrazando á morte en Europa e Eurasia semellaron cancelar unhas as outras. So a adición significativa de novas forzas nun bando ou no outro semellaba que desequilibraría a balanza. A compracencia británica, comezada a comezos de 1916, de explorar seriamente algún tipo de arranxo coa ‹xudería mundial› ou a ‹gran xudería› debe entenderse neste contexto».[80]
  13. Durante a primeira guerra mundial e a posguerra, a dirección sionista preferiu lograr os obxectivos sionistas con só o apoio británico e rexeitando a protección francesa.[91] Porén, o diplomático sionista Nahum Sokolow reuniuse con líderes franceses e obtivo unha carta datada o 4 de xuño de 1917, dando garantías de simpatía cara a causa sionista por Jules Cambon, xefe da sección política do Ministerio de Relacións Exteriores de Francia.[92] Esta carta non foi publicada, pero foi depositada no Ministerio de Relacións Exteriores británico. Kramer, citando ao historiador Isaiah Friedman, afirma que a carta de Cambon foi «indispensable» para a posterior emisión da Declaración Balfour.[75] Porén, Edy Kaufman escribe que, aínda que ese documento foi presentado a Ronald Graham aparentemente por Sokolow, Picot foi chamado para vir a Londres a finais de outubro para asistir a unha reunión do Gabinete británico e explicar a posición francesa en relación co movemento sionista. (Kaufman cita a Stein, quen considera factible a posibilidade de que o documento non captou a atención de Lord Balfour ou este esqueceu da súa existencia; e cita a Vereté, quen cría que o documento probablemente perdeuse).[93]
  14. O nomeamento de Milner como membro do gabinete debeuse ao seu papel como Alto Comisionado para o Sur de África durante a segunda guerra dos Boer – a maior guerra de Gran Bretaña antes da PGM
  15. Quigley escribiu: «Esta declaración, que sempre se coñeceu como a Declaración Balfour, debería ser coñecida como a ‹Declaración Milner›, xa que Milner foi o autor principal e foi, semella, o seu principal partidario no gabinete de guerra. Este feito non foi publicado ata o 21 de xullo de 1937. Nese momento Ormsby-Gore, falando en nome do Goberno na House of Commons, dixo ‹A redacción orixinal de Lord Balfour non foi a versión final aprobada no gabinete de guerra.[...] A redacción final tiña que ser emitida en nome do Secretario de Exteriores, pero o seu autor verdadeiro foi Lord Milner›».[110]
  16. Foreign Office,

    November 2nd, 1917.

    Dear Lord Rothschild,
    I have much pleasure in conveying to you, on behalf of His Majesty's Government, the following declaration of sympathy with Jewish Zionist aspirations which has been submitted to, and approved by, the Cabinet:
    "His Majesty's Government view with favour the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people, and will use their best endeavours to facilitate the achievement of this object, it being clearly understood that nothing shall be done which may prejudice the civil and religious rights of existing non-Jewish communities in Palestine, or the rights and political status enjoyed by Jews in any other country"


    I should be grateful if you would bring this declaration to the knowledge of the Zionist Federation.

    Yours sincerely
    Arthur James Balfour

  17. Norman Rose describiu isto como segue: «Non pode haber dúbida do que estaba nas mentes dos principais arquitectos da Declaración Balfour. A evidencia é incontrovertible. Todo o previsto, na plenitude do tempo, a emerxencia dun Estado xudeu. Para os sionistas, en consecuencia, foi o primeiro paso que conduciría ao Estado xudeu. Porén, para Weizmann – un anglófilo confirmado – e os líderes sionistas resultou ter repercusións adversas. Como os británicos trataron de reconciliar as súas diversas obrigacións, comezou para os sionistas un período cheo de promesa pero tamén dunha intensa frustración. Un cínico notou que o proceso de redución da Declaración Balfour comezou o 3 de novembro de 1917.».[116]
  18. Gelvin escribiu: «As palabras da Declaración Balfour foron escollidas coidadosamente. Non foi accidental que a declaración conteña a frase ‹en Palestina› en lugar de ‹de Palestina›, tampouco foi un accidente que o foreign office empregara as palabras ‹fogar nacional› en lugar do máis preciso ‹estado› – a pesar do feito de que ‹fogar nacional› non tiña precedente ou vixencia no dereito internacional. E que significa exactamente ‹contempla con beneplácito› e ‹fará uso dos seus mellores esforzos›? As aparentes ambigüidades da declaración reflicten os debates non só entre o goberno británico senón tamén entre as comunidades sionistas británicas».[76]
  19. Brysac e Meyer escribiron: «Como xa sinalou o avogado e historiador David Fromkin, dos aproximadamente tres millóns de xudeus que vivían nos Estados Unidos en 1914, tan só doce mil pertencían á inmatura Federación Sionista, que tan só tiña cincocentos membros en Nova York. Os seus ingresos anuais antes de 1914 nunca superaron os 5.200 dólares, e a doazón individual máis alta que recibiron foi de 200 dólares».[169]
  20. Reinharz describiu isto como segue (en inglés): «At the Zionist Emergency Conference in August 1914, Poalei-Zion demanded the convening of a Jewish congress which would debate the Jewish problem as a whole [...] During a year of fruitless discussions, the AJC would only agree only to a limited convention of specific organizations, rather than a congress based on democratic elections. In March 1916, therefore, the Zionists invited a number of other organizations to set up a congress. The internal strife among American Jewry, which had been so widely feared, broke out in full force [...] The elections were held in June, two months after the United States had entered the war; 325,000 voted, 75,000 of whom were from the Zionist workers' camp. This was an impressive demonstration of the ability of the immigrant Zionists to rally massive support. Immediately after came President Wilson's suggestion to Wise not to hold the congress while the war was on, and the opening session was thus postponed from September 2, 1917, until ‹peace negotiations will be in prospect›. The PZCs acceptance of the deferment again aroused the ire of supporters of the congress, who described it as a degrading surrender».[170]
  21. 21,0 21,1 Reinharz escribiu (en inglés): «British and French estimates of the balance of power in the American Jewish public were greatly affected by this success in the struggle for a congress. It was a victory for Zionists under the leadership of close advisers to the Wilson Administration, such as Brandeis and Frankfurter, against the desires of the bankers from Wall Street, the AJC, and the National Workers' Committee. It spurred an impressive growth in organized membership: from 7,500 in 200 Zionist societies in 1914 to 30,000 in 600 societies in 1918. One year later, the number of members reached 149,000. In addition, the FAZ and the PZC collected millions of dollars during the war years. This demonstration of support for Zionism among the masses of American Jews played a vital role in the British considerations which led to the Balfour Declaration. The American Government (or, at least, the State Department), which did not particularly want to support the Declaration, did so almost in spite of itself – apparently because of the growing strength of Zionists in the United States».[170]
  22. James Renton escribiu: «Overall, it is clear that the Declaration, the Anglo-Zionist propaganda campaign, the public support from international labour and President Wilson gave the Zionists a powerful position from which to further their influence in American Jewry. However, this could not have been further from the effect intended by the British Government. The Balfour Declaration was certainly not meant as a tool to aid the growth of the Zionist movement, or to exacerbate communal divisions. Its issuance was supposed to reflect a shift that had already taken place within world Jewry, but in fact was responsible for the Zionists claim to legitimacy and leadership».[172]
  23. Edward Said escribiu en The Question of Palestine (1979): «What is important about the declaration is, first, that it has long formed the juridical basis of Zionist claims to Palestine and, second, and more crucial for our purposes here, that it was a statement whose positional force can only be appreciated when the demographic or human realities of Palestine are kept clearly in mind. That is, the declaration was made (a) by a European power, (b) about a non-European territory, (c) in a flat disregard of both the presence and the wishes of the native majority resident in that territory, and (d) it took the form of a promise about this same territory to another foreign group, so that this foreign group might, quite literally, make this territory a national home for the Jewish people. There is not much use today in lamenting such a statement as the Balfour Declaration. It seems more valuable to see it as part of a history, of a style and set of characteristics centrally constituting the question of Palestine as it can be discussed even today».[180]
  24. Segundo Martin Kramer e Isaiah Friedman, Sokolow obtivo o apoio para a continua colonización xudía do papa Bieito XV o 4 de maio de 1917. O papa describiu o regreso dos xudeus a Palestina como «providencial; Deus o quixo». Segundo Minerbi,[197] hai dous informes diferentes desta conversa, un escrito a man en francés (no que Minerbi confía «porque probablemente a conversa celebrouse nese idioma e porque este informe foi escrito na mano de Sokolow xusto despois da entrevista») e o outro foi «mecanografado en italiano varios días despois da audiencia». Kreutz afirma o seguinte: «‹A tradución francesa do informe de Sokolow está publicada en Minerbi, L’Italie, 63-64. O informe foi ditado orixinalmente por Sokolow en italiano por que quería presentar as súas entrevistas o máis fieis posibles. Describiu o seu encontro tanto co cardeal Gasparri e o papa en forma de diálogo, pero ”non se pode, por suposto, tomar como un informe verbal› (Stein, Declaration, 407)».[198] Minerbi cita CZA Z4/728 para o aide-mémoire en francés e CZA A18/25 para a versión italiana e afirma que Stein baseouse exclusivamente neste último.[195] En relación coa cita anterior, Minerbi escribe: «[...] Sokolow: Estou profundamente conmovido por esas memorias históricas, que son moi aptas. Permítame a liberdade de engadir que a Roma destruíu Xudea foi debidamente castigada. Desvaneceuse, mentres que non só os xudeus viven, senón que teñen a vitalidade de reclamar a súa terra.
    Súa Santidade Si, si, é providencial; Deus o quixo."». Respecto os Santos Lugares, Minerbi engade: A Súa Santidade: «[...] Pero o problema dos Santos Lugares é para nos de vital importancia. Os dereitos sagrados deben quedar preservados. Debemos arranxar isto entre a Igrexa e as grandes potencias. Vostede debe conservar eses dereitos na súa máxima extensión [...]. Estes dereitos teñen centos de anos e foron garantidos e preservados por todos os gobernos[...]». No seu History of Zionism, Sokolov describe a súa visita a Italia, dicindo que con respecto á cuestión dos Santos Lugares, considerouse conveniente iniciar negociacións co Vaticano. Posteriormente tivo reunións cos cardeais e logo menciona que tivo unha audiencia co papa o 10 de maio, non proporcionando outros detalles.[196]
  25. Mathew describiu a manobra de Churchill como segue: «[...] the judgment was overturned by a large majority in the Commons, a result not of a sudden opinion shift but of Churchill's skillful opportunism in turning at the last minute a general debate on funding for the colonies worldwide into a vote of confidence on the government's Palestine policy, emphasizing in his concluding remarks not a Zionist argument but imperial and strategic considerations».[221] Churchill concluíu o debate dos Comúns co seguinte argumento: «Palestina é o máis importante para nos [...] en vista da cada vez maior importancia da canle de Suéz; e non penso que 1.000.000 de libras ao ano [...] sexan demasiado custo para Gran Bretaña para pagar polo control e garda desta histórica terra, e para manter a palabra que recibiu ante todas as nacións do mundo».[222]
  26. Norman Rose anotou: «[...] for the British the Balfour Declaration inaugurated one of the most controversial episodes in their imperial history. Undone by the complexities of wartime diplomacy, unable to bridge the gap with either of the interested parties, the Declaration impaired their relations with both Palestinian Arabs and Zionists. And no less, it stained Britain's reputation throughout the Arab Middle East for generations to come».[116]
  27. La conclusión de Schneer, declarada dos veces en su obra,[235] foi: «Because it was unpredictable and characterized by contradictions, deceptions, misinterpretations, and wishful thinking, the lead-up to the Balfour Declaration sowed dragon's teeth. It produced a murderous harvest, and we go on harvesting even today».[236]
  28. A implantación da declaración alimentou un desencanto entre os árabes que os afastaron dos administradores británicos no Mandato de Palestina.[168] O historiador palestino Rashid Khalidi sostivo que despois da Declaración Balfour producíuse «what amounts to a hundred years of war against the Palestinian people».[238]
  29. En relación co Libro Branco de 1939, poden atoparse contas detalladas e fontes nas discusións da UNSCOP de 1947.[239] As posicións dos principais protagonistas poden resumirse da seguinte forma:
    Os británicos: «His Majesty's Government adhere to this interpretation of the Declaration of 1917 and regard it as an authoritative and comprehensive description of the character of the Jewish National Home in Palestine». (Cmd. 6019, párrafo 6.)
    Os sionistas: «The new policy for Palestine laid down by the Mandatory in the White paper now issued denies to the Jewish people the right to rebuild their national home in their ancestral country [...]». (Declaración da Axencia Xudía sobre o Libro Branco de 1939. Texto reproducido na Axencia Xudía para Palestina: Book of Documents, pp. 137-138).
    Os árabes: «Since the proposal did not measure up to the political demands proposed by Arab representatives during the London Conference of early 1939, it was officially rejected by the representatives of Palestine Arab parties acting under the influence of Haj Amin Eff el Husseini. More moderate Arab opinion represented in the National Defence Party was prepared to accept the White Paper». (Citado do informe UNSCOP mencionado).
  30. O profesor de socioloxía israelí Menajem Friedman describiu o impacto da Declaración Balfour sobre os xudeus relixiosos como segue: «In historical retrospect, it is relatively simple to downplay the significance of [the Balfour] declaration today; nevertheless, one cannot overestimate its dramatic influence on the Jewish masses, especially those living in Eastern Europe. Metaphorically speaking, they felt as if they actually heard the beating wings of Redemption. From the theological point of view, the Balfour Declaration was even more significant than Zionist activities in Palestine at that time. Although Zionist enterprise in Palestine was defined as ‹rebellion› against God and traditional faith in Redemption. Yet the Jew who believes in Divine Providence was almost compelled to believe that the Balfour Declaration was a manifestation of God's Grace. This political phenomenon - which was issued as a result of Zionist lobbying and was addressed to the Zionist Executive - shook the foundations of traditional religious anti-Zionism as much as it encouraged religious Zionism».[240]
Referencias
  1. Renton 2007, p. 85.
  2. Renton 2007, p. 2.
  3. Lewis 2014, p. 10.
  4. Schölch 1992, p. 44.
  5. 5,0 5,1 Stein 1961, pp. 5-9.
  6. 6,0 6,1 Liebreich 2004, pp. 8-9.
  7. 7,0 7,1 7,2 Friedman 1973, p. xxxii.
  8. 8,0 8,1 Cleveland & Bunton 2016, p. 229.
  9. 9,0 9,1 9,2 LeVine & Mossberg 2014, p. 211.
  10. Gelvin 2014, p. 93.
  11. 11,0 11,1 Cohen 1989, pp. 29-31.
  12. Rhett 2015, p. 106.
  13. Cohen 1989, pp. 31-32.
  14. Cohen 1989, pp. 34-35.
  15. 15,0 15,1 Rhett 2015, pp. 107-8.
  16. Weizmann 1949, pp. 93?109.
  17. Defries 2014, p. 51.
  18. Weizmann 1949, p. 111.
  19. Rovner 2014, pp. 51–52.
  20. Rovner 2014, p. 81.
  21. Rovner 2014, pp. 51–81.
  22. 22,0 22,1 Lewis 2009, pp. 73-74.
  23. Penslar 2007, pp. 138?139.
  24. Gutwein 2016, pp. 120-130.
  25. 25,0 25,1 Schneer 2010, p. 130.
  26. 26,0 26,1 Cooper 2015, p. 148.
  27. Stein 1961, pp. 66-67.
  28. Tessler 2009, p. 144.
  29. Neff 1995, p. 159 et seq.
  30. Schneer 2010, p. 14.
  31. Schneer 2010, p. 32.
  32. Büssow 2011, p. 5.
  33. Defries 2014, p. 44.
  34. Reid 2011, p. 115.
  35. Weizmann 1983, p. 122.
  36. Weizmann 1983, p. 122b.
  37. Weizmann 1983, p. 126.
  38. Kamel 2015, p. 106.
  39. Huneidi 2001, p. 83.
  40. Lieshout 2016, p. 198.
  41. 41,0 41,1 Lewis 2009, pp. 115-119.
  42. Defries 2014, p. 50.
  43. Cohen 2014, p. 47.
  44. Lewis 2009, p. 115.
  45. Lloyd George 1933, p. 50.
  46. Kattan 2009, p. xxxiv (Mapa 2) e p. 109.
  47. Posner 1987, p. 144.
  48. 48,0 48,1 Huneidi 2001, p. 65.
  49. Antonius 1938, p. 169.
  50. Huneidi 2001, pp. 65-70.
  51. Kamel 2015, p. 109.
  52. Sanders 1984, p. 347.
  53. Lieshout 2016, p. 196.
  54. Woodward & Butler 1952, p. 340-348.
  55. Ulrichsen & Ulrichsen 2014, pp. 155-156.
  56. 56,0 56,1 56,2 Schneer 2010, pp. 75-86.
  57. 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 57,5 Khouri 1985, pp. 8-10.
  58. 58,0 58,1 58,2 58,3 58,4 58,5 Shlaim 2005, pp. 251-270.
  59. Hourani 1981, p. 2111.
  60. 60,0 60,1 60,2 Gutwein 2016, pp. 117-152.
  61. Mathew 2013, pp. 231-250.
  62. Woodward 1998, pp. 119-120.
  63. 63,0 63,1 Woodfin 2012, pp. 47-49.
  64. Grainger 2006, pp. 81-108.
  65. Grainger 2006, pp. 109-114.
  66. Renton 2004, p. 149.
  67. Sokolow 1919, p. 52.
  68. 68,0 68,1 Zieger 2001, pp. 97-8.
  69. Zieger 2001, p. 91.
  70. Zieger 2001, p. 58.
  71. Zieger 2001, pp. 188-189.
  72. Stein 1961.
  73. Vereté 1970.
  74. 74,0 74,1 Smith 2011, pp. 50-51.
  75. 75,0 75,1 75,2 Kramer, Martin (22 de maio de 2017). "The Forgotten Truth about the Balfour Declaration". Mosaic. 
  76. 76,00 76,01 76,02 76,03 76,04 76,05 76,06 76,07 76,08 76,09 Gelvin 2014, p. 82ff.
  77. Grainger 2006, p. 178.
  78. Barr 2011, p. 60.
  79. Gelvin 2014, p. 82-83.
  80. Schneer 2010, p. 152.
  81. Rubin, Martin (2010). "The Great Promise". The Wall Street Journal. As Mr. Schneer documents, the declaration was, among much else, part of a campaign to foster world-wide Jewish support for the Allied war effort, not least in the U.S. 
  82. Ingrams 2009, p. 16.
  83. Lloyd George 1939, pp. 724–734.
  84. 84,0 84,1 Palestine Royal Commission Report, Cmd 5479, 1937, pp. 23–24.
  85. Schneer 2010, p. 198.
  86. Schneer 2010, p. 200.
  87. Lieshout 2016, p. 203.
  88. Schneer 2010, p. 212.
  89. Brecher 1993, p. 642-3.
  90. Lieshout 2016, p. 281.
  91. Gil-Har, Yitzhak. "French Policy in Syria and Zionism: Proposal for a Zionist Settlement". Middle Eastern Studies 30: 155–165. JSTOR 4283620. 
  92. Elie Kedourie (19 de decembro de 2013). Palestine and Israel in the 19th and 20th Centuries. Routledge. p. 87. ISBN 978-1-135-16814-8. 
  93. Kaufman 2006, p. 385.
  94. Manuel 1955, pp. 265-6.
  95. Friedman 1973, p. 246.
  96. Weizmann 1949, p. 203.
  97. Friedman 1973, p. 247.
  98. 98,0 98,1 98,2 Hurewitz 1979, p. 102.
  99. 99,0 99,1 99,2 Lebow 1968, p. 501.
  100. de Haas 1929, p. 89-90.
  101. Hurewitz 1979, p. 103.
  102. Hurewitz 1979, p. 104.
  103. Hurewitz 1979, p. 105.
  104. Hurewitz 1979, p. 106.
  105. 105,0 105,1 105,2 105,3 105,4 105,5 105,6 105,7 105,8 Stein 1961, p. 664.
  106. Gutwein 2016, pp. 117–152.
  107. Lieshout 2016, p. 219.
  108. 108,0 108,1 108,2 Halpern 1987, p. 163.
  109. Rhett 2015, p. 24.
  110. Quigley 1981, p. 169.
  111. Rubinstein 2000, pp. 175–196.
  112. Caplan 2011, p. 62.
  113. Kattan 2009, pp. 60-61.
  114. Bassiouni & Fisher 2012, p. 431.
  115. 115,0 115,1 115,2 Palin, P. C.; Wildblood, G. H.; Vaughan Edwards, C. (1919). Palin Report.
  116. 116,0 116,1 Rose 2010, p. 18.
  117. Makovsky 2007, p. 76.
  118. 118,0 118,1 Strawson 2009, p. 33.
  119. The Palestine Yearbook of International Law 1984 1. Martinus Nijhoff. 1997. p. 48. ISBN 9789041103383. 
  120. United Nations Special Committee on Palestine, UN Document A/364, 3 de setembro de 1947.
  121. Mansfield 1992, pp. 176–77.
  122. Gilmour 1996, p. 64.
  123. Meinertzhagen 1959, p. 104.
  124. Garfield 2007, p. 7.
  125. Stein 1961, p. 470.
  126. 126,0 126,1 Friedman 1973, p. 257.
  127. Renton 2016, p. 21.
  128. Caplan 2011, p. 74.
  129. Biger 2004, p. 49.
  130. Biger 2004, p. 51.
  131. Bickerton & Klausner 2016, p. 109.
  132. Lieshout 2016, p. 221.
  133. Amery 1953, p. 116.
  134. 134,0 134,1 Storrs 1943, p. 51.
  135. 135,0 135,1 Hardie & Herrman 1980, p. 88.
  136. Comisión Permanente de Mandatos da Sociedade de Nacións (1924). "Report on the Work of the Fifth (Extraordinary) Session of the Commission (held at Geneva from October 23rd to November 6th, 1924)" (PDF). 
  137. "Prime Minister's Statement: HC Deb 03 April 1930 vol 237 cc1466-7". 1930. 
  138. Peel Commission Report, 1937, p. 218.
  139. Geddes 1991, p. 126.
  140. 140,0 140,1 Renton 2007, p. 151.
  141. Peel Commission Report, 1937, p. 31.
  142. Peel Commission Report, 1937, p. 363.
  143. Cleveland & Bunton 2016, p. 244.
  144. Peel Commission Report, 1937, p. 368.
  145. Friedman 1973, p. 325Friedman citó F.O. 371/4179/2117, Balfour to the Prime Minister, 19 February 1919.
  146. Balfour 1928, p. 14, 25.
  147. Haiduc-Dale 2013, p. 40.
  148. Khouri 1985, p. 527.
  149. Dugard 2013, p. 294.
  150. 150,0 150,1 Lewis 2009, p. 163.
  151. Lieshout 2016, p. 405.
  152. Woodward, E. L.; Butler, Rohan (1952). "Memorandum by Mr. Balfour (Paris) respecting Syria, Palestine, and Mesopotamia". Documents on British Foreign Policy, 1919-1939. Londres: HM Stationery Office. pp. 340–348. 
  153. Gelvin 1999, pp. 13–29.
  154. Khouri 1985, p. 9.
  155. "Balfour Declaration". House of Lords Hansard. 3 de abril de 2017. 
  156. Dearden, Lizzie (26 de abril de 2017). "UK refuses to apologise to Palestinians for Balfour Declaration and says it is 'proud of role in creating Israel'". The Independent. 
  157. Schneer 2010, p. 193.
  158. Lieshout 2016, p. 214.
  159. Makdisi 2010, p. 239.
  160. Ingrams 2009, p. 13.
  161. Schneer 2010, p. 342.
  162. Daily Kos. "The Mandate for Syria and the Lebanon Timeline 1918 - 1946". Arquivado dende o orixinal o 2 de marzo de 2016. 
  163. Gerolymatos, André (2010). Castles Made of Sand: A Century of Anglo-American Espionage and Intervention. Nova York: St. Martin's Press. 
  164. Mansfield, Peter (1973). "The British Empire". Time-Life Books. 
  165. Schneer 2010, p. 221.
  166. Rose 2010, p. 17.
  167. Peel Commission Report, 1937, p. 23.
  168. 168,0 168,1 168,2 168,3 Watts 2008, p. 190.
  169. Brysac & Meyer 2009, p. 115.
  170. 170,0 170,1 Reinharz 1988, p. 131–145.
  171. Rosenzweig, Rafael N. (1989). The Economic Consequences of Zionism. BRILL. pp. 25–28. 
  172. Renton 2007, p. 148.
  173. Tomes 2002, p. 198.
  174. Glass 2002, p. 199.
  175. Glass 2002, p. 200.
  176. Huneidi 2001, p. 94.
  177. Samuel 1945, p. 176.
  178. Huneidi 2001, p. 96.
  179. 179,0 179,1 Sorek 2015, p. 25.
  180. Said 1979, pp. 15-16.
  181. Friedman 2000, p. 273.
  182. Wasserstein 1991, p. 31.
  183. Wasserstein 1991, p. 32Wasserstein cita Storrs to OETA headquarters, 4 Nov. 1918 (ISA 2/140/4A).
  184. 184,0 184,1 Huneidi 2001, p. 32Huneidi cita: Zu'aytir, Akram (1948). Watha'iq al-haraka a-wataniyya al-filastiniyya (1918–1939). Beirut. p. 5. 
  185. Huneidia 2001, p. 32Huneidi cita: Zu'aytir, Akram (1948). Watha'iq al-haraka a-wataniyya al-filastiniyya (1918–1939). Beirut. pp. 7–8. 
  186. Huneidi 2001, p. 66.
  187. MacDonald, Malcolm (16 de marzo de 1939). "Annex A: Memorandum on British Pledges to the Arabs". Report of a Committee Set up to Consider Certain Correspondence Between Sir Henry McMahon and the Sharif of Mecca in 1915 and 1916. Londres: His Majesty's Stationery Office. Arquivado dende o orixinal o 24 de outubro de 2015. 
  188. Weizmann, Chaim; Ibn-Hussein, Feisal (3 de xaneiro de 1919). "Agreement Between Emir Feisal and Dr. Weizmann". 
  189. Allawi 2014, p. 189.
  190. Friedman 1973, p. 92.
  191. Lawrence, T. E.; Ibn-Hussein, Faisal. (1919). Arab Memorandum to the Paris Peace Conference.
  192. United Nations Special Committee on Palestine (1947). "United Nations Special Committee on Palestine 1947". Official Records of the Second Session of the General Assembly. Nova York: United Nations. Arquivado dende o orixinal o 14 de setembro de 2016. Consultado o 10 de decembro de 2018. 
  193. Peel Commission Report, 1937, p. 78.
  194. Friedman, Isaiah. The Question of Palestine: British-Jewish-Arab Relations, 1914-1918. Transaction Publishers. p. 152. ISBN 978-1-4128-3868-9. 
  195. 195,0 195,1 Minerbi 1990, p. 221.
  196. 196,0 196,1 Sokolow 1919, pp. 52-3.
  197. Minerbi 1990, p. 111.
  198. Kreutz 1990, p. 51.
  199. Ciani 2011, p. 13.
  200. Friedman 1997, pp. 340-343.
  201. 201,0 201,1 201,2 201,3 201,4 Cohen 1946, p. 120.
  202. Friedman 1997, p. 379.
  203. Toury 1968, pp. 81-84.
  204. 204,0 204,1 204,2 Huneidi 2001, pp. 18-19.
  205. De Waart 1994, p. 113.
  206. Helmreich 1985, p. 24.
  207. Nicosia 2008, p. 67.
  208. Sixty-Seventh Congress, 1922, SESS. II. CHs. 372.
  209. Brecher 1987.
  210. Davidson 2002, p. 27 et seq.
  211. 211,0 211,1 Davidson 2002, p. 1.
  212. Schneer 2010, p. 347 et seq.
  213. Gilmour 1996, p. 66.
  214. 214,0 214,1 214,2 214,3 Gilmour 1996, p. 67.
  215. Huneidi 2001, p. 35.
  216. 216,0 216,1 216,2 Kattan 2009, p. 84.
  217. Defries 2014, p. 103.
  218. Huneidi 2001, p. 57Huneidi cita: CO 733/18, Churchill to Samuel, Telegram, Private and Personal, 25 February 1922.
  219. 219,0 219,1 Huneidi 2001, p. 58.
  220. Palestine Mandate, HL Deb 21 June 1922 vol 50 cc994-1033 (outcome of the vote cc1033 on next page)
  221. Mathew 2011, p. 36.
  222. Colonial Office, Hansard, HC Deb 04 July 1922 vol 156 cc221-343 (outcome of the vote cc343)
  223. 223,0 223,1 Renton 2016, p. 16.
  224. United Nations Division for Palestinian Rights 1978: "It ultimately led to partition and to the problem as it exists today. Any understanding of the Palestine issue, therefore, requires some examination of this Declaration which can be considered the root of the problem of Palestine."
  225. Ingrams 2009, pp. IX, 5: "Probably no other scrap of paper in history has had the effect of this brief letter, the cause of a conflict..."
  226. Schneer 2010, pp. 370, 376.
  227. Shlaim 2005, p. 268.
  228. Tucker 2017, pp. 469–482.
  229. Shlaim 2009, p. 23.
  230. Cohen & Kolinsky 2013, p. 88.
  231. Munayer, Salim J.; Loden, Lisa (2014). Through My Enemy's Eyes: Envisioning Reconciliation in Israel-Palestine.  Comentario de Chris Rice, Director de The Center for Reconciliation, Duke Divinity School, Estados Unidos: «The Palestinian-Israeli divide may be the most intractable conflict of our time».
  232. Fortna, Virginia Page (2004). Peace Time: Cease-fire Agreements and the Durability of Peace. p. 67. Britain's contradictory promises to Arabs and Jews during World War I sowed the seeds of what would become the international community's most intractable conflict later in the century 
  233. Falk, Avner (2004). Fratricide in the Holy Land: A Psychoanalytic View of the Arab-Israeli Conflict. p. 8. Most experts agree that the Arab-Israeli conflict is the most intractable conflict in our world, yet very few scholars have produced any psychological explanation—let alone a satisfactory one—of this conflict's intractability 
  234. Monroe 1981, p. 43.
  235. Miles, Jim (4 de abril de 2012). "Review: ‘The Balfour Declaration: The Origins of the Arab-Israeli Conflict’". Foreign Policy Journal. The conclusion reached by Schneer, stated twice [...] 
  236. Schneer 2010, p. 370.
  237. Schneer 2010, p. 361.
  238. Black, Ian (30 de decembro de 2015). "Middle East still rocking from first world war pacts made 100 years ago". The Guardian. 
  239. "United Nations Special Committee on Palestine 1947". Official Records of the Second Session of the General Assembly. United Nations. Arquivado dende o orixinal o 14 de setembro de 2016. Consultado o 10 de decembro de 2018. 
  240. Friedman 2012, p. 173.
  241. Friedman 1973, p. 396, nota 65.
  242. 242,0 242,1 Ahren, Raphael (2 de novembro de 2016). "Red tape, blunders keep Balfour Declaration away from the homeland it promised". The Times of Israel. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Obras especializadas
Traballos xerais
Obras das partes involucradas

Ligazóns externas editar