Líbano

estado de Oriente Medio

O Líbano[1] (árabe: لُبْنَان), oficialmente a República do Líbano (árabe: الجمهورية اللبنانية) ou a República Libanesa,[a] é un país de Asia Occidental. Está situado entre Siria ata o norte e o leste e Israel ata o sur, mentres que Chipre se atopa ao oeste, atravesando o mar Mediterráneo. A súa localización na encrucillada da Conca do Mediterráneo e do interior árabe contribuíu á súa rica historia e deu forma á unha identidade cultural de diversidade relixiosa.[2] Forma parte do Levante mediterráneo de Oriente Medio. O Líbano alberga uns 6 millóns de persoas e ocupa unha superficie de 10452 km², polo que é o segundo país máis pequeno da Asia continental. A lingua oficial do estado é o árabe, mentres que o francés tamén está formalmente recoñecido. O dialecto libanés do árabe úsase xunto co árabe estándar moderno en todo o país. A súa capital é Beirut.

Modelo:Xeografía políticaLíbano
الجمهورية اللبنانية (ar)
لبنان (ar)
Republic of Lebanon (en)
Lebanon (en)
Republik Lubnan (ms)
Lubnan (ms) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

HimnoKoullouna Lilouataan Lil Oula Lil Alam (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 33°50′00″N 35°46′00″L / 33.83333, 35.76667Coordenadas: 33°50′00″N 35°46′00″L / 33.83333, 35.76667
CapitalBeirut Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación6.100.075 (2018) Editar o valor em Wikidata (583,63 hab./km²)
Lingua oficialárabe Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie10.452 km² Editar o valor em Wikidata
Bañado porMar Mediterráneo Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoQurnat as Sawda' (pt) Traducir (3.088 m) Editar o valor em Wikidata
Punto máis baixoMar Mediterráneo (0 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Creación22 de novembro de 1943 Editar o valor em Wikidata
Organización política
Forma de gobernoRepública parlamentaria Editar o valor em Wikidata
• Presidente (pt) Traducir Editar o valor em WikidataNajib Mikati Editar o valor em Wikidata
• Primeiro ministro Editar o valor em WikidataHassan Diab (2020–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoParlamento do Líbano (pt) Traducir , (Escano: 128) Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal23.131.941.557 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
Moedalibra libanesa (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.lb Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefónico+961 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia140 (en) Traducir, 175 (en) Traducir, 112 e 160 Editar o valor em Wikidata
Código de paísLB Editar o valor em Wikidata

A evidencia máis antiga da civilización no Líbano remóntase a máis de 7.000 anos anteriores á historia documentada.[3] O Líbano actual foi o fogar da cultura fenicia, que floreceu durante case 3.000 anos (ca. 3.200–539 a.C.). No 64 a.C. o Imperio Romano conquistou a rexión e converteuse nun dos principais centros do imperio do cristianismo.[4] A cordilleira do Monte Líbano viu o xurdimento dunha tradición monástica coñecida como Igrexa maronita. Tras a conquista da rexión polos primeiros árabes musulmáns, os maronitas mantiveron a súa relixión e identidade. Porén, un novo grupo relixioso coñecido como drusos finalmente estableceuse tamén no monte Líbano, o que xerou unha división relixiosa que se prolongou durante séculos. Durante as Cruzadas os maronitas restableceron o contacto coa Igrexa Católica Romana e afirmaron a súa comuñón coa Santa Sé. Os maronitas católicos e os drusos fundaron o Líbano moderno a principios do século XVIII, a través do sistema gobernante e social coñecido como "dualismo maronita-druso" no Mutasarrifato do Monte Líbano.[5]

O Líbano foi conquistado polo Imperio Otomán no século XVI e permaneceu baixo o seu dominio durante os seguintes 400 anos. Tras o colapso do imperio despois da primeira guerra mundial, as cinco provincias otomás que constitúen o Líbano actual quedaron baixo o Mandato francés para Siria e o Líbano. Estableceuse o estado predecesor do Gran Líbano. Tras a invasión e ocupación da Terceira República Francesa pola Alemaña nazi durante a segunda guerra mundial, o dominio francés sobre a rexión debilitouse. Conseguida a súa independencia da Francia Libre en 1943, o Líbano estableceu unha forma de goberno única de confesionalismo, coas seitas relixiosas máis importantes do estado repartidas polos poderes políticos específicos. Inicialmente o Líbano foi relativamente estable,[6] mais foi esnaquizada polo estalido de loitas a grande escala na Guerra Civil do Líbano (1975–1990) entre varias faccións políticas e sectarias. Durante este período o Líbano tamén estivo sometido a superposición de ocupacións militares estranxeiras pola ocupación Siria de 1976 a 2005 e pola ocupación de Israel de 1985 a 2000. Desde o final da guerra houbo grandes esforzos para reactivar a economía e reconstruír a infraestrutura nacional.

O Líbano é un país en desenvolvemento que ocupa o posto 112 no Índice de Desenvolvemento Humano.[7] Foi clasificado como un estado de ingresos medio-alto.[8] Con todo, a crise económica en Líbano e a corrupción, así como acontecementos recentes, precipitaron o colapso da moeda, a inestabilidade política, a escaseza xeneralizada, o alto desemprego e a pobreza. O Banco Mundial definiu a crise económica do Líbano como unha das peores do mundo desde o século XIX.[9][10] A pesar do pequeno tamaño do país,[11] a cultura libanesa é coñecida tanto no Oriente Medio como no mundo, impulsada principalmente pola súa extensa diáspora. O Líbano é membro fundador das Nacións Unidas e é membro da Liga Árabe, do Movemento de Países Non Aliñados, da Organización para a Cooperación Islámica e da Organisation internationale de la Francophonie.

Historia editar

É un dos quince países contemporáneos que ocupan a rexión que é considerada o Berce da Humanidade. É a patria histórica dos fenicios, negociantes semíticos cuxa cultura marítima floreceu na rexión durante máis de 2 000 anos. A rexión foi un territorio do Imperio Romano e durante a Idade Media estivo inmersa nas cruzadas. Foi despois ocupada polo Imperio Otomán.

Despois do colapso do Imperio Otomán que seguiu á primeira guerra mundial, a Liga das Nacións atribuíu á Francia o mandato sobre as cinco provincias que compoñen o Líbano actual.

A moderna constitución libanesa, delineada en 1926, especifica un balance no poder político entre os grupos relixiosos principais.

O país obtivo a independencia no 1943, e as tropas francesas retiráronse en 1946. A historia libanesa desde a independencia estivo marcada por períodos alternados de estabilidade política e convulsións.

Foi, ata os anos 70, o centro financeiro de Oriente Próximo, o que lle valeu o sobrenome de «a Suíza de Oriente Próximo». Esta opulencia monetaria foi rota polo terríbel enfrontamento civil entre libaneses.(1975-1980), que destruíu un equilibrio político exemplar. As loitas internas e os conflitos con Israel -que invadiu o país en 1982 - aínda perduran.

En 1982 Israel invadiu o sur de Líbano para expulsar as guerrillas da Organización para a Liberación de Palestina, OLP, dirixidas por Yaser Arafat. En maio de 1983, Israel e Líbano alcanzaron un acordo para retirar as tropas israelís. Con todo, o tratado de paz non chegou a ser ratificado e, en marzo de 1984, baixo presión siria, Líbano cancelou o acordo. Porén, Israel iniciou o seu repregamento unilateral e progresivo en 1985, deixando a chamada "zona de seguridade" (uns 850 quilómetros cadrados) nas mans do cristián-libanés (e prol-israelí) Exército do Sur do Líbano, cunha presenza menor de tropas do Tsahal, co propósito de impedir as incursións fronteirizas e os ataques da guerrilla xiíta Hesbulá. Finalmente, en maio de 2000, Israel retirou todas as súas tropas do sur do Líbano por baixo da fronteira internacional, en cumprimento da resolución 425 do Consello de Seguridade da ONU.

A principios do ano 2005, tras o asasinato do primeiro ministro libanés, Rafik Hariri, desencadeouse un amplísimo movemento cívico de protesta coñecido como a revolución do cedro, que esixiu a celebración de eleccións libres e a inmediata retirada da presenza militar siria, que mantiña 14.000 efectivos militares en chan libanés. En abril de 2005, as manifestacións lograron a retirada completa das tropas sirias e dos seus axentes de intelixencia, coa oposición de Hesbulá.

O goberno libanés non logrou facer cumprir a resolución 1559 de Consello de Seguridade da ONU que obrigaba a desarmar ás milicias armadas libanesas e tomar o control da súa fronteira sur, controlada por Hesbulá para protexer a fronteira con Israel. En xullo de 2006, tras unha incursión fronteiriza de Hesbulá que se saldou coa morte de oito soldados israelís e a captura de dous, prodúcese a crise israelo-libanesa de 2006 co bombardeo de gran parte da infraestrutura do país e unha implacábel resposta armada de Hesbulá sobre as cidades do norte de Israel.

Citando datos do goberno libanés, o día 6 de agosto, ACNUR informou de que 550.000 desprazados foron acollidos por familias, 130.000 atópanse en refuxios improvisados, e preto de 200.000 cruzaron a fronteira con Siria.

 
A sede do Parlamento libanés, en Beirut.

Política editar

O Líbano é unha república parlamentaria, rexida pola constitución do 23 de maio de 1926, que foi modificada posteriormente seis veces. O arranxo máis importante débese aos Acordos de Taef, que reorganizan o repartimento do poder entre as diferentes comunidades relixiosas. A constitución estipula que o Presidente, obrigatoriamente cristián maronita, é elixido polo Parlamento (Majlis AL Nuwab ou Cámara dos Deputados) cunha maioría de dous terzos e por seis anos. Non é directamente reelixíbel salvo con modificación do artigo 49 da Constitución. Os seus poderes están reducidos, porén, a prol do Primeiro Ministro desde os Acordos de Taef. Este último debe ser musulmán sunnita e é responsábel perante os deputados. O presidente da Asemblea Nacional debe ser un musulmán xiíta. A Asemblea Nacional comporta 128 escanos, repartidos entre cristiás e musulmás, e que son electos por sufraxio universal directo.

Subdivisións editar

O Líbano está dividido en seis gobernoratos (muhafazat, en singular muhafazah), que son os seguintes coas súa capitais respectivas :

  1. Beirut - Beirut.
  2. Monte Líbano - Baabda.
  3. Líbano Norte - Trípoli.
  4. Bekaa - Zahleh.
  5. Nabatieh - Nabatieh.
  6. Líbano Sur - Sidón.

Xeografía editar

 
Mapa do Líbano.

Posuíndo un formato semellante ao dun rectángulo, o Líbano alóngase polo lado leste do mar Mediterráneo, co seu comprimento case tres veces a súa largura. De norte a sur, a largura de seu territorio tórnase máis fina.

O relevo está marcado pola cordilleira do Líbano, que corre de norte a sur, ao longo duns 135 km e que acada a súa máxima altura, 3.089 m, no Qurnat as-Sauda; no interior álzase paralela a cordilleira do Anti-Líbano, que ten o seu teito no monte Hermón, no sur, na fronteira con Siria. Entre ambos os dous cordais está situada a foxa tectónica denominada val da Bekaa, sita a 900 m sobre o nivel do mar.

Algúns dos cambios ambientais antrópicos actuais son a erosión do solo, desertificación, polución do aire debido ao trafego de automóbiles en Beirut e debido á queima de residuos industriais ou a polución de augas costeiras. Algúns dos acordos internacionais que Líbano asinou inclúen o da biodiversidade, do cambio climático, desertificación, residuos tóxicos, lei do mar, protección da capa de ozono, polución marítima etc.

O río Litani é o único gran río do Suroeste Asiático que non cruza unha fronteira internacional. Ten unha área total de 10.452 km²: 10.280 km² de terra e 170 de auga.

Ten 454 km de fronteiras:79 con Israel e 375 con Siria. Ten 210 km de costa, e alega propiedade de 12 millas náuticas

Economía editar

Artigo principal: Economía de Líbano.

Demografía editar

 

Cultura editar

O Líbano ten sido, durante milenios, punto de encontro entre civilizacións diferentes. Está hoxe habitado por dezasete confesións relixiosas, cadansúa dotada dunha identitade propia. O país ofrece, polo tanto, un panorama cultural extraordinariamente rico e estratificado.

A UNESCO recoñece cinco lugares libaneses como Patrimonio Mundial da Humanidade: Anjar, Baalbek, Biblos, Tiro e o Val de Qadisha.

Entre os grandes escritores libaneses modernos cómpre lembrar a Jalil Gibran, Mikhail Nuayma, Karam Malham Karam, Hoda Barakat, Elias Khuri, Rashid Daif e Samir Kassir.

Mapas e imaxes editar

Notas editar

  1. República do Líbano é a frase máis utilizada por axencias gobernamentais libanesas. A frase República Libanesa é unha tradución literal dos nomes oficiais árabe e francés, que xa non se usan.
Referencias
  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para libanés.
  2. McGowen, Afaf Sabeh (1989). "Historical Setting". En Collelo, Thomas. Lebanon: A Country Study. Area Handbook Series (3rd ed.). Washington, D.C.: The Division. OCLC 18907889. Consultado o 24 de xullo de 2009. 
  3. Dumper, Michael; Stanley, Bruce E.; Abu-Lughod, Janet L. (2006). Cities of the Middle East and North Africa. ABC-CLIO. p. 104. ISBN 978-1-57607-919-5. Archaeological excavations at Byblos indicate that the site has been continually inhabited since at least 5000 B.C. 
  4. Shulimson, Jack (1966). Marines in Lebanon, 1958 (en inglés). Historical Branch, G-3 Division Headquarters, U.S. Marine Corps. 
  5. Deeb, Marius (2013). Syria, Iran, and Hezbollah: The Unholy Alliance and Its War on Lebanon. Hoover Press. ISBN 9780817916664. os maronitas e os drusos, que fundaron o Líbano a principios do século XVIII. 
  6. "Background Note: Lebanon". U.S. Department of State. 22 de marzo de 2010. Consultado o 4 de outubro de 2010. 
  7. "Lebanon- Human development report 2021/2022". 
  8. "World Economic Situation and Prospects (WESP) Statistical Annex: Country Classification" (PDF). un.org. Consultado o 28 de setembro de 2020. 
  9. "Lebanon: Why the country is in crisis". bbc.com. British Broadcasting Corporation. 2020. Consultado o 10 de outubro de 2021. 
  10. "Lebanon - World bank". 
  11. "Lebanon country profile". BBC News. 24 de agosto de 2011. Arquivado dende o orixinal o 16 de outubro de 2018. Consultado o 21 de xuño de 2018. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar