Silleda

concello da comarca de Deza, na provincia de Pontevedra

Silleda é un concello da provincia de Pontevedra pertencente á comarca do Deza. Ocupa 169 km², e segundo o IGE en 2022 tiña 8.860 habitantes, distribuídos en 33 parroquias e 250 lugares. O concello de Silleda é coñecido tamén como Trasdeza. O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «silledense».

Silleda
Bandeira de Silleda
Escudo de Silleda
Casa do concello.
Situación
Xentilicio[1]silledense
Xeografía
ProvinciaProvincia de Pontevedra
ComarcaComarca do Deza
Poboación8.876 hab. (2023)[2][3]
Área168,0 km²[3]
Densidade52,83 hab./km²
Entidades de poboación33 parroquias[4]
Capital do concelloSilleda
Política (2023 [5])
AlcaldeManuel Cuíña Fernández (PSdeG[6])
ConcelleirosBNG: 2
PPdeG: 5
PSdeG-PSOE: 6
Eleccións municipais en Silleda
Uso do galego[7] (2011)
Galegofalantes76,65%
Na rede
https://silleda.gal
Facebook: ConcelloSilledaoficial Twitter: ConcelloSilleda Instagram: concellodesilleda Youtube: UCTUnlJLBW7sZ3AqWs6yNZVw Editar o valor em Wikidata
editar datos en Wikidata ]

En Silleda ten a súa sede a Feira Internacional de Galicia, onde se celebra anualmente a Semana Verde de Galicia.

Xeografía editar

Situación editar

Silleda localízase preto do centro xeográfico de Galicia, no norte da provincia de Pontevedra. Os seus 169 km² están delimitados pola Serra do Candán e o San Sebastián de Meda, que o separan polo oeste e sur dos concellos de Forcarei e A Estrada; o río Ulla polo noroeste, que separa Silleda de Boqueixón; e o río Deza, que fai de linde con Vila de Cruces polo norte e Lalín ao leste. Foi este último río o que lle dá ás terras de Silleda o nome de Trasdeza.

Hidrografía editar

Administración editar

O seu territorio repártese en 33 parroquias, con advocacións moi diversas, aínda que merece a pena destacar San Martiño, patrón de seis parroquias, Santa María, con cinco, San Miguel con catro e San Salvador con tres. Como dato curioso, é necesario sinalar que, aínda que a práctica totalidade das parroquias pertencen á diocese de Lugo, as de Cira e Dornelas pertencen á arquidiocese de Santiago.

Accesos editar

Este concello está atravesado pola estrada N-525, que une Ourense con Santiago de Compostela, situándose a capital municipal a 40 km de Compostela; e pola autoestrada central galega, que tamén une as devanditas cidades. Conta con dous enlaces a esta última.

No tocante ao transporte por tren, por Silleda discorren dúas vías do ferrocarril: a primeira, inaugurada en 1958, unía Ourense e Santiago dentro da liña Zamora - A Coruña; e a segunda, inaugurada no 2011, trátase da liña de alta velocidade entre as mencionadas cidades galegas.

Demografía editar

Censo total 8.687 (2019)
Menores de 15 anos 1.068 (12.3 %)
Entre 15 e 64 anos 5.237 (60.29 %)
Maiores de 65 anos 2.382 (27.42 %)
Evolución da poboación de Silleda   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
11.483 12.532 13.490 9.980 9.089 9.248 9.199 {{{13}}} {{{14}}} {{{15}}} {{{16}}} {{{17}}} {{{18}}} {{{19}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Principais núcleos por habitantes do concello:

# Núcleos principais Poboación %
Silleda (Silleda) 2.864 31,56%
A Bandeira (Manduas) 737 8,12%
Freixeiro (Laro) 102 1,12%
San Fiz (Margaride) 76 0,83%
Dornelas (Dornelas) 66 0,73%
Barravaite (Lamela) 61 0,67%
Gorís (Lamela) 61 0,67%
Senra (Escuadro) 60 0,66%
Camporrapado (Cortegada) 58 0,64%
10º Curro (Cira) 58 0,64%
11º Pedrouzo (Graba) 55 0,61%
12º Sestelo (Escuadro) 55 0,61%
13º Forcas (Laro) 55 0,61%
14º O Foxo (Silleda) 55 0,61%
15º Bazar (Abades) 54 0,60%
Total 15 núcleos 4.417 48,68%

Parroquias do concello máis poboadas:

# Núcleo Poboación %
Silleda 3.206 35.76%
Manduas 1.006 11.22%
Escuadro 461 5,14%
Laro 301 3,36%
Cortegada 259 2,88%
Lamela 259 2,88%
Graba 242 2,7%
Cira 228 2,54%
Taboada 214 2,39%
10º Negreiros 183 2,04%

Variación da poboación entre a ano 2000 e o 2011 das 33 parroquias que compoñen o concello:

Entidade Poboación
ano 2000
Poboación
ano 2011
Variación
absoluta
Variación
relativa
Abades 163 140 - 23 - 14,11%
Ansemil 74 66 - 8 - 10,81%
Breixa 172 120 - 52 -30,23%
Carboeiro 69 58 - 11 - 15,94%
Castro (O) 117 105 - 12 - 10,25%
Cervaña 138 117 - 21 -15,21%
Cira 307 241 - 66 - 21,49%
Cortegada 365 273 - 92 - 25,2%
Chapa 167 159 - 8 - 4,79%
Dornelas 180 144 - 36 - 20%
Escuadro 592 487 - 105 - 17,73%
Fiestras 167 120 - 47 - 28,14%
Graba 332 262 - 70 - 21,08%
Lamela 330 270 - 60 - 18,18%
Laro 380 336 - 44 - 11,57%
Manduas 935 1.012 77 8,23%
Margaride 203 174 - 29 - 14,28%
Entidade Poboación
ano 2000
Poboación
ano 2011
Variación
absoluta
Variación
relativa
Martixe 141 109 - 32 - 22,69%
Moalde 255 192 - 63 - 24,70%
Negreiros 218 203 - 15 - 6,88%
Oleiros 144 107 - 37 - 25,69%
Parada 236 200 - 36 -15,25%
Pazos 59 45 - 14 - 23,72%
Piñeiro
Ponte 187 175 - 12 - 6,41%
Refoxos 149 128 - 21 - 14,09%
Rellas 103 82 - 21 - 20,31%
Saídres 132 121 - 11 - 8,33%
Siador 188 138 - 50 - 26,59%
Silleda 2.032 3.033 1.001 49,26%
Taboada 237 212 - 25 - 10,54%
Vilar 124 113 - 11 - 8,87%
Xestoso 79 61 - 18 - 22,78%

Historia editar

 
Bandeira do concello, con 33 estrelas, unha por cada parroquia.

A denominación de Trasdeza aparece xa mencionada na Alta Idade Media e a parroquia de Santa María de Cortegada en Trasdeza, figura en documentos.

No século XVII menciónase o arciprestado de Trasdeza como dependente do arcediagado de Deza, da diocese de Lugo. Trasdeza aparece, polo tanto, como denominación eclesiástica que en 1645 designa o arciprestado dese nome.

A maior parte destas parroquias aparecen formando parte da xurisdición de Trasdeza, no século XVII, que pertencía á provincia de Santiago. Desta xurisdición eran vinte e cinco das actuais parroquias; as demais pertencían ás xurisdicións de Cira, Carboeiro e Camanzo; a de Parada, antes parroquia, á xurisdición de Deza e a de Refoxos ao Couto de Acibeiro.

No actual territorio do concello houbo, a principios do século XIX, oito municipios constitucionais. Coa división municipal de 1835 o actual concello denominouse Chapa, establecéndose, desde aquel momento, unha pugna con Silleda pola capital e pola denominación do concello. Esta loita rematou en 1853 ao adoptarse como nome definitivo o de Silleda.

Cultura editar

Patrimonio editar

Patrimonio histórico, artístico e natural editar

Na parroquia de Abades atópanse:

  • O Santuario da Nosa Señora dos Remedios, templo neoclásico do século XVIII, de grandes proporcións construído seguindo os planos de Melchor de Ricoi.
  • A igrexa parroquial de Santa María, templo románico do século XII.
  • A Chousa Nova, dolmen escavado durante as obras da liña do AVE Ourense-Santiago e reconstruído e considerado o dolmen máis antigo de Galiza.
  • A Estación da Bandeira, con parada de trens da liña Zamora-A Coruña.

Na parroquia de Ansemil:

Na parroquia de Breixa:

Na parroquia de Carboeiro:

Na parroquia do Castro:

Na parroquia de Cira:

Na parroquia de Dornelas:

Na parroquia de Escuadro:

Na parroquia de Fiestras:

Na parroquia de Graba:

Na parroquia de Pazos:

  • A Fervenza do Toxa, salto deste afluente do Deza, considerado o máis alto de Galiza.

Na parroquia de Ponte:

Na parroquia de Siador:

Na parroquia de Silleda:

Na parroquia de Taboada:

Na parroquia de Xestoso:

Patrimonio cultural editar

Actualmente, existen dúas agrupacións bandísticas, a Banda Municipal de Silleda e a Banda Recreativa e Cultural de Bandeira, aínda que tamén existiron outro par, a Banda de música de Cira, que esmoreceu na segunda metade do século XX, e a Banda de música de Lamela, que desapareceu na década de 1910.

Etnografía editar

Festas e celebracións editar

Nos meses de marzo ou abril:

No mes de xullo:

No mes de agosto:

No mes de setembro:

E no mes de outubro:

Ademais, o derradeiro domingo do mes de xuño, o contorno do Santuario da Virxe da Saleta, en Siador acolle a Romaría do Rapaz. Tamén se celebra nesta mesma parroquia a romaría da Saleta, no mes de setembro, sendo o día máis importante o 19 de dito mes. Na parroquia de Escuadro, celébrase a romaría de santa Isabel o día 2 de xullo e o domingo seguinte.

Silleda na literatura popular editar

  • Nosa Señora de Abades/ ¿qué lle dás ós teus romeiros?/ Agoiña da miña fonte,/ sombra dos meus castiñeiros [8].

Economía local editar

O motor principal da economía trasdezá son as industrias do sector primario, secundario e terciario vinculadas ao sector agropecuario. Sector que, se ben segue a manter no Concello unha intensa actividade, debido as súas numerosas crises afectou a moitos pequenos gandeiros. Isto pode explicar o decrecemento demográfico do Concello nas últimas décadas, pois, aínda que a vila de Silleda medrou en poboación, no total do Concello, maioritariamente rural, a poboación total descendeu ata os albores do século XXI, cando se rachou con esta tendencia negativa, coincidindo coa construción da autoestrada Santiago-Ourense e posteriormente do mesmo tramo Santiago-Ourense do ferrocarril de alta velocidade (AVE) que supuxeron unha activación da economía do Concello. En parte por isto e pola auxe do sector inmobiliario, o Concello acolleu a nova poboación emigrante, principalmente dos países do Leste e Suramérica, o que permitiu esa ruptura da tendencia de decrecemento demográfico recuperando poboación moderadamente durante a primeira década do século XX.[Cómpre referencia]

As industrias metalúrxica, da construción ou da imprenta, entre outras, tamén forman parte da actividade económica do Concello xunto cos servizos, con pequenos comercios especialmente na vila de Silleda e da Bandeira. O polígono industrial situado preto da vila de Silleda recentemente empezou a estar ocupado por industrias e negocios.

Servizos públicos editar

Educación editar

Neste concello existen varios centros de ensino: o CEIP de Silleda, o CEIP da Bandeira e o IES Pintor Colmeiro, todos eles de carácter público; e o Colexio María Inmaculada, centro concertado. Ademais, a carón do CEIP da capital atópase a Escola Infantil "Galiña Azul".

Sanidade editar

O concello conta con dous centros médicos, un en cada núcleo urbano: Silleda e A Bandeira.

Política editar

Tradicionalmente, o PPdeG obtiña folgadas maiorías absolutas neste Concello. No 2003 a maioría absoluta do PP xa non é tan folgada coma en lexislaturas anteriores ao ser conseguida por poucos votos e grazas tamén ao voto emigrante, que resultou decisivo. No 2007 o PP perde a Alcaldía, cando o PSdeG-PSOE empatou en escanos co PP. Foi entón cando o BNG co seu único escano apoiou a Paula Fernández, da lista do PSdeG-PSOE, como Alcaldesa. Porén, o BNG e PSdeG-PSOE non chegan a pactar en ningún intre un goberno de coalición e Paula Fernández Pena formará un goberno sen maioría absoluta dende o comezo da lexislatura. Pese a isto, e aos conflitos que se manifestan entre membros da propia lista do PSdeG-PSOE dende os seus inicios, nos dous primeiros anos Paula Fernández Pena e o seu reducido equipo de goberno conseguen gobernar sen grandes atrancos, contando, xeralmente, co apoio da concelleira do BNG nas votacións dos plenos e cos apoios dos membros do PSdeG-PSOE que van ficando fóra do goberno por se autoexcluír (caso de Javier Cuíña e Ofelia Rey Recimil) ou por seren excluídos pola propia Alcaldesa (caso de Lázara). Esta estabilidade comeza a crebar cando o bipartito perde as eleccións no 2009 e Núñez Feijóo é proclamado Presidente da Xunta. É aí cando os membros da lista electa do PSdeG-PSOE -que agás Gerardo Lázara (o único que non se presenta en dita lista como "independente"), está composta por xente que se incorpora nova á política ou que vén do CIS (partido local que nace dunha escisión do PP e que no 2003 obtivera 3 concelleiros)- Javier Cuíña (líder do antigo CIS) e Ofelia Rey empezan a facer oposición e pactar co PP local, baixo a intervención de Rafael Louzán, unha moción de censura para tombar o goberno de Paula Fernández Pena[9].

Así, foi en outubro do ano 2009 cando o Partido Popular, xunto con 2 tránsfugas do PSOE presentou unha moción de censura para derrocar ao goberno da Alcaldesa Paula Fernández Pena. Este acto contou coa oposición de gran parte da veciñanza. Isto levou á recollida de sinaturas e unha manifestación multitudinaria e unha concentración de apoio a Paula Fernández. O 19 de outubro,Ofelia Rey Recimil, concelleira electa nas listas do PSdeG, converteuse na alcaldesa de Silleda co apoio do outro edil trásfuga do PSOE e de 5 edís elixidos nas listas do PP[10].

Nas eleccións municipais de maio de 2011, o PSOE recupera a alcaldía, repetíndose a repartición de escanos das anteriores eleccións[11] e Paula Fernández convértese de novo en alcaldesa, co apoio do edil do BNG, Matías Rodríguez da Torre[12]. En xullo de 2013 Paula Fernández abandona a alcaldía tras resultar designada senadora pola Comunidade Autónoma, e o pleno elixe alcalde a Manuel Cuíña Fernández[13], que repite no cargo tralos comicios do 2015, obtendo maioría absoluta[14].

Eleccións municipais, 25 de maio de 2003
Partido Votos % Concelleiros
PP 2.769 45.46 % 6
CIS 1.607 26.38 % 4
BNG 877 14.40 % 2
PSOE 733 12.04 % 1
PPS 105 1.72 % 0
Eleccións municipais, 27 de maio de 2007
Partido Votos % Concelleiros
PSOE 2.883 45.38 % 6
PP 2.508 39.48 % 6
BNG 777 12.23 % 1
PPS 152 2.32 % 0
Eleccións municipais, 22 de maio de 2011
Partido Votos % Concelleiros
PSOE 2.853 47,11 % 6
PP 2.568 42,4 % 6
BNG 513 8,47 % 1
PPS 88 1,45 % 0

Galería de imaxes editar

Artigo principal: Galería de imaxes de Silleda.

Parroquias editar

Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias de Silleda

Abades (Santa María) | Ansemil (San Pedro) | Breixa (Santiago) | Carboeiro (Santa María) | O Castro (San Mamede) | Cervaña (San Salvador) | Chapa (San Cibrao) | Cira (Santa Baia) | Cortegada (Santa María) | Dornelas (San Martiño) | Escuadro (San Salvador) | Fiestras (San Martiño) | Graba (Santa María) | Lamela (San Miguel) | Laro (San Salvador) | Manduas (San Tirso) | Margaride (San Fiz) | Martixe (San Cristovo) | Moalde (San Mamede) | Negreiros (San Martiño) | Oleiros (San Miguel) | Parada (San Tomé) | Pazos (San Martiño) | Piñeiro (San Xiao) | Ponte (San Miguel) | Refoxos (San Paio) | Rellas (San Martiño) | Saídres (San Xoán) | Siador (San Miguel) | Silleda (Santa Baia) | Taboada (Santiago) | Vilar (San Martiño) | Xestoso (Santa María)

Lugares de Silleda editar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Silleda vexa: Lugares de Silleda.

Notas editar

  1. Véxase no Galizionario.
  2. Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2023) "Silleda".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
  4. Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
  5. Goberno de España, Ministerio del Interior (ed.). "Elecciones 2023" (en castelán). Consultado o 21 de xuño de 2023. 
  6. "El PSdeG gobernará sobre 1,2 millones de gallegos, el PP a 667.000, y el BNG a 360.000". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 21 de xuño de 2023. 
  7. Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 
  8. Santa María de Abades é parroquia do concello de Silleda.
  9. Cinco ediles de Silleda se van del PP y apoyan la moción de censura en El Mundo (06/10/2009) (Consultado o 24/11/2016).
  10. Tránsfugas populares y del PSOE desalojan a la alcaldesa socialista de Silleda en El Correo (20/10/2009) (Consultado o 24/11/2016).
  11. Fernández Pena será alcaldesa de Silleda tras imponerse al PP de Pin por 285 votos en Faro de Vigo (23/05/2011) (Consultado o 24/11/2016).
  12. La alcaldesa de Silleda expulsa al único edil del Bloque y se queda en minoría en La Opinión (19/03/2013) (Consultado o 24/11/2016).
  13. Manuel Cuíña, a quien reprobó la corporación, fue investido ayer como nuevo alcalde de Silleda en La Voz de Galicia (20/07/2013) (Consultado o 24/11/2016).
  14. Manuel Cuíña gobernará en Silleda tras el desplome del PP en más de 500 votos en Faro de Vigo (25/05/2015) (Consultado o 24/11/2016).

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar