Bogotá

capital da República de Colombia e do departamento de Cundinamarca

Bogotá,[1] oficialmente Bogotá Distrito Capital, abreviado Bogotá, D.C.[2][3] (durante a época colonial española e desde 1991 ata 2000 chamada Santafé de Bogotá)[4] é a capital da República de Colombia e do departamento de Cundinamarca. Está organizada como distrito capital gozando de autonomía para a xestión dos seus intereses dentro dos límites da Constitución e a lei.[3][5] A diferenza dos demais distritos de Colombia, Bogotá é unha entidade territorial de primeira orde en Colombia, coas atribucións administrativas que a lei lle confire aos Departamentos.[6] Está constituída por 20 localidades e é o epicentro político, económico, administrativo, industrial, artístico, cultural, deportivo e turístico do país.[7][8][9][10]

Modelo:Xeografía políticaBogotá
Imaxe

Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 4°36′35″N 74°04′54″O / 4.60971, -74.08175Coordenadas: 4°36′35″N 74°04′54″O / 4.60971, -74.08175
EstadoColombia
DepartamentosCundinamarca Editar o valor em Wikidata
Capital de
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación7.743.955 (2020) Editar o valor em Wikidata (4.907,45 hab./km²)
Lingua oficiallingua castelá Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Superficie1.578 km² Editar o valor em Wikidata
Altitude2.582 m Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
FundadorGonzalo Jiménez de Quesada Editar o valor em Wikidata
Creación6 de agosto de 1538 Editar o valor em Wikidata
Evento clave
10 de decembro de 1814Siege of Bogotá (en) Traducir
27 de abril de 19801980 Dominican Embassy siege in Bogotá (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Santo padrónInmaculada Concepción Editar o valor em Wikidata
Organización política
Órgano executivooffice of the mayor of Bogotá (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
• Alcaldesa Editar o valor em WikidataClaudia López Hernández (2020–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoConcello de Bogotá Circunscrición: 0, (Escano: 45) Editar o valor em Wikidata
Membro de
Identificador descritivo
Código postal11 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
Prefixo telefónico1 Editar o valor em Wikidata
ISO 3166-2CO-DC Editar o valor em Wikidata
Outro
Irmandado con

Sitio webbogota.gov.co Editar o valor em Wikidata

Está situada no centro de Colombia, na rexión natural coñecida como a sabana de Bogotá, que fai parte do altiplano cundiboyacense, formación montañosa situada na cordilleira Oriental dos Andes. É a terceira capital máis alta en América do Sur (logo da Paz e Quito), cun termo medio de 2625 metros sobre o nivel do mar. Posúe o páramo máis grande do mundo, localizado na localidade de Sumapaz.[11]

Segundo os datos do censo nacional de 2005 extrapolados a 2010, Bogotá posúe unha poboación de 7 363 782 habitantes.[12] Ten unha lonxitude de 33 km de sur a norte, e 16 km de leste a oeste.[13] Como capital, alberga os organismos de maior xerarquía da rama executiva (Casa de Nariño), lexislativa (Congreso de Colombia) e xudicial (Corte Suprema de Xustiza, Corte Constitucional, Consello de Estado e o Consello Superior da Xudicatura).

No plano económico, destaca como o máis importante centro económico e industrial de Colombia.[14] Segundo o DANE Bogotá aporta a maior parte o PIB nacional (24,5 %).[15] e é a sétima cidade polo tamaño do PIB en Latinoamérica (duns US$92 917 millóns, por detrás de São Paulo, Cidade de México, Buenos Aires, Río de Xaneiro, Brasilia e Santiago de Chile), das cales, é a quinta máis atractiva para investir (só por detrás de Santiago, San Paulo, México e Lima).[16] A nivel latinoamericano sitúase na vixésimo primeira posición con relación ao PIB per cápita.[16] Segundo The Economist, Bogotá destaca pola súa fortaleza económica asociada ao tamaño da súa produción e o PIB per cápita (o máis alto entre as principais cidades da nación), as facilidades para crear empresas e facer negocios, a madurez financeira, a atracción de empresas globais e a calidade do seu capital humano[17]; todo isto respaldado por estudos de Harvard Business Review que a destacan como o lugar do país co maior número de universidades (114) e centros de investigación.[18] Así mesmo é a sexta cidade de América Latina para organizar eventos,[19] é o principal mercado de Colombia e da Rexión Andina, sendo o primeiro destino do investimento estranxeiro directa que chega a Colombia (70 %),[20] converténdoa na cidade con máis empresas estranxeiras, un dos factores que a sitúan como o maior mercado de traballo do seu país.[20] Bogotá é a plataforma empresarial máis grande de Colombia,[20] co 21 % das empresas rexistradas no país, e adicionalmente, na cidade atópase o 67 % dos emprendementos de alto impacto colombianos,[20] tendo o aeroporto co maior volume de carga a nivel latinoamericano e o segundo en persoas.[21]

A importante oferta cultural atópase representada na gran cantidade de museos, teatros e bibliotecas, que lle outorgaron o recoñecemento da "Atenas Suramericana"[22] e a capital iberoamericana da cultura 2007,[23] ademais, é sede de importantes festivais de ampla traxectoria e recoñecemento nacional e internacional. Tamén se destaca a actividade académica, xa que a maioría das universidades colombianas máis importantes teñen a súa sede na cidade. É de destacar que a Unesco outorgou á cidade o título de Capital mundial do libro o ano 2007 e en marzo de 2012 designouna como “Cidade da Música“, como parte da Rede de Cidades Creativas da organización.

A cidade obtivo o posto 54 no índice Global Cities de 2010, sendo a única cidade global de Colombia[24] e é considerada unha cidade global tipo Beta+ polo GaWC.[25]

Toponimia editar

O nome Bogotá ten orixe na palabra chibcha «Bacatá», nome da capital da confederación do Zipa na antiga civilización muisca, a cal significa "cercado fóra da labranza".[4] O cronista español Juan de Castellanos afirmou que a voz orixinal de bacatá tradúcese como "o final dos campos".[26]

A área onde actualmente está a cidade recibía o nome de Muequetá ("campo ou sabana da labranza")[4] e a poboación do zipa (o máis importante príncipe muisca) foi Funza ("varón poderoso"). Precisamente en territorio do actual municipio de Funza, suburbio de Bogotá, e probablemente na súa verea El Cacique, atopábase a cabeceira da poboación de Bacatá, a cidade máis importante do pobo muisca, un dos grupos indíxenas máis avanzados que atoparon os españois á súa chegada ás Indias; pero o príncipe muisca recibía educación no actual concello de Chía. A través da historia Bogotá e os seus arredores foron coñecidos con diferentes nomes. O nome orixinal, en lingua muisca, do lugar no que os españois fundarían a cidade era Thybzacá ou Teusacá, do cal derivouse Teusaquillo.

En 1538, cando o conquistador Gonzalo Jiménez de Quesada fundou a cidade deulle o nome de Nuestra Señora de la Esperanza. Con todo, un ano máis tarde, en 1539, durante a fundación xurídica da cidade, o nome cámbiase polo de Santafé ou Santa Fe.

O nome Santafé de Bogotá (ou Santa Fe de Bogotá) non foi oficial durante a época colonial, pero o seu uso volveuse común pola necesidade de distinguir esta Santafé doutras cidades co mesmo nome, sendo Bogotá o nome indíxena da rexión. Durante esta época chamábase Bogotá á actual poboación de Funza.

Logo da independencia de 1819, Santa Fe recibiu novamente o nome indíxena da antiga capital muisca: Bogotá (nome que na época, tiña a actual poboación de Funza e debido a iso foi renomeada de tal forma). De feito, desde sempre o seu nome oficial foi Santafé de Bogotá[Cómpre referencia] pero denominábaselle comunmente só como Santa Fe para distinguila da actual Funza.

A Constitución de 1991 indirectamente cambia o nome da capital polo de Santa Fe de Bogotá. A polémica desatada por este cambio obriga a que o 18 de agosto de 2000 se aprobase unha reforma constitucional para suprimir as palabras «Santa Fe de», quedando a cidade de novo co nome de Bogotá, mediante o acto lexislativo 1 do Congreso da República.[27]

Historia editar

Artigo principal: Historia de Bogotá.

Época precolombiana editar

 
A "Balsa muisca" facendo alusión á lenda de El Dorado, peza precolombiana, no Museo do Ouro de Bogotá.
 
Praza de Bolívar no centro histórico da capital colombiana.

Desde o 10.500 a.C., grupos humanos habitaban a zona con actividades de caza e recolección. Desde o 3500 a.C., xa se rexistran actividades hortícolas, de olaría e a domesticación do porquiño da India por grupos que aínda dependían da caza e recolección. No 500 a.C., xa estaba moi difundido o cultivo do millo e a papa. Cara ao ano 800 da era actual, os muiscas (pobo indíxena máis importante da familia chibcha) habitaban a zona, como resultado dunha migración de orixe chibcha, procedente doutro territorio (probablemente vidos desde Centroamérica), que se mesturou coa poboación anterior.

A cultura muisca careceu de escritura, por iso, os cronistas reconstruíron a historia aborixe recollendo os feitos a través de relatos orais que se remontan ao ano 1470, cando gobernaba Bogotá o zipa Saguamanchica.[28] No cume da escala da organización social muisca estaba o monarca absoluto (Zipa), seguido polo estrato relixioso dos xeques e mohanes. Despois estaban os guerreiros ou güechas, seguidos polos artesans, mercadores, campesiños etc.

Crese que os muiscas puideron practicar sacrificios humanos de mozos virxes capturados na guerra ou comprados a outras tribos. Con todo non existen evidencias sólidas ou comprobables diso. Tamén crearon un calendario de gran precisión e unha complexa estrutura xurídica,coñecida co nome de «Código de Nemequene». Por outra banda, as edificacións muiscas foron levantadas con materiais perecedeiros que lles impediu manterse en pé logo da chegada dos conquistadores europeos.[28]

Período colonial editar

 
O conquistador español Gonzalo Jiménez de Quesada, foi o fundador de Bogotá.

Xa antes da chegada de Gonzalo Jiménez de Quesada existía no sitio un casarío de indíxenas chamado Bacatá (palabra chibcha ou muisca que significa "cercado fóra da labranza") que nos fai pensar que a mesma existía antes da chegada dos españois.

Logo de arribar con máis de 500 homes na súa expedición desde Santa Marta e terminar con tan só 70 tras derrotar aos Muiscas e conquistado a Sabana de Bogotá, Gonzalo Jiménez de Quesada oficiou a "fundación de facto" da cidade. A cerimonia tivo lugar o 6 de agosto de 1538, coa construción de doce bohíos e unha capela no sitio chamado Thybzaca (hoxe Teusaquillo).[29] Presúmese que o acontecemento ocorreu na actual Prazoleta do Chorro de Quevedo, aínda que non existen documentos para confirmalo.[30] O 22 de abril de 1539, Jiménez de Quesada tamén realizou a "fundación xurídica" de Santafé en compañía de Nicolás Federmann e Sebastián de Belalcázar.[31] Inicialmente chamada A nosa Señora da Esperanza, na fundación xurídica cambiou o seu nome a Santafé.

A real cédula do emperador Carlos I elevou a Santafé á categoría de cidade, o 27 de xullo de 1540.[32] O Cabido de Santafé xa fora establecido en 1539, e en 1548 o emperador outorgoulle o título de moi nobre, moi leal e cidade máis antiga do Novo Reino, e por brasón de armas un escudo[33] en que está unha aguia negra en campo de ouro, cunha granada aberta en cada garra, orlado dalgúns ramos de ouro en campo azul.

Desde que Jiménez denominou, en 1538, a todos os territorios que rodeaban Santafé como o Novo Reino de Granada, Santafé foi durante todo o período colonial a sede do goberno da Audiencia do Novo Reino de Granada (creada en 1550) e capital deste, dependente do Vicerreinado do Perú. A partir de 1717, a cidade foi capital do Vicerreinado de Nova Granada, acollendo aos vicerreis, tras disputar a sede vicerreinal a Cartaxena de Indias.[34] En 1783, o vicerrei creou unha comisión científica, dirixida por José Celestino Mutis, que iniciou as súas investigacións nos cerros de Santafé, primeiros pasos do que despois se coñecería como a Expedición Botánica.[35] Alexander von Humboldt visitou Bogotá a principios do século XIX, atraído pos as súas institucións culturais e científicas, entre as que se contaba o primeiro observatorio astronómico de América, e que fora promovido por Mutis.[36]

Na cidade habitaban algúns dos criollos máis influentes do Vicerreinado (próceres do talle de Policarpa Salavarrieta e Antonio Nariño), polo que en gran medida foi alí onde se xestou o movemento independentista no que se destacan os feitos que se coñecen como o evento de "O floreiro de Llorente", cando os irmáns Francisco e Antonio Morales entraron a pedir prestado, para adornar unha cea cun funcionario real chegado de España, un floreiro ao comerciante español José González Llorente, que tiña un almacén na esquina nororiental da hoxe chamada Praza de Bolívar, sendo rexeitados de mala forma por este, o que foi tomado como unha escusa para provocar unha liorta que terminou en disturbios entre a poboación. Este feito marca o inicio das loitas e o Grito de Independencia. Aínda que o territorio foi reconquistado polos españois en 1816, finalmente en 1819 obtívose a independencia definitiva.

Período republicano editar

 
Bogotá en 1868.
 
Rúa Real, hoxe carreira sétima, en 1869.
 
Co magnicidio do popular dirixente liberal Jorge Eliécer Gaitán, orixinouse o Bogotazo.
 
Estación Central do Ferrocarril de la Sabana en 1930.

A cidade converteuse en capital da Gran Colombia ata 1830,[37] cando este estado se disolveu dando inicio aos hoxe estados de: Ecuador, Venezuela e Colombia (Panamá separaríase en 1903). A historia de Colombia no resto dese século foi unha seguidilla de guerras civís, entre as cales a máis trascendental foi a guerra dos Mil Días, na que as faccións Conservadora e Liberal desangraron ao país entre finais do século XIX e comezos de século XX.

En 1876 o Concello da cidade estableceu a nomenclatura e numeración de rúas e carreiras cambiando os tradicionais nomes das rúas por números consecutivos tal e como se manexan na actualidade.[38] Durante a existencia dos Estados Unidos de Colombia (1863 - 1886), Bogotá recibiu o título de Capital Federal e os seus poucos barrios foron elevados á categoría de cantóns. En 1889 estreouse a primeira liña do Ferrocarril de Bogotá desde San Victorino ata Facatativá,[39] a cal, finalizando o século XIX, xa tiña máis de 100 km de vías férreas permitindo, cos empalmes, chegar a distintas zonas do país e ata o mar Caribe. En 1884 comezou a operar o servizo de tranvía de mulas (da Praza de Bolívar a Chapinero), e en 1910 fixo o propio o sistema de tranvía eléctrico, que ata os anos 1940 estendeuse en múltiples liñas ao redor da cidade e as súas proximidades. Xunto co tren, estes medios de transporte foron os alicerces do desenvolvemento desta cidade que en 1912 tiña unha poboación que apenas superaba os 120 mil habitantes.[40]

Nos anos 1920 inaugurouse en Bogotá o primeiro aeroporto de Latinoamérica e iniciouse a subministración de enerxía eléctrica ininterrompida á cidade, coa construción dunha central eléctrica na fervenza do Tequendama que aínda se atopa en funcionamento. A partir da década seguinte leváronse a cabo os primeiros proxectos urbanísticos con motivo do cuarto centenario da fundación da cidade: complexo urbanístico no barrio de Teusaquillo, a Cidade Universitaria, o Parque Nacional e o estadio Nemesio Camacho El Campín. Con todo, este florecemento viuse detido trala morte de Jorge Eliécer Gaitán o 9 de abril de 1948, que foi seguida pola destrución e o saqueo de parte da cidade, no suceso coñecido como o Bogotazo. Unha das consecuencias foi que as familias podentes, que ata ese momento habitaran maioritariamente o centro da cidade, fóronse desprazando paulatinamente a outros sectores da cidade como Chapinero e El Chicó, e ata a poboacións próximas como Usaquén e Suba.[39]

Durante a IX Conferencia Panamericana realizada na cidade en 1948, asinouse o Pacto de Bogotá que xerou a creación da Organización dos Estados Americanos (OEA).[41] A ditadura militar de mediados dos anos 1950, dirixida polo Xeneral Gustavo Rojas Pinilla, contribuíu ao desenvolvemento da cidade, grazas á construción da Autoestrada Norte, do novo Aeroporto Internacional El Dorado e a reconstrución da avenida que o unía ao centro da cidade (Rúa 26) e o Centro Internacional, preto de onde anos antes inaugurouse o Hotel Tequendama. En 1961, desenvolveuse a construción do barrio Cidade Kennedy como parte da "Alianza para o Progreso", liderada polo goberno estadounidense.

Varios feitos desenvolvéronse na cidade no marco do Conflito armado en Colombia iniciado nos anos 1960. Entre os máis trascendentales están: a toma da embaixada da República Dominicana, o asalto ao Cantón Norte, a toma do Palacio de Xustiza, o ataque terrorista contra o Club O Nogal, así como o atentado ao edificio do DÁS perpetrado polo narcotráfico.

A partir do primeiro mandato de Antanas Mockus como Alcalde Maior en 1994, a cidade experimentou importantes cambios.[42] Desenvolveuse o sistema de transporte TransMilenio e levouse a cabo a recuperación do espazo peonil, ao que se suma a construción dunha rede de bibliotecas públicas e unha rede de ciclorrutas. Ademais diso, a posta en marcha de medidas como o Pico e placa, a Hora zanahoria e programas sociais, que inclúen a creación de comedores comunitarios e a ampliación da cobertura educativa para a poboación de baixos recursos.

Actualidade editar

Na actualidade é unha grande urbe con aproximadamente sete millóns de habitantes dividida en 20 localidades. Na cidade está a sede principal do goberno chamada Casa de Nariño e outras de interese como o museo do Ouro ou o Museo Nacional, consta de múltiples bibliotecas e parques. O Alcalde Maior é elixido polo pobo cada 3 anos xunto có Consello Distrital de Bogotá.

Organización político-administrativa editar

Creación do Distrito editar

 
Distrito Federal de Bogotá en 1861, sobreposto o hoxe Distrito Capital de Bogotá.
 
Monumento a Colón na avenida do mesmo nome, hoxe rua 13, nuha imaxe dos anos 1920.

O primeiro distrito ao redor da capital do país foi o Distrito Federal de Bogotá, creado o 23 de xuño de 1861[43] a fin de que a cidade fose residencia do goberno federal dos entón Estados Unidos de Colombia. Naquel entón os límites do distrito eran os ríos Arzobispo (polo norte), Fucha (polo sur), Bogotá (polo oeste) e os Cerros Orientais (polo leste). Con todo foi suprimido en 1864 e o seu territorio devolto ao entón Estado Soberano de Cundinamarca.[44]

En 1905 reorganizouse completamente a división territorial de Colombia e por medio da lei número 17 do 11 de abril creouse novamente o distrito co nome de Distrito Capital de Bogotá. Tal división foi derrogada en 1910 e o distrito deixou de existir ese mesmo ano, converténdose de novo Bogotá en municipio de Cundinamarca.

Non foi se non ata 1954 cando o Decreto Lexislativo 3640 do 17 de decembro do mesmo ano, creou o Distrito Especial de Bogotá aprobado polo presidente Gustavo Rojas Pinilla o cal entrou a rexer o 1º de xaneiro de 1955.[45] Por medio da Ordenanza Número 7 do Concello Administrativo de Cundinamarca anexaronselle os municipios cundinamarqueses limítrofes de Bosa, Engativá, Fontibón, Suba, Usme e Usaquén, así como parte da Colonia Agrícola de Sumapaz. Ditas localidades conservaron parte da súa otrora autonomía, ata que os anos seguintes naceron as alcaldías locais, entre elas o casarío de Chapinero o cal constituíuse como a primeira alcaldía menor da cidade, sendo seguida en 1964 por Puente Aranda e 1967 por Cidade Kennedy. Cinco anos máis tarde dividiuse o distrito en 16 alcaldías menores, incluíndo os municipios anexos. Novas alcaldías foron os tres tradicionais sectores do centro: Santa Fe, Teusaquillo e Los Mártires; os Barrios Unidos do Norte, Antonio Nariño, San Cristóbal e Tunjuelito, segregada de Usme. En 1977 creouse a alcaldía menor de La Candelaria, e en 1983, debido ao caos xerado polas invasións ao sur, o goberno dispuxo o plan Ciudad Bolívar e esta pasou a ser outra localidade máis da cidade. Coa Constitución de 1991, o Distrito Especial converteuse en Distrito Capital, as zonas eleváronse a localidades, dividíndose o Distrito en 20 localidades, incluíndose agora a de Rafael Uribe Uribe segregada de Antonio Nariño.

Dentro do dereito constitucional comparado, a erección da capital dun estado a nivel de Distrito implica a súa separación, política, fiscal e administrativa absoluta do ente territorial onde se atopa situado xeograficamente, é por esta razón que coa creación do Distrito Especial de Bogotá en 1954 (é dicir cando se anexan os 7 pobos veciños), xestouse unha incongruencia que ata o día de hoxe se mantén: O agora Distrito Capital aínda que é unha entidade diferente do departamento de Cundinamarca, contradictoriamente é a súa capital. Posiblemente sexa un caso único no mundo, o que levou a suscitarse a posibilidade de establecer outra capital para o departamento.[46]

Administración editar

 
Área urbana de Bogotá.

Bogotá está contemplada dentro da Constitución Política Colombiana como o único Distrito Capital que xunto cos 32 departamentos, conforman un total de 33 unidades administrativas diferentes e independentes entre si. Bogotá está conformada por unha área urbana e unha área rural.[47]

O Concello Distrital é o encargado de exercer control político ao executivo, os seus actos administrativos denomínanse "acordos". Atópase composto por 45 concelleiros representativos das vinte localidades, os cales son elixidos democráticamente cada catro anos; da mesma forma, ten secretarías distritales (saúde, mobilidade, educación, entre outras) e un departamento que manexa o tema ambiental (Departamento Técnico Administrativo do Medio Ambiente - DAMA).

O poder xudicial na cidade atópase conformado por diferentes xuíces e maxistrados. Por ser a capital do país pódense atopar todas as xerarquías xurisdicionais, como son a nivel nacional: A Corte Suprema de Xustiza, O Consello de Estado, A Corte Constitucional e o Consello Superior da Xudicatura; a nivel distrital o Tribunal Superior de Bogotá coas súas distintas Salas de Decisión, o cal está composto por 9 membros e dividido en catro salas, as cales sesionan cada unha con tres Maxistrados do seguinte xeito: Sala de decisión Civil, Agraria e de Familia, Sala de decisión Laboral, Sala de decisión Penal e Sala de decisión Administrativa. Finalmente no nivel básico atópanse os Xulgados de Circuíto e os Municipais nas súas distintas especialidades (Civil, Penal, Laboral etc).

Alcalde editar

Artigo principal: Alcalde de Bogotá.
 
Centro de Bogotá.

O Alcalde Maior de Bogotá é o xefe de goberno e da administración distrital, representando legal, xudicial e extraxudicialmente ao Distrito Capital. Debido ao número de electores que posúe a súa circunscrición é considerado o segundo cargo de elección popular máis importante do país,[48][49] despois do Presidente da República. O cargo é elixido democraticamente por un período de catro anos. Ademais cada unha das localidades ten un Alcalde Local, nomeado polo Alcalde Maior do Distrito e baixo a supervisión deste, os que se encargan de coordinar a acción administrativa do goberno distritalna localidade.

O cargo de Alcalde Maior é exercido actualmente por Gustavo Petro membro do Movimiento Progresistas, elixido por votación popular o 30 de outubro de 2011. O seu mandato comezou o 1 de xaneiro de 2012 e rematará o 31 de decembro de 2015.[50]

 
Centro histórico.

Concejo Distrital editar

Artigo principal: Concejo de Bogotá.

O concejo Distrital é a máxima autoridade en materia político administrativa, ten ao seu cargo exercer o control político á administración distrital e expedir normas para promover o desenvolvemento integral da cidade e os seus habitantes, en cumprimento dos fins esenciais do Estado social de dereito.[51] Na actualidade está conformado por 45 concelleiros que son elixidos democráticamente para un período de catro anos.

División administrativa editar

 
Mapa das localidades de Bogotá.

O Distrito Capital de Bogotá se subdivide en 20 localidades e nestas agrúpanse máis de 1200 barrios que hai no casco urbano de Bogotá. Agás a localidade de Sumapaz que é área rural, as demais localidades considéranse parte do territorio urbano.

Cada localidade conta cunha Xunta Administradora Local (JAL polas súas siglas en castelán), integrada por non menos de sete nin máis de once membros, elixidos por votación popular para un período de catro anos que deberán coincidir co período do Concejo de Bogota.

Unha JAL cumpre funcións concernentes cos plans e programas distritais de desenvolvemento económico e social de obras públicas, vixilancia e control á prestación dos servizos públicos na súa localidade e os investimentos que se realicen cos recursos do Distrito Capital, ademais do concernente á distribución das partidas globais que lles asigne o orzamento distrital e, en xeral, velar polo cumprimento das súas decisións, recomendar a adopción de determinadas medidas polas autoridades do Distrito Capital, e promover a participación cidadá.

As localidades son:

  1. Usaquén
  2. Chapinero
  3. Santa Fe
  4. San Cristóbal
  5. Usme
  1. Tunjuelito
  2. Bosa
  3. Kennedy
  4. Fontibón
  5. Engativá
  1. Suba
  2. Barrios Unidos
  3. Teusaquillo
  4. Los Mártires
  5. Antonio Nariño
  1. Puente Aranda
  2. La Candelaria (Centro Histórico)
  3. Rafael Uribe Uribe
  4. Ciudad Bolívar
  5. Sumapaz

As localidades subdivídense á súa vez en Unidades de Planeamiento Zonal (UPZ), e estas agrupan varios barrios e na parte rural, vereas.

Trazado urbano e nomenclatura editar

A disposición das vías en Bogotá utiliza o sistema de coordenadas cartesianas, onde o norte está á dereita. O trazado urbano fundamentase nun punto focal nunha praza central, típico dos asentamentos españois; pero o deseño vólvese gradualmente máis moderno nos barrios periféricos. Actualmente, os tipos de vías na cidade son clasificadas como:

  • Rúa: Están perpendiculares aos cerros Orientais, co seu número incrementándose gradualmente cara ao norte desde a rúa 1 ou cara ao sur desde a mesma cale pero co sufijo "sur".
  • Carreira: Son paralelas ás montañas orientais, coa numeración aumentando a medida que se desprazan cara ao oeste da carreira 1, ou co sufixo "leste" para as que están máis ao leste da carreira 1.
  • Outra clase de camiños, máis comúns nas partes modernas da cidade, son as "Diagonales" ou "Transversales", que están trazadas oblicuamente respecto das rúas e das carreiras.

Estratificación editar

Cada zona da cidade está clasificada dependendo do nivel de ingresos dos seus residentes, a contorna urbana da zona e o contexto urbanístico. Isto co fin de identificar zonas de acción e distribuír o custo dos servizos públicos; onde os estratos máis altos subvencionan aos máis baixos e estes á vez poden acceder a beneficios educativos ou de saúde dada a estratificación. É así como a cidade se subdivide en 6 estratos socio-económicos, sendo o 1 o máis baixo e o 6 o máis alto. Isto permitiulle á cidade identificar rapidamente sectores vulnerables e é así como, entre outras cousas, logrou garantirlle gratuitamente aos estratos 1 e 2 o consumo mínimo vital de auga (primeira e única cidade de Colombia).[52][53]

Xeografía editar

Artigo principal: Xeografía de Bogotá.
 
Lagoa Chisacá no Páramo de Sumapaz.
 
Cerros Orientais.

A cidade capital está situada na Sabana de Bogotá, sobre o altiplano cundiboyacense, unha chaira de altitude media situada a 2630[54] msnm aínda que as zonas montañosas do distrito alcanzan os 3250 msnm, o que fai dela a metrópole máis alta do mundo e a terceira capital logo de Quito e A Paz. Ten unha área total de 1776 km² e unha área urbana de 307 km².[54] O territorio onde se asenta a cidade foi antigamente un lago. Disto dan evidencia as zonas húmidas que cobren algúns sectores non urbanizados da sabana e na localidade de Suba. Á chegada dos primeiros conquistadores este territorio estaba cuberto de pantanos.

Bogotá limita ao sur cos departamentos de Meta (a través de Guamal, Cubarral e La Uribe) e do Huila (a través de Colombia), ao norte co municipio de Chía, ao oeste co río Bogotá e os municipios de, Cota, Funza, Mosquera, Soacha (zona urbana), Pasca, San Bernardo, Arbeláez, Cabrera e Venecia (zona rural) do departamento de Cundinamarca. Polo leste chega ata os Cerros Orientais e os municipios de La Calera, Chipaque, Choachí, Gutiérrez, Ubaque, Une.[54] Está delimitada por un sistema montañoso no que se destacan os cerros de Monserrate (3152 msnm de altura) e Guadalupe (3250 msnm de altura) ao leste da cidade. Atópase comunicada co cerro de Monserrate a través dos servizos de transporte de teleférico e funicular.

O seu río máis extenso é o río Bogotá, que desde hai varias décadas presenta altos niveis de contaminación, e polo tanto o goberno da cidade liderou varios proxectos de descontaminación.[55][56] Outros ríos importantes na cidade son o río Tunjuelo, que discorre polo sur da cidade, o San Francisco, o Fucha, o Juan Amarillo ou Salitre, os cales desembocan á súa vez no río Bogotá.

A zona onde está situada a cidade, a cal corresponde á placa tectónica suramericana, presenta unha importante actividade sísmica, cos terremotos que sufriu durante a súa historia, rexistrados en 1785, 1827, 1917 e 1948. Estes dous últimos, sumados a varios incendios, destruíron gran parte da zona colonial da antiga Santafé.

Ademais aínda que aínda continúan sendo municipios pertencentes ao departamento de Cundinamarca, as poboacións de Soacha, Zipaquirá, Facatativá, Chía, Mosquera, Madrid, Funza, Cajicá, Sibaté, Tocancipá, La Calera, Sopó, Tabio, Tenjo, Gachancipá e Bojacá foron consideradas como parte da Área metropolitana de Bogotá no último censo nacional realizado polo DANE en 2005.[14]

Están integrados ademais, conurbados ao seu territorio (é dicir sen peaxes), Soacha e Sibaté ata a chegada da fervenza do Tequendama e o zoolóxico de Santa Cruz na peaxe Chusacá caso da parte sur. Na parte norte ata a Ponte do Común no límite con Chía. No oeste ata o peaxe Siberia absorbendo o Parque Metropolitano La Florida e parte de Cota. No leste está La Calera.

Transporte editar

 
Avenida NQS.
 
Atasco de tráfico en hora punta a altura da Rùa 100 coa Autoestrada Norte.

En Bogotá lévanse a cabo máis de 13 millóns de viaxes ao día. A maioría destas viaxes lévanse a cabo en transporte público colectivo (tradicional). O outro sistema de transporte público é o Sistema metropolitano de transporte masivo TransMilenio. No transporte privado, o automóbil e a motocicleta xogan un papel moi importante. O sistema de ciclorutas (344 quilómetros de vías dedicadas para o uso exclusivo de bicicletas) é un dos máis extensos de América.[57] Pola súa banda, os taxis realizan preto de 1,1 millóns de viaxes ao día.

As principais vías terrestres de acceso á cidade son a Autoestrada Norte e a Norte-Quito-Sur, que xunto á Troncal Rúa 13, fan parte da Estrada Panamericana no tramo Simón Bolívar que a une con Caracas, Maracaibo, Quito e Guayaquil. No oeste, atópase a Rúa 80, que despois da Ponte sobre o Río Bogotá, convértese na Autoestrada Medellín-Bogotá. Tamén no norte, a Carreira Sétima que logo da Rúa 170 denomínase Estrada Central do Norte e serve como vía alterna para a Autoestrada Norte. No sueste, a Avenida Boyacá que empalma coa Avenida Caracas e a Autoestrada Al Llano, conéctanse comunicando a cidade coas Chairas Orientais. Por outra banda, a avenida Circunvalar nos cerros Orientais, únese polo sur coa vía a Choachi e polo norte coa que conduce a La Calera.

Espérase que en próximos anos se inicie a construción da Avenida Longitudinal de Occidente, vía periférica do oeste que busca descongestionar o tráfico do interior da cidade.[58]

TransMilenio editar

 
Sistema TransMilenio.

En 1998 iniciouse a construción do denominado Sistema de Transporte Masivo do Terceiro Milenio "TransMilenio" e no 2000 entrou en funcionamento. Composto de vehículos articulados, que ademais dispón de servizos ”alimentadores” aos barrios periféricos e os municipios metropolitanos. O sistema ten 135 estacións ao longo de 11 zonas, e calcúlase que 1.700.000 persoas úsano a diario, converténdose nun dos sistemas de autobús de tránsito rápido máis grande do mundo.[59] Esta rede ten servizo de aparcadoiro de bicicletas, que non ten custo adicional.

Transporte aéreo editar

Artigo principal: Aeroporto El Dorado.
 
Aeropuerto Internacional El Dorado.

O Aeroporto Internacional El Dorado de Bogotá, é o máis importante do país, é o 1.ª de carga en América Latina e 2º en pasaxeiros. Cun peirao nacional e outro internacional, ademais dun terminal de carga composto por dous peiraos. Este aeroporto manexa varios destinos nacionais e internacionais. En 1981 foi inaugurado unha terminal anexo denominado Ponte Aérea, administrado pola aerolínea Avianca, e en 1998 inaugurouse unha segunda pista. Anexo a El Dorado atópase a Base Militar CATAM, reservado para voos militares e gobernamentais. Este complexo (Aeroporto Internacional, Ponte Aérea e CATAM) conforma o aeroporto con maior volume de carga e o segundo en canto a pasaxeiros en Latinoamérica só por detrás do Aeroporto Internacional da Cidade de México.[60]

En 2006 entregouse a licitación para a concesión por vinte anos do complexo aéreo El Dorado, que busca aumentar a súa capacidade a 16 millóns de pasaxeiros, o dobre da actual. O proxecto contempla a demolición do edificio actual e a construción dun novo. Estímase que cando o terminal este construído o fluxo de pasaxeiros aumentara de 8 a 16 millóns.[61]

Adicionalmente, na zona rural de Suba, atópase o Aeroporto Guaymaral, que permite o aterraxe de pequenas aeronaves e manexa a operación aérea da policía metropolitana

Saúde editar

 
Clínica Infantil Colsubsidio na rúa Sesenta e sete.

Bogotá conta cunha rede de institucións prestadoras de servizos en saúde adscritas á Secretaría de Saúde Distrital; ditas institucións agrúpanse en tres niveis de acordo á atención que prestan: o primeiro nivel ten 10 hospitais que ofrecen atención básica, medicina xeral, exames de laboratorio, urxencias, hospitalización e odontoloxía; o segundo nivel ten 7 hospitais, os cales separadamente dos servizos do primeiro ofrecen ademais atención en especialidades básicas, optometría e psicoloxía; o terceiro nivel congrega a 5 hospitais, os cales prestan adicionalmente servizos de subespecialidades tales como cardioloxía, neuroloxía, xenética, dermatoloxía etc.[62]

Adicionalmente, o Distrito Capital ten 142 puntos de atención médica distribuídos en todas as localidades, nas cales pódese acceder a servizos de diversa complexidade. A atención en cada institución está rexida polas normas da lei 100 de 1993 e os seus decretos regulamentarios, os cales establecen o réxime subsidiado para os usuarios. Na actualidade existen 22 entidades prestadoras de saúde (EPS), as cales teñen unha cobertura de 4.963.607 usuarios de acordo coas estatísticas presentadas polo Ministerio de Protección Social correspondentes ao 30 de novembro de 2005. A capital recentemente veu constituíndose en destino para nacionais e estranxeiros, que buscan tratamentos médicos, debido á presenza de institucións médicas recoñecidas a nivel internacional, como a Clínica Barraquer (especializada en Optometría e Oftalmoloxía) e a Fundación Abood-Shaio, así como tamén centros de tratamento de cancro, tratamento de enfermidades neurolóxicas e de cirurxía plástica e reconstructiva, ademais da existencia de varios bancos de sangue, tecidos e células nai

Educación editar

 
O tradicional Colexio Maior de San Bertomeu.

A cidade conta cun sistema educativo que cobre os niveis de primaria, secundaria e universitario. Debido á constante migración de persoas cara á capital do país, a dispoñibilidade de cotas para acceder á educación que ofrece o Estado é a miúdo insuficiente. A cidade conta ademais cun variado sistema de colexios e escolas de carácter privado entre os que se inclúen bilingües, militares, técnicos, campestres, de comunidades relixiosas, así como en diferentes calendarios escolares e horarios de estudo.[63]

 
Panorámica da Cidade Universitaria, Universidade Nacional de Colombia.

De acordo co Sistema Nacional de Información de Educación Superior do Ministerio de Educación, a cidade conta cun total de 104 institucións de educación superior, tanto de carácter público como de carácter privado.[64] En Bogotá atópase a maior oferta universitaria do país;[65] ten 450.000 estudantes de educación superior e 70.000 graduados de educación superior.[66]

Na cidade atópase a sexta universidade inaugurada no continente americano: a Universidade Santo Tomás, fundada o 13 de xuño do ano 1580 pola Orde Papal en Roma e denominada como o "Primeiro Claustro Universitario de Colombia".

Adicionalmente, Bogotá ten 7 das mellores universidades do país segundo o Ministerio de Educación Nacional,[64] todas con acreditación de alta calidade do Consello Nacional de Acreditación (CNA), estas son: A Universidade Nacional de Colombia, a Universidade dos Andes, a Universidade da Sáelle, a Pontificia Universidade Javeriana, a Universidade do Rosario, a Universidade Externado de Colombia e a Universidade Santo Tomás.

Tamén se destacan outras universidades como a Universidade EAN, a Universidade Libre, a Universidade La Gran Colombia, a Universidade Militar Nova Granada, a Universidade Católica de Colombia, a Escola Colombiana de Enxeñería, a Universidade de Ciencias Aplicadas e Ambientais, a Universidade de San Buenaventura, a Universidade Autónoma de Colombia, a Universidade Antonio Nariño, a Universidade Central, a Universidade Sergio Arboleda, a Universidade de Bogotá Jorge Tadeo Lozano, a Universidade Piloto de Colombia, a Universidade ECCI (Escola Colombiana de Carreiras Industriais), a Corporación Universitaria Minuto de Deus (UNIMINUTO), Universidade Cooperativa de Colombia e a Universidade Pedagóxica Nacional.

A cidade conta coa Universidade Distrital Francisco José de Caldas, que é a institución oficial de educación superior do Distrito Capital. Tamén conta coa Cidade Universitaria da Universidade Nacional de Colombia que constitúe o campus universitario máis grande do país e atópase situada no tradicional sector de Teusaquillo. Na localidade da Candelaria concéntranse diversas universidades privadas.

Na cidade atópanse as institucións de formación militar para futuros oficiais do Exército Nacional de Colombia (Escola Militar de Cadetes Xeral José María Córdova) e da Policía Nacional de Colombia (Escola de Cadetes de Policía Xeral Santander),[67] así como a institución que brinda formación aos oficiais superiores de todas as Forzas Militares de Colombia (Escola Superior de Guerra).

Cultura editar

Bogotá foi chamada "A Atenas suramericana", alcume que se fortaleceu a finais do século XIX e principios do século XX, por iniciativa do escritor español Marcelino Menéndez Pelayo, debido á grande admiración que tiña polos filósofos colombianos, entre eles Rufino José Cuervo e Miguel Antonio Caro.[68][69] A cidade dispón dunha ampla oferta cultural que se incrementou considerablemente nas últimas décadas, ademais de ser a sede de importantes festivais de ampla traxectoria e recoñecemento nacional e internacional.

Nela residen persoas provenientes de todo o país, quen contribuíron ás antigas tradicións culturais típicas da cidade. É de destacar que a Unesco outorgou á cidade o título de capital mundial do libro no ano 2007. Ademais foi declarada a capital iberoamericana da cultura ese mesmo ano.[70] En maio de 2012 a Unesco designouna como "Cidade Creativa da Música", como parte da Rede de Cidades Creativas da organización.[71]

 
Palacio Echeverry, sede do Ministerio de Cultura.

O Centro de Feiras e Exposicións de Corferias é sede de eventos de tipo cultural. Aquí levase a cabo a Feira Internacional do Libro de Bogotá, Expoartesanías, e ArtBo (Feira Internacional de Arte de Bogotá). Ademais, en 2008 Corferias foi centro importante no Festival Iberoamericano de Teatro e sede do Campus Party. O recinto tamén acolle eventos doutro carácter como a Feira Internacional de Bogotá (industria e comercio) que se realiza durante os anos pares, e no 2009 tamén foi sede dos Premios MTV para Latinoamérica.

Os Festivales al Parque son un conxunto de nove eventos realizados ao longo de cada ano.[72] Entre estes os máis renombrados son: o Festival de Rock al Parque (recibe máis de 500.000 asistentes nos tres días de celebración, un dos maiores eventos gratuítos de rock no mundo.), o Festival de Jazz al Parque e o Festival de Salsa al Parque, ambos realizados no Parque Metropolitano Simón Bolívar. Este parque acolle ademais a inauguración e as actividades máis importantes do Festival de Verán que se celebra en varios puntos da capital durante o mes de agosto.[73]

Outros eventos destacados son o Festival de la chicha, la vida y la dicha (declarado evento de interese cultural de Bogotá),[74] o Entroido de Bogotá, que se celebra coincidindo cos aniversarios da cidade, e o Festival de Cinema Europeo, mostra cinematográfica anual. Con todo un dos eventos culturais máis importantes da capital é o Festival Iberoamericano de Teatro que se realiza cada dous anos e é catalogado como un dos máis prestixiosos de América Latina.[75]

Arquitectura e Infraestrutura editar

 
Arquitectura vitoriana en Bogotá.
 
Centro internacional de Bogotá visto desde o Edificio Avianca.
 
Bogotá caracterízase polos seus contrastes arquitectónicos entre os estilos colonial, moderno e republicano.
 
Seminario Maior de Bogotá.
 
Torres do Parque, ícona da arquitectura bogotana.

Na cidade atópase unha infraestrutura moi variada que vai desde os chamados asentamentos informais, pasando pola arquitectura colonial e chegando ata as construcións contemporáneas. A morfoloxía urbana e a tipoloxía das construcións coloniais de Bogotá mantivéronse ata, mesmo, finais do século XIX, moito tempo despois da Independencia de Colombia (1810).

O trazado urbano correspondía co Plan hipodámico implantado polas Leis de Indias desde mediados do século XVI. Esta persistencia da configuración colonial é visible, actualmente, en parte de La Candelaria, o Centro Histórico de Bogotá.

Tamén ata finais do século XIX, mantivéronse as casas coloniais de máximo dous pisos, con patio central, teito a dúas augas, tella de barro e balcóns voados. Nalgúns casos, estes balcóns foron pechados con cristais durante o período Republicano, característica que distingue de forma particular a arquitectura do sector (por exemplo, a Casa de Rafael Pombo etc.).

A arquitectura republicana foi o estilo que prevaleceu entre 1830 e 1930.[76] Aínda que houbo intentos por consolidar unha linguaxe moderna, só ata a construción da Cidade Universitaria ou Cidade Branca para a Universidade Nacional de Colombia (1936 - 1939), logrouse este propósito. O trazado desta obra foi desenvolvido polo arquitecto alemán Leopoldo Rother, aínda que no deseño dos edificios do campus, participaron outros arquitectos de tendencia racionalista.

Ademais desta vertente, tamén se desenvolveron obras de estilo art déco, expresionista e de arquitectura orgánica. Está última tendencia foi acollida por arquitectos bogotanos da segunda metade do século XX como Rogelio Salmona.[77]

En 2006 Bogotá recibio The Golden Lion Award na Décima Exhibición Internacional de Arquitectura de La Biennale de Venezia, en recoñecemento a "os seus esforzos cara á inclusión social, a educación, a vivenda e o espazo público especialmente a través de innovacións en transporte".[78]

Edificios editar

Bogotá é fogar dos edificios máis altos do país. O BD Bacatá é un conxunto de dúas torres de 67 e 56 pisos, de 216 m e 167 m de altura, sitúase na carreira Quinta con cale Dezanove. Desde abril de 2015, a máis alta das torres é o edificio máis alto de Colombia. Actualmente na cidade constrúense o complexo de Torres Atrio, dous rañaceos de 268 e 200 metros respectivamente, que esperan ver a luz a finais de 2020. A Torre Colpatria foi o edificio máis alto de Colombia desde o ano da súa finalización en 1979. Conta cun distintivo sistema de iluminación nocturna desde 1998 e converteuse nunha icona para a cidade. En 2001, foi nomeada como Ben de Interese Cultural pola Alcaldía distrital. O Centro de Comercio Internacional é un rañaceos situado no Centro Internacional de Bogotá. Cos seus cincuenta pisos foi durante dous anos o máis alto de Colombia e Latinoamérica. Na cidade tamén se ten planeada a construción dun rañaceos denominado Entre Rúas o cal con 457 metros podería converterse no máis alto de Latinoamérica e de Colombia

Actividade literaria, bibliotecas e arquivos editar

 
Biblioteca Virgilio Barco.

A Unesco proclamou a Bogotá como Capital mundial do libro 2007,[79] en recoñecemento á actividade literaria da cidade. Resaltábanse programas como Libro ao Vento, a rede de bibliotecas e a presenza de organizacións que, de maneira articulada, traballan pola promoción do libro e a lectura na cidade. Tamén varias iniciativas específicas para o programa Capital Mundial do Libro e o compromiso dos grupos, tanto públicos como privados, involucrados no sector do libro.

A Biblioteca Nacional de Colombia, dependente do Ministerio de Cultura, e a Biblioteca Luis Ángel Arango, dependente do Banco da República, son as dúas maiores bibliotecas públicas da cidade. A primeira conta con máis de dous millóns de exemplares, cun importante fondo de libros antigos. A segunda conta con case dous millóns de exemplares.[80] Con 45 mil metros cadrados e 10 mil visitantes diarios, constitúe un dos centros culturais máis dinámicos do continente. Do Banco da República depende tamén a Biblioteca Alfonso Palacio Rudas, ao norte da cidade, con preto de 50 mil exemplares. Outras grandes bibliotecas públicas son: a Biblioteca del Congreso de Colombia (con 100 mil exemplares), a do Instituto Caro y Cuervo (con case 200 mil exemplares, a máis importante biblioteca latinoamericana en Filoloxía e Lingüística), a Biblioteca de la Academia de Historia, a Biblioteca de la Academia de la Lengua, a Biblioteca del Instituto Colombiano de Antropología e Historia ICANH e numerosas bibliotecas universitarias.

A cidade conta tamén coa Biblored, institución que administra 16 bibliotecas pequenas e 4 grandes bibliotecas públicas (Biblioteca Virgilio Barco, Biblioteca El Tintal, Biblioteca El Tunal e Biblioteca Julio Mario Santo Domingo). Tamén conta coas seis sedes da Rede de Bibliotecas da Caixa de Compensación Familiar Colsubsidio e, coas bibliotecas e centros de documentación adscritos a institucións como o Museo Nacional de Colombia (especializado en libros antigos, catálogos e arte), o Museo da Arte Moderna de Bogotá, a Alianza Francesa, o Centro Colombo Americano etc. Outro conxunto de bibliotecas de Bogotá constitúeno as novas iniciativas colaborativas entre o Estado, a cidade e organismos internacionais. Este é o caso do Centro Cultural Gabriel García Márquez, deseñado por encargo do Fondo de Cultura Económica de México, e o Centro Cultural Español, que empezará a construírse con fondos públicos bogotanos e do Goberno Español na Carreira Terceira con Avenida 19, no Centro de Bogotá.

Ademais das bibliotecas, Bogotá conta cun conxunto de arquivos históricos entre os que se destaca o Arquivo Xeral da Nación que alberga preto de 60 millóns de documentos, sendo un dos depositarios de fontes históricas primarias máis grande de América Latina. Preto da súa sede está o Arquivo de Bogotá, inaugurado en 2003. Adicionalmente, existen arquivos de consulta restrinxida debido á súa importancia específica: o Arquivo Musical da Catedral Primada de Bogotá (con miles de libros de coro e cancioneiros do período colonial), o Arquivo Arquidiocesano, o Arquivo do Seminario Conciliar de Bogotá, o Arquivo Histórico da Universidade Nacional de Colombia e o Arquivo da Casa da Moeda de Bogotá, dependente do Banco da República.

Museos e galerías editar

Artigo principal: Museos e galerías de Bogotá.

A cidade ofrece 90 museos[81][82] e preto de 70 galerías de arte, entre os que sobresaen o Museo Nacional de Colombia, cuxo acervo se divide en catro colecciones: arte, historia, arqueoloxía e etnografía; e o Museo do Ouro, con 35.000 pezas de ouro e tumbaga, ademais de 30 mil obxectos cerámicos, líticos e téxtiles, representa a maior colección de ourivaría prehispánica do mundo.

Tamén destacan o museo Botero, onde poden atoparse, ademais de 123 obras de Fernando Botero, 87 obras de artistas internacionais; o Museo de Arte Moderna de Bogotá que ten unha colección de artes gráficas, deseño industrial e fotografía; o Museo de Arte Colonial que reúne a máis importante colección de arte colonial de Colombia; e a Fundación Gilberto Alzate Avendaño, que ademais de realizar actividades relacionadas coas artes escénicas, presenta de forma temporal nas súas salas exposicións de arte.

Entre os museos de carácter científico están o Museo Arqueolóxico - Casa do Marqués de San Jorge que conta con preto de 30.000 pezas de arte precolombiana; o Instituto de Ciencias Naturais (UN) (que rexe o Museo de Historia Natural da Universidade Nacional de Colombia, un dos catro maiores museos de ciencias naturais de América Latina); e o Museo Xeolóxico de Ingeominas ten unha colección especializada en Xeoloxía e Paleontoloxía.

Bogotá conta tamén con museos históricos como a Casa Museo Jorge Eliécer Gaitán, o Museo da Independencia, a Quinta de Bolívar e a Casa Museo Francisco José de Caldas, así como coas sedes de Maloka e o Museo dos Nenos de Bogotá que atraen un considerable número de visitantes, especialmente entre a poboación infantil. A estes centros sumaranse varios novos museos como o Museo Art Decó e o Museo de Bogotá.

Parques editar

Artigo principal: Parques de Bogotá.

Bogotá ten un amplo sistema de parques que se integran entre si por un conxunto de corredores peonís e ciclorutas. Estes conxúganse coas plazoletas, prazas, zonas húmidas e alamedas. O goberno da cidade ten contabilizados máis de mil parques urbanos.[83] Bogotá ten un conxunto de zonas verdes, parques urbanos, áreas protexidas e áreas de manexo especial.[84]

O Parque Metropolitano Simón Bolívar é o máis importante da cidade[85] xa que é o de maior extensión con preto de 400 hectáreas[86] constituíndose no "pulmón da cidade".Inclúense lugares de tipo deportivo como o Palacio dos Deportes, recreativos como o Museo dos Nenos, pedagóxico como a Biblioteca Virgilio Barco, ambiental como o constitúe o Xardín Botánico José Celestino Mutis e turísticos como o é a Praza dos Artesáns coas súas feiras artesanais.

Título Nobiliario Popular editar

Bogotá, a que se lle denomina "a Atenas suramericana", por ser unha cidade moderna, constitúe a capital cultural, económica e política de Colombia.

Galería de fotos de Bogota editar

Notas editar

  1. López Martínez, María Cruz (2005). Gran dicionario século 21 da lingua galega. Editorial Galaxia. p. 1442. ISBN 9788482893419. 
  2. "Bogotá D.C.". Estatuto Orgánico de Bogotá D. C. (en castelán). 2009. Arquivado dende o orixinal o 12/06/2018. Consultado o 19/08/2013. 
  3. 3,0 3,1 "Organización del Distrito Capital". Alcaldía Mayor de Bogotá D. C. (en castelán). 2009. Arquivado dende o orixinal o 07/11/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  4. 4,0 4,1 4,2 Arciniegas, Germán (febreiro 1992). Biblioteca Virtual del Banco de la República, ed. Los nombres de Santafé y Bogotá. Revista Credencial Historia (en castelán) 26. Bogotá. Arquivado dende o orixinal o 11/11/2017. Consultado o 19/04/2015. Los nombres de Santafé y Bogotá: Bogotá quiere decir República, Santafé, colonia. 
  5. "Información General de Bogotá". Alcaldía Mayor de Bogotá D. C. (en castelán). 2010. Arquivado dende o orixinal o 04/03/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  6. DECRETO 1421 DE 1993
  7. AFP (30 de maio de 2011). El Tiempo, ed. "Bogotá es el primer destino turístico de Colombia" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 01 de novembro de 2012. Consultado o 19/08/2013. 
  8. Radio Santa Fe, ed. (13 de agosto de 2011). "Bogotá se ratificó como primer destino turístico de Colombia" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 12 de xuño de 2018. Consultado o 19/08/2013. 
  9. Portafolio, ed. (22 de decembro de 2011). "Bogotá se convirtió en un referente de gestión turística" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 28/09/2013. Consultado o 19/08/2013. 
  10. El Colombiano, ed. (12 de maio de 2011). "Bogotá, primer destino turístico" (en castelán). Consultado o 19/08/2013. 
  11. bogota.gov.co (ed.). "El páramo más grande del mundo en la Localidad de Sumapaz". Arquivado dende o orixinal o 07/11/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  12. "Boletín Censo General 2005 - Perfil Bogotá" (PDF). DANE (en castelán). 13-09-2010. Consultado o 3-11-2011. 
  13. "Censo 2005-2006" (PDF). DANE. 2007. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de agosto de 2007. Consultado o 18 de novembro de 2007. 
  14. 14,0 14,1 "Contribución por regiones, áreas metropolitanas y ciudades" (PDF). DANE (en castelán). 2007. Consultado o 19/08/2013. 
  15. DANE (11 de outubro de 2012). "Cuentas Nacionales Departamentales" (PDF) (en castelán). Consultado o 19/08/2013. 
  16. 16,0 16,1 Centro de Pensamiento en Estrategias Competitivas CEPEC e Inteligencia de Negocios IdN (maio de 2012). "Ranking de ciudades latinoamericanas para la atracción de inversiones" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 19/10/2013. Consultado o 19/08/2013. 
  17. The Economist Intelligence Unit (xaneiro de 2012). "Hot spots. Benchmarking global city competitiveness." (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24/03/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  18. Harvard University (2011). Harvard Business Review, ed. The Talent Issue. 
  19. The International Association Meetings Market (xullo de 2012). "Statistics Report 2002-2011" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 24/11/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 Cámara de Comercio de Bogotá (20 de setembro de 2012). "Bogotá es una de las ciudades más importantes de América Latina para invertir y hacer negocios" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 19/10/2013. Consultado o 19/08/2013. 
  21. Alcaldía Mayor de Bogotá (20 de setembro de 2010). "Eldorado de Bogotá, el segundo en Latinoamérica de preferencia por los viajeros" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 07/11/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  22. Revista (ed.). "Athens of South America" (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04/03/2016. Consultado o 19/08/2013. 
  23. UCCI (2007). "Bogotá: Capital iberoamericana de la Cultura" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 01/05/2013. Consultado o 19/08/2013. 
  24. foreignpolicy.com (ed.). "The Global Cities Index 2010" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 02/02/2012. Consultado o 19/08/2013. 
  25. GaWC. lboro.ac.uk, ed. "The World According to GaWC 2008" (en inglés). Consultado o 19/08/2013. 
  26. Fundación Misión Colombia (1998). Salvat-Villegas Editores, ed. Historia de Bogotá, Tomo I: Conquista y Colonia (en castelán). Bogotá. p. 40. 
  27. Régimen Legal de Bogotá (18 de agosto do 2000). "Acto Legislativo 1 de 2000". Consultado o 19/04/2015. 
  28. 28,0 28,1 "Historia de Bogotá". Encarta. Arquivado dende o orixinal o 30 de xaneiro de 2009. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  29. "De las 12 chozas a una ciudad con metro". samuelalcalde.gov.co (en vcastelán). Consultado o 20 de abril de 2009. [Ligazón morta]
  30. "Atractivos Arquitectónicos -Históricos". bogotaturismo.gov.co. Arquivado dende o orixinal o 07 de xaneiro de 2009. Consultado o 20 de abril de 2009. Seleccionar el enlace "Plazoleta del Chorro de Quevedo" 
  31. Senado de la República de Colombia (1989). Municipios colombianos. Bogotá: Pama Editores Ltda, pp.172-175
  32. "Real Cédula por la cual se concede el título de ciudad al pueblo de Santafé". Alcaldía Mayor de Bogotá (en castelán). Consultado o 23 de xuño de 2009. 
  33. "Escudo de Bogotá". bogota.gov.co. Consultado o 30 de abril de 2020. 
  34. "El Caribe colombiano en la república andina". Universidad de Cartagena de Indias (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2009. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  35. "Historia de los Humedales de Bogotá". bogota.gov.co (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2012. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  36. "José Celestino Mutis". culturarecreacionydeporte.gov.co. Arquivado dende o orixinal o 16 de xullo de 2012. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  37. "Carta de Panamá" (PDF). Cervantesvirtual (en castelán). p. 3. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  38. De la Rosa, Moisés (1938). Calles de Santafé de Bogotá, homenaje en su IV centenario. Bogotá: Ediciones del Concejo, pp.21-23
  39. 39,0 39,1 "De paso por la capital". Revista Credencial (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 27 de febreiro de 2009. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  40. "Algunos datos históricos". Revista Credencial (en castelán). Consultado o 20 de abril de 2009. [Ligazón morta]
  41. "Tratado americano de soluciones pacificas". oas.org (en castelán). Consultado o 20 de abril de 2009. 
  42. "Planeamiento urbano en Bogotá 1994-2007. La construcción de un modelo". Universidad de Barcelona (en castelán). Consultado o 20 de abril de 2009. 
  43. Marco E. Cortés Díaz. Universidade Nacional de Colombia, ed. "La anexión de los 6 municipios vecinos a Bogotá en 1954" (en castelán). p. 56. Consultado o 9 de agosto de 2011. 
  44. Agustín Codazzi; Manuel María Paz; Felipe Pérez (1889). Imprenta A. Lahure, ed. Atlas geográfico e histórico de la República de Colombia (en castelán). OCLC 7859879. 
  45. "Concepto 074 de 2003". Secretaría General Alcaldía Mayor de Bogotá D. C. (en castelán). Consultado o 20 de abril de 2009. 
  46. El Espectador, ed. (26 de setembro de 2011). "Proponen que Soacha sea la capital de Cundinamarca" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 11 de novembro de 2019. Consultado o 1/02/2014. 
  47. Uniandes, ed. (19 de febreiro de 2010). "Consolidación del área urbana de distrito capital de bogota" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 01/06/2013. Consultado o 3/02/2014. 
  48. El País, ed. (22 de outubro de 2007). "Respuesta de Samuel Moreno no gustó" (en castelán). Consultado o 25/10/2014. [Ligazón morta]
  49. AFP/Radio Primerísima, ed. (28 de outubro de 2007). "Izquierda colombiana repite triunfo electoral en Bogotá" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 25/10/2014. Consultado o 25/10/2014. 
  50. El Espectador, ed. (30 de outubro de 2011). "Gustavo Petro, nuevo alcalde de Bogotá" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 16 de xuño de 2018. Consultado o 25/10/2014. 
  51. Concejo de Bogotá (ed.). "Corporación" (en caslelán). Arquivado dende o orixinal o 11 de outubro de 2011. Consultado o 21 de febreiro de 2012. 
  52. "Bogotá D. C.". Mínimo vital de 6 metros de agua mensual gratis para estratos 1 y 2 (en castelán). 2009. Arquivado dende o orixinal o 12 de xuño de 2018. Consultado o 25 de marzo de 2012. 
  53. "MINIMO VITAL DE AGUA" (en castelán). 2012. Arquivado dende o orixinal o 02 de abril de 2015. Consultado o 25 de marzo de 2012. 
  54. 54,0 54,1 54,2 "Geografía bogotana". bogota.gov.co (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 07 de novembro de 2012. Consultado o 13 de xuño 2015. 
  55. Departamento Administrativo de Medio Ambiente (2004). "SDA, Proyecto de Descontaminación y Recuperación de la Cuenca del Río Bogotá. Visión, antecedentes, propuestas, planes de desarrollo, esquema regional e inversiones. Presentación" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 17 de outubro de 2019. Consultado o 16 de setembro do 2015. 
  56. Business News Americas, ed. (2009). "Government prepares tender to build US$1.1bn water treatment plant - Colombia" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 23 de setembro de 2015. Consultado o 16 de setembro do 2015. 
  57. Secretaría Distrital de Movilidad. "Alternativas de Movilidad en Bogotá". Arquivado dende o orixinal o 02 de setembro de 2011. Consultado o 28 de agosto de 2011. 
  58. Caracol Radio. "La Avenida Longitudinal de Occidente será una realidad en Bogotá sólo si hay recursos privados". Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2019. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  59. Web oficial de TransMilenio (21-5-08). "TransMilenio llegó al pasajero 2.000 millones". Consultado o 5 de abril de 2022. 
  60. "Eldorado de Bogotá, el segundo en Latinoamérica de preferencia por los viajeros". Arquivado dende o orixinal o 07 de novembro de 2012. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  61. Caracol Radio. "Cinco firmas de disputan la modernización del aeropuerto El Dorado". Arquivado dende o orixinal o 04 de xuño de 2011. Consultado o 20 de abril de 2009. 
  62. Servicios de salud ofertados por la red pública,Secretaría de Salud Distrital, URL último acceso el 07/06/2007.
  63. Empresa de Teléfonos de Bogotá (2012). "Páginas amarillas Bogotá - Educación y capacitación". Bogotá: Publicar S.A. Consultado o 18 de xuño do 2016. 
  64. 64,0 64,1 Sistema Nacional de Información de Educación Superior. "Instituciones de Educación Superior Acreditadas". Arquivado dende o orixinal o 27 de febreiro de 2013. Consultado o 23 de xuño de 2012. 
  65. "Bogotá una Metrópoli Latinoamericana". Bogotá.gov.co. 10 de febrero de 2012. Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2013. Consultado o 29 de xuño do 2016. 
  66. "Brochure General de Bogotá - Invest in Bogota". Arquivado dende o orixinal o 14 de marzo de 2012. Consultado o 10 de marzo de 2012. 
  67. "Cursos de formación para oficiales". Ministerio de Defensa Nacional. Consultado o 21 de xaneiro de 2017. 
  68. "Los mitos nacionales". Revista Diners. Arquivado dende o orixinal o 22 de agosto de 2004. Consultado o 26 de abril de 2009. 
  69. Medellin Becerra, Jorge Alejandro; Fajardo Rivera, Diana. Atenas Suramericana, Diccionario de Colombia (2005 edición). p. 75. ISBN 958-04-8561-5.
  70. UCCI (2007). "Bogotá: Capital iberoamericana de la Cultura". Arquivado dende o orixinal o 01 de maio de 2013. Consultado o 15 de outubro de 2012. 
  71. "Bogotá recibe designación de UNESCO como Ciudad Creativa de la Música". culturarecreacionydeporte.gov.co. Consultado o 13 de marzo de 2016. 
  72. "Festivales al Parque". culturarecreacionydeporte.gov.co. Arquivado dende o orixinal o 06 de xullo de 2011. Consultado o 25 de abril de 2009. 
  73. "El Festival De Verano Ya Calienta Motores". El Tiempo - Colombia. 30 de xullo de 2010. Consultado o 12 de novembro de 2010. 
  74. "Acuerdo 121 de 2004". Concejo de Bogotá. 24 de xuño de 2004. Consultado o 14 de maio de 2012. 
  75. "Bogotá se despide de Festival de Teatro Iberoamericano". La Tercera. Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2019. Consultado o 26 de abril de 2009. 
  76. "Disfrutando Bogotá". bogota.gov.co. Arquivado dende o orixinal o 13 de novembro de 2007. Consultado o 26 de abril de 2009. 
  77. "Rogelio Salmona, considerado el mejor arquitecto colombiano de la historia". El Mundo. Consultado o 26 de abril de 2009. 
  78. "La Biennale di Venezia" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 27 de decembro de 2008. Consultado o 2 de febreiro de 2009. 
  79. Héctor Rodríguez (14 de febreiro do 2007). Ecibjaveriana, ed. "Bogotá Capital Mundial del Libro 2007". Consultado o 21 de decembro do 2918. 
  80. "Quienes Somos". banrepcultural.org. Arquivado dende o orixinal o 06 de febreiro de 2016. Consultado o 5 de febreiro de 2016. 
  81. "Si se queda en Bogotá, anímese a estos planes en Semana Santa". Consultado o 30 de abril do 2020. 
  82. "¿Por qué vivir en Bogotá?". 
  83. Sistema de Parques de Bogotá Consultado o 9 de decembro de 2009
  84. Sistema de Parques Bogotá Consultado o 24 de novembro de 2009
  85. Memoria Descriptiva del Parque Metropolitano Simón Bolívar Consultado o 4 de decembro de 2009
  86. Parque Simón Bolívar Consultado o 31 de xaneiro de 2009

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar