10 de outubro

O 10 de outubro é o 283º día do ano do calendario gregoriano (284º nos anos bisestos). Quedan 82 días para finalizar o ano.

Acontecementos

• 1361: no castelo de Windsor (Inglaterra) Eduardo, o Príncipe Negro, casa con Xoana de Kent.

• 
  Rosalía de Castro
• 
  Manuel Murguía

• 1526: O voivoda transilvano, Xoán Zapolya faise elixir rei, coa axuda dos turcos, contra Fernando de Hansburgo.
• 1770: Unha expedición, ao mando de Felipe González Ahedo, toma posesión da illa de Pascua no nome de España.
• 1789: Por "motivos humanitarios", o médico francés Joseph Ignace Guillotin propón unha nova máquina de execución: a guillotina.
• 1793: Comeza a época do Medo, derradeira etapa da Convención Montañesa.
• 1798: Os británicos ocupan a illa de Menorca.
• 1832: O comandante da goleta de guerra "Sarandi", Xosé María Pineda, ocupa as illas Malvinas no nome da Arxentina.
• 1840: Emítese no Reino Unido o primeiro selo de correos.
• 1843: A raíña Isabel II de España pon a primeira pedra do edificio do actual Congreso dos Deputados de Madrid.
• 1846: Voda de Isabel II de España co seu curmán o infante Francisco de Asís, no Palacio Real de Madrid.
• 1856: Inauguración en Madrid do Teatro da Zarzuela.
• 1858: Casamento de Rosalía de Castro con Manuel Murguía na Igrexa de San Ildefonso de Madrid.
• 1868: Carlos Manuel de Céspedes declara a independencia de Cuba, feito que dá orixe a Guerra dos Dez Anos.
• 1897: O químico alemán Felix Hoffman sintetiza o ácido salicílico do sabugo, predecesor da aspirina, fármaco que chegaría a ser o máis popular e consumido no mundo.
• 1898: España: A firma do tratado de París pon fin á guerra entre España e EUA por mor da illa colonial de Cuba.
• 1902: Incidentes entre obreiros e a Garda Civil en La Línea, cun saldo de 30 mortos e incontables feridos.
• 1902: Nace o "cabalo mecánico", antecesor do actual tractor.
• 1903: Estrea en Anveres da ópera “Princesa Raio de Sol”, de Paul Gilson.
• 1908: Inauguración das obras do túnel de ferrocarril transpirenaico por Canfranc (Huesca).
• 1908: Henri Farman establece un novo récord de velocidade con 52 km/h.
• 1912: Os rebeldes derrotan os gobernamentais no Escalón.
• 1913: O presidente estadounidense, Woodrow Wilson, fai estoura-la carga de dinamita que voa o derradeiro obstáculo para a unión das augas do Atlántico co Pacífico a través da Canle de Panamá.
• 1914: Fernando I, coroado rei de Romanía.
• 1916: Os submarinos alemáns estenden o seu raio de acción contra os buques mercantes aliados a todo o Atlántico, até as costas americanas.
• 1918: Rosa Luxemburg abandona a prisión preventiva.
• 1919: Estréase en Viena a ópera “A muller sen sombra”, de Richard Strauss.
• 1919: Inglaterra ratifica o tratado de Versalles.
• 1921: O exército español reconquista o monte Gurugú, fronte a Melilla.
• 1928: Publícase “O eu e o inconsciente”, de Carl Gustav Jung.
• 1929: Vólvese a permitir a entrada no país aos cregos estranxeiros.
• 1931: Constitución das JONS, pola fusión dos grupos políticos dirixidos por Ramiro Ledesma e Onésimo Redondo.
• 1932: Inauguración dunha xigantesca central eléctrica soviética sobre o Dniéper.
• 1933: Constitúese o cuarto Goberno constitucional da Segunda República Española, presidido por Diego Martínez Barrio.
• 1933: A Sociedade de Nacións crea un Alto Comisariado para os refuxiados, co fin de socorrer os alemáns que teñen que fuxir do seu país.
• 1934: Inaugúrase na Arxentina o XXXII Congreso Eucarístico Internacional.
• 1934: Restablécese a pena de morte para determinados delitos.
• 1935: Golpe de Estado que acaba coa República en Grecia. O xeneral Condylis é nomeado rexente para da-lo paso a Monarquía.
• 1935: O consello da Sociedade de Nacións constitúe un comité de sancións para o asunto de Etiopía.
• 1940: Ataque aéreo británico contra as instalacións portuarias de Cherburgo.
• 1941: Estréase a película Fantasía de Walt Disney.
• 1941: Fracasa o referendo para a anexión de Luxemburgo a Alemaña co 97% de abstencións.
• 1944: Os soviéticos cercan por completo o grupo de exércitos do norte alemán en Curlandia.
• 1945: É detido o coronel Perón, ex ditador da Arxentina, o que provoca a dimisión do goberno en pleno.
• 1946: Apróbase o borrador do tratado de paz entre Italia e Romanía. Albania recobra a súa independencia.
• 1947: Devolución a Italia dun tesouro en ouro valorado en 25 millóns de dólares, descuberto no norte de Italia polo V exército de EUA.
• 1950: Estréase en Barcelona a película Agustina de Aragón dirixida por Juan de Orduña e protagonizada por Aurora Bautista.
• 1951: Estrea en España da película Séptima página, dirixida por Ladislao Bajad e protagonizada por Rafael Durán, Alfredo Mayo e María Rosa Salgado.
• 1953: O emperador de Vietnam Bao-Dai reúne os líderes políticos para prepara-las negociacións con Francia, pero o congreso dexenera en pelexa.
• 1953: O guerrilleiro antifranquista Fermín Gutiérrez Lada cercado pola Garda Civil, suicídase en Argozón (Chantada).
• 1954: Francisco Franco presencia en Valencia as manobras da VI frota estadounidense.

• 1955: O ministro soviético de Asuntos Exteriores Viacheslav Molotov afirma que na URSS non se logrou aínda a construción do socialismo.
• 1957: Grave accidente no reactor nuclear británico de Windscale.
• 1958: Patrice Lumumba crea no Congo belga o Movemento Nacional Congolés.
• 1962: 100 chineses e 24 indios morren no curso das operacións militares no Nepal.
• 1963: Estréase en España a película Matar un reiseñor, protagonizada por Gregory Peck.
• 1963: Arxentina: Arturo Umberto Illia asume a presidencia da nación.
• 1964: Transmítese vía satélite o primeiro programa comercial, directamente dende o Xapón aos Estados Unidos.
• 1964: O francés Jean Paul Sartre renuncia ao Premio Nobel de Literatura.
• 1965: Turquía: A vitoria do Partido da Xustiza favorable ás iniciativas de EUA terá que facer fronte ás protestas dos estudantes de esquerdas.
• 1966: España gasta na investigación o 0,2% da súa renda.
• 1967: Celébranse eleccións en España para cubrir 108 procuradores en Cortes para o terzo familiar.
• 1968: En España 200 mestres non numerarios (PNN) da Facultade de Ciencias Económicas e Políticas deciden non iniciar, polo momento, ningunha actividade docente.
• 1968: Francia: A asemblea aproba a lei de orientación do ensino superior que marca dous grandes principios: autonomía e participación.
• 1970: Fidxi obtén a independencia.
• 1971: O Partido Socialista Austríaco, encabezado por Bruno Kreisky, consegue a maioría absoluta nas eleccións celebradas para o Consello Nacional.
• 1972: A policía retirase das universidades de Madrid, ocupadas dende 1968.
• 1974: As eleccións lexislativas do Reino Unido dan como vencedor, por lixeira maioría, o Partido laborista, con tres escanos mais cos conservadores.
• 1978: Inauguración da mostra de Arte Vasco-78, en Bilbao.
• 1978: Kenya: Daniel Arap Moi sucede na presidencia a falecido Jomo Kenyatta e converterase no líder da KANU.
• 1979: Os vietnamitas de Camboxa acosan os khemeres vermellos, repregados no norte do país.
• 1980: Centos de mortos nun tremor que sacode a rexión alxerina de Al Asnam.
• 1983: Isaac Shamir, primeiro ministro do Goberno de Israel.
• 1983: Elementos antisandinistas provocan un incendio no porto nicaraguano de Corinto.
• 1984: Nicolás Ardito Barletta toma posesión do cargo de presidente de Panamá.
• 1984: O Papa Xoán Paulo II realiza unha escala de cinco horas en Zaragoza, na súa viaxe a Santo Domingo e Porto Rico.
• 1984: Polonia: Tralo asasinato do vicario da parroquia obreira e defensor popular, Jerzy Popielusko. Tres oficiais de seguridade serán detidos por este crime.

Rainbow Warrior

• 1986: Dous terremotos na capital salvadoreña causan a morte a unhas 900 persoas, feridas a 10 000 e danos materiais a máis de 200 000.
• 1987: O ciclista italiano Francesco Moser bate o récord da hora de ciclismo e o deixa nos 48,637 km.
• 1988: Lubomir Strougal, primeiro ministro checoslovaco, presenta a súa dimisión oficial tras 18 anos no cargo e é substituído por Ladislav Adamec.
• 1989: O ministro de Industria e Enerxía, Claudio Aranzadi, presenta o novo Plan de Enerxías Renovables, polo que España deberá investir nos próximos sete anos 150 000 millóns de pesetas para equipara-la utilización de novas fontes enerxéticas previstas pola CE.
• 1991: Os "doce" aceptan, en Bruxelas, coa oposición do Reino Unido e Portugal, o futuro poder de codecisión lexislativa do Parlamento Europeo.
• 1992: Constitución do Padroado do Instituto Cervantes, co obxectivo de promove-la expansión do idioma español no mundo.
• 1993: O Movemento Socialista Panhelénico gaña as eleccións parlamentarias en Grecia co 48% dos votos.
• 1994: Akihito e Michiko inician en Madrid a primeira visita oficial na historia duns emperadores do Xapón a España.
• 1995: Prosegue o avance bosníaco-croata sobre o oeste de Bosnia e Hercegovina coa conquista de Mrkonjic e Sanski Most, derradeira defensa de importancia na ruta que leva a Banja Luka.
• 1997: Premio Nobel da Paz a Campaña Internacional contra as Minas Antipersoas (ICBL).
• 1997: O Consello de Ministros aproba o Real Decreto que regula o Himno Nacional español. Días antes, o Estado adquirira os dereitos da "Marcha Real" por 130 millóns de pesetas.
• 1999: O Partido Socialista de Portugal vence nas eleccións xerais celebradas neste país, aínda que sen maioría absoluta.
• 1999: O equipo español de golf, integrado por José María Olazábal, Miguel Ángel Jiménez e Sergio García, gaña por primeira vez a copa Dunhill, considerada como o campionato do mundo por equipos.
• 1999: Óscar Freire gaña con 23 anos o Campionato do Mundo de ciclismo en ruta. Repite así a conquista de Abraham Olano en 1995.
• 2000: Jack S. Kilby recibe o Premio Nobel de Física "ex aequo" con Herbert Kroemer e Zhores Alfiorov.
• 2000: Os estadounidenses Alan Heeger e Alan McDiarmid e o xaponés Hideki Shirakawa reciben o Premio Nobel de Química.
• 2002: 25 persoas morren ao estourar unha bomba colocada pola guerrilla separatista chechena nunha comisaría de policía no Grozni.
• 2002: Co asasinato en Virxinia dun home que recargaba nunha gasolineira, o "francotirador de Washington" cóbrase a súa novena vítima.
• 2002: Un millón de persoas, convocadas pola Coordinadora Democrática, concéntrase en Caracas para esixir a dimisión do presidente venezolano Hugo Chávez.
• 2002: O poeta valenciano Carlos Marzal gaña o Premio Nacional de Poesía coa súa obra “Metais pesados”.
• 2003: O príncipe Johan Friso dos Países Baixos, segundo fillo da raíña Beatriz, renuncia os seus dereitos sucesorios para casar con Mabel Wisse.
• 2003: O Goberno español denega o indulto aos "Albertos" (Alberto Cortina e Alberto Alcocer); coñecidos empresarios, condenados por un delito de estafa e falsidade documental.
• 2003: O rei de Marrocos, Mohamed VI, impulsa unha reforma legal contra a discriminación das mulleres.

Nacementos

Mercè Rodoreda

Tanya Tucker

Gavin Newsom

• 1684 - Jean Antoine Watteau, pintor francés.
• 1731 - Henry Cavendish, físico e químico británico.
• 1738 - Benjamin West, pintor estadounidense.
• 1777 - Heinrich von Kleist, poeta e dramaturgo alemán.
• 1813 - Giuseppe Verdi, compositor italiano.
• 1830 - Isabel II, raíña de España.
• 1834 - Aleksis Kivi, escritor finlandés.
• 1839 - Francisco Giner de los Ríos, filósofo e pedagogo español, fundador da Institución Libre de Enseñanza.
• 1841 - José Calderón Díaz, picador de touros español.
• 1854 - Francisco Tettamancy Gastón, escritor galego (m. 1921).
• 1856 - Luis Mazzantini e Eguia, matador de touros español.
• 1860 - Joan Maragall, escritor español en lingua catalá.
• 1861 - Fridtjof Nansen, explorador noruegués, científico, político, escritor, Premio Nobel da Paz 1938.
• 1892 - Ivo Andric, novelista serbocroata laureado co Premio Nobel de Literatura 1961.
• 1895 - Lin Yutang, escritor chinés.
• 1900 - Helen Hayes, actriz estadounidense.
• 1901 - Alberto Giacometti, escultor suízo (m. 1966).
• 1906 - Leo Mathisen, pianista e cantante de jazz dinamarqués (m. 1969).
• 1908 - Mercè Rodoreda, escritora catalá (m. 1983).
• 1910 - Gilberto Alzate Avendaño, avogado, xornalista e político colombiano.
• 1910 - Ramón Gaya, pintor e poeta español.
• 1910 - Subrahmanyan Chandrasekhar, astrofísico estadounidense de orixe india, Premio Nobel de Física 1983.
• 1913 - Claude Simon, escritor francés.
• 1920 - Thelonious Monk, pianista de jazz e compositor estadounidense.
• 1922 - Boeli van Leeuwen, escritor en lingua holandesa das Antillas Holandesas (m. 2007).
• 1924 - Ed Wood, cineasta estadounidense.
• 1924 - James Clavell, guionista e realizador británico.
• 1930 - Harold Pinter, dramaturgo británico.
• 1942 - Peter Coyote, actor estadounidense.
• 1946 - Naoto Kan, político xaponés.
• 1948 - Xabier Aguirresarobe, director de fotografía español.
• 1951 - Jeanette, cantante británica.
• 1954 - Ariane Ascaride, actriz francesa.
• 1956 - Martina Navrátilová, campioa estadounidense de tenis de orixe checa.
• 1958 - Tanya Tucker, cantante de country estadounidense.
• 1962 - Manuel Outeiriño, escritor galego.
• 1967 - Thomas Muster, tenista austríaco.
• 1967 - Gavin Newsom, gobernador de California.
• 1968 - Henrique Alvarellos, editor e escritor galego.

Mortes

• 1241 - Celestino IV, Papa.
• 1827 - Hugo Fóscolo, poeta e patriota italiano.
• 1837 - Charles Fourier, socialista utópico francés.
• 1856 - Vicente López Planes, poeta e militar arxentino, autor da letra do himno nacional arxentino.
• 1913 - Lucio Mansilla, escritor, militar e diplomático arxentino.
• 1926 - Juan Barcia Caballero, médico e escritor galego (n. 1852).
• 1944 - Agustín Fontanella, comediógrafo arxentino.
• 1948 - Jesús Peynó Piñeiro, xornalista galego (n. 1869).
• 1970 - Edouard Daladier, político francés.
• 1973 - Ludwig von Mises, economista austríaco.
• 1982 - Bernardo Canal Feijoo, escritor, dramaturgo, poeta, pensador e ensaísta arxentino.
• 1983 - Ralph Richardson, actor británico.
• 1985 - Orson Welles, cineasta estadounidense.
• 1985 - Yul Brynner, actor estadounidense de cine de orixe rusa.
• 1986 - Antonio di Benedetto, escritor e xornalista arxentino.
• 1991 - Pío Cabanillas Gallas, político español.
• 1995 - Xosé Trapero Pardo, escritor e xornalista galego (n. 1900).
• 1999 - Morris West, escritor australiano.
• 2000 - Sirimavo Bandaranaike, política e primeira ministra de Sri Lanka.
• 2010 - Solomon Burke, vocalista de blues estadounidense (m. 2010)

Festas e celebracións

• Día Mundial da Saúde Mental
• Día Mundial Contra a Pena de morte

Outros

• Santoral: San Gonzalo, Tomé de Villanueva, Claro, Pinito, Paulino, Cerbonio (Bispos); Eulampio e Eulampia, Venancio, Daniel, Samuel, Anxo, León, Nicolao, Hugolino, Xereón, André, Demetrio, Tiberio, Alderico, Basian, Víctor, Casio e Florencio (Mártires); Teófilo (Monxe); Zacarías e Francisco de Borxa (Confesores); Daniel Comboni (fundador dos Misioneiros Combonianos). Calendario Romano: Tesmoforias.

Os 366 días do ano