Luxemburgo

país de Europa Occidental

Luxemburgo (Gl-Luxemburgo.ogg pronunciación ) (en luxemburgués: Lëtzebuerg, en francés: Luxembourg, en alemán: Luxemburg), oficialmente Gran Ducado de Luxemburgo (Gl-Gran Ducado de Luxemburgo.ogg pronunciación ) (en luxemburgués: Groussherzogtum Lëtzebuerg, en francés: Grand-Duché de Luxembourg, en alemán: Großherzogtum Luxemburg), é un país de Europa Occidental e forma parte da Unión Europea e da eurozona. Limita ao leste con Alemaña, ao sur con Francia e a oeste e norte con Bélxica. Non ten saída ó mar. A súa capital e cidade máis populosa, Luxemburgo,[1] é unha das catro sedes institucionais da Unión Europea (xunto con Bruxelas, Frankfurt e Estrasburgo) e a sede de varias axencias da UE, en particular o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, máxima autoridade xudicial.[2][3] A cultura, as persoas e as linguas de Luxemburgo están moi entrelazadas cos seus veciños franceses e alemáns; mentres que o luxemburgués é legalmente a única lingua nacional do pobo luxemburgués,[4] o francés e alemán tamén se usan en asuntos administrativos e xudiciais e as tres considéranse linguas administrativas do país.[5]

Modelo:Xeografía políticaLuxemburgo
Lëtzebuerg (lb)
Luxembourg (fr)
Luxemburg (de) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

HimnoOns Heemecht Editar o valor em Wikidata

Nomeado en referencia aLuxemburgo Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 49°46′N 6°08′L / 49.77, 6.13Coordenadas: 49°46′N 6°08′L / 49.77, 6.13
CapitalLuxemburgo Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Capellen (pt) Traducir
Clervaux (pt) Traducir
Diekirch (pt) Traducir
Diekirch (pt) Traducir (–2015)
Echternach (pt) Traducir
Esch-sur-Alzette (pt) Traducir
Grevenmacher (pt) Traducir (–2015)
Grevenmacher (pt) Traducir
Luxemburgo (pt) Traducir (–2015)
Luxemburgo (pt) Traducir
Mersch (pt) Traducir
Redange (pt) Traducir
Remich (pt) Traducir
Vianden (pt) Traducir
Wiltz (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Poboación
Poboación660.809 (2023) Editar o valor em Wikidata (255,5 hab./km²)
Lingua oficialLingua luxemburguesa
lingua francesa
lingua alemá Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie2.586,36 km² Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoKneiff (pt) Traducir (560 m) Editar o valor em Wikidata
Punto máis baixoRío Mosela (133 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación1815 Editar o valor em Wikidata
Evento clave
7 de xuño de 1684Siege of Luxembourg (en) Traducir
1867Luxembourg Crisis (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Organización política
Forma de gobernomonarquía constitucional Editar o valor em Wikidata
• Gran duque Editar o valor em WikidataHenri I de Luxemburgo (2000–) Editar o valor em Wikidata
Órgano executivoGoverno do Luxemburgo (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
• Lista (pt) Traducir Editar o valor em WikidataXavier Bettel (2013–2023) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoCâmara dos Deputados de Luxemburgo (pt) Traducir Circunscrición: 4, (Escano: 60) Editar o valor em Wikidata
Máxima autoridade xudicialSuperior Court of Justice of the Grand-Duchy of Luxembourg (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal85.506.243.834 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
Orzamento27.300.000.000 € (2023) Editar o valor em Wikidata
Moedaeuro Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.lu Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefónico+352 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia112 e 113 Editar o valor em Wikidata
Código de paísLU Editar o valor em Wikidata
Código NUTSLU Editar o valor em Wikidata

Sitio webluxembourg.public.lu Editar o valor em Wikidata
Facebook: luxembourg.lu Twitter: LuxembourgLU Instagram: luxembourg_lets_make_it_happen Youtube: UCOh0t0ntxZmVVWERFvxXEYg Editar o valor em Wikidata

Cunha superficie de 2.586 km², Luxemburgo é un dos países máis pequenos de Europa.[6] En 2022, tiña unha poboación de 645.397 habitantes, o que o converte nun dos a países menos poboados de Europa,[7] aínda que coa maior taxa de crecemento de poboación,[8] os estranxeiros representan case a metade da poboación.[9] Luxemburgo é unha democracia representativa dirixida por un Monarquía constitucional, o Gran Duque Henrique, o que o converte no único Gran Ducado soberano que queda no mundo.

Luxemburgo é un país desenvolvido cunha economía avanzada e un dos PIB (PPA) per cápita máis altos do mundo. A cidade de Luxemburgo foi declarada Patrimonio da Humanidade da UNESCO en 1994 debido á excepcional conservación das vastas fortificacións e dos cascos históricos.[10]

Luxemburgo é membro fundador da Unión Europea,[11] OCDE, as Nacións Unidas, OTAN e Benelux.[12][13] Formou parte do Consello de Seguridade das Nacións Unidas por primeira vez en 2013 e 2014.[14] A partir de 2022, os cidadáns de Luxemburgo tiñan acceso sen visado ou visado á chegada a 189 países e territorios, o que o pasaporte luxemburgués ocupaba o cuarto lugar do mundo, empatado con Finlandia e Italia.[15]

Historia editar

Artigo principal: Historia de Luxemburgo.

A historia rexistrada do Gran-Ducado do Luxemburgo comeza coa construción do Castelo do Luxemburgo na Idade Media. En torno desta fortaleza desenvolveuse gradualmente unha cidade, que se transformou no centro dunha pequena mais importante nación con gran valor estratéxico para Francia, Alemaña e os Países Baixos. Despois de séculos de conquistas e goberno por estados estranxeiros, o Luxemburgo acabou por se tornar nunha nación independente e neutral no século XIX.

Porén, o país foi repetidamente atacado por Alemaña no século XX, o que o levou a abandonar a súa política de neutralidade despois da segunda guerra mundial, cando se tornou nun membro fundador da OTAN, das Nacións Unidas e da Comunidade Económica Europea (máis tarde Unión Europea).

Política editar

Artigo principal: Política de Luxemburgo.

Subdivisións editar

Luxemburgo está subdividido en tres distritos, que están divididos en cantóns:

 
Luxemburgo.
 
Luxemburgo.

Demografía editar

Artigo principal: Demografía de Luxemburgo.

Xeografía editar

 
Mapa de Luxemburgo
 
Ponte de Adolfo

Luxemburgo é o sétimo menor país de Europa, atopándose no posto 167 a nivel mundial. O Gran Ducado ten un territorio de carácter montañoso e con extensas masas boscosas. O relevo presenta dúas rexións diferenciadas: no norte, chamado Oesling, esténdense os contrafortes meridionais do macizo montañoso das Ardenas, cunha altura máxima de 500 metros, e pola que discorren os afluentes do Mosela. Ao sur, o Gutland, constitúe unha extensa chaira, prolongación da conca parisiense. De leste para oeste, o país é atravesado polo Sauer (Sûre en francés), afluente do Mosela, que pola súa beira dereita recibe o Alzette e pola esquerda o Our e o Clerf, entre outros.

A paisaxe luxemburgués complétase co curso do Mosela, que discorre polo sector oriental, trazando a fronteira con Alemaña.

O clima é continental, húmido, máis rigoroso nas rexións altas do norte, e máis moderado no sur. As precipitacións anuais son copiosas, os veráns frescos, mentres que os invernos son suaves.

A capital, Luxemburgo é a poboación máis grande do país. Outras cidades importantes son Esch-sur-Alzette, para o suroeste da capital e Echternach, ao leste, contra a fronteira con Alemaña.

Economía editar

Artigo principal: Economía de Luxemburgo.

Cultura editar

A situación lingüística de Luxemburgo é caracterizada pola práctica e o recoñecemento de tres idiomas oficiais: francés, alemán e luxemburgués. O plurilingüismo de Luxemburgo resulta da coexistencia de dous grupos étnicos, un románico e outro xermánico.

Nos primeiros tempos do país, o francés tiña un gran prestixio, e aínda posúe un uso preferente como idioma administrativo e oficial. O alemán foi utilizado no campo político, para formular as leis e ordenanzas, a fin de facelas comprensibles para todos. Na escola primaria, a educación estaba limitada ao alemán, mentres que o francés era ensinado na educación secundaria.

A lei do 26 de xullo de 1843 reforzou o bilingüismo, introducindo o ensino do francés nas escolas primarias.

O luxemburgués, un dialecto do alemán[Cómpre referencia] moi influído polo francés, nativo da rexión de Mosela, foi introducido na escola primaria en 1912.

Festas
Data Nome en galego Nome local
1 de xaneiro Aninovo Neijoerschdag
febreiro Entroido Fuesent
marzo/abril Luns de Pascua Ouschterdag
1 de maio Día do Traballo Dag vun der Aarbecht
maio Ascensión -
maio Luns de Pentecoste -
23 de xuño Aniversario do Gran Duque Nationalfeierdag
15 de agosto Asunción de María Mariä Himmelfahrt
1 de novembro Todos os Santos Allerhellgen
25 de decembro Nadal Chrëschtdag
26 de decembro Santo Estevo Stiefesdag

Ata 1984, o uso oficial das linguas estaba baseado nos decretos de 1830, 1832 e 1834, os cales permitían elixir libremente entre o francés e o alemán. O francés foi o preferido para a administración. O luxemburgués aínda non tiña status oficial.

A revisión constitucional de 1984 deulles aos lexisladores a posibilidade de regular os idiomas mediante lei. O 24 de febreiro de 1984 unha lei fixo que o luxemburgués fose o idioma oficial: "O luxemburgués é a lingua nacional dos luxemburgueses" di o seu artigo 1. Ademais, esta lei recoñeceu os tres idiomas utilizados (o francés, o alemán e o luxemburgués) como linguas oficiais. O francés aínda permanece como o idioma da lexislación (segundo recolle o artigo 2 da citada norma), debido á aplicación do código civil napoleónico. O artigo terceiro establece como linguas administrativas e xudiciais ao francés, alemán e luxemburgués.

O luxemburgués é ensinado nas escolas, despois do francés e o alemán. É ensinado só unha hora e durante os primeiros anos da escola secundaria. Nas escolas secundarias tamén se ensina inglés e moitas veces un dos seguintes idiomas: latín, español ou italiano. A nivel universitario, o multilingüismo fai posible que os estudantes poidan continuar a súa educación superior en países nos que se fale alemán, francés ou inglés[Cómpre referencia].

Notas editar

  1. "Europe :: Luxembourg — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. Consultado o 12 de decembro de 2020. 
  2. "Decision of the Representatives of the Governments of the Member States on the location of the seats of the institutions (12 de decembro de 1992)". Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe. 2014. Arquivado dende o orixinal o 13 de outubro der 2019. Consultado o 24 de outubro de 2017. 
  3. "Luxembourg | national capital, Luxembourg". Encyclopedia Britannica (en inglés). Consultado o 12 de decembro de 2020. 
  4. "Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues. - Legilux". legilux.public.lu. Consultado o 13 Sde setembro de 2021. 
  5. "Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues. - Legilux". legilux.public.lu. Consultado o 13 de setembro de 2021. 
  6. "Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table". Epp.eurostat.ec.europa.eu. Consultado o 21 de febreiro de 2010. 
  7. "La démographie luxembourgeoise en chiffres" (PDF). Le Portail des Statistiques (en francés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 21 de marzo de 2022. Consultado o 18 de setembro de 2022. 
  8. "Country comparison :: POPULATION growth rate". The World Factbook. Arquivado dende o orixinal o 27 de maio de 2016. Consultado o 16 de abril de 2017. 
  9. Krouse, Sarah (1 de xaneiro de 2018). "Piping Hot Gromperekichelcher, Only if You Pass the Sproochentest". The Wall Street Journal. p. 1. 
  10. "Cidade de Luxemburgo: os seus cascos vellos e as fortificacións". World Heritage List. UNESCO, World Convención do Patrimonio. Consultado o 16 de abril de 2017. 
  11. "Unión Europea | Definición, Propósito, Historia e Membros". Encyclopedia Britannica. Consultado o 12 de decembro de 2020. 
  12. Cronoloxía: Luxemburgo – A chronology of key events BBC News Online, 9 de setembro de 2006. Consultado o 8 de outubro de 2006.
  13. "Independent Luxembourg". Encyclopedia Britannica. Consultado o 12 de decembro de 2020. 
  14. "Asselborn's final Security Council meeting". Luxemburger Wort. 19 de decembro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 10 de outubro de 2017. Consultado o 2 de abril de 2015. 
  15. "Global Ranking – Visa Restriction Index 2020" (PDF). Henley passport index. Consultado o 4 de abril de 2020. 

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar