Literatura

arte que utiliza como instrumento a palabra

A literatura[1] é a arte de escribir. Segundo aparece no Dicionario de Autoridades de 1734,[2] a literatura é "o coñecemento e ciencias das letras". En xeral, pódese entender como literatura calquera tipo de texto. Mesmo hai quen defende que se pode incluír calquera tipo de traballo baseado en símbolos, como a banda deseñada, as imaxes ou a escultura. Porén, considérase polo xeral que a literatura só son os textos escritos dunha certa calidade e de certos xéneros, excluíndo a banda deseñada, a novela romántica ou a de "policías", por exemplo. Os temas son moi variados.

Libros antigos do Colexio Merton da Universidade de Oxford.

Considérase un xénero literario cada unha das manifestacións formais das obras literarias segundo unha clasificación que ten en conta a estrutura e o contido. Dende Platón e Aristóteles até case o século XIX, foron estabelecidos como básicos tres xéneros, que partían da imitación e da descrición da natureza. Da primeira xorde o xénero dramático (traxedia, drama, comedia), da segunda o lírico (poesía) e da súa fusión, a épica.[3]

Etimoloxía Editar

Etimoloxicamente, a verba deriva da palabra latina litteratura, sendo o sentido orixinal da mesma Arte de escribir e de ler, coñecemento de todo o que foi escrito, e é esta a tradución da expresión grega γραμματικ`η τeχνη.[4] Porén, o concepto de literatura é máis amplo, xa que se pode considerar a literatura como o conxunto de obras literarias dun pobo (literatura galega), dunha época (literatura romántica) ou dun xénero (literatura épica).[5]

Etimoloxicamente, tamén deriva da palabra latina littera, que quere dicir 'letras'.

Xéneros literarios Editar

Artigo principal: Xénero literario.

Os xéneros literarios foron mudando segundo a época e a zona cultural. Tradicionalmente foron estabelecidos como básicos tres xéneros, que partían da imitación e da descrición da natureza. Da primeira xorde o xénero dramático (traxedia, drama, comedia), da segunda o lírico (poesía) e da fusión de ámbalas dúas, a épica. Benedetto Croce (1886-1952) representou o cambio de perspectiva: cada obra é unha visión do mundo, singular e individual; pertence a un xénero por aspectos externos. Hoxe admítese, en xeral, a división clásica, mais como expresión de tres actitudes fundamentais humanas e como unha axuda, co engadido de subdivisións, para a clasificación das obras.[3]

Segundo os medios expresivos e procedementos, Castagnino propón que a literatura ten como formas de expresión o verso e a prosa e as súas realizacións maniféstanse en xéneros literarios, universais, que se atopan máis ou menos desenvolvidos en calquera cultura: o lírico, o épico e o dramático. As manifestacións líricas son aquelas que expresan sentimentos persoais; as épicas constitúense en expresión dun sentimento colectivo manifestado mediante diferentes maneiras narrativas; e as dramáticas, as que amosan os sentimentos e os problemas individuais comunicando cun diálogo directo. A estes xéneros literarios clásicos habería que engadir, ademais, o xénero didáctico. O fenómeno literario estivo sempre en constante evolución e transformación, de tal maneira que o criterio de pertenza ou non dunha obra na literatura pode variar ó longo da historia, ó variar o concepto de "arte literaria".[6]

Polo tanto, a maioría de clasificacións tradicionais tamén atenden á forma da escrita (a literatura oral asimílase no xénero correspondente). O primeiro gran xénero é a poesía, que engloba todas as obras escritas en verso. Foi o primeiro tipo de literatura, xa que xustamente os recursos retóricos do verso a afastaban da linguaxe ordinaria. Por oposición, está a prosa, que recolle a linguaxe sen métrica, e o teatro, baixo a forma de diálogo que se representa para un público. O teatro ten dous subxéneros principais segundo o tema e o estilo da obra: a traxedia e a comedia (se é triste e elevado, ou se trata de facer rir).

En paralelo, mantense a chamada literatura oral, de tradición popular, composta de lendas, relatos, mitos, cancións e contos de fadas. A literatura infantil e a literatura xuvenil son divisións en función da idade dos destinatarios, mais manteñen todos os xéneros da literatura para adultos.

Atendendo ó tipo de texto, o xénero principal é a narrativa, que inclúe todas as obras que teñen como propósito principal explicar unha historia. Dentro deste xénero salientan a novela, o conto, a fábula e a epopea, entre outros. Os textos da lírica, pola contra, intentan transmitir emocións.

Se o texto non trata un tema de ficción senón unha reflexión sobre o mundo real, chámase ensaio. O sermón é unha variedade dirixida oralmente a un público. Dentro deste grupo, tamén se atopan os escritos dirixidos a consignar a vida dunha persoa ou feitos históricos, como a crónica, a biografía ou o diario persoal.

A banda deseñada é un xénero que mestura texto e ilustracións e pode tratar calquera tema. A trama acostuma a estar desglosada en viñetas, que fan a función de parágrafos. É un dos xéneros máis modernos na historia da literatura.

Notas Editar

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para literatura.
  2. Diccionario de autoridades, Real Academia Española, volums I-VI, 1a edición, publicada en 1726-1739. Edición facsímile, Editorial Gredos, 1963, tres volumes.
  3. 3,0 3,1 Enciclopèdia Catalana, SAU (ed.). "gènere literari". l'Enciclopèdia. Arquivado dende o orixinal o 12 de setembro de 2019. Consultado o 16 de agosto de 2010. 
  4. Enciclopèdia Catalana, SAU (ed.). "literatura". l'Enciclopèdia. Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2010. Consultado o 15 de agosto de 2010. 
  5. Enciclopèdia Catalana, SAU (ed.). "literatura". l'Enciclopèdia. Arquivado dende o orixinal o 06 de xullo de 2011. Consultado o 15 de agosto de 2010. 
  6. Castagnino, Raúl H. ¿Qué es la literatura?. La abstracción: Literatura, naturaleza y funciones de lo literario. Buenos Aires: Editorial Nova, 1992.

Véxase tamén Editar

Bibliografía Editar

Outros artigos Editar

Ligazóns externas Editar