Tratado do Espazo Exterior
O Tratado do Espazo Exterior, Tratado do Espazo Ultraterrestre ou, formalmente, o Tratado sobre os principios que rexen as actividades dos Estados na exploración e utilización do espazo ultraterrestre, incluíndo a Lúa e outros corpos celestes, é un tratado multilateral que constitúe a base da lei espacial internacional. Negociado e redactado baixo os auspicios das Nacións Unidas, foi aberto á sinatura nos Estados Unidos, Reino Unido e Unión Soviética o 27 de xaneiro de 1967, entrando en vigor o 10 de outubro de 1967. Na data de 2021, 111 países son partes do tratado, incluíndo todas as principais nacións con viaxes espaciais, en tanto que outros 23 son asinantes.[1]
O Tratado do Espazo Exterior foi impulsado polo desenvolvemento de mísiles balísticos intercontinentais (ICBM) na década de 1950, que podían alcanzar obxectivos a través do espazo exterior. O lanzamento do Sputnik, o primeiro satélite artificial da Unión Soviética, en outubro de 1957, e unha carreira armamentística posterior cos Estados Unidos, aceleraron as propostas para prohibir o uso do espazo exterior con fins militares. O 17 de outubro de 1963, a Asemblea Xeral da ONU aprobou por unanimidade unha resolución que prohibía a introdución de armas de destrución masiva no espazo. Durante unha sesión da Asemblea Xeral en decembro de 1966 debatéronse varias propostas para un tratado de control de armas que rexe o espazo ultraterrestre, que culminou coa elaboración e adopción do Tratado do Espazo Exterior no xaneiro seguinte.[2]
As principais disposicións do Tratado do Espazo Exterior inclúen a prohibición de armas nucleares no espazo; limitar o uso da Lúa e de todos os demais corpos celestes apenas para fins pacíficos; establecendo que o espazo debe ser explorado e utilizado libremente por todas as nacións; e impedindo que calquera país reclame a soberanía sobre o espazo sideral ou calquera corpo celeste. Aínda que prohibe o establecemento de bases militares, a proba de armas e a realización de manobras militares sobre corpos celestes, o tratado non prohibe expresamente todas as actividades militares no espazo, o establecemento de forzas espaciais militares ou a colocación de armas convencionais no espazo.[3][4]
Basándose en gran medida no Tratado da Antártida de 1961, o Tratado do Espazo Exterior tamén se centra en regular determinadas actividades e evitar a competencia e explotación sen restriccións que poidan dar lugar a conflitos.[5] En consecuencia, é en gran parte silencioso ou ambiguo en actividades espaciais recentemente desenvolvidas como a minería lunar e de asteroides.[6][7] Non obstante, o Tratado do Espazo Exterior é o primeiro e máis fundamental instrumento legal da lexislación espacial, e os seus principios máis amplos que promoven o uso civil e pacífico do espazo seguen sustentando iniciativas espaciais multilaterais como a Estación Espacial Internacional e o Programa Artemis.[8][9][10]
Disposicións editar
O Tratado do Espazo Exterior representa o marco xurídico básico do dereito espacial internacional. Segundo a Oficina de Asuntos do Espazo Exterior da ONU (UNOOSA), os principios fundamentais do tratado son:[11]
- a exploración e uso do espazo sideral serán realizadas en beneficio e no interese de todos os países e será unha rexión de toda a Humanidade;
- o espazo exterior estará libre para a súa exploración e uso por todos os Estados;
- o espazo sideral non está suxeito á apropiación nacional mediante a reivindicación da soberanía, mediante o uso ou a ocupación, ou por calquera outro medio;
- Os Estados non colocarán armas nucleares ou outras armas de destrución masiva en órbita ou sobre corpos celestes, nin as estacionarán no espazo exterior de ningún outro xeito;
- a Lúa e outros corpos celestes utilizaranse exclusivamente con fins pacíficos;
- os astronautas deben ser considerados enviados pola Humanidade;
- Os Estados serán responsables das actividades espaciais nacionais, sexan realizadas por entidades gobernamentais ou non gobernamentais;
- Os Estados serán responsábeis dos danos causados polos seus obxectos espaciais; e
- Os Estados deben evitar a contaminación nociva do espazo e dos corpos celestes.
Entre os seus principios, prohibe aos estados asinantes do tratado colocar armas de destrución masiva na órbita terrestre, instalalas na Lúa ou en calquera outro corpo celeste ou colocalas no espazo exterior. Limita especificamente o uso da Lúa e doutros corpos celestes con fins pacíficos e prohibe expresamente o seu uso para probar armas de calquera tipo, realizar manobras militares ou establecer bases, instalacións e fortificacións militares (artigo IV). Non obstante, o tratado non prohibe a colocación de armas convencionais en órbita e, por tanto, aínda están permitidas algunhas tácticas de ataque altamente destrutivas, como o bombardeo cinético. Ademais, o tratado permite explicitamente o uso de persoal e recursos militares para apoiar os usos pacíficos do espazo, reflectindo unha práctica habitual permitida polo Tratado da Antártida sobre aquel continente. O tratado tamén establece que a exploración do espazo exterior debe facerse para beneficiar a todos os países e que o espazo debe ser libre para a súa exploración e uso por todos os Estados.[12]
O Artigo II do tratado prohibe expresamente que calquera goberno reclame un corpo celeste como a Lúa ou un planeta como territorio propio, sexa por declaración, ocupación ou "calquera outro medio". Non obstante, o estado que lanza un obxecto espacial, como un satélite ou unha estación espacial, mantén a xurisdición e o control sobre ese obxecto; por extensión, un Estado tamén é responsable dos danos causados polo seu obxecto espacial.[13][14]
Aplicabilidade no século XXI editar
Principalmente un tratado de control de armas para o uso pacífico do espazo sideral, o Tratado do Espazo Exterior ofrece regulacións limitadas e ambiguas para actividades espaciais máis novas, como a minaría lunar e de asteroides. Polo tanto, discute se a extracción de recursos se encadra na linguaxe prohibitiva de apropiación ou se o uso de tales recursos abarca o uso e explotación comercial.[15][16]
Buscando directrices máis claras, as empresas privadas estadounidenses apertaron ao goberno dos Estados Unidos, que en 2015 presentou a Lei de Competitividade para o Lanzamento de Espazo Comercial dos Estados Unidos de 2015, legalizando a minería espacial. Lexislación nacional semellante para legalizar a apropiación de recursos extraterrestres está a ser introducida por outros países, incluíndo Luxemburgo, Xapón, China, India e Rusia. Isto criou certa controversia sobre as reclamacións legais sobre a minería de corpos celestes con ánimo de lucro.[16][15][16][17][18]
Responsabilidade das actividades no espazo editar
O artigo VI do Tratado do Espazo Ultraterrestre aborda a responsabilidade internacional, indicando que "as actividades das entidades non gobernamentais no espazo exterior, incluída a Lúa e outros corpos celestes, requirirán unha autorización e supervisión continuas por parte do respectivo "Estado Parte no Tratado" e que os Estados Partes asumirán a responsabilidade internacional das actividades espaciais nacionais, sexan elas realizadas por entidades gobernamentais ou non gobernamentais.
Como resultado das discusións derivadas do Proxecto West Ford en 1963, incluíuse unha cláusula de consulta no artigo IX do Tratado do Espazo Exterior: "Un Estado Parte no Tratado que teña motivos para crer que unha actividade ou experimento planeado por outro Estado no espazo exterior, incluíndo a Lúa e outros corpos celestes, pode causar interferencias prexudiciais coas actividades de exploración pacífica e uso do espazo exterior, incluída a Lúa e outros corpos celestes, poden solicitar consulta sobre a actividade ou o experimento".[19][20]
Influencia na lei espacial editar
Como primeiro instrumento legal internacional relativo ao espazo, o Tratado do Espazo Exterior considérase a "pedra angular" da lexislación espacial. Tamén foi o primeiro gran logro das Nacións Unidas nesta área do dereito, tras a aprobación da primeira resolución da Asemblea Xeral da ONU sobre o espazo en 1958, e a primeira reunión do Comité da ONU sobre o Uso Pacífico do Espazo Ultraterrestre. COPUOS) no próximo ano.[21][22][23][24]
Cerca dunha década despois da entrada en vigor do tratado, a ONU negociou outros varios tratados para desenvolver aínda máis o marco legal para as actividades no espazo:[25]
- Acordo de rescate (1968)
- Convenio de Responsabilidade Territorial (1972)
- Convenio de rexistro (1976)
- Tratado da Lúa (1979)
Coa excepción do Tratado da Lúa, do que só 18 países son asinantes, todos os demais tratados de lei espacial foron ratificados pola maioría das principais nacións de viaxes espaciais (é dicir, aquelas capaces de voos orbitais). COPUOS coordena estes tratados e outras cuestións de xurisdición espacial, coa asistencia da Oficina de Asuntos do Espazo Exterior da ONU.[26]
Lista das partes editar
O Tratado do Espazo Exterior abriuse á sinatura nos Estados Unidos, o Reino Unido e a Unión Soviética o 27 de xaneiro de 1967 e entrou en vigor o 10 de outubro de 1967. En 2021, 111 países son partes do tratado, mentres que outros 23 asinaron o tratado pero non completaron a ratificación.[27]
Varias datas indican os diferentes días nos que os estados enviaron as súas sinaturas ou declaracións, que variaban segundo a localización: (L) para Londres, (M) para Moscova e (W) para Washington, DC Tamén se indica se o estado se converteu nun parte pola forma de sinatura e posterior ratificación, pola adhesión ao tratado despois do seu peche para a sinatura ou pola sucesión de Estados despois da separación doutra parte do tratado.
| Estado | Asinado | Depositado | Método |
|---|---|---|---|
| Afganistán |
|
|
Ratificación |
| Alxeria | 27 de xaneiro de 1992 (W) | Adhesión | |
| Antiga e Barbuda |
|
Sucesión do Reino Unido | |
| Arxentina |
|
26 de marzo de 1969 (M, W) | Ratificación |
| Armenia | 28 de marzo de 2018 (M) | Adhesión | |
| Australia | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Austria | 20 de febreiro de 1967 (L, M, W) | 26 de febreiro de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Acerbaixán | 9 de setembro de 2015 (L) | Adhesión | |
| Bahamas |
|
Sucesión do Reino Unido | |
| Bahrain | 7 de agosto de 2019 (M) | Adhesión | |
| Bangladesh |
|
Adhesión | |
| Barbados | 12 de setembro de 1968 (W) | Adhesión | |
| Belarús | 10 de febreiro de 1967 (M) | 31 de outubro de 1967 (M) | Ratificación |
| Bélxica |
|
|
Ratificación |
| Benín |
|
Adhesión | |
| Bosnia e Hercegovina |
|
Adhesión | |
| Brasil |
|
5 de marzo de 1969 (L, M, W) | Ratificación |
| Bulgaria | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) |
|
Ratificación |
| Burkina Faso | 3 de marzo de 1967 (W) | 18 de xuño de 1968 (W) | Ratificación |
| Canadá | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Chile |
|
8 de outubro de 1981 (W) | Ratificación |
| China |
|
Adhesión | |
| Cuba | 3 de xuño de 1977 (M) | Adhesión | |
| Chipre |
|
|
Ratificación |
| República Checa |
|
Sucesión da Checoslovaquia | |
| Dinamarca | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| República Dominicana | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 21 de novembro de 1968 (W) | Ratificación |
| Ecuador |
|
7 de marzo de 1969 (W) | Ratificación |
| Exipto | 27 de xaneiro de 1967 (M, W) |
|
Ratificación |
| O Salvador | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 15 de xaneiro de 1969 (W) | Ratificación |
| Guinea Ecuatorial | 16 de xaneiro de 1989 (M) | Adhesión | |
| Estonia | 19 de abril de 2010 (M) | Adhesión | |
| Fidxi |
|
Sucesión do Reino Unido | |
| Finlandia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 12 de xullo de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Francia | 25 de setembro de 1967 (L, M, W) | 5 de agosto de 1970 (L, M, W) | Ratificación |
| Alemaña | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de febreiro de 1971 (L, W) | Ratificación |
| Grecia | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 19 de xaneiro de 1971 (L) | Ratificación |
| Guinea-Bissau | 20 de agosto de 1976 (M) | Adhesión | |
| Hungría | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 26 de xuño de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Islandia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 5 de febreiro de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| India | 3 de marzo de 1967 (L, M, W) | 18 de xaneiro de 1982 (L, M, W) | Ratificación |
| Indonesia |
|
25 de xuño de 2002 (L) | Ratificación |
| Iraq |
|
|
Ratificación |
| Irlanda | 27 de xaneiro de 1967 (L, W) |
|
Ratificación |
| Israel | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) |
|
Ratificación |
| Italia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 4 de maio de 1972 (L, M, W) | Ratificación |
| Xamaica | 29 de xuño de 1967 (L, M, W) |
|
Ratificación |
| Xapón | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Casaquistán | 11 de xuño de 1998 (M) | Adhesión | |
| Kenya | 19 de xaneiro de 1984 (L) | Adhesión | |
| Corea do Norte | 5 de marzo de 2009 (M) | Adhesión | |
| Corea do Sur | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 13 de outubro de 1967 (W) | Ratificación |
| Kuwait |
|
Adhesión | |
| Laos |
|
|
Ratificación |
| Líbano | 23 de febreiro de 1967 (L, M, W) |
|
Ratificación |
| Libia | 3 de xullo de 1968 (W) | Adhesión | |
| Lituania | 25 de marzo de 2013 (W) | Adhesión | |
| Luxemburgo |
|
17 de xaneiro de 2006 (L, M, W) | Ratificación |
| Madagascar | 22 de agosto de 1968 (W) | Adhesión | |
| Malí | 11 de xuño de 1968 (M) | Adhesión | |
| Malta | 22 de maio de 2017 (L) | Adhesión | |
| Mauricio |
|
Sucesión do Reino Unido | |
| México | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 31 de xaneiro de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Mongolia | 27 de xaneiro de 1967 (M) | 10 de outubro de 1967 (M) | Ratificación |
| Marrocos |
|
Adhesión | |
| Myanmar | 22 de maio de 1967 (L, M, W) | 18 de marzo de 1970 (L, M, W) | Ratificación |
| Nepal |
|
|
Ratificación |
| Holanda | 10 de febreiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1969 (L, M, W) | Ratificación |
| Nova Zelandia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 31 de maio de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Nicaragua |
|
|
Ratificación |
| Níxer | 1 de febreiro de 1967 (W) |
|
Ratificación |
| Nixeria | 14 de novembro de 1967 (L) | Adhesión | |
| Noruega | 3 de febreiro de 1967 (L, M, W) | 1 de xullo de 1969 (L, M, W) | Ratificación |
| Paquistán | 12 de setembro de 1967 (L, M, W) | 8 de abril de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Papúa Nova Guinea |
|
Sucesión da Australia | |
| Paraguai | 22 de decembro de 2016 (L) | Adhesión | |
| Perú | 30 de xuño de 1967 (W) |
|
Ratificación |
| Polonia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 30 de xaneiro de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Portugal | 29 de maio de 1996 (L) | Adhesión | |
| Catar | 13 de marzo de 2012 (W) | Adhesión | |
| Romanía | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 9 de abril de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Rusia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación como Unión Soviética |
| San Vicente e as Granadinas | 13 de maio de 1999 (L) | Sucesión do Reino Unido | |
| San Marino |
|
|
Ratificación |
| Arabia Saudita | 17 de decembro de 1976 (W) | Adhesión | |
| Seychelles | 5 de xaneiro de 1978 (L) | Adhesión | |
| Serra Leoa |
|
|
Ratificación |
| Singapur | 10 de setembro de 1976 (L, M, W) | Adhesión | |
| Eslovaquia |
|
Sucesión da Checoslovaquia | |
| Eslovenia | 8 de febreiro de 2019 (L) | Adhesión | |
| Suráfrica | 1 de marzo de 1967 (W) |
|
Ratificación |
| España |
|
Adhesión | |
| Sri Lanka | 10 de marzo de 1967 (L) | 18 de novembro de 1986 (L, M, W) | Ratificación |
| Suecia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 11 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Suíza |
|
18 de decembro de 1969 (L, M, W) | Ratificación |
| Siria | 19 de novembro de 1968 (M) | Adhesión | |
| Tailandia | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) |
|
Ratificación |
| Togo | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 26 de xuño de 1989 (W) | Ratificación |
| Tonga |
|
Sucesión do Reino Unido | |
| Tunisia |
|
|
Ratificación |
| Turquía | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 27 de marzo de 1968 (L, M, W) | Ratificación |
| Uganda | 24 de abril de 1968 (W) | Adhesión | |
| Ucraína | 10 de febreiro de 1967 (M) | 31 de outubro de 1967 (M) | Ratificación |
| Emiratos Árabes Unidos | 4 de outubro de 2000 (W) | Adhesión | |
| Reino Unido | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Estados Unidos | 27 de xaneiro de 1967 (L, M, W) | 10 de outubro de 1967 (L, M, W) | Ratificación |
| Uruguai |
|
31 de agosto de 1970 (W) | Ratificación |
| Venezuela | 27 de xaneiro de 1967 (W) | 3 de marzo de 1970 (W) | Ratificación |
| Vietnam | 20 de xuño de 1980 (M) | Adhesión | |
| Iemen | 1 de xuño de 1979 (M) | Adhesión | |
| Zambia |
|
Adhesión |
Estado parcialmente recoñecido que cumpre o tratado editar
A República da China (Taiwán), que en 2021 estaba recoñecida por 14 estados membros da ONU, ratificou o tratado antes da votación da Asemblea Xeral das Nacións Unidas para trasladar a sede da China á República Popular China (RPC) en 1971. Cando a República Popular China ratificou posteriormente o tratado, cualificou a ratificación pola República da China (ROC) de "ilegal". A República da China comprometeuse a seguir cumprindo os requisitos do tratado e os Estados Unidos afirmou que aínda consideran que a ROC está "vinculada ás súas obrigas".[28]
| Estado | Asinado | Depositado | Método |
|---|---|---|---|
| República da China | 27 de xaneiro de 1967 | 24 de xullo de 1970 | Ratificación |
Estados que asinaron mais non ratificaron editar
Vinte e tres estados asinaron pero non ratificaron o tratado.
| estado | Asinado |
|---|---|
| Bolivia | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Botswana | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Burundi | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Camerún | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| República Centroafricana | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Colombia | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| República Democrática do Congo |
|
| Etiopía |
|
| Gambia | 2 de xuño de 1967 (L) |
| Gana |
|
| Güiana | 3 de febreiro de 1967 (W) |
| Haití | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Santa Sé | 5 de abril de 1967 (L) |
| Honduras | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Xordania | 2 de febreiro de 1967 (W) |
| Lesoto | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Malaisia |
|
| Panamá | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Filipinas |
|
| Ruanda | 27 de xaneiro de 1967 (W) |
| Somalia | 2 de febreiro de 1967 (W) |
| Trindade e Tobago |
|
Notas editar
- ↑ "Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, including the Moon and Other Celestial Bodies". unoda.org (en inglés). 2021. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ "Outer Space Treaty". US Department of State (en inglés). 20 de xaneiro de 2017. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ Shakouri Hassanabadi, Babak (30-7-2018). "Space Force and international space law". thespacereview.com (en inglés) (publicado o 30 de xullo de 2018). Consultado o 26 de decembro de2021.
- ↑ Irish, Adam (13 de setembro de 2018). "The Legality of a U.S. Space Force". opiniojuris.org (en inglés). Consultado o 26 de decembro de2021.
- ↑ "Outer Space Treaty".
- ↑ If space is ‘the province of mankind’, who owns its resources? Senjuti Mallick and Rajeswari Pillai Rajagopalan. The Observer Research Foundation. 24 de xaneiro 2019. Quote 1: "The Outer Space Treaty (OST) of 1967, considered the global foundation of the outer space legal regime, […] has been insufficient and ambiguous in providing clear regulations to newer space activities such as asteroid mining." *Quote2: "Although the OST does not explicitly mention "mining" activities, under Article II, outer space including the Moon and other celestial bodies are "not subject to national appropriation by claim of sovereignty" through use, occupation or any other means."
- ↑ Who Owns Space? US Asteroid-Mining Act Is Dangerous And Potentially Illegal. IFL. Consultado o 9 de novembro de 2019. Cita 1: "The act represents a full-frontal attack on settled principles of space law which are based on two basic principles: the right of states to scientific exploration of outer space and its celestial bodies and the prevention of unilateral and unbriddled commercial exploitation of outer-space resources. These principles are found in agreements including the Outer Space Treaty of 1967 and the Moon Agreement of 1979." *Cita 2: "Understanding the legality of asteroid mining starts with the 1967 Outer Space Treaty. Some might argue the treaty bans all space property rights, citing Article II."
- ↑ "Space Law".
- ↑ "International Space Station legal framework" (en inglés).
- ↑ "NASA: Artemis Accords".
- ↑ "The Outer Space Treaty".
- ↑ "Legality of the Deployment of Conventional Weapons in Earth Orbit: Balancing Space Law and the Law of Armed Conflict" 18 (5). 2007: 873. doi:10.1093/ejil/chm051.
- ↑ Outer Space Treaty of 1967.
- ↑ "The Common Heritage of Mankind Principle and the Deep Seabed, Outer Space, and Antarctica: Will Developed and Developing Nations Reach a Compromise?". 2003: 409.
|first1=sen|last1=in Authors list (Axuda) - ↑ 15,0 15,1 "Institutional Framework for the Province of all Mankind: Lessons from the International Seabed Authority for the Governance of Commercial Space Mining." 16. 2008: 1–27. doi:10.1080/14777622.2017.1381824.
|first1=sen|last1=in Authors list (Axuda) - ↑ 16,0 16,1 16,2 "Asteroid mining could be space's new frontier: the problem is doing it legally.". 6-2-2016.
|first1=sen|last1=in Authors list (Axuda) - ↑ "Space Mining and (U.S.) Space Law". 18-12-2015. Arquivado dende o orixinal o 27-02-2019. Consultado o 26-12-2021.
- ↑ "Law Provides New Regulatory Framework for Space Commerce | RegBlog".
- ↑ Terrill Jr., Delbert R. (Maio 1999), Project West Ford Arquivado 17 de abril de 2018 en Wayback Machine., "The Air Force Role in Developing International Outer Space Law" (PDF), Air Force History and Museums:63–67
- ↑ Wikisource:Outer Space Treaty of 1967#Article IX
- ↑ Beyond UNISPACE: It's time for the Moon Treaty. Dennis C. O'Brien. Pace Review. 21 de xaneiro 2019.
- ↑ "History: Treaties". Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2021. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ "Space Law Treaties and Principles". Arquivado dende o orixinal o 23 de decembro de 2021. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ "A History of Space". Arquivado dende o orixinal o 29 de decembro de 2021. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ "Space Law Treaties and Principles". Arquivado dende o orixinal o 23 de decembro de 2021. Consultado o 26 de decembro de 2021.
- ↑ Status of international agreements relating to activities in outer space as at 1 de xaneiro 2008 United Nations Office for Outer Space Affairs, 2008
- ↑ "UNODA Treaties". Consultado o 2021-10-05.
- ↑ "UNODA Treaties". Consultado o 2021-10-05.
Véxase tamén editar
Outros artigos editar
Ligazóns externas editar
- http://www.iislweb.org/
- http://www.unoosa.org/oosa/SpaceLaw/outerspt.html
- Texto completo do "Tratado sobre os principios que rexen as actividades dos Estados na exploración e utilización do espazo ultraterrestre, incluída a Lúa e outros corpos celestes" en árabe, chinés, inglés, francés, ruso ou español
- Estado dos acordos internacionais relativos ás actividades no espazo ultraterrestre (lista de estados partes no tratado), Oficina de Asuntos do Espazo Ultraterrestre da ONU
- "O caso para a retirada do Tratado do Espazo Exterior de 1967"
- Aínda relevante (e importante) despois de todos estes anos: o caso para apoiar o Tratado do Espazo Exterior
- Squadron Leader KK Nair's Space: The Frontiers of Modern Defence. Knowledge World Publishers, cap. 5 "Examinando a lei espacial...", pp. 84–104, dispoñíbel en Google Books .
- Nota introductoria de Vladimír Kopal, nota de historia do procedemento e material audiovisual sobre o Tratado sobre os principios que rexen as actividades dos Estados na exploración e utilización do espazo ultraterrestre, incluída a Lúa e outros corpos celestes nos Arquivos Históricos da Biblioteca Audiovisual das Nacións Unidas de Lexislación Internacional
- The Progressive Development of International Space Law by the United Nations — Conferencia de Vladimír Kopal] no Ciclo de Conferencias da Biblioteca Audiovisual de Dereito Internacional das Nacións Unidas
- O dereito do espazo exterior no ámbito xurídico xeral (comunidades e particularidades) — Conferencia de Vladlen Stepanovich Vereshchetin no Ciclo de conferencias da Biblioteca Audiovisual de Dereito Internacional das Nacións Unidas
- Humanos en Marte e alén; texto completo