Paraguai
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2018.) |
Coordenadas: 23°S 58°O / -23, -58
Paraguai[1] (en guaraní: Paraguái), oficialmente a República de Paraguai (en castelán: República del Paraguay; en guaraní: Paraguái Tavakuairetã) é un país do centro da América do Sur, limitado ó norte e oeste por Bolivia, ó norte e leste polo Brasil e ó sur e oeste pola Arxentina. A súa capital é a cidade de Asunción. O Paraguai é un dos dous países da América do Sur que non posúe unha saída para o mar, sendo o outro Bolivia. Por mor da súa localización central en América do Sur, tamén é coñecido como o Corazón de Suramérica.[2]
| República de Paraguai | |||
|---|---|---|---|
| República del Paraguay Paraguái Tavakuairetã | |||
| |||
| |||
.svg) | |||
| Lema: Paz y Justicia | |||
| Capital • Poboación | Asunción 1 582 559 (2005) | ||
| Cidade máis poboada | Asunción | ||
| Linguas oficiais | Castelán, Guaraní | ||
| Forma de goberno | República democrática | ||
| Mario Abdo Benítez Hugo Velázquez | |||
| • Data | 15 de maio de 1811 | ||
| Superficie | Posto 59º | ||
| • Total | 406 752 km² | ||
| • % auga | 2,3% | ||
| Fronteiras | 3.920 km km | ||
| Costas | Non ten km | ||
| Poboación | Posto 100º | ||
| • Total (2007) | 6 669 086 hab. | ||
| • Densidade | 14 hab./km² | ||
| PIB (nominal) | Posto 114º | ||
| • Total (2009) | 12 825 millóns US$ | ||
| • per cápita | 1 878 US$ (2007) | ||
| PIB (PPA) | Posto 97º | ||
| • Total (2006) | 31 213 millóns US$ | ||
| • per cápita | 5 277 US$ (2006) | ||
| Moeda | Guaraní (PYG) | ||
| IDH (2008) | 0,752 (98º) – medio | ||
| Xentilicio | Paraguaio, -a | ||
| Fuso horario | UTC-4 | ||
| • Horario de verán | UTC-3 | ||
| Dominio de Internet | .py | ||
| Prefixo telefónico | +595 | ||
| Prefixo radiofónico | ZPA-ZPZ | ||
| Código ISO | 600 / PRY / PY | ||
| Membro de: ONU, OEA, CSN, Mercosur, CIN, OEI, Grupo de Río, | |||
Historia editar
Os primeiros colonos españois chegaron a Paraguai no comezo do século XVI. A cidade de Asunción, fundada o 15 de agosto de 1537, logo se tornou o centro dunha provincia nas colonias españolas na América do Sur.
O 15 de maio de 1811, Paraguai declarou a súa independencia. Cun rápido crecemento económico e militar nos anos que proseguiron á independencia, Paraguai tornouse un país auto-suficiente, e unha potencia rexional no continente.
A Guerra da Tripla Alianza, entre 1865 a 1870, composta pola Arxentina, o Brasil e o Uruguai, apoiados economicamente polo Reino Unido. Esta guerra foi motivada principalmente pola ambición paraguaia dunha saída para o mar, que no final acabou custando non soamente todo o crecemento entón alcanzado, senón tamén a morte de dous terzos da poboación do sexo masculino e perda de territorios, en gran parte, para a Arxentina. A economía paraguaia ficaría estancada os seguintes 50 anos.
Tropas bolivianas invadiron Paraguai en 1932, desencadeando a Guerra do Chaco, (1932-1935), e culminando con vitoria paraguaia e a anexión do Chaco ao país.
Desde 1989, cando o réxime militar de máis de 35 anos de Alfredo Stroessner rematou, o Paraguai foi gobernado por presidentes electos democraticamente. Os maiores desafíos de Paraguai desde entón foron a crecente inestabilidade política e a corrupción en alza.
Política editar
En 1992, foi publicada oficialmente unha nova constitución, en vigor ata hoxe, que substituíu a antiga constitución de 1967. De acordo coa actual constitución paraguaia, o sistema de goberno é a democracia representativa. O poder executivo é exercido polo Presidente e polo vice-presidente, que son escollidos polo pobo a través de voto directo, para un mandato de cinco anos consecutivos, sen dereito á reelección, isto é, o xefe de Estado e de goberno non debe ser electo dúas veces, e gobernan baixo asesoría do Consello de Ministros. O presidente participa da aprobación da lexislación e ordena a súa publicación, podendo negar leis orixinadas no lexislativo.
O poder lexislativo é bicameral, formado polas dúas casas do Congreso, ou sexa, pola Cámara dos Deputados, de 80 membros, e polo Senado, de 45 membros, escollidos en ambos os casos para un mandato de cinco anos, por voto popular. O voto é imposto por lei para todos os electores a partir dos 18 anos.
A Corte Suprema de Xustiza é a instancia máxima do poder xudiciario, composta de nove membros nomeados polo presidente, e ten o poder de declarar a inconstitucionalidade de leis.
O principais partidos políticos son o Colorado (Asociación Nacional Republicana), o Liberal Radical Auténtico e Encuentro Nacional. O Paraguai está dividido en 18 departamentos incluíndose a capital, Asunción. Cada departamento ten como xefe de goberno un gobernador electo.
Subdivisións editar
- Artigo principal: Subdivisións de Paraguai.
O Paraguai está dividido en 17 departamentos. Cada departamento divídese en distritos. Os distritos subdivídense en partidos e os partidos en compañías. Asunción, a capital, forma un distrito federal.
Xeografía editar
O río Paraguai divide Paraguai en dúas rexións: ao oeste a rexión Occidental ou Chaco e ao leste a rexión Oriental.
A Rexión Oriental abrangue o 39% do territorio total e posúe o 97,3% da poboación. Ten máis de 800 ríos e regatos e o 95% das súas terras son cultivables. Nesta rexión están as principais institucións da República e os patrimonios históricos e culturais máis importantes. Ten 14 Departamentos. Nesta rexión a temperatura media anual é de 24 °C. O punto máis alto é o cerro Tres Kandú con 842 m. Está moi afectada pola deforestación, xa que en 1945 o 55% da súa superficie encontrábase cuberta por bosques, e no 2004, só o 6% se atopaba cuberto por bosques.
A Rexión Occidental ou Chaco ten o 61% do territorio da República e posúe pouco máis do 2% da poboación total. O seu territorio está formado por un fondo mariño que emerxeu na era cuaternaria. Esta rexión posúe terras secas e arxilosas, poboada de extensas matogueiras e palmares, esteros, lagos e regatos. Ten tres Departamentos e a súa produción económica baséase nos cultivos e a gandería. A súa temperatura media anual é de 31 °C. O punto máis alto do Chaco é o Cerro León con 604 m. Segundo datos da SEAM, Secretaría do Medio Ambiente de Paraguai, o 65% desta rexión atópase cuberta por bosques.
Economía editar
- Artigo principal: Economía de Paraguai.
Demografía editar
A maioría da poboación de Paraguai é de mestizos de colonizadores hispánicos con nativos. Hai poboación branca de orixe predominantemente española. Ata hoxe a maior parte da poboación fala o guaraní, ademais da lingua española.
Principais cidades editar
- Asunción: 500 mil habitantes, máis de 1.5 millón na súa zona metropolitana
- Ciudad del Este: 240 mil habitantes
- San Lorenzo: 120 mil habitantes
- Encarnación: 85 mil habitantes
- Concepción: 75 mil habitantes
Cultura editar
Festivos editar
| Data | Nome en galego | Nome local (en español) | Observacións |
|---|---|---|---|
| 1 de xaneiro | Ano Novo | Año Nuevo | |
| 6 de xaneiro | Día dos Reis | Día de los Reyes | |
| 3 de febreiro | Día do Patrono de Paraguai | Día del Patrono del Paraguay | |
| 1 de marzo | Día dos Heroes | Día de los Héroes | |
| (varía) | Xoves e Venres Santo | Jueves y Viernes Santo | |
| 1 de maio | Día dos Traballadores | Día de los Trabajadores | |
| 15 de maio | Día da Independencia | Día de la Independencia | |
| 12 de xuño | Día da Paz no Chaco | Día de la Paz del Chaco | |
| 14 de agosto | Día da bandeira | Día de la Bandera | |
| 15 de agosto | Fundación de Asunción | Día de la Fundación de Asunción | Aniversario da capital nacional |
| 16 de agosto | Día dos Nenos | Día de los Niños | Os nenos fican na casa |
| 29 de setembro | Día da Batalla de Boquerón | Día de la Batalla de Boquerón | |
| 8 de decembro | Día da Virxe de Caacupé | Día de la Virgen de Caacupé | |
| 25 de decembro | Nadal | Navidad |
Notas editar
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para paraguaio.
- ↑ "En el corazón de Sudamérica". ABC. Consultado o 12 de decembro de 2015.
Véxase tamén editar
| Commons ten máis contidos multimedia sobre: Paraguai |
Ligazóns externas editar
- Secretaría Nacional de Turismo de Paraguai Arquivado 26 de abril de 2021 en Wayback Machine. (en castelán)