Guinea Ecuatorial
Coordenadas: 1°30′N 10°00′L / 1.500, -10.000
A Guinea Ecuatorial[11][12] (en francés: Guinée équatoriale; en portugués: Guiné Equatorial) é un país da África central, e un dos países máis pequenos da África continental, cunha área de 28 000 km2. Antigamente foi unha colonia española coñecida como Guinea Española, e obtivo a súa independencia o 12 de outubro de 1968. O nome que adoptou o país tras obter a súa independencia débese á proximidade co Ecuador e a estar situado no golfo da Guinea. Guinea Ecuatorial é o único estado soberano africano no que o castelán é a lingua oficial. No ano 2015, o país tiña unha poboación estimada de 1 222 245 persoas.[13]
| República da Guinea Ecuatorial | |||
|---|---|---|---|
| République de Guinée équatoriale República da Guiné Equatorial | |||
| |||
| |||
 | |||
| Lema: Unidad, Paz, Justicia | |||
| Himno: Caminemos pisando las sendas de nuestra inmensa felicidad | |||
| Capital • Poboación | Malabo 297 000 (2018)[1] | ||
| Cidade máis poboada | Malabo | ||
| Linguas oficiais | Castelán, portugués, francés1[2][3][4] Linguas rexionais recoñecidas: fang, bube, combe, pidgin inglés, annobonese, igbo[5][6] | ||
| Forma de goberno | Réxime ditatorial | ||
Presidente Primeiro ministro | Teodoro Obiang Nguema Francisco Pascual Obama Asue | ||
| Independencia de España | 12 de outubro de 1968 | ||
| Superficie | Posto 141º | ||
| • Total | 28 051 km² | ||
| • % auga | Desprezable | ||
| Fronteiras | 539 km | ||
| Costas | 296 km | ||
| • Total (2015[7]) | 1 222 442 hab. | ||
| • Densidade | n/d | ||
PIB (nominal) | |||
| • Total (2019) | 12 432 millóns de dólares | ||
| • per cápita | 9 141 US$[8] | ||
| • Total (2019) | $29 162 millóns US$ | ||
| • per cápita | 21 442 US$[8] | ||
| Moeda | Franco (f, XAF) | ||
| IDH (2017[9]) | 0,591 (141º) – Medio | ||
| Xentilicio | ecuatoguineano, -a | ||
| Fuso horario | (UTC +1) | ||
| • Horario de verán | Non aplica | ||
| Dominio de Internet | .gq | ||
| Prefixo telefónico | +240 | ||
| Prefixo radiofónico | 3CA-3CZ | ||
| Código ISO | 226 / GNQ / GQ | ||
| Membro de: ONU, UA | |||
1 A lei constitucional que modifica o artigo 4 da Lei Fundamental do Estado, establece que "as linguas oficiais da República da Guinea Ecuatorial son o español e o francés. Recoñécense as linguas aborixes como integrantes da cultura nacional"[10] | |||
Guinea Ecuatorial componse de dúas partes, unha insular e outra continental. A rexión insultar componse das illas de Bioko (antiga Fernando Pó) no Golfo de Guinea e Annobón, unha pequena illa volcánica que é a única zona do país situada ó sur do ecuador. A illa de Bioko é a zona máis setentrional de Guinea Ecuatorial e é onde se atopa a capital do país, Malabo. A nación lusófona de San Tomé e Príncipe atópase entre Bioko e Annobón. A rexión continental, Río Muni, limita co Camerún polo norte e con Gabón polo sur e leste. No continente atópase Bata, a meirande cidade do país, e Ciudad de la Paz, a futura capital do país. Río Muni tamén inclúe numerosas illas pequenas, como Corisco, Elobey Grande e Elobey Chico. O país é membro da Unión Africana, da Francofonía, da OPEC e da CPLP.
HistoriaEditar
- Artigo principal: Historia da Guinea Ecuatorial.
Ao explorador portugués Fernãou do Pó, que estaba buscando unha ruta á India, acredítaselle o descubrimento da illa de Bioko en 1471. Chamouna Flor Formosa ("Flor Fermosa"), pero máis tarde tomaría o nome do seu descubridor. As illas de Fernando Poo e Annobón foron colonizadas polos portugueses en 1474. Os portugueses retiveron o control ata 1778, cando as illas foron cedidas a España en intercambio a territorios en Suramérica. Entre 1926 e 1959 unifícase a colonia baixo o nome de Guinea Española. En 1968 obtivo a independencia de España
Goberno e políticaEditar
Nominalmente, a Guinea Ecuatorial é unha democracia constitucional desde 1991. Con todo, a realidade política do país é a ditadura unipartidista e persoal de Teodoro Obiang Nguema, no poder desde o 3 de agosto de 1979, cando liderou un golpe de estado contra o seu tío, Francisco Macías Nguema, e que se perpetúa na presidencia falseando os resultados electorais. O sistema político da Guinea Ecuatorial foi definido como "Democratura" polo Profesor Max Liniger-Gourmaz, mentres que outros analistas coinciden en sinalar que se trata dunha dinastía de facto.
As eleccións presidenciais realízanse cada sete anos (a última delas tivo lugar o 15 de decembro de 2002, e a próxima será en decembro de 2009) e nelas votan todas as persoas maiores de 18 anos. O presidente, á súa vez, nomea ao primeiro ministro (actualmente, Ricardo Mangue Obama Nfubea). Hai unha soa cámara lexislativa, practicamente decorativa e sen poder real, (a Cámara de Representantes do Pobo), composta por 100 representantes elixidos sobre o papel, por voto popular directo para unha lexislatura de cinco anos. Dos 100 escanos, 98 corresponden na actual lexislatura ao partido único da ditadura, o PDGE (Partido Democrático da Guinea Ecuatorial).
Desde a toma do poder por parte de Teodoro Obiang Nguema sucédense os asasinatos políticos e as desaparicións así como as parodias de xuízos que destacan pola ausencia de garantías procesuais. Os informes de Amnistía Internacional e outros organismos independentes reportan, desde fai anos, unha estremecedora realidade en canto a detencións arbitrarias, horribles torturas, apaleamientos e mortes en detención.
Organización político-administrativaEditar
A Guinea Ecuatorial está dividida administrativamente en sete provincias:
 Guinea Ecuatorial
|
Identificación | Bandeira | Provincia | Nº de concellos | Capital | Superficie (km²) | Poboación |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| 1 | 
|
Annobón | 2 | San Antonio de Palé | 17 | 20.741 | |
| 2 | 
|
Bioko Norte | 3 | Malabo | 776 | 410.541 | |
| 3 | 
|
Bioko Sur | 2 | Luba | 1.241 | 181.525 | |
| 4 | 
|
Centro Sur | 5 | Evinayong | 9.931 | 202.054 | |
| 5 | 
|
Kié-Ntem | 6 | Ebebiyín | 3.949 | 238.548 | |
| 6 | 
|
Litoral | 7 | Bata | 6.645 | 400.415 | |
| 7 | 
|
Wele-Nzas | 7 | Mongomo | 5.478 | 318.451 |
XeografíaEditar
A Guinea Ecuatorial atópase situada na África ecuatorial, especificamente no golfo da Guinea. Comprende unha Rexión Continental (Río Muni) e unha Rexión Insular (illas do golfo da Guinea e da Baía de Corisco.
A Rexión Continental (Río Muni) atópase entre o Camerún e Gabón. O seu territorio está formado por altiplanos, accidentados por algúns macizos que van descendendo ata a costa, que polo xeral é baixa e arenosa.
A Rexión Insular comprende da antiga illa de Fernando Poo, posteriormente Macías Nguema e, máis tarde, Bioko (situada a 40 km da costa leste do Camerún), a illa Annobón (a 595 km ao suroeste de Bioko, interponiendose entre elas as illas de San Tomé e Príncipe), así como as illas de Corisco, Elobey Grande e Elobey Pequeno (situadas na Baía de Corisco fronte ás costas de Gabón).
EconomíaEditar
É estado membro de CEMAC. A moeda de curso legal é o Franco CFA. A riqueza principal da Guinea Ecuatorial é o petróleo e os seus derivados, cunha extracción estimada de 300.000 barrís de petróleo diarios, a explotación de madeiras nobres, a agricultura, con produtos como o algodón, café, a cana de azucre, froitas tropicais etc. Tamén se debe destacar a gandería debido á existencia de terras altas aptas para o vacún, e os minerais, en particular os metais preciosos, cuxo comercio informal é destacable.
Desde finais do século XX, coa explotación de xacementos petrolíferos, a renda per cápita aumentou espectacularmente, aínda que non a repartición de devandita renda posto que a riqueza procedente do petróleo, segundo a Asociación pola Solidariedade Democrática coa Guinea Ecuatorial, canalízase nun 98% cara ás compañías mineiras, principalmente norteamericanas e francesas, así como á familia de Teodoro Obiang Nguema, actual ditador do país. A exportación de barrís por habitante é similar á de Kuwait.
A pesar da alta renda per cápita relativa, a inmensa maioría dos cidadáns da Guinea Ecuatorial viven baixo limiares de miseria, destacando a escasa ou nula atención médica. A Ditadura de Teodoro Obiang Nguema converteu á Guinea Ecuatorial no centro do tráfico de drogas de África Occidental e levou ao país á clasificación dos máis corruptos do Planeta.
DemografíaEditar
A Guinea Ecuatorial ten unha poboación de carácter novo (o 45% non supera os 15 anos) cunha taxa de natalidade en torno ao 42 por mil e unha mortalidade do 16 por mil. A esperanza de vida é de 49 anos para os homes e 53 para as mulleres. Só un 4% da poboación ten máis de 65 anos.
A taxa de alfabetización nos adultos estaba en 1992 no 52%, pero subiría a un 80% para 1999.
A maioría da poboación vive nas zonas rurais.
EtnografíaEditar
A poboación nacional, que representa o 99% da poboación, é esencialmente bantú (fang) en Mbini e bubi en Bioko. Os principais grupos étnicos distribúense da seguinte forma: fang (72% da poboación, en Mbini), bubi (15%, en Bioko), fernandinos (en Bioko), bisios e ndowes na Rexión Continental, antiga provincia de Río Muni e annoboneses na Illa de Annobón, o único territorio do país no Hemisferio Sur. A minoría predominante doutra raza constitúena os brancos europeos de ascendencia española. A Guinea Ecuatorial recibiu asiáticos e negro-africanos doutros países para que traballasen nas plantacións de cacao e café. Outros negro-africanos proceden de Liberia, Angola e Mozambique, e asiáticos que son maioritariamente chineses. Así mesmo, chegaron ao país comunidades británicas, francesas e alemás. De todos estes arribos, os únicos que non se adaptaron optimamente á lingua española foron os franceses, xa que o seu idioma é cooficial.
Logo da independencia, miles de ecuatoguineanos partiron a España. Ao redor de 100,000 ecuatoguineanos foron ao Camerún, Gabón e Nixeria por mor da ditadura de Francisco Macías Nguema. Moitas das súas comunidades viven en Brasil, moitos países hispanoamericanos, Estados Unidos, Portugal e Francia.
LinguasEditar
Os idiomas oficiais son o castelán (castelán ecuatoguineano), tal como o recolle a Constitución do país, o francés e o portugués.[14] A meirande parte dos ecuatoguineanos fala castelán (aínda que moitas veces como segunda lingua). A rexión con maior coñecemento do castelán é Malabo. O castelán é o idioma oficial dende 1844, aínda que durante un breve período nos anos 1970, o castelán foi declarado lingua "importada" e prohibiuse o seu uso (sendo substituído polo fang). A partir do 3 de agosto de 1979, trala abolición da Constitución de 1973, volveuse declarar lingua oficial. Actualmente, en Guinea Ecuatorial apostouse pola fundación no país dunha Academia Ecuatoguineana da Lingua Española, a cal foi finalmente creada en outubro de 2013; o establecemento dun programa que reforce a difusión do castelán nos medios de comunicación social e o reforzo dos cursos de castelán para estranxeiros xa estabelecidos pola Universidade Nacional de Guinea Ecuatorial.[15]
Unha lei constitucional de 1998, que modifica o artigo 4 da Lei Fundamental do Estado, estabelece que as linguas oficiais da República de Guinea Ecuatorial son o castelán e o francés. O francés adoptouse como lingua oficial, aínda que na práctica o seu uso é moi minoritario e adoptouse para pertencer á comunidade de estados francófonos, cos beneficios de aperturas de mercado que supón, incluída a adopción do franco CFA. Recoñécense as linguas autóctonas como integrantes da cultura nacional (Lei constitucional n.º 1/1998 do 21 de xaneiro): o fang falado por case 300 mil persoas como lingua materna e tamén se fala en zonas do Camerún, Gabón e a República Democrática do Congo (o número total de falantes o millón); o bubi (en Bioko, 40 mil falantes); o annobonense na illa de Annobón (9 mil falantes); o balengue na Rexión Continental (mil falantes); o ibo e o inglés crioulo (pichinglis), tamén en Bioko. A lingua ndowé (tamén chamada kombe ou ngumbi) pertence ao grupo dos ndowé situados na zona costeira da parte continental do país e é falada por 4 mil persoas. Outras linguas importantes son o kwasio (tamén chamado bisio ou bujeba) con case 9 mil falantes e o seki con 11 mil falantes.
En xullo de 2007, Teodoro Obiang anunciou a decisión de que o portugués se convertese en idioma cooficial de Guinea Ecuatorial, para satisfacer os requirimentos para solicitar a calidade de membro pleno da Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa (CPLP), porén, o seu uso é practicamente inexistente (agás na illa de Annobón, onde se fala o annobonense, un idioma crioulo derivado do portugués). En xullo de 2012, a CPLP rexeitou a solicitude de Guinea Ecuatorial, por mor das constantes violacións dos dereitos humanos no país. Finalmente foi admitida en 2014.
RelixiónEditar
A gran maioría da poboación é formalmente católica (80,1%), aínda que se profesan outras relixións cristiás (6,8%), as relixións dos antigos habitantes denominadas baixo o apelativo de animismo son practicadas en diverso grao pola maioría, e existe unha minoría islámica (4%).
CidadesEditar
Destacan dúas cidades: Malabo, capital do estado con 90.000 habitantes, situada en Bioko; e Bata, cidade na rexión continental con 70.000 habitantes.
NomesEditar
Os ecuatoguineanos tenden a ter un nome español e un nome africano. Cando o escriben, o nome español é seguido polo africano e polo apelido do pai e o da nai.
CulturaEditar
O país posúe unha universidade, a Universidade Nacional da Guinea Ecuatorial (UNGE) con campus en Malabo e unha Facultade de Medicina en Bata. A Facultade de Medicina de Bata está apoiada principalmente por Cuba, cuxo goberno cede aos profesores e médicos do centro. A Universidade Nacional de Educación a Distancia española conta tamén cunha sede en Malabo e outra en Bata.
No país están activas varias organizacións culturais (o Centro Cultural Hispano-Guineano e outros) cuxo fin principal é a alfabetización e promoción cultural da poboación. A maioría do apoio económico neste sentido provén do goberno español.
LiteraturaEditar
Os principais autores do país son:
- María Nsué Angüe (1945 ? ).
- Juan Balboa Boneke (1938 ? ).
- Juan Tomás Ávila Loureiro (1966 ? ).
- Donato Ndongo-Bidyogo (1950 ? ).
- Raquel Ilonbé (193? ? 1992).
- Constantino Ocha'a Mve Bengobesama (19?? - 1991).
- Xusto Bolekia Boleká.
| Festas Nacionais | |||
| Data | Nome en galego | Nome local | Notas |
|---|---|---|---|
| 1 xaneiro | Ano Novo | ||
| 15 agosto | Día da Constitución | ||
| 12 outubro | Día da Independencia | ||
| 10 decembro | Día dos Dereitos Humanos | ||
| 25 decembro | Nadal | ||
NotasEditar
- ↑ "Equatorial Guinea - The World Factbook". cia.gov. 7 de xuño de 2018. Consultado o 24 de xaneiro de 2018.
- ↑ Government of the Republic of Equatorial Guinea. "Equatorial Guinea, member of the Community of Portuguese Language Countries".
- ↑ Government of the Republic of Equatorial Guinea. "Acts continue to mark Portuguese Language and Portuguese Culture Day".
- ↑ PRNewsWire. "Equatorial Guinea Adds Portuguese as the Country's Third Official Language". Arquivado dende o orixinal o 12 de xuño de 2018. Consultado o 18 de xaneiro de 2015.
- ↑ "World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Equatorial Guinea : Overview". UNHCR. 20 de maio de 2008. Arquivado dende o orixinal o 13 de xaneiro de 2013. Consultado o 18 de decembro de 2012.
- ↑ Dickovick, James Tyler (2012). Africa 2012. Stryker Post. p. 180. ISBN 1-61048-882-2. Consultado o 18 de decembro de 2012.
- ↑ "2015 Census Preliminary Results" (PDF). inege.gq. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 de xuño de 2016. Consultado o 25 de xuño de 2019.
- ↑ 8,0 8,1 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. Consultado o 17 de abril de 2019.
- ↑ "2018 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Consultado o 21 de marzo de 2017.
- ↑ (Lei constitucional Nº 1/1998 do 21 de xaneiro)
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ecuatoguineano.
- ↑ "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente" (PDF). Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016.
- ↑ "INEGE | INSTITUTO NACIONAL DE ESTADÍSTICA DE GUINEA ECUATORIAL". www.inege.gq (en castelán). Consultado o 19 de abril de 2017.
- ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 19 de agosto de 2011. Consultado o 4 de marzo de 2011.
- ↑ Real Academia Española. "Congresos internacionais da lingua española: Guinea Ecuatorial". Arquivado dende o orixinal o 22 de abril de 2008.
Véxase taménEditar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Guinea Ecuatorial  |
BibliografíaEditar
- Max Liniger-Goumaz, Small Is Not Always Beautiful: The Story of Equatorial Guinea ISBN 0-389-20861-2.
- Ibrahim K. Sundiata, Equatorial Guinea: Colonialism, State Terror, and the Search for Stability (1990, Boulder: Westview Press) ISBN 0-8133-0429-6.
- Robert Klitgaard. 1990. Tropical Gangsters. New York: Basic Books. (World Bank economist tries to assist pre-oil Equatorial Guinea) ISBN 0-465-08760-4.
- D.L. Claret. Cien años de evangelización en Guinea Ecuatorial (1883–1983) / One Hundred Years of Evangelism in Equatorial Guinea (1983, Barcelona: Claretian Missionaries).
- Adam Roberts, The Wonga Coup: Guns, Thugs and a Ruthless Determination to Create Mayhem in an Oil-Rich Corner of Africa (2006, PublicAffairs) ISBN 1-58648-371-4.