Camerún
O Camerún[1] (en francés: Cameroun; en inglés: Cameroon), oficialmente República do Camerún (en francés: République du Cameroun; en inglés: Republic of Cameroon) é un país africano. Limita ao oeste e o norte con Nixeria, ao leste co Chad e a República Centroafricana, ao sur coa República do Congo, Gabón e Mbini (Guinea Ecuatorial) e ao leste co golfo da Guinea, a través do cal fai fronteira coa Guinea Ecuatorial, cara á illa de Bioko. A súa capital é Yaoundé.
République du Cameroun (fr)  | |||||
| |||||
| Himno | Chant de Ralliement | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «Paix – Travail – Patrie» «Peace – Work – Fatherland» «Мир - труд - Родина» «All of Africa in one country» | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Contén a división administrativa | Adamawa (região dos Camarões) (pt)  Centro (pt) Extremo Norte (pt) Litoral (pt) Noroeste (pt) Oeste (pt) Região Leste (pt) Região Norte (pt) Região Sul (pt) Sudoeste (pt) | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 24.053.727 (2017) (50,59 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua francesa lingua inglesa | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 475.442 km² | ||||
| Bañado por | Lago Chad, Golfo da Guinea e Océano Atlántico | ||||
| Punto máis alto | Monte Camerún (4.095 m) | ||||
| Punto máis baixo | Golfo do Biafra (pt) (0 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 1 de xaneiro de 1960 | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | República | ||||
| • Presidente | Paul Biya (1982–) | ||||
| Órgano executivo | Government of Cameroon (en) | ||||
| • Primeiro ministro | Joseph Ngute (2019–) | ||||
| Órgano lexislativo | Parliament of Cameroon (en) , | ||||
| Membro de | |||||
| PIB nominal | 45.338.285.386 $ (2021) | ||||
| Moeda | franco (pt) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| Dominio de primeiro nivel | .cm | ||||
| Prefixo telefónico | +237 | ||||
| Teléfono de emerxencia | 112 | ||||
| Código de país | CM | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | |||||
| Sitio web | prc.cm… | ||||
Historia editar
- Artigo principal: Historia do Camerún.
Os primeiros habitantes do que hoxe é o Camerún foron os baka, un pobo pigmeo que logo da migración bantú quedou reducido aos lugares máis inaccesibles. Os portugueses chegaron á costa camerunesa a fins do século XV e comezos do XVI, a malaria non permitiu que estableceran asentamentos permanentes. Os primeiros asentamentos estables europeos datan de finais da década de 1870, cando o uso da quinina fixo posible combater a malaria. No inicio, os europeos estaban sobre todo interesados en comerciar, o que facían na zona costeira, e adquirir escravos. O comercio de escravos foi reprimido a mediados do século XIX, aínda no remate dese século instaláronse no Camerún misións cristiás, as cales continúan a desempeñar un papel na vida do país.
O 5 de xullo do 1884 a totalidade do territorio camerunés e algúns territorios veciños tornáronse a colonia alemá de Kamerun, coa capital situada primeiramente en Buea e despois en Yaoundé. Despois do final da primeira guerra mundial, o Reino Unido e a Francia dividiron esta colonia, cabendo á Francia a maior área, sendo as zonas máis distantes transferidas para o dominio doutras colonias francesas, e gobernando o restante a partir de Yaoundé.
O Camerún francés acadou a independencia no 1960 baixo a denominación de República do Camerún. Ao ano seguinte, a maioría musulmá do norte, que dominaba dous terzos do Camerún británico, votou pola adhesión á Nixeria, en canto que no sur a maioría cristiá, votou de forma que o outro terzo do Camerún británico se adherise á República do Camerún, formando a República Federal do Camerún.
Goberno e política editar
- Artigo principal: Goberno e política do Camerún.
Goberna desde 1982 Paul Biya da Alianza Democrática Popular (APDC). A APDC tamén obtivo o control do Parlamento en 1992 e Bija foi reelixido ese ano e en 1997. O principal grupo de oposición, o Fronte Socialdemócrata, cuestionou o resultado deses comicios. En 1997, o seu candidato, John Ndi, rexeitou a vitoria de Bija.
No século XXI, a minoría anglófona dos territorios do oeste incrementou as súas protestas contra o goberno central do país (de maioría francófona) en favor dunha maior autonomía política ou unha eventual secesión, chegando a declarar a independencia da rexión o 1 de outubro de 2017. Segundo a ONU, o Camerún tiña en 2018 arredor de 250.000 desprazadas internos[2].
Organización político-administrativa editar
- Artigo principal: Organización territorial do Camerún.
O Camerún divídese en dez provincias, respectivamente:
| Provincias 1 Adamaoua 2 Centro 3 Este 4 Extremo-Norte 5 Litoral 6 Norte 7 Nor-Oeste 8 Oeste 9 Sur 10 Sur-Oeste. |
|
A maior parte desta provincias foron definidas na década de 1960. As provincias Centre e Sud xorden da ruptura da provincia Centre-Sud en 1983, no mesmo ano, Adamaoua e Extreme-Nord xorden debido á escisión da provincia Nord.
Xeografía editar
- Artigo principal: Xeografía do Camerún.
O Camerún atópase situado no golfo da Guinea. Limita ao norte e ao oeste con Nixeria, ao sur con Gabón e coa Guinea Ecuatorial, ao leste coa República Centroafricana e o Chad. Ao oeste limita co océano Atlántico.
No país distínguense varias rexións. Unha delas é a rexión litoral que vai desde a costa fronteiriza con Nixeria ata a fronteiriza coa Guinea Ecuatorial. A cidade máis importante da costa do Camerún é Buea. Posteriormente a altura do país vaise elevando gradualmente: así, Douala atópase case ao nivel do mar, no estuario do río Wouri e Yaoundé atópase situada xa a uns 700 metros sobre o nivel do mar. Pasado Yaoundé atópase un macizo montañoso que separa esta zona do país da do norte. A cidade máis importante desta zona montañosa é Tibesti. O norte o territorio é máis chairo. As cidades máis importantes do norte do Camerún son Garoua e Maroua. No extremo norte do país atópase unha porción do lago Chad. No sur e o sueste o territorio convértese en selva, a cal vaise facendo máis espesa a medida que nos achegamos á fronteira coa República do Congo. Na meseta oeste, na fronteira con Nixeria, atópase a zona anglófona do país, cuxa cidade máis importante é Bamenda.
Economía editar
- Artigo principal: Economía do Camerún.
Ten reservas petroleiras que son explotadas moderadamente por empresas francesas e norteamericanas. Os principais produtos agrícolas son cacao, café e bananas pero a agricultura está moito máis diversificada ao momento de que o país se autoabastece de alimentos. Tamén hai explotación forestal.
A Unión Europea é o principal socio comercial do Camerún.
Demografía editar
- Artigo principal: Demografía do Camerún.
Ao ano 2007, o Camerún tiña unha poboación de 18 000 000 habitantes. O 99% é negra e o restante 1% é branca (europeos ou descendentes). Os dous idiomas oficiais son o inglés e o francés. A esperanza de vida é de 52 anos. A media de fillos por muller é de 4,49. O 79% da poboación está alfabetizada. Calcúlase que o 7% da poboación está infectada co VIH (virus da sida).
Cultura e educación editar
- Artigo principal: Cultura do Camerún.
En educación, existiron dous sistemas, un en inglés e o outro en francés logo da independencia. O sistema do Camerún do Leste foi baseado no modelo francés, o Camerún do Oeste usou o modelo británico. Os dous sistemas foron combinados no ano 1976. As escolas cristiás e misioneiras foron unha parte importante do sistema educativo. Nas áreas meridionais do país case todos os nenos da idade de educación primaria asisten á escola. Con todo, no norte, sempre foi unha parte illada do Camerún, o absentismo escolar é alto. A maioría dos estudantes no Camerún non chega máis aló do nivel primario.
O país conta con tres universidades: Universidade de Yaoundé I, Universidade de Yaoundé II (con campus fóra da cidade), e a Universidade Católica para África Central (UCAC).
Deportes editar
A mellor participación do Camerún nos Xogos Olímpicos foi en Atenas 2004. A Selección de fútbol gañou a medalla de ouro nas xustas.
Outros logros destacados da selección de fútbol do Camerún foi ser o primeiro equipo africano en chegar aos cuartos de final, na Copa Mundial de Fútbol de 1990. Desde ese entón o equipo ten o alcume de "Os Leóns Indomables".
Notas editar
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para camerunés.
- ↑ L’1 d’octubre camerunès, Diari Ara, 25 de agosto de 2018 (en catalán).