Guinea
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde outubro de 2018.) |
Coordenadas: 11°N 10°O / 11, -10
A Guinea,[1] oficialmente República da Guinea (en francés: République de Guinée), é un país da África Occidental, limitado ao norte pola Guinea-Bissau e polo Senegal, ao norte e leste por Malí, ao leste pola Costa do Marfil, ao sur por Liberia e Serra Leoa e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é Conakry.
| República da Guinea | |||
|---|---|---|---|
| République de Guinée | |||
| |||
| |||
.svg) | |||
| Lema: Travail - Justice - Solidarité Trabajo - Justicia - Solidaridad | |||
| Himno: Liberté | |||
| Capital • Poboación | Conakry 2 000 000 (2002) | ||
| Cidade máis poboada | Conakry | ||
| Lingua oficial | Francés1 | ||
| Forma de goberno | República gobernada por unha Xunta militar | ||
| Mamady Doumbouya Mohamed Béavogui | |||
| Independencia de Francia | 2 de outubro de 1958 | ||
| Superficie | Posto 77º | ||
| • Total | 245 857 km² | ||
| Fronteiras | 3 399 km | ||
| Costas | 320 km | ||
| Poboación | Posto 84º | ||
| • Total | 9 452 670 hab. | ||
| • Densidade | 38,5 hab./km² | ||
PIB (nominal) | |||
| • Total | n/d | ||
| • per cápita | n/d | ||
| PIB (PPA) | Posto 113º | ||
| • Total (2005) | 18 945 000 000 US$ | ||
| • per cápita | 1 986 US$ | ||
| Moeda | Franco guineano (GNF) | ||
| IDH (2007) | 0,456 (160º) – Baixo | ||
| Xentilicio | Guineano, guineana[1] | ||
| Fuso horario | GMT | ||
| • Horario de verán | Non aplica | ||
| Dominio de Internet | .gn | ||
| Prefixo telefónico | +224 | ||
| Prefixo radiofónico | 3XA-3XZ | ||
| Código ISO | 324 / GIN / GN | ||
| Membro de: ONU | |||
HistoriaEditar
En parte do que é agora a Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o Imperio de Malí creado por Sundiata Keita, quen derrotou ao rei dos Sosso, Soumaoro Kanté na batalla de Kirina en 1235, coa cal terminou o Imperio Sosso.
O Imperio de Malí comprendía partes da área norte da Guinea que foi gobernada por mansa (emperadores). O máis famoso foi Kankan Musa I, que fixo unha famosa peregrinación cara a A Meca en 1324. O Imperio de Malí caeu presa dos invasores almorávidas que viñan do norte de África, que estableceu o Imperio Songhai, o cal caeu a mans dos marroquís en 1591.
Os musulmáns fulani migraron a Fouta Djalon na Guinea Central e estableceron un estado islámico de 1735 ata 1898 cunha constitución escrita e gobernadores alternados.
Os aventureiros europeos comezaron o comercio de escravos na rexión costeira da Guinea desde o século XVI ata o século XIX.
A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en 1890 con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, Conakry, foi fundada na illa Tombo en 1890. En 1895 o país incorporouse á África Occidental Francesa.
Independente de Francia desde 1958, a Guinea non tivo eleccións democráticas ata 1993, cando o xeneral Lansana Conté (xefe do goberno militar) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en 1998, o presidente enfrontouse á crecente crítica en 1999 polo seu encarceramento dun principal líder da oposición e o extenso malestar económico. As desordes en Serra Leoa tamén continuaron ameazando a estabilidade da Guinea.
En 2008, á morte de Lansana Conté, tomou o poder Moussa Dadis Camara, que ten como primeiro ministro a Cellou Dalein Diallo.
XeografíaEditar
Pódense diferenciar catro zonas xeográficas:
- a zona costeira, a Baixa Guinea (ou Guinea marítima);
- a zona montañosa, a Guinea Central, na que se comprende o macizo do Fouta Djalon, que acada unha altura media de 900 metros, e que se estende por algúns países veciños;
- a zona de sabana no Norte, ou Alta Guinea;
- a zona boscosa do sueste, ou Guinea Forestal, dominada polas chuvias.
Estas catro zonas, ás veces denominadas "rexións naturais", non se corresponden coas rexións administrativas.
Hidrografía e orografíaEditar
O país ten 320 km de costa, na que con frecuencia medran mangleiros. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen na Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o Níxer, o Senegal e o Gambia. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con Costa do Marfil e Liberia, érguese a maior elevación do país o Monte Nimba, con 1.764 metros.
EconomíaEditar
- Artigo principal: Economía da Guinea.
NotasEditar
- ↑ 1,0 1,1 Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para guineano.