Guinea

país da África occidental

A Guinea,[1] oficialmente República da Guinea (en francés: République de Guinée), é un país da África Occidental, limitado ao norte pola Guinea-Bissau e polo Senegal, ao norte e leste por Malí, ao leste pola Costa do Marfil, ao sur por Liberia e Serra Leoa e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é Conakry.

Modelo:Xeografía políticaGuinea
République de Guinée (fr) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

HimnoLiberté (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Lema«Work, Justice, Solidarity (en) Traducir» Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 10°N 11°O / 10, -11Coordenadas: 10°N 11°O / 10, -11
CapitalConakry Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Boké (pt) Traducir
Conakry
Faranah (pt) Traducir
Kankan (pt) Traducir
Kindia (pt) Traducir
Labé (pt) Traducir
Mamou (pt) Traducir
Nzérékoré (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Poboación
Poboación12.717.176 (2017) Editar o valor em Wikidata (51,73 hab./km²)
Lingua oficiallingua francesa Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie245.857 km² Editar o valor em Wikidata
Bañado porOcéano Atlántico Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoMonte Nimba (1.752 m) Editar o valor em Wikidata
Punto máis baixoOcéano Atlántico (0 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación2 de outubro de 1958 Editar o valor em Wikidata
Organización política
Forma de gobernorepública Editar o valor em Wikidata
• President of Guinea (en) Traducir Editar o valor em WikidataMamady Doumbouya (pt) Traducir (2021–) Editar o valor em Wikidata
• Primeiro-ministro da Guiné (pt) Traducir Editar o valor em WikidataBah Oury (pt) Traducir (2024–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoAssembleia Nacional da Guiné (pt) Traducir , (Escano: 114) Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal16.091.817.842 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
MoedaFranco da Guiné (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.gn Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefónico+224 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia117 (pt) Traducir, 18 e 442-020 (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Código de paísGN Editar o valor em Wikidata

Sitio webpresidence.gov.gn Editar o valor em Wikidata

Historia editar

En parte do que é agora a Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o Imperio de Malí creado por Sundiata Keita, quen derrotou ao rei dos Sosso, Soumaoro Kanté na batalla de Kirina en 1235, coa cal terminou o Imperio Sosso.

O Imperio de Malí comprendía partes da área norte da Guinea que foi gobernada por mansa (emperadores). O máis famoso foi Kankan Musa I, que fixo unha famosa peregrinación cara a A Meca en 1324. O Imperio de Malí caeu presa dos invasores almorávidas que viñan do norte de África, que estableceu o Imperio Songhai, o cal caeu a mans dos marroquís en 1591.

Os musulmáns fulani migraron a Fouta Djalon na Guinea Central e estableceron un estado islámico de 1735 ata 1898 cunha constitución escrita e gobernadores alternados.

Os aventureiros europeos comezaron o comercio de escravos na rexión costeira da Guinea desde o século XVI ata o século XIX.

A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en 1890 con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, Conakry, foi fundada na illa Tombo en 1890. En 1895 o país incorporouse á África Occidental Francesa.

Independente de Francia desde 1958, a Guinea non tivo eleccións democráticas ata 1993, cando o xeneral Lansana Conté (xefe do goberno militar) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en 1998, o presidente enfrontouse á crecente crítica en 1999 polo seu encarceramento dun principal líder da oposición e o extenso malestar económico. As desordes en Serra Leoa tamén continuaron ameazando a estabilidade da Guinea.

En 2008, á morte de Lansana Conté, tomou o poder Moussa Dadis Camara, que ten como primeiro ministro a Cellou Dalein Diallo.

Xeografía editar

Pódense diferenciar catro zonas xeográficas:

Estas catro zonas, ás veces denominadas "rexións naturais", non se corresponden coas rexións administrativas.

Hidrografía e orografía editar

 
Guinée

O país ten 320 km de costa, na que con frecuencia medran mangleiros. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen na Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o Níxer, o Senegal e o Gambia. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con Costa do Marfil e Liberia, érguese a maior elevación do país o Monte Nimba, con 1.764 metros.

Economía editar

Artigo principal: Economía da Guinea.

Notas editar

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para guineano.

Véxase tamén editar

Outros artigos editar