Wikipedia

Casaquistán

Coordenadas: 48°N 68°L / 48, -68

Casaquistán[1] ou Kazhakhstán[2][3][4][5] é un país fundamentalmente asiático, aínda que tamén inclúa unha rexión relativamente pequena que, xeograficamente, pertence á Europa: a área entre o río Ural e a fronteira rusa, o punto máis oriental do continente europeo. Limita ao norte e oeste con Rusia (6.846 quilómetros de fronteira), ao leste coa China (1.533 km), a sur co Kirguizistán (1.051 km), o Uzbekistán (2.203 km) e Turkmenistán (379 km) e a oeste co Mar Caspio. É o noveno país máis grande do mundo por superficie, mais ten unha densidade de 6 hab./km².

República de Casaquistán
Qazaqstan Respublikasy
Республика Казахстан
Respúblika Kazaxstán
Bandeira de Casaquistán
Escudo de Casaquistán
BandeiraEscudo
Kazakhstan (orthographic projection).svg
Capital
 • Poboación		Astana
780 880 habitantes (2013)
Cidade máis poboadaAlmati
Lingua oficialcasaco2 (de uso)
ruso (oficial)
Forma de gobernoRepública presidencialista
Kassym-Jomart Tokayev
Älixan Smayilov
Independencia da Unión Soviética16 de decembro de 1991
SuperficiePosto 9º
 • Total2 727 300 km²
 • % auga1,7
Fronteiras12 012 km
Costas0 km
PoboaciónPosto 61º
 • Total15 233 244 hab.
 • Densidade6,2 hab./km²
PIB (nominal)Posto 56º
 • Total (2006)77 237 millóns US$
 • per cápita5 113 US$
PIB (PPA)Posto 56º
 • Total (2006)137 964 mill. US$
 • per cápita9 134 US$
MoedaTenge (KZT)
IDH (2007)0.794 (73º) – medio
XentilicioCasaco/a
Fuso horarioUTC + 5 a + 6
 • Horario de veránNon aplica
Dominio de Internet.kz
Prefixo telefónico+7
Prefixo radiofónicoUNA-UQZ
Código ISO398 / KAZ / KZ
Membro de: ONU, OSCE, CEI, OCS, OCE
1 Chamada Akmola até xuño de 1998.
2 Tamén se fala o ruso e alemán, pero estes non son oficiais.

Casaquistán foi un dos países que se volveron independentes coa disolución da Unión Soviética, proclamando a súa independencia o 16 de decembro de 1991.

HistoriaEditar

Artigo principal: Historia de Casaquistán.

Os casacos, ou cabaleiros das estepas, descenden de tribos nómades de orixe turca e relixión islámica que, no século XVII, piden protección ao tsar ruso diante da ameaza de invasión mongol. O Imperio Ruso retira o poder dos xefes tribais e domina gradualmente o Casaquistán.

Coa abolición da servidume polo imperio, no 1861, millóns de labregos rusos e ucraínos instálanse nas terras casacas doadas polo goberno central, provocando resentimentos entre os nativos. O exército tzarista reprime unha rebelión contra o poder ruso no 1916, matando 150.000 persoas.

Cambio de presidente, e do nome da capitalEditar

Nursultan Nazarbayev, veterano ex-comunista, o único dirixente da antiga URSS no poder sen interrupcións desde a disolución do país en 1991, o político que máis tempo permaneceu no poder en todo o espazo post-soviético, anunciou por sorpresa, o 19 de marzo de 2019 a súa dimisión tras practicamente 30 anos á fronte de Casacastán. Nazarbáyev, de 78 anos de idade, fixo pública a súa decisión a través dunha alocución televisada polos principais canais do país. «Este ano cumpriranse 30 anos desde que ocupo o cargo más alto. O pobo outorgoume a posibilidade de ser o primeiro presidente do Casaquistán independente», dixo diante as cámaras despois de dar a coñecer a súa renuncia.[6][7]

Porén, o líder casaco non se apartará demasiado dos centros de poder. Segundo as súas palabras, manterse á fronte do Consello de Seguridade da república, do Consello Constitucional e do seu partido Nur Otan, o maioritario no Parlamento. Até que se celebren unhas novas eleccións, o presidente é Kassym-Jomart Tokayev, que ocupaba o cargo de presidente do Senado no momento da renuncia do xefe de Estado.[6][7]

A primeira medida adoptada polo Parlamento casaco, tras renunciar Nursultan Nazarbayev ao seu cargo de Xefe do Estado e tras tomar posesión o novo presidente interino, Kassym-Jomart Tokayev, non caeu ben entre algúns cidadáns de Astana,[8] a capital do país, cuxo nome foi cambiado ao do pai da Nación, Nur-Sultan.[7] Con todo, só tres anos despois, a cidade volveu cambiar de nome, recuperando a denominación de Astana.[9]

XeografíaEditar

Casaquistán é un país transcontinental, coa maior parte do seu territorio situado na Asia Central e unha menor (ao oeste do río Ural) en Europa. Cunha superficie de 2 724 900 km²,[10] é o noveno país máis grande do mundo, así como o estado sen litoral marítimo máis extenso do mundo (considerando o mar Caspio como un lago). Casaquistán é un dos seis Estados túrquicos independentes, xunto a Turquía, Acerbaixán, Kirguizistán, Uzbekistán e Turkmenistán; comparte fronteiras cos tres últimos e con Rusia e a China, ao mesmo tempo que posúe costas no mar Caspio e no mar de Aral. A capital foi trasladada en 1997 de Almati, a cidade máis poboada de Casaquistán, a Astana. Casaquistán pertence á rexión natural denominada Asia Central, formada ademais, xunto con Taxiquistán, por tres dos países xa citados, Kirguizistán, Uzbekistán e Turkmenistán.

A maior parte do territorio está cuberta por deserto, semi-deserto e estepa, aínda que ao norte o país atinxa a zona da taiga. O clima é continental, con veráns quentes e invernos fríos.

Organización político-administrativaEditar

 
Artigo principal: Subdivisións de Casaquistán.

Casaquistán está formado por 14 provincias (oblystar; en singular: oblys) e tres cidades (qala; en singular: qalasy). Á súa vez, as provincias divídense en distritos.

Provincia Capital Área (km²) Poboación
Akmola Kokshetau 121,400 829,000
Aktobe Aktobe 300,600 661,000
Almaty(1) Almaty 324.8 1,226,300
Provincia de Almati Taldykorgan 224,000 860,000
Astana(1) Astana 710.2 600,200
Atyrau Atyrau 118,600 380,000
Baiconur(2) Baikonur 57 70,000
Casaquistán oriental Oskemen 283,300 897,000
Karagandy Karagandy 428,000 1,287,000
Kostanay Kostanay 196,000 975,000
Kyzylorda Kyzylorda 226,000 590,000
Mangystau Aktau 165,600 }316,847
Casaquistán setentrional Petropavl 123,200 586,000
Pavlodar Pavlodar 124,800 851,000
Casaquistán meridional Shymkent 118,600 1,644,000
Casaquistán occidental Oral 151,300 599,000
Zhambyl Taraz 144,000 962,000

Notas:[10]

EconomíaEditar

Artigo principal: Economía de Casaquistán.

Mapas e imaxesEditar

  • Mapa

  • Imaxe satélite

  • Mapa político

  • Mapa

NotasEditar

  1. ↑ Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura (2004). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo, ed. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). p. 116. ISBN 84-8158-266-2. 
  2. ↑ Diciopedia do século 21.
  3. ↑ Santa María, Inés; Massó, Noé (2009). Atlas xeográfico e histórico de Galicia e do Mundo. Do Cumio. ISBN 978-84-8289-328-0. 
  4. ↑ Goretti Sanmartín Rei et al. (2012). Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). ISBN 84-9749-199-8. 
  5. ↑ Castro Figueiras, Eva María; Rodríguez Ricart, María Cristina (2019). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo, ed. Na universidade onde queiras pero en galego (PDF). ISBN 978-84-8158-827-9. 
  6. ↑ 6,0 6,1 El presidente kazajo y último líder soviético, renuncia tras 30 años en el poder. La Voz de Galicia, 20-03-2019.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Nazarbayev dimite por sorpresa como presidente de Kazajstán tras tres décadas en el poder. ABC, 19-03-2019.
  8. ↑ "La cacicada de poner a la capital el nombre de Nazarbáyev provoca protestas en Kazajstán". abc (en castelán). 2019-03-21. Consultado o 2019-07-12. 
  9. ↑ "Kazakhstan changes capital's name from Nur-Sultan back to Astana" (en inglés). 18 de setembro de 2022. Consultado o 26 de setembro de 2022. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Kazajistán. Geografía (Oratlas. Tradución ao castelán do World Factbook da CIA)

Véxase taménEditar

 
 Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Casaquistán&oldid=6294769»