Turkmenistán

República de Turkmenistán
	Türkmienistan Riespublikasy
Bandeira	Emblema
	Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň Döwlet Gimni Himno nacional de Turkmenistán
Capital; • Poboación	Achkhabad; 773 400
Cidade máis poboada	Achkhabad
Lingua oficial	Turcomán
Forma de goberno	República unipartidista presidencialista
Presidente	Gurbanguly Berdimuhamedow
	Independencia da Unión Soviética
• Data ; ; • Recoñecida	27 de outubro de 1991; 12 de decembro de 1991
Superficie	Posto 52º
• Total	488 100 km²
• % auga	4,9
Costas	970 km
Poboación	Posto 112º
• Total	5 042 920 hab.
• Densidade	10,3 hab./km²
	PIB (nominal)
• Total	n/d
• per cápita	n/d
PIB (PPA)	Posto 85º
• Total (2006)	44 219 millóns US$
• per cápita	8 768 US$
Moeda	Manat turcomán
IDH	n/d
Xentilicio	Turcomán, turcomá ou turkmeno, turkmena
Fuso horario	UTC+5
• Horario de verán	Non aplica
Dominio de Internet	.tm
Prefixo telefónico	+993
Prefixo radiofónico	EZA-EZZ
Código ISO	795 / TKM / TM
	Membro de: ONU, OSCE
	v; c; e;

Coordenadas: 40°N 60°L / 40, -60

Turkmenistán,^[1]^[2]^[3] tamén chamado Turcomenistán,^[4] ou oficialmente a República de Turkmenistán (en turcomán: Türkmenistan Riespublikasy) é un país de Asia central, que limita con Afganistán, o Irán, o mar Caspio, Casaquistán e Uzbekistán.

HistoriaEditar

O territorio de Turkmenistán estivo poboado desde a antigüidade. Tribos turcomás dedicadas á cría de cabalos chegaron ao territorio en tempos remotos, posiblemente procedentes das Montañas Altái, e establecéronse nos arredores do deserto de Karakum, chegando ata Persia, Siria e Anatolia.

O exército ruso fixo a súa entrada no territorio entre as décadas de 1860 e 1870. En 1869, créase o porto de Krasnovodsk, e xa en 1874 se consolidou a presenza rusa coa creación do distrito militar do Transcaspio. Anexado polo Imperio Ruso entre 1865 e 1885, en 1890 o control ruso sobre Turkmenistán era completo.

Ventos de revolución chegarían en 1917, e durante a guerra civil (1918-1920) Turkmenistán tamén estivo nas frontes de pelexa. Establecida a Unión Soviética, o territorio do Transcaspio (desde 1921 reorganizado como Turquestán) é establecido como unha república autónoma, para pasar ese mesmo ano a ser unha das repúblicas constituíntes da Unión.

Durante esta época, fíxanse as fronteiras da república soviética, e desenvólvense ambiciosos proxectos para aproveitar os seus recursos naturais para o beneficio da Unión Soviética. Créanse tamén sistemas de irrigación e, aos poucos, a produción de algodón e petróleo convértense nas actividades económicas principais.

Trala disolución da Unión Soviética, Turkmenistán converteuse nun estado independente. O controvertido presidente Separmurat Niyazov dominou a vida política do país ata o seu falecemento o 21 de decembro de 2006.

O seu sucesor, Kurbanguly Berdymukhamedov, convocou a eleccións o 11 de febreiro de 2007, nas cales resultaría electo polo 89,2% dos votos. Segundo datos oficiais, participou o 98,65% dos electores. Con todo, a oposición política denunciou a existencia de fraude.^[5] Berdymukhamedov puxo en funcionamento algunhas reformas ás políticas aplicadas ata o momento, como a eliminación do nome do seu predecesor da bandeira nacional e a derrogación dunha lei que esixía dous anos de traballos antes para poder ingresar na universidade,^[6] con todo ratificou a continuidade do rumbo político encarado por Niyazov.

PolíticaEditar

Artigo principal: Política de Turkmenistán.

Turkmenistán é unha república presidencialista integrada na Comunidade de Estados Independentes.

Despois da morte do presidente Separmurat Niyazov, o entón primeiro ministro Kurbanguly Berdymukhamedov asumiu o poder e iniciou tentativas de abrir o país. A constitución do país, aprobada no 2008, permite a formación de partidos políticos e a libre asociación de persoas. A anterior, de 1993, establecía un réxime de partido único.

O goberno de Niyazov, morto no 2006, chegou a esaxeracións coma a prohibición da ópera e do circo por "non seren dabondo turcománs". Niyazov gobernaba de maneira absoluta sobre o país e non toleraba ningunha oposición. No seu goberno había un moi importante culto á súa personalidade, atopábase o seu rostro por todo o país, desde os billetes de banco ata as botellas de vodka. Era chamado o Turkmenbachi (ou en galego a «Cabeza dos turcománs»). A festa nacional correspondía ao aniversario do presidente, o 19 de febreiro. Unha estatua del, en ouro fino, atopábase na capital Achkhabad.

XeografíaEditar

Turkmenistán é un país de Asia central situado ao norte da cadea de montañas Kopet-Dag entre o mar Caspio e mailo río Amu-Daria. O país ten fronteiras con Casaquistán e Uzbekistán ao norte e ao nordeste, co Irán e Afganistán ao sur e ao sueste. A característica xeográfica máis significativa é o deserto do Karakorum que é o deserto máis grande do mundo, cubrindo o 80 por cento da superficie do país. A maior parte das montañas de Turkmenistán son inaccesíbeis. Os vestixios da antiga ruta da seda van da China central ata a costa mediterránea, pasando polo Turkmenistán.

O país está situado nunha das rexións sísmicas máis elevadas do mundo.

O clima é desértico subtropical con pouca chuvia.

Organización político-administrativaEditar

Turkmenistán está dividido en cinco provincias (welayatlar,singular welayat): (Balkan, Ahal, Daşoguz, Lebap e Mary) e unha cidade Autónoma Achkhabad.

División	ISO 3166-2	Capital	Superficie (km²)	Poboación (2005)	Mapa
Achkhabad		Achkhabad	470	871.500
Ahal	TM-A	Annau	97.160	939.700	1
Balkan	TM-B	Balkanabat	139.270	553.500	2
Daşoguz	TM-D	Daşoguz	73.430	1.370.400	3
Lebap	TM-L	Türkmenabat	93.730	1.334.500	4
Mary	TM-M	Mary	87.150	1.480.400	5