Día das Letras Galegas
O Día das Letras Galegas é un día de exaltación da lingua de Galicia a través da súa manifestación literaria. Comezou a celebrarse o 17 de maio do 1963, coincidindo co centenario da primeira edición de Cantares gallegos, de Rosalía de Castro.
| Día das Letras Galegas | |
|---|---|
 | |
| Tipo | día festivo oficial, homenaxe e premio  |
| Data | |
| Fundación | 17 de maio de 1963 |
| Día periódico | 17 de maio |
| Implicados | |
| Organizador | Real Academia Galega |
| Localización | |
| Situado en | Galicia |
| País | España |
| Contacto | |
| Páxina WEB | academia.gal… |
| [ Wikidata ] | |
Ata 2025, 71 autores (13 mulleres e 58 homes) foron homenaxeados nas 63 edicións do Día das Letras Galegas, posto que en 1998 houbo unha homenaxe colectiva a Martín Codax, Johan de Cangas e Mendinho (tres trobadores ligados á ría de Vigo) e en 2025 escolléronse sete mulleres en representación das cantareiras (Adolfina Casás Rama, Rosa Casás Rama, Eva Castiñeira, Teresa García Prieto, Asunción Garrido Ameixenda, Prudencia Garrido Ameixenda e Manuela Lema Villar).[1][2]
Historia
editar
.jpg)
O 20 de marzo de 1963, tres membros da Real Academia Galega (Manuel Gómez Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Riego) presentaron nesta institución a proposta de celebrar o 17 de maio para recoller o "latexo material da actividade intelectual galega". Estimaban que o poemario de Rosalía era a primeira obra mestra da literatura galega contemporánea, é dicir, considerábana a primeira obra do Rexurdimento. Realmente, descoñécese a data real de publicación do libro, pero tomouse ese día pola dedicatoria autógrafa de Rosalía de Castro á tamén escritora Cecilia Böhl de Faber (Fernán Caballero).[3]
Para conmemorar o primeiro Día das letras galegas (DLG) publicouse unha edición crítica de Cantares gallegos, feita por Fermín Bouza-Brey. A festividade tivo un alcance e unha significación extraordinarios, e foi moi ben acollida non só a nivel literario senón tamén nos ambientes populares.
Oficialmente, trátase dun día de carácter festivo en toda Galicia desde 1991.[4][5]
En 2020, por mor da pandemia da COVID-19, a Academia anunciou que por primeira vez nos seus 57 anos de historia o pleno de celebración do Día das Letras non decorrería o 17 de maio, trasladándose no seu lugar ao 31 de outubro, xusto un día despois do 110 aniversario do homenaxeado, Ricardo Carballo Calero.[6] Finalmente, as restricións sanitarias fixeron que o acto se tivese que adiar de novo, até o 12 de decembro.[7]
Proceso de escolla
editarA institución encargada de elixir a figura homenaxeada é a Real Academia Galega.[8] Segundo os seus estatutos, debe ser escollida na primeira reunión despois do Día das Letras Galegas.[8] Os criterios para a súa elección son que "a figura elixida deberá ser autora dunha obra relevante en galego e persoa de calidade cultural e humana que mereza propoñerse como exemplo á sociedade galega de hoxe".[8] Ademais, deben pasar dez anos dende o seu falecemento e cómpre que a proposta estea asinada por un mínimo de tres académicos.[8]
Algunhas das figuras que foron propostas, mais que non foron escollidas son: Celestino Fernández de la Vega,[9] Antón Tovar,[10] Federico García Lorca e Ánxel Casal,[11] Enrique Labarta Pose,[2] Florencio López Fernández,[12] Fiz Vergara Vilariño,[13] Plácido Castro,[14] Antonio Fernández Morales,[14] Ramón de Valenzuela,[15] Eusebio Lorenzo[16] e Francisco Vales,[15] entre outros.
Galería de imaxes
editar- Artigo principal: Galería de imaxes sobre o Día das Letras Galegas.
Homenaxeados
editar-
1963: Rosalía de Castro -
-
1965: Eduardo Pondal -
1966: Francisco Añón -
1967: Manuel Curros Enríquez -
-
1969: Antonio Noriega Varela -
1970: Marcial Valladares -
1971: Gonzalo López Abente -
1972: Valentín Lamas Carvajal -
1973: Manuel Lago González -
1974: Xoán Vicente Viqueira -
1975: Xoán Manuel Pintos -
1976: Ramón Cabanillas -
1977: Antón Villar Ponte -
1978: Antonio López Ferreiro -
1979: Manuel Antonio -
1980: Afonso X o Sabio -
1981: Vicente Risco -
1982: Luís Amado Carballo -
1983: Manuel Leiras Pulpeiro -
-
1985: Antón Losada Diéguez -
-
-
1988: Ramón Otero Pedrayo -
1989: Celso Emilio Ferreiro -
1990: Luís Pimentel -
1991: Álvaro Cunqueiro -
1992: Fermín Bouza-Brey -
1993: Eduardo Blanco Amor -
1994: Luís Seoane -
1995: Rafael Dieste -
1996: Xesús Ferro Couselo -
1997: Ánxel Fole -
-
1999: Roberto Blanco Torres -
2000: Manuel Murguía -
-
2002: Martín Sarmiento -
-
2004: Xaquín Lorenzo -
2005: Lorenzo Varela -
2006: Manuel Lugrís Freire -
2007: María Mariño -
-
2009: Ramón Piñeiro -
2010: Uxío Novoneyra -
2011: Lois Pereiro -
2012: Valentín Paz-Andrade -
2013: Roberto Vidal Bolaño -
2014: Xosé María Díaz Castro -
2015: Xosé Filgueira Valverde -
2016: Manuel María -
2017: Carlos Casares -
2018: María Victoria Moreno -
2019: Antón Fraguas -
2020: Ricardo Carballo Calero -
2021: Xela Arias -
2022: Florencio Delgado -
-
2024: Luísa Villalta -
.jpg)
_-_1.jpg)
Notas
editar- ↑ As cantareiras e a poesía popular oral protagonizarán o Día das Letras Galegas 2025
- ↑ 2,0 2,1 "A RAG confirma o cancioneiro popular como protagonista das Letras Galegas". La Voz de Galicia (en castelán). 2024-07-06. Consultado o 2025-04-10.
- ↑ Fernández del Riego, Francisco (1995). "Prologo". De Rosalía a Dieste 33 anos das letras. Xerais. ISBN 84-7507-878-8.
- ↑ F. Freixanes, Víctor (13/5/2006). "O Día das Letras (¿festivo?)". La Voz de Galicia.
- ↑ "Día das Letras Galegas". Galicia Hoxe. 16/5/2007. Arquivado dende o orixinal o 01/02/2018. Consultado o 31/01/2018.
- ↑ "A Real Academia Galega traslada o pleno do Día das Letras Galegas ao 31 de outubro". Real Academia Galega. 8/4/2020.
- ↑ "A RAG celebra a Carvalho Calero como referente do". Real Academia Galega. Consultado o 2021-10-29.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 "Historia". Real Academia Galega. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "A RAG escollerá as Letras 2015 entre Carvalho Calero, Filgueira Valverde, Xela Arias, Manuel María e Celestino Fernández de la Vega". Praza Pública. 2014-07-03. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "A Real Academia Galega elixe a Luísa Villalta para o Día das Letras Galegas do 2024". La Voz de Galicia (en castelán). 2023-06-29. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "Ánxel Casal e Lorca, unha proposta conxunta para o Día das Letras Galegas". La Voz de Galicia (en castelán). 2021-06-30. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "Luísa Villalta e o cancioneiro popular, favoritos para a homenaxe do Día das Letras 2024". La Voz de Galicia (en castelán). 2023-06-29. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "Ánxel Casal e Lorca, unha proposta conxunta para o Día das Letras Galegas". La Voz de Galicia (en castelán). 2021-06-30. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ 14,0 14,1 Pontevedra, Diario de (2016-07-09). "La RAG elige este sábado al autor a quien se le dedicarán las Letras Galegas de 2017". Diario de Pontevedra (en castelán). Consultado o 2024-06-06.
- ↑ 15,0 15,1 Diario, Nós (2013-06-18). "Seis nomes, ningunha muller, pechan a lista de candidatos ao Día das Letras Galegas". Nós Diario. Consultado o 2024-06-06.
- ↑ "A RAG elixe o sábado a figura literaria que protagonizará o Día das Letras de 2018". Real Academia Galega. 2017-06-13. Consultado o 2024-06-06.
Véxase tamén
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Día das Letras Galegas |
Bibliografía
editar- Angueira, Anxo (1995). De Rosalía a Dieste 33 anos das letras. Xerais. ISBN 84-7507-878-8.
- Todas as Letras do Día das Letras Galegas. Cincuenta aniversario da maior festa cultural de Galicia. 1963 – 2012 Arquivado 04 de febreiro de 2017 en Wayback Machine. RAG.
- 51 páxinas das nosas Letras Arquivado 24 de setembro de 2015 en Wayback Machine. 2013, Parlamento de Galicia.
- Cincuenta aniversario do Día das Letras Galegas. 17 de maio de 2012. Cincuenta carteis. Cincuenta deseñadores. Cincuenta escritores. Á volta ás letras en cincuenta díasArquivado 14 de xuño de 2017 en Wayback Machine. RAG.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Como se creou o 17 de maio Arquivado 20 de marzo de 2017 en Wayback Machine., RAG.
- O Día das Letras Galegas Arquivado 16 de maio de 2014 en Wayback Machine. en Galicia Dixital.