Manuel Leiras Pulpeiro
Manuel Leiras Pulpeiro, nado en Mondoñedo o 25 de outubro de 1854 e finado na mesma vila o 9 de novembro de 1912, foi un médico e escritor galego do Rexurdimento. Dedicóuselle o Día das Letras Galegas no 1983.[1]
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 25 de outubro de 1854 Mondoñedo, España |
| Morte | 9 de novembro de 1912 (58 anos) Mondoñedo, España |
| Lugar de sepultura | cemiterio vello de Mondoñedo |
| Actividade | |
| Ocupación | escritor, autor, médico, poeta |
| Membro de | |
| Xénero artístico | Poesía |
| Premios | |
| |
  | |
Traxectoria
editarEra fillo Vicente Leiras Mon, médico de Mondoñedo, e Matilde Pulpeiro García, de Vilaselán. Estudou Latín e Humanidades no seminario mindoniense, ata que con 14 anos trasladouse a Tapia de Casariego e no seu instituto obtivo o título de bacharel en Artes.[2] En 1870 comezou os estudos de Medicina na Universidade de Santiago de Compostela, continuando en Valladolid e en Madrid, licenciándose en 1877.[3]
Dende 1878 exerceu a medicina en Mondoñedo, cun gran recoñecemento popular. Participou como médico forense na resolución do crime de Santa Cruz do Valadouro, onde foran asasinados o párroco e os seus criados.[4][5] Gañou sona por atender os doentes sen recursos, sendo coñecido como " o médido dos pobres".[6]
Foi republicano desde a súa mocidade e chegou a ser Presidente do Comité Republicano Federal de Mondoñedo. Deste xeito, en xullo de 1887, formou parte da Asemblea Federal da Rexión Galega que redactou o Proxecto de Constitución para o futuro Estado galego. Na súas declaracións expresou as súas dúbidas sobre o sufraxio feminino, aínda que se sumou o voto favorable.[7] Foi membro do Consello Executivo da Rexión Galega do Partido Republicano Federal entre 1887 e 1893.
O seu talante liberal e anticlerical creoulle numerosas dificultades en Mondoñedo, sé bispal, se ben conseguiu manter as súas conviccións con total firmeza. En 1888 casou polo civil con María del Milagro Antonia Ansia Villar, cando xa tiñan dous fillos, feito fortemente criticado pola prensa local. Ambos tiveron oito fillos.
Rexeitou o nomeamento de membro da Real Academia Galega por coidar non merecelo, pero doou a esta institución moito material etnográfico e léxico (refráns, cantares, adiviñas etc.) por el recollido.[1] Escribiu un só libro, Cantares gallegos (1911), con cantigas de tipo popular e de temática costumista, patriótica e sátira anticlerical, onde eleva á categoría de mito a figura do mariscal Pardo de Cela.
Cantou a Mondoñedo e ás súas terras, a Galicia e ós seus problemas. Os seus restos recibiron sepultura no cemiterio civil de Mondoñedo onde a Sociedade de Fillos de Mondoñedo Residentes na Argentina custou un mausoleo. Este foi inaugurado o 30 de outubro de 1921 con disertacións de persoeiros como Vilar Ponte, Vicente Risco ou Luis Peña Novo, entre outros.[8]
Poucos anos despois da súa morte xuntáronse en Obras Completas (1930) as composicións que deixara inéditas, e en 1970 Xosé Luís Franco Grande publicou a Obra Completa de Leiras, recollendo outros inéditos. En 1998 publicouse Costumes antigos en Galiza, postos en limpo polo seu irmán Ramón Félix Leiras Pulpeiro na versión facsímile do manuscrito en castelán, versión ao galego de Ramón Reimunde.
Distincións
editarDedicóuselle en 1983 o Día das Letras Galegas.
O Premio de poesía Manuel Leiras Pulpeiro recoñece o seu labor.
Galería de imaxes
editar-
Manuel Leiras Pulpeiro. -
Escultura en honor de Leiras en Mondoñedo. -
Tumba no cemiterio vello de Mondoñedo. -
Poema de Leiras Pulpeiro en Mondoñedo (cemiterio vello). -
Poema de Leiras Pulpeiro en Mondoñedo.
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 "Letras Galegas 1983". Real Academia Galega.
- ↑ "Manuel Leiras Pulpeiro: Diccionario Biográfico. Real Academia de la Historia". dbe.rah.es. Consultado o 2023-08-31.
- ↑ Estudo crítico de Xosé Luís Franco Grande en Manuel Leiras Pulpeiro. Obra Completa. Galaxia, 1970, páxina 12
- ↑ "Cuatro personas asesinadas en Santa Cruz do Valadouro (Lugo)". Historia de la Crónica Negra (en castelán). 2019-04-06. Consultado o 2022-03-23.
- ↑ Vila Pernas, Miguel (2004). O CRIME DE SANTA CRUZ DO VALADOURO. Edificios Castro. ISBN 9788484851486.
- ↑ "La historia menos conocida de Leiras Pulpeiro, el médico de los pobres". www.lavozdegalicia.es. Consultado o 2023-08-31.
- ↑ Asemblea Federal da Rexión Galega (1887). Proyecto de Constitución o Pacto Fundamental para el futuro Estado Gallego. Imprenta José Míguez Peinó y Hermano.
- ↑ "Manuel Leiras Pulpeiro (1854 ¿ 1912)". www.concellomondonedo.es. Consultado o 2023-08-31.
Véxase tamén
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Manuel Leiras Pulpeiro |
| A Galifontes posúe textos orixinais acerca de: Manuel Leiras Pulpeiro |
Bibliografía
editar- "Leiras Pulpeiro, Manuel". Dicionario biográfico de Galicia 2. Ir Indo Edicións. 2010-2011. p. 222.
- "Leiras Pulpeiro, Manuel". Diciopedia do século 21 2. Edicións do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 1209.
- "Leiras Pulpeiro, Manuel". Gran Enciclopedia Galega (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8.
- Alonso Montero, Xesús (1983). Manuel Leiras Pulpeiro, o cidadán e o poeta. Santiago de Compostela: Edicións Sálvora.
- Carballo Calero, R. (1975) [1963]. Historia da literatura galega contemporánea. Galaxia. pp. 435–436. ISBN 84-7154-227-7.
- Couceiro Freijomil, Antonio (1951-53). Diccionario bio-bibliográfico de escritores (en castelán) 2. Bibliófilos Gallegos. p. 276.
- Fernández del Riego, F. (1992) [1990]. Diccionario de escritores en lingua galega (2ª ed.). Do Castro. p. 225. ISBN 84-7492-465-0.
- Franco Grande, Xosé Luís (1970). "Estudo crítico. Lingua e poesía en Leiras". Leiras Pulpeiro, M.: Obra Completa. Galaxia.
- Gómez Sánchez, A.; Queixas Zas, M. (2001). Historia xeral da literatura galega. A Nosa Terra. pp. 172–173. ISBN 84-95350-79-3. Arquivado dende o orixinal o 02/07/2017. Consultado o 02/12/2018.
- Iglesia Alvariño, Aquilino (1964). A lengua dos poetas do norte de Lugo (PDF). Real Academia Galega. pp. 16–19. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de febreiro de 2017. Consultado o 02 de decembro de 2018.
- López Silva, Inmaculada. "Manuel Leiras Pulpeiro" Diccionario Biográfico Español. Real Academia da Historia (en castelán).
- Méndez Ferrín, Xosé Luis (1984). De Pondal a Novoneyra. Edicións Xerais de Galicia. ISBN 84-7507-139-2.
- Reimunde Noreña, Ramón, ed. (1984). Manuel Leiras Pulpeiro. Poesía galega completa. Sotelo Blanco Edicións.
- Trapero Pardo, X. (1983). Manuel Leiras Pulpeiro. Vida e obra. Escolma de textos. Publicacións da Real Academia Galega.
- Vilavedra, Dolores, ed. (1995). Diccionario da Literatura Galega. Autores I. Vigo: Galaxia. pp. 322–324. ISBN 84-8288-019-5.
