Wikipedia

Xoán Vicente Viqueira

filósofo, psicólogo e pedagogo galego

Xoán Vicente Viqueira Cortón,[1] nado en Madrid o 22 de outubro de 1886 e finado na Lagoa (Ouces, Bergondo) o 29 de agosto de 1924,[9] foi un filósofo, psicólogo e pedagogo galego, conferenciante con sona de excelente orador, alumno da Institución Libre de Enseñanza, tradutor de autores europeos ao castelán, membro das Irmandades da Fala e participante nas asembleas nacionalistas. O nacionalismo galego de Viqueira era democrático, republicano, federal, socialista e laico, en contraposición co galeguismo conservador e católico de Vicente Risco.[14] No ano 1974 dedicóuselle o Día das Letras Galegas.

Modelo:BiografíaXoán Vicente Viqueira [1][2][3]

Editar o valor en Wikidata
Nome orixinalXoán Vicente Viqueira Cortón [1]
Xoán Vicente Viqueira López-Cortón [4]
Johán Vicente Viqueira [5][3][6]
Xoán [Johan] Vicente Viqueira López-Cortón[7]
Xoán Johan Viqueira López-Cortón [8]
Xohán Vicente Viqueira [9][10][11][12]
Joam Vicente Viqueira [13]
Vicente Viqueira [3]
Biografía
Nacemento22 de outubro de 1886 Editar o valor en Wikidata
Madrid, España Editar o valor en Wikidata
Morte29 de agosto de 1924 Editar o valor en Wikidata (37 anos)
A Lagoa, España Editar o valor en Wikidata
Causa da morteosteomielite Editar o valor en Wikidata
Lugar de sepulturaSan Xoán de Ouces [12] 
EducaciónInstitución Libre de Enseñanza
Actividade
OcupaciónCatedrático de ensino secundario
EmpregadorIrmandades da Fala
Xénero artísticoPoesía, ensaio
Familia
CónxuxeJacinta Landa Vaz [9] Editar o valor en Wikidata
Fillos3 (Luísa, Jacinto e Carmen) [14] Editar o valor en Wikidata
Premios
BNE: XX860354 BUSC: viqueira-juan-vicente-1886-1924 Dialnet: 2704459

Traxectoria

editar
 
En Betanzos, cos compañeiros de colexio.

De familia galega, neto de José Pascual López Cortón e sobriño político de Manuel Bartolomé Cossío,[12] foi fillo do matrimonio entre Vicente Viqueira, militar destinado en Madrid, e Luisa López-Cortón Viqueira, tío materno e sobriña o un da outra, respectivamente, que se separarían ao pouco.[15] Cuns meses de idade trasladárono a Galicia, primeiro á Coruña e despois a Vixoi, Bergondo, onde viviu ata os doce anos.[16] Fixo os estudos primarios e os secundarios na vila de Betanzos. En 1898, volveu a Madrid para estudar na Institución Libre de Enseñanza, o que o puxo en contacto co pensamento científico moderno.

Dende os 15 anos sufriu unha doenza crónica nos cadrís, unha tuberculose ósea[15] que lle provocou unha dolorosa osteomielite,[8] polo que pasou épocas inmobilizado. O 26 de xuño de 1905 acadou o grao de bacharel como alumno libre do Instituto Eusebio da Guarda, daquela Instituto da Coruña.[8]

Por causa da enfermidade, dende 1902 pasou estancias en París,[16] onde foi operado por dúas veces. Na Universidade da Sorbona escoitou a Henri Bergson e asistiu ás clases de Célestin Bouglé, Émile Durkheim, Ranh, Georges Rodier e Ernest Martinenche.[8] O 13 de xuño de 1911 obtivo o grao de licenciado en Filosofía pola Universidade de Madrid onde tamén fixo o doutoramento.[16]

Foi bolseiro da Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas, e ampliou estudos en Alemaña, nas universidades de Berlín e Leipzig, asistindo ás clases de Georg Simmel, Alois Riehl, Ernst Cassirer e Wilhelm Wundt, e na Universidade de Gotinga, onde asistiu aos cursos de Edmund Husserl e outros, ata 1914.

 
No instituto de 2.º Ensino da Coruña, con compañeiros e alumnos. Curso 1920-1921.

Ese verán, ao estalar a Primeira guerra mundial, volveu a España. Logo de dar clase na Institución Libre de Enseñanza con Francisco Giner de los Ríos, Luis Simarro e José de Caso y Blanco, en abril de 1917 obtivo por oposición a cátedra de psicoloxía do Instituto de Santiago de Compostela, e ese mesmo ano conseguiuna tamén no Instituto da Coruña onde a mantivo até a morte, en 1924.[16] A fin de ano trasladouse ao Instituto da Coruña, alí ingresou nas Irmandades da Fala, chegando mesmo a ser elixido conselleiro primeiro o 2 de abril de 1922 [17] das Irmandades logo da súa ruptura e a aparición da Irmandade Nazonalista Galega de Risco, e colaborou con A Nosa Terra.

Vida persoal

editar

Casou o 6 de maio de 1917 coa profesora estremeña e tamén institucionista, de orixe portuguesa, Jacinta Landa Vaz (Badaxoz 1894 - México 1993) e foron de viaxe de noivos a Portugal. Tiveron tres fillos, que trala Guerra Civil acabaron coa súa nai no exilio en México: Luísa[18] (A Coruña 1918 - México 2014, bióloga), Jacinto (Badaxoz 1921 - México 2014, enxeñeiro) e Carmen[18] (Badaxoz 1923 - México 2010, antropóloga).

Creación literaria

editar
 
Quinta de San Vitorio, onde residiu os derradeiros anos.[19]

Viqueira escribiu en castelán obras sobre filosofía, psicoloxía e pedagoxía como Introducción a la Psicología pedagógica, Elementos de Ética, Lecciones elementales de historia de la Filosofía, Ética y Metafísica, La Psicología contemporánea e traducións de Teócrito, Immanuel Kant ou David Hume. A maioría da produción en galego de Viqueira editárona os seus amigos no volume Ensayos y Poesías en 1930 (Editorial Nós), reeditado por Galaxia en 1975. Como poeta escribe sempre en galego excepto uns versos titulados "Badajoz" nos que canta á terra da súa muller.

A obra galega de Viqueira centrouse sobre todo no sistema educativo, na súa galeguización e na súa reforma, así como na ortografía do galego que Viqueira quería que se achegase á portuguesa, o artigo publicado en A Nosa Terra en 1918 Pol-a reforma da ortografía, considérano algúns o nacemento do reintegracionismo.[14]

 
"A nosa língua", 20-4-1918.

Obras

editar
  • Vicente Viqueira. La enseñanza de la psicología en las Universidades alemanas. JAE. 1915.[20]
  • Vicente Viqueira. Un nuevo factor de la memoria de identificación, JAE, Tipografía de Fortanet. 1916.[20]
  • J. V. Viqueira. Introducción a la psicología pedagógica. Francisco Beltrán. 1919.[21]
  • Vicente Viqueira. Tratado de la naturaleza humana, 3 t., tradución do orixinal (en inglés) de Hume. Calpe. 1923.[22]

Póstumas, recompilacións e reedicións

editar
 
Anaco de "Nosos problemas educativos". Conferencia lida na Coruña o 2-3-1918.
  • J. Vicente Viqueira. La psicología contemporánea. Colección Labor. 1930.[23]
  • J. V. Viqueira. Ensayos y poesías, Nós, 1931.[24]
  • Xoán Vicente Viqueira. Escolma de traballos. Publicacións da RAG. 1974[25].
  • Xan Vicente Viqueira. Escolma de prosa e verso. Secretariado de Publicacións da USC. 1974.
  • Xohán Vicente Viqueira. Da Galicia de mañá. Galaxia. 1974.[12]
  • Xohán Vicente Viqueira. Ensaios e poesías. Galaxia. 1974.[9]
Con textos en castelán e galego, incluíndo os seguintes (véxase a listaxe completa en Wikisource):
 
"Cantar do berce", 1922.
Ensaios:
Xohán Vicente Viqueira: O home
Datos biográficos
"Exaltaciós"
"Ser ou non ser"
"A nosa língua"
"O campo e a cidade"
"Libertade"
"Autonomía"
"Esforzo"
"O que precisa a nosa juventude"
"Miña Galicia"
"Alma"
"Diálogo trascendental"
"Alma e terra"
"Divagaciós engebristas"
"Pensamentos"
"O nazonalismo jurdindo"
"O día de mañán"
"Nacionalismo e socialismo"
"A nosa escola"
"O galego na escola"
"Nosos problemas educativos"
"Pol-a reforma da ortografía"
"Da renascencia lingüística"
"Pol-a reforma ortográfica"
"Duas ideias"
"A nosa facultade de filosofía"
"O noso insino técnico"
"Verbas axeitadas"
"O rexionalismo en Franza"
"Novos poemas de Portugal"
"Disonancia e consonancia"
"Da cultura irmá. Leandro de Coimbra"
"Divagacións lingüísticas"
"En loubor de F. Tettamancy"
"Pensamentos pra unha universidade galega"
Poesías:
"O meu lar"
"Longe"
"Sonetos"
"O meu castelo"
"Malenconía"
"Poemento da vida"
"Cantar do berce"
"Versiós"

Galería de imaxes

editar
Artigo principal: Galería de imaxes de Xoán Vicente Viqueira.
  •  
    Na quinta de San Victorio, en Bergondo.[10]
  •  
    En Madrid, con vinte e nove anos de idade.[9]
  •  
    Coa muller e a filla Luísa en 1919.
  •  
    Ensayos y Poesías, Nós, 1931.[24]
  •  
    Da Galicia de mañá, Galaxia, 1974.[12]
  •  
    Ensaios e poesías, Galaxia, 1974.[9]
  •  
    Tumba en Ouces.

Notas

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "Figuras homenaxeadas. Xoán Vicente Viqueira". Real Academia Galega. 
  2. ↑ Fernández del Riego, F. (1971) [1951]. Historia da Literatura Galega (2ª ed.). Vigo: Galaxia. pp. 176–177. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Gómez Sánchez, A.; Queixas Zas, M. (2001). Historia xeral da literatura galega (1ª ed.). A Nosa Terra. pp. 188, 200, 232–233. ISBN 84-95350-79-3. 
  4. ↑ "Viqueira López-Cortón, Xoán Vicente". Diccionario enciclopédico galego universal 59. Ir Indo para La Voz de Galicia. p. 107. ISBN 84-7680-429-6. 
  5. ↑ Vilavedra, D. (coord), Cochón, I. et al (1995). Diccionario da Literatura Galega, volume I (Autores), pp. 620. Galaxia. ISBN 84-8288-019-5.
  6. ↑ Johán Vicente Viqueira. Biblioteca Virtual Galega Universidade da Coruña.
  7. ↑ "Viqueira López-Cortón, Xoán [Johan] Vicente". Enciclopedia Galega Universal 16. Ir Indo. p. 390-391. ISBN 84-7680-288-9. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 "Viqueira López-Cortón, Xoán Johan". Dicionario biográfico de Galicia 3. Ir Indo. pp. 318–319. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Ensaios e poesías con prólogo de García-Sabell (1974). Editorial Galaxia. ISBN 84-7154-222-C
  10. ↑ 10,0 10,1 Rivas García, Manuel et al.: "Viqueira, Xohán Vicente" na Gran Enciclopedia Galega.
  11. ↑ "Viqueira, Xohán Vicente". Diciopedia do século 21 3. Edicións do Cumio, Galaxia e Ediciós do Castro. 2006. p. 2185. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Xohán Vicente Viqueira. Da Galicia de mañá. Galaxia. 1974. 
  13. ↑ Rodríguez, José Luís «Galiza-Portugal (neo-)trovadores e questons lingüísticas conexas» (en portugués) en Aula Ibérica (2008). Universidade de Salamanca.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Miragaia, Manuel "Johán Vicente Viqueira; recuperarmos a un grande patriota" Arquivado 01 de maio de 2018 en Wayback Machine. Terra e Tempo, 10/4/2010.
  15. ↑ 15,0 15,1 Gurriarán, Ricardo (2006). Ciencia e conciencia na universidade de Santiago, 1900-1940: do influxo institucionista e a JAE á depuración do profesorado USC.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Veiga do Campo 1969, p. 9.
  17. ↑ Ínsua, Emilio; Martínez, Xurxo (2018). Común temos a patria. Biografía dos irmáns Villar Ponte. Vigo: Xerais. p. 265. ISBN 978-84-9121-304-8. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Marco, Aurora (2007). Dicionario de Mulleres Galegas. Edicións A Nosa Terra. ISBN 978-84-8341-146-9. 
  19. ↑ Resolución … por la que se acuerda tener por incoado expediente de declaración de monumento histórico-artístico a favor de la «Quinta de San Victorio»…
  20. ↑ 20,0 20,1 Anales de la Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas
  21. ↑ Ficha de Introducción a la psicología pedagógica no Proxecto Meiga (Fundación Penzol).
  22. ↑ Tratado de la naturaleza humana Arquivado 11 de outubro de 2016 en Wayback Machine. imaxe das portadas.
  23. ↑ La psicología contemporánea Imaxe da portada.
  24. ↑ 24,0 24,1 Iglesias, Xabier: Os libros de Ánxel Casal 12/1/2014.
  25. ↑ Vicente Viqueira, X. (1974). González López, E., ed. Escolma de traballos. Real Academia Galega. 

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xoán_Vicente_Viqueira&oldid=6822190»