Padrón

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Padrón (homónimos).

Padrón (do latín petra, deriva de petronem< petram)^{[Cómpre referencia]}, é un concello da provincia da Coruña, que pertence á comarca do Sar. Segundo o INE en 2015 tiña 8.643 habitantes (8.985 no 2010, 9.016 no 2006, 9.035 no 2005, 9.070 no 2004, 9.136 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «padronés» ou «iriense».

Padrón

Localización
42°44′20″N 8°39′37″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital de	Comarca do Sar
Capital	Padrón
Contén a división administrativa	Carcacía Cruces Herbón Iria Flavia Padrón
Poboación
Poboación	8.355 (2023) (172,73 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade de Municipios da Área de Santiago de Compostela Comarca do Sar
Superficie	48,37 km²
Comparte fronteira con	Teo Valga Dodro Pontecesures A Estrada Rois
Organización política
• Alcalde	Anxo Rey Arca
Eleccións municipais en Padrón
Identificador descritivo
Código postal	15900
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15065
Outro
Irmandado con	Noirmoutier-en-l'Île
Sitio web	padron.gal

Poboación

Censo total 2015	8.643 habitantes
Menores de 15 anos	1.079 (12.48 %)
Entre 15 e 64 anos	5.521 (63.88 %)
Maiores de 65 anos	2.043 (23.64 %)

Fonte: Instituto Nacional de Estadística; 1857-2011

Evolución da poboación de Padrón   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
7.415	7.351	8.505	9.948	9.070	8.985		8.882
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Etimoloxía

O topónimo da vila procede de "pedrón" (do latín "Petronem"), do altar de orixe romana adicado ao deus Neptuno, localizado orixinalmente na beira esquerda do río Sar e levado no século XV ao interior da igrexa parroquial de Santiago de Padrón.

Xeografía

O concello, dunha superficie de 48,37 km², abrangue 5 parroquias. Está situado ás beiras do río Sar, xa na súa desembocadura na confluencia do río Ulla e a ría de Arousa. Limita ao noroeste co concello de Teo, ao sueste coa Estrada, ao sur con Pontecesures, ao suroeste con Dodro e ao noroeste con Rois.

Historia

No concello de Padrón apenas hai restos anteriores á romanización, debido posiblemente a que a desembocadura do río Sar é unha zona pantanosa. A primeira poboación da que se ten constancia é Iria Flavia, fundada posiblemente durante a dinastía dos Flavios, entre os anos 69 e 96.

A economía dos primeiros poboadores debeu estar baseada na pesca e o marisqueo, como demostran os restos arqueolóxicos atopados nos arredores como conchas de bivalvos, cerámicas especiais e unha serie de obxectos representativos.

A tradición di que cara ao ano 34 desembarcou en Iria o Apóstolo Santiago, e que amarrou a súa barca á ara antes mencionada. Conta a lenda que os seus discípulos Teodoro e Anastasio trouxeron os seus restos mortais desde Xudea no ano 44, enterrándoo nun outeiro río Sar arriba, no que hoxe é Santiago de Compostela, no monte Libredón, onde se construíu a catedral de Santiago.

Trala chegada do Catolicismo e o reino de Galiza, na Idade Media constituíuse a diocese de Iria, cuxa historia aparece reflectida no Chronicon Iriense. Desde o descubrimento dos restos do Apóstolo durante o bispado de Teodomiro, Padrón convértese en lugar de paso da vía dos peregrinos que chegan por mar, pero tamén en obxectivo para as saqueadores viquingos e normandos entre os séculos X e XI (véxase viquingos en Galicia), polo que Afonso V mandou reconstruír en Catoira as Torres de Oeste, sobre os restos do Castellum honesti de orixe romana. Con esta defensa, a vila de Padrón tivo gran prosperidade durante os séculos XII e XIII. En 1156 o rei Afonso VII doou ao plebeo Sancho Eanes o couto de Lampai, situado na parroquia de Cruces.

Padrón nun plano de 1751.

O arcebispo Diego Xelmírez, nado nas Torres de Oeste, foi un dos artífices desa prosperidade, mandando construír un peirao (que se mantivo activo até o século XVII, cando os aluvións do río Sar provocaron a retirada da ría), onde se sitúa actualmente a igrexa de Santiago. Dos seus estaleiros saíron as primeiras galeras da mariña española. No século XV o arcebispo Rodrígo de Luna estivo dous anos en Padrón con todo o cabido compostelán para protexerse dos condes de Altamira. Na igrexa de Iria Flavia consérvase o seu sepulcro, con estatua xacente.

Padrón está vinculado a importantes figuras da literatura, como Macías o Namorado, Xoán Rodríguez de Padrón, Rosalía de Castro ou Camilo José Cela.

Eleccións en Padrón

O PPdG predominou na política padronesa dende a chegada da democracia, na persoa de Jesús Villamor Calvo coma incombustible alcalde, dende o ano 1983 ata o 2007. Nese ano, unha coalición de goberno entre o PSdeG e un partido independente (escisión no seu día do PPdG), deulle o bastón de mando a Camilo Forján Seoane, pertencente ao PSdeG. O BNG e o PG tamén apoiaron a investidura do devandito. Na actualidade o alcalde é Antonio Fernández Angueira do PPdG, que goberna en coalición co PGD.

Eleccións municipais, 25 de maio de 2003 Partido Votos % Concelleiros PPdG 3.110 49,03 % 7 PSdeG 1.359 21,43 % 3 BNG 556 8,77 % 1 Outros 1.231 19,41 % 2 Alcalde electo: Jesús Villamor Calvo (PPdG).

Eleccións municipais, 27 de maio de 2007 Partido Votos % Concelleiros PPdG 2.262 35,49 % 5 PSdeG 1.637 25,69 % 3 BNG 687 10,80 % 1 Outros 1.786 28,02 % 4 Alcalde electo: Camilo Forján Seoane (PSdeG).

Eleccións municipais, 22 de maio de 2011 Partido Votos % Concelleiros PPdG 2.190 37,62 % 5 PSdeG 1.187 20,39 % 3 BNG 610 10,48 % 1 Outros 1.758 30,03 % 4 Alcalde electo: Antonio Fernández Angueira (PPdG).

Patrimonio

Igrexa.

Na igrexa parroquial de Santiago de Padrón consérvanse dous epígrafes: un en latín, sobre a tradición do santo, e outro de 1133, sobre a reconstrución do templo iniciada polo bispo Xelmírez.

Na ermida de Santiaguiño do Monte, á que segundo a lenda se retiraba a rezar o apóstolo tralas súas predicas, celébrase cada 25 de xullo unha popular romaría.

A casa da Matanza é o pazo onde residiu Rosalía de Castro, situado na periferia, fronte á estación de Padrón. Actualmente acolle un museo. Nos arredores da poboación existen outros pazos e casas señoriais.

O Xardín botánico de Padrón, situado no centro da vila, acolle especies senlleiras e exóticas de árbores.

A vila acolle cada domingo a feira de Padrón, unha das de máis sona de Galiza, onde ademais de roupa e apeiros, destacan os produtos hortofrutícolas da zona, en especial os coñecidos pementos.

Os pementos de Padrón, están vinculados ao convento de San Francisco de Herbón, onde foron levados por frades franciscanos cara ao século XVI ou XVII, seguramente procedentes de México ou o sur dos EUA.

Padrón na literatura popular

Monumento ao carro en Padrón.

• Alá vai Esclavitú:/ Déixame ir, que meto un grito;/ quero as orellas do burro/ pra faguer un abanico .
• Cando vou polo camiño,/ caminiño de Padrón,/ férveme o sangue no corpo/ e bríncame o corazón .
• En Padron hai boas nenas,/ en Santiago a flor delas,/ as da Cruña son fregonas .
• Nosa Señora da Adina/ ten oliveiras no adro,/ botan piñas no outono,/ cereixas no mes de maio.
• Nosa Señora da Adina/ ten un piñeiro no adro,/ bota piñas polo outono,/ cereixas no mes de maio .
• O crego de Escravitude/ leva a criada na burra,/ na primeira carballeira/ dalle unha sacudidura .
• Véxote no Milladoiro,/ no Faramelo, en Padrón,/ e astra pola Ponte Valga/ te vexo no corazón .

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Padrón.

• 
  Vista xeral do río coa ponte ó fondo.
• 
  Praza.
• 
  Igrexa de Padrón.
• 
  Busto de Castelao no Xardín botánico de Padrón.
• 
  Casa da Matanza.
• 
  Estatua de Camilo José Cela.

Lugares de Padrón

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Padrón vexa: Lugares de Padrón.

Véxase tamén

Bibliografía

• Bouza Brey, Fermín: "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsímile II].
• CASAS, Álvaro das (colector): "Pra un canzoneiro de Noia", en "Arquivo Filolóxico e Etnográfico de Galiza", en Nós 1931.
• Lorenzo Fernández, Xaquín: Cantigueiro popular da Limia Baixa, Galaxia, Vigo 1973.
• Sobreira, Juan: Papeletas de un diccionario gallego (1792-1797), ed. de J. L. Pensado Tomé, Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979.

Outros artigos

• Eleccións municipais en Padrón

Ligazóns externas

• Web do Concello de Padrón
• Unha curiosa historia de Iria Flavia (en castelán)
• www.DesdePadron.Com, deseñada para que a mocidade local teña un lugar onde colgar, intercambiar e atopar información de interese sobre a vila.