Torio

O torio é un elemento químico da táboa periódica de símbolo Th e número atómico 90. O metal de torio é de cor prateada e deslústrase a negro coa exposición ó aire, formando un dióxido. E moderadamente duro, maleable e ten un punto de fusión alto. O torio é un actínido electropositivo, cunha química dominada polo estado de oxidación +4. É bastante reactivo, e tende a prenderse e arder no aire cando está dividido en porcións moi finas.

Torio
Ce     90 Th                                                                                                                                                                                                                                           Th - Actinio ← Torio → Protactinio Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Torio
Información xeral
Nome, símbolo, número	Torio, Th, 90
Serie química	Actínidos
Grupo, período, bloque	-, 7, f
Densidade	11 724 kg/m³ kg/m3
Dureza	{{{dureza}}}
Aparencia	Branco prateado
N° CAS	7440-29-1
N° EINECS
Propiedades atómicas
Masa atómica	232,0377(4) u
Raio medio	180 pm
Raio atómico (calc)	179 pm
Raio covalente	206±6 pm
Raio de van der Waals	pm
Configuración electrónica	[Rn] 6d2 7s2
Electróns por nivel de enerxía	2, 8, 18, 32, 18, 10, 2
Estado(s) de oxidación	4, 3, 2
Óxido	Base débil
Estrutura cristalina	cúbica centrada nas caras
Propiedades físicas
Estado ordinario	sólido
Punto de fusión	2 028 K
Punto de ebulición	5 061 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	514,4 kJ/mol
Entalpía de fusión	16,1 kJ/mol
Presión de vapor
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	m3/mol
Velocidade do son	2 490 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	1,3
Calor específica	120 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	6,53 × 106 S/m
Condutividade térmica	54 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	587 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1 110 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	193 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	2 780 kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD MeV 228Th trazas 1,9119 anos α 5,520 224Ra 229Th Sintético 7 340 anos α 5,168 225Ra 230Th trazas 75 380 anos α 4,770 226Ra 231Th trazas 25,5 horas β 0,39 231Pa 232Th 100% 1.405×1010 anos α 4,083 228Ra 234Th trazas 24,1 días β 0,27 234Pa
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

Monacita (mineral de torio).

O torio presenta unha débil radioactividade. Tódolos seus isótopos coñecidos son inestables. O máis estable destes, ²³²Th, ten unha vida media de 14,05 mil millóns de anos. Decae moi lentamente por medio de decaemento alfa, comezando unha cadea de decaemento chamada serie do torio que finaliza nun isótopo estable, ²⁰⁸Pb. É xunto ao uranio un dos dous elementos significativamente radioactivos que se dan de forma natural en grandes cantidades coma elemento primordial. Estímase que é ao redor de tres ou catro veces máis abondoso que o uranio na codia terrestre, obténdose refinado a partir de areas de monazita coma subproduto da extracción de terras raras.

O torio descubriuno no ano 1829 o minerólogo noruegués afeccionado Morten Thrane Esmark e foi identificado polo químico sueco Jöns Jacob Berzelius, quen lle deu o seu nome por Thor, o deus nórdico dos tronidos. Porén, a súa primeira aplicación non se desenvolveu ata máis de medio século despois, en 1885. A súa radioactividade descubriuse en 1898. Na segunda metade do século XX a maioría dos seus usos reducíronse ou anuláronse ó completo por mor das preocupacións sobre a súa radioactividade e pola dispoñibilidade de substitutos non radioactivos.

O torio utilízase coma elemento de aliaxe nos eléctrodos de soldadura TIG. É un material popular nas ópticas de alto nivel e nos instrumentos científicos. O torio e o uranio son os únicos elementos significativamente radioactivos con grandes aplicacións comerciais que non dependen da súa radioactividade. Os usos máis comúns afectados polo decaemento do torio son coma fontes de luz en camisas incandescentes nas fontes de luz a gas, e coma material para aliaxes. O torio é un posible substituto do uranio coma combustible para reactores nucleares, pero só existen uns poucos reactores de torio funcionando en todo o mundo.

Véxase tamén

Bibliografía

• "Táboa periódica dos elementos" (PDF). Consello da Cultura Galega, Xunta de Galicia, Real Academia Galega de Ciencias, Real Academia Galega e Ciencia Nosa. 2019. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Vázquez, M. (2006). O nome e o símbolo dos elementos químicos (PDF). Xunta, Secretaría Xeral de Política Lingüística e CRPIH. ISBN 978-84-453-4325-8. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Maneiro, M. (2018). Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións. Xunta de Galicia e CRPIH. ISBN 978-84-453-5297-7. 
• Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (en inglés) (2ª ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0-08-037941-9. 
• Stoll, Wolfgang (2005). "Thorium and Thorium Compounds". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (en inglés). Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-31097-5. doi:10.1002/14356007.a27_001. 
• Wickleder, Mathias S.; Fourest, Blandine; Dorhout, Peter K. (2006). "Thorium". En Morss, Lester R.; Edelstein, Norman M.; Fuger, Jean. The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (PDF) (en inglés) 3 (3rd ed.). Dordrecht, Países Baixos: Springer. pp. 52–160. doi:10.1007/1-4020-3598-5_3. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 07 de marzo de 2016. Consultado o 27 de xullo de 2017. 

---

Este artigo sobre química é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---