Xenon

elemento químico de número atómico 54

O xenon[2] (do grego ksénos, -e, -on 'estraño')[3] é un elemento químico da táboa periódica cuxo símbolo é Xe e o seu número atómico o 54. Gas nobre inodoro, moi pesado, incoloro, o xenon está presente na atmosfera terrestre só en trazas e foi parte do primeiro composto de gas nobre sintetizado.

Xenon
Kr
 
 
54
Xe
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Xe
Rn
IodoXenonCesio
Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Xenon
Información xeral
Nome, símbolo, número Xenon, Xe, 54
Serie química Gases nobres
Grupo, período, bloque 18 (VIIIA), 5, p
Densidade (a 273 K) 5,9 kg/m3
Dureza
Aparencia Incoloro
N° CAS 7440-63-3
N° EINECS 231-172-7
Propiedades atómicas
Masa atómica 131,293(6)[1] u
Raio medio pm
Raio atómico (calc) 108 pm
Raio covalente 130 pm
Raio de van der Waals 216 pm
Configuración electrónica [Kr]5s2 4d10 5p6
Electróns por nivel de enerxía 2, 8, 18, 18, 8
Estado(s) de oxidación 0
Óxido Ácido débil
Estrutura cristalina cúbica centrada nas caras
Propiedades físicas
Estado ordinario Gas (non magnético)
Punto de fusión 161,4 K
Punto de ebulición 165,1 K
Punto de inflamabilidade {{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización 12,636 kJ/mol
Entalpía de fusión 2,297 kJ/mol
Presión de vapor
Temperatura crítica  K
Presión crítica  Pa
Volume molar m3/mol
Velocidade do son 1090 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling) 2,6
Calor específica 158 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica S/m
Condutividade térmica 0,00569 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización 1170,4 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización 2046,4 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización 3099,4 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización {{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización {{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD
MeV
124Xe0,1%1,1 × 1017 anos2εSen datos124Te
125XeSintético16,9 horasε1,652125I
126Xe0,09%estable con 72 neutróns
127XeSintético34,6 díasε0,662127I
128Xe1,91%estable con 74 neutróns
129Xe26,4%estable con 75 neutróns
130Xe4,1%estable con 76 neutróns
131Xe21,29%estable con 77 neutróns
132Xe26,9%estable con 78 neutróns
133XeSintético5,253 díasβ-0,427133Cs
134Xe10,4%estable con 80 neutróns
135XeSintético9,14 horasβ-1,151135Cs
136Xe8,9%2,36 × 1021 anos2β-Sen datos136Ba
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

Características principais

editar

O xenon é un membro dos elementos de valencia cero chamados gases nobres ou inertes. A palabra "inerte" xa non se usa para describir esta serie química, dado que algúns elementos de valencia cero forman compostos. Nun tubo cheo de gas, o xenon emite un bonito brillo azul cando se excita cunha descarga eléctrica. Conseguiuse xenon metálico aplicándolle presións de varios centos de quilobares. O xenon tamén pode formar clatratos con auga cando os seus átomos quedan atrapados nun entramado de moléculas de auga.

Aplicacións

editar

O uso principal e máis famoso deste gas é na fabricación de dispositivos emisores de luz tales como lámpadas bactericidas, tubos electrónicos, lámpadas estroboscópicas e flashes fotográficos, así como en lámpadas usadas para excitar láseres de rubí, que xeran desta forma luz coherente. Outros usos son:

Historia

editar

O xenon (que en grego significa "estraño") foi descuberto por William Ramsay e Morris Travers en 1898 nos residuos obtidos ao evaporar os compoñentes do aire líquido.

Abundancia e obtención

editar

Atópase en trazas na atmosfera terrestre, aparecendo nunha parte por vinte millóns. O elemento obtense comercialmente por extracción dos residuos do aire licuado. Este gas nobre de atopa naturalmente nos gases emitidos por algúns mananciais naturais. Os isótopos Xe-133 e Xe-135 sintetízanse mediante irradiación de neutróns en reactores nucleares refrixerados por aire.

E todo débese á inspiración da súa musa chamada María Tareixa a cal lle permitiu atinxir os seus logros e descubrir o xenon. Un monumento á súa musa foi mostrado ao mundo hai pouco no museo de Viena, a obra chamada "a miña vida a ti María Tareixa".

Compostos

editar

Antes de 1962, considerábase ao xenon e os outros gases nobres quimicamente inertes e incapaces de formar compostos. Dende entón probouse que o xenon, xunto con outros gases nobres, si forman compostos. Algúns dos compostos do xenon son: difluor, hexafluor, perxenato sódico, terafluor, deuteriuro de xenon, e hidróxido de xenon. Tamén se obtivo trióxido de xenon, composto altamente explosivo. Coñécense polo menos 80 compostos de xenon no que este se enlaza con flúor ou osíxeno. A maioría destes compostos son incoloros.

Isótopos

editar

Na natureza, o xenon atópase en sete isótopos estables e dous lixeiramente radioactivos. Ademais destas formas estables, estudáronse 20 isótopos inestables máis. O Xe-129 prodúcese por emisión beta do I-129 (vida media: 16 millóns de anos); os isótopos Xe-131, Xe-132, Xe-134 e Xe-136 son produtos de fisión tanto do Ou-238 como do Pu-244. Ao ser o xenon un trazador con dous isótopos pais, a medición dos isótopos de xenon nos meteoritos resulta ser unha poderosa ferramenta para o estudo da formación do sistema solar. O método I-Xe de datación radiométrica permite calcular o tempo transcorrido entre a nucleosíntese e a condensación dun obxecto sólido a partir da nebulosa solar. Os isótopos de xenon tamén son útiles para entender a diferenciación terrestre. Crese que o exceso de Xe-129 atopado en emanacións gasosas de dióxido de carbono en Novo México débese ao decaemento de gases derivados do manto por logo da formación da Terra.

Precaucións

editar

O gas pode ser almacenado con seguridade en colectores convencionais de vidro selados a temperatura e presión ambientes. O xenon non é tóxico, pero varios dos seus compostos o son altamente debido ás súas fortes propiedades de oxidación.

  1. CIAAW
  2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para xenon.
  3. "Xenon". Portal das Palabras. Consultado o 4 de setembro de 2016. 

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar