Mitoloxía grega

lendas sobre deuses e heroes gregos antigos

A mitoloxía grega comprende a colección de lendas sobre deuses gregos e heroes antigos, ós que se suman diferentes animais e seres monstruosos, orixinariamente creada e difundida dentro da tradición oral e poética desta antiga civilización do Mediterráneo oriental. As fontes superviventes da mitoloxía grega (Homero, Hesíodo, Apolodoro, Pausanias, etc) son transcricións destas narracións faladas, ou ben revisións literarias posteriores.

A trindade grega e a distribución dos tres reinos da Terra: Deus Zeus (ceo), Poseidón (mares e océanos) e Hades (Inframundo). Numerosos deuses menores son fillos desta trindade.
Busto de Zeus (Sala Rotonda, Museo Pio-Clementino, Cidade do Vaticano).

Historia editar

 
Prometeo rouboulles o lume aos deuses

Nas diversas lendas, historias e himnos, os deuses da Grecia antiga son case todos descritos como humanos en aparencia, aínda que non envellecen, son case inmunes a todas as feridas e enfermidades e capaces de tornarse invisibles, viaxar grandes distancias case instantaneamente e falar a través dos seres humanos con ou sen o seu coñecemento. Cada deidade tiña a súa aparencia, atributos específicos, xenealoxía, intereses, personalidade e área de especialidade. Porén, estas descricións sufrían variacións locais que non sempre concordaban coas empregadas noutras partes do mundo helénico da época. Cando se aludía a eles na poesía ou na oración, facíase mediante unha combinación do seu nome e epítetos, servindo estes para identificalos polas devanditas distincións do resto dos deuses; de xeito similar mencionábanse os heroes nas sagas míticas, como a Ilíada ou a Odisea.

Nas lendas, os deuses gregos son descritos coma unha longa familia multixeracional. Os seus membros máis vellos crearon o mundo tal e como o coñecemos. Os deuses da xeración máis recente (e relevante) para a antiga relixión grega aparecéranse en persoa aos gregos, segundo se describe nos poemas épicos durante a "idade dos heroes", o que se entende como unha referencia á arcaica idade escura (sobre 1200 a 800 a.C.) que precedeu á civilización clásica grega. Proporcionaron aos belicosos antepasados un número limitado de milagres, ensinándolles unha selección de habilidades útiles ademais dos métodos de adoración aos deuses, premiaron a virtude e castigaron o vicio, e enxendraron fillos con humanos (Heracles, Aquiles, Eneas). Estes nenos metade humanos metade deuses son coñecidos como "os heroes", e ata o establecemento da democracia os seus descendentes reclamaban o dereito a gobernar sobre a base da súa divina ascendencia e presunta habilidade divinamente herdada de gobernar ben.

Os deuses do panteón grego adoptaban figuras humanas e personificaban as forzas do Universo. Igual que os homes, os deuses helenos eran impredecibles e por iso unhas veces tiñan un sentido estrito da xustiza e outras eran crueis e vingativos. O seu favor alcanzábase por medio dos sacrificios e da piedade, pero estes procedementos non eran sempre efectivos posto que os deuses eran moi volubles.

A mitoloxía grega comparte unha estreita similitude coa romana, canto ao nome de varios deuses e personaxes de importancia. Tamén se relacionan no aspecto mitolóxico da relixión: crenzas, tradicións e todo o ligado ou referente a mitoloxía.

A natureza da mitoloxía grega editar

Aínda que todas as culturas teñen as súas propias mitoloxías, o devandito termo é de cuñaxe grega e tiña un significado especializado dentro da súa cultura.
O termo grego mythologia compúñase de dúas palabras: mythos, un discurso ritualizado, e logos, un argumento ou historia convincente e ordenada.

Visión xeral editar

O espectro da mitoloxía grega é enorme. Abrangue desde os crimes máis crueis dos primeiros deuses e as sanguentas guerras de Troia e Tebas, á infancia de Hermes e o sufrimento de Deméter por Perséfone.

Do mesmo xeito que os seus veciños, os gregos acreditaban un panteón de deuses e deusas que se asociaban a aspectos específicos da vida. Afrodita, por exemplo, era a deusa do amor, mentres que Ares era o deus da guerra e Hades o dos mortos.

Algunhas deidades como Apolo e Dioniso revelaban personalidades complexas e unha variedade de funcións, en canto outros como Hestia (literalmente "lar") e Helios ("sol") eran pouco máis que personificacións. Existían tamén deidades de lugares específicos, como os deuses de ríos e ninfas de nacentes e cavernas. Tumbas de herois e heroínas locais eran igualmente veneradas.

A pesar de que centenas de seres puideran ser considerados deuses ou herois, algúns non representaban máis que folclore ou eran honrados soamente en lugares (Trofonio) ou festivais específicos (Adonis).

Rituais de maior ámbito e os grandes templos eran dedicados, na súa maioría, a un selecto círculo de deuses, especialmente os doce Olímpicos, Heracles e Asclepio. Estas deidades eran o foco central dos cultos pan-Helénicos.

Moitas rexións e vilas tiñan os seus propios cultos ás ninfas, deuses menores ou aínda a herois e heroínas descoñecidos noutros lugares. A maioría das cidades adoraban os deuses maiores con rituais peculiares e tiñan para estes lendas igualmente propias.

A mitoloxía na literatura clásica grega editar

A mitoloxía foi unha fonte básica de inspiración para os autores gregos, desde Homero na épica coa Odisea e a Ilíada, ata as grandes Traxedias gregas, con Esquilo, Sófocles e Eurípides. Dentro desta influencia da mitoloxía na literatura destacan a saga troiana (Aquiles, Ulises, Heitor, Paris, Helena, Agamenón, Menelao, Ifixenia...) e a saga tebana (Edipo, Iocasta, Antígona...)

Xenealoxía dos deuses gregos segundo Herodoto editar

Caos
o baleiro
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tártaro
o Abismo
 
Xea
a Terra
 
 
Eros
o Desexo[1]
 
Érebo
as Tebrass
 
Nix
a Noite
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Moro
a Condena
 
Oniros
os Ensoños
 
Némesis
a Vinganza
 
Momo
a Culpa
 
Filotes
o Afecto
 
Geras
a Vellez
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tifón
a Tempestade
 
Urano
o Ceo
 
 
Ourea
as Montañas
 
Ponto
o Mar
 
Éter
o Firmamento
 
Hemera
o Día
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tánato
a Morte
 
Hipnos
o Soño
 
Eris
a Discordia
 
Apate
a Falsedade
 
Ezis
a Angustia
 
Moiras &
Keres
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Erinias
 
Xigantes (mitoloxía grega)
 
Melíades
 
Afrodita[2]
 
Hecatónquiros
 
Titanes
 
Ciclopes
 
Equidna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Océano
 
Tetis
 
Hiperión
 
Tea
 
Ceo
 
Febe
 
Crono
 
Rea
 
Temis
 
Mnemósine
 
Crío
 
Xápeto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oceánides
 
 
 
Clímene
 
Helios
 
 
Eos
 
 
 
Asteria
 
 
Deméter
 
 
Hestia
 
 
Hera
 
 
 
 
 
 
 
 
Prometeo
 
 
Epimeteo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ínaco
 
Melia
 
 
 
Helíades
 
Selene
 
 
Leto
 
Hades
 
 
Poseidón
 
 
Zeus
 
 
 
 
 
 
 
 
Musas
 
Atlas
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ío
 
Pléione
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Apolo
 
Artemisa
 
 
 
Perséfone
 
Atenea
 
 
Hebe
 
 
Hefesto[3]
 
 
Ares
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Híades
 
Hespérides
 
Pléyades
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Épafo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Enio
 
Ilitía
 
 
Dione
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dríope
 
 
 
 
 
 
Maia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alcmena
 
 
 
Sémele
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hermes
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Afrodita[2]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Heracles
 
 
Dioniso
 
 
Pan
 
Tique
 
Rodo
 
Peito
 
Eunomia
 
Hermafrodito
 
 
Eros[1]
 
 
Harmonía
 
 
Deimos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anteros
 
Himero
 
Fobos
 
 
 

Notas editar

  1. 1,0 1,1 Orixe conflitivo. A Eros xeralmente menciónase como o fillo de Afrodita e Ares, pero a Teogonía de Hesíodo cítao como un dos seres primordiais, nado do baleiro (Caos).
  2. 2,0 2,1 Existen dúas fontes principais contradictorias que afrontan a orixe de Afrodita: Hesíodo (Teogonía) afirma que "nace" da escuma do mar despois de que Crono castrou a Urano, o que implicaría que é filla de Urano; pero Homero (Ilíada, libro V) ten a Afrodita como filla de Zeus e Dione. Segundo Platón (O banquete 180e), ambas foron completamente diferentes: Afrodita Urania e Afrodita Pandemos.
  3. Segundo Homero, nunha versión sustentada ademais por pinturas de cerámica ática, Hefesto foi o fillo de Zeus e Hera. Pero na Teogonía de Hesíodo 924ff, Hera dálle vida asexualmente, para vingarse de Zeus e o nacemento asexual de Atenea. Varios textos serodios tamén atestiguan isto, a saber. Biblioteca mitolóxica i. 3.5; Hixino, Prólogo das Fábulas.

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar