Casa Batlló

A casa Batlló é unha obra feita polo arquitecto Antoni Gaudí, máximo representante do modernismo catalán. Trátase dunha remodelación integral dun edificio previamente existente no soar, obra de Emilio Sala Cortés. Está situado no número 43 do Passeig de Gràcia de Barcelona, a ancha avenida que atravesa o distrito do Eixample, na chamada “Mansana de la Discòrdia”, porque alberga ademais deste edificio outras obras de arquitectos modernistas: a casa Amatller, que linda coa de Gaudí, obra de Josep Puig i Cadafalch; a Casa Lleó Morera, obra de Lluís Domènech i Montaner; a Casa Mulleras, de Enric Sagnier i Villavecchia; e a Casa Josefina Bonet, de Marcel·lià Coquillat. A construción realizouse entre os anos 1904 e 1906.

Casa Batlló

(es) Casa Batlló
Tipo	hábitat colectivo edificio
Epónimo	Josep Batlló i Casanovas (en)
Parte de	Obras de Antoni Gaudí
Localización
División administrativa	Dreta de l'Eixample, España
Localización	Pg. Gràcia, 43
Localización	Paseo de Gràcia
41°23′30″N 2°09′54″L
Características
Altitude	33 m
Material usado	ladrillo Pedra de Montjuïc (pt) vidrado (pt)
Superficie	Patrimonio da Humanidade: 0,46 ha zona de protección: 1,02 ha
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data	2005 (29ª Sesión)
Identificador	320-006
Ben de interese cultural
Data	24 de xullo de 1969
Identificador	RI-51-0003815
Ben Cultural de Interese Nacional
Tipo	Monumentos do patrimonio histórico de España
Codi BCIN	60-MH-EN
Codi BIC	RI-51-0003815
Id. IPAC	64
Id. Barcelona	1519
Historia
Cronoloxía
1875	construción
1904-1906	Renovación
2018-2024	Renovación
Sitio web	casabatllo.es…

A Casa Batlló é un reflexo da madurez do arquitecto: pertence á súa etapa naturalista (primeira década do século XX), período en que o arquitecto perfecciona o seu estilo persoal, inspirándose nas formas orgánicas da natureza, para o que puxo en práctica toda unha serie de novas solucións estruturais orixinadas nas profundas análises efectuadas por Gaudí da xeometría regulada. A iso engade o artista catalán unha gran liberdade creativa e unha imaxinativa creación ornamental: partindo de certo barroquismo as súas obras adquiren gran riqueza estrutural, de formas e volumes desprovistos de rixidez racionalista ou de calquera premisa clásica.

O edificio está aberto ao público e durante o ano 2018 recibiu 1 062 863 visitas, o que significa 79 000 menos que en 2017.

Arquitecto

Artigo principal: Antoni Gaudí.

Antoni Gaudí en 1910

Antoni Gaudí i Cornet (1852 - 1926) foi un arquitecto catalán recoñecido internacionalmente como un dos xenios máis relevantes da súa disciplina. Desde a súa infancia Gaudí foi un atento observador da natureza, da que lle atraían as formas, as cores e a xeometría. Traballou por encargos de clientes particulares para crear as súas mansións particulares como a Casa Vicens ou o Palau Güell, pero algúns dos seus clientes, membros da burguesía emerxente no cambio de século, encargáronlle edificios plurifamiliares, tres deles en Barcelona: a casa Calvet, a casa Batlló e a casa Milá.

A evolución da obra de Antoni Gaudí arrinca dos principios do gótico para transcender e abandonar o neogótico e crear unha obra de estilo propio que resulta esencial para a arquitectura moderna e que é considerada o principal exponente do Modernismo catalán. Na súa obra xogan un papel central os compoñentes xeométricos e estruturais. A Sagrada Familia, a Pedrera, o Parque Güell, a Colonia Güell e a casa Batlló representan figuras claves da arquitectura modernista en Barcelona.

Gaudí salientou na utilización de todas as artes aplicadas para a decoración dos seus edificios e a recuperación para a ornamentación do antigo mosaico transformado por Gaudí en crebadizo, convertido nunha nova técnica. Exhibiu un importante intercambio de valores estreitamente asociados coas correntes culturais e artísticas da súa época, representadas no Modernismo catalán. Anticipouse e influíu en moitas das formas e técnicas que influirían no desenvolvemento da construción moderna do século XX. A obra de Gaudí representa o xenio do arquitecto, expresando particulares calidades espaciais e a plasticidade das liñas ondulantes e a harmonía das cores e dos materiais, tanto nas estruturas arquitectónicas como os elementos esculpidos.

O seu traballo obsesivo e a súa tolemia creativa absolutamente incomprendida no seu tempo foi vista por Le Corbusier:

«Gaudí era un grande artista; só aqueles que conmoven o corazón sensible dos homes, quedan e quedarán. Deberán, con todo, de verse maltratados no curso do camiño, incomprendidos e acusados de pecar contra a moda do momento. Le Corbusier, 1957.

Historia

Josep Batlló e a súa familia.

O edificio foi construído en 1875 por Emilio Sala Cortés (1841-1920), un arquitecto autor de varios edificios en Barcelona e provincia, como a Casa Elizalde (1885), o Palacio Tolrà en Castellar del Vallès (1890), o Hotel Duques de Bergara (1898), a Casa Emilià Carles (1898), as Escolas Ribas en Rubí (1912-1915) ou o Panteón da familia Fargas en La Garriga. Sala era ademais profesor da Escola Técnica Superior de Arquitectura de Barcelona, e foi un dos mestres de Gaudí, ao que empregou ocasionalmente como delineante.

En 1903 o edificio foi adquirido polo industrial Josep Batlló i Casanovas, un rico home de negocios que posuía diversas industrias téxtiles en Barcelona. Estaba casado con Amàlia Godó i Belaunzarán, da familia dos condes de Godó, editores do diario La Vanguardia, coa que tivo cinco fillos. O matrimonio viviu na planta nobre da casa até a defunción de ambos -en 1934 o señor Batlló e en 1940 a súa dona-, a cal foi vendida en 1954 polos seus fillos, instalados á súa vez noutros pisos algúns dos cales foron habitados até hoxe día. Batlló comprou o edificio por 510 000 pesetas, coa primeira intención de derribalo e construír un novo, aínda que logo conformouse con reformalo, e mentres reservouse a planta principal o resto explotouno en réxime de alugueiro, como era habitual nas casas burguesas da época -aínda que tamén entregou algúns pisos aos seus fillos segundo ían casando-.

O edificio situábase en pleno Eixample de Barcelona, proxectado por Ildefons Cerdà e aprobado en 1859, cun sistema reticular de bloques de vivendas cos ángulos recortados, coa previsión de edificar por dous lados e dedicar o resto a xardíns, punto este último que finalmente non se levou a cabo. Co ensanche, o Passeig de Gràcia converteuse nunha das principais arterias da cidade, polo que foi elixido pola burguesía catalá para fixar as súas residencias, grazas ao cal esta vía creceu axiña e converteuse nun fervedoiro construtivo onde desenvolveron o seu labor os mellores arquitectos de Barcelona. Cómpre resaltar que no mesmo Passeig de Gràcia efectuara Gaudí anteriormente outras dúas intervencións hoxe desaparecidas: a Farmacia Gibert (1879) e a decoración do bar Torino (1902); e posteriormente construíu na mesma avenida a Casa Milà (1906-1912).

Para a remodelación Batlló encargoulle o proxecto a Gaudí, un arquitecto xa de gran renome, que daquela traballaba en diversos proxectos á vez: o Templo expiatorio da Sagrada Familia (1883-1926), a Torre Bellesguard (1900-1909), o Parque Güell (1900-1914) e a restauración da Catedral de Santa María de Palma de Mallorca (1903-1914). O industrial quedou tan impresionado coa obra do arquitecto que o recomendou ao seu amigo, Pere Milà i Camps, para o que Gaudí construíu a Casa Milà (coñecida popularmente como a Pedrera) entre 1906 e 1912.

Proxecto de Gaudí

A Casa Batlló en obras (1906)

O arquitecto centrouse na fachada, o andar principal, o patio de luces e a azotea, e ergueu un quinto andar para os servizos da casa (lavadoiros e rochos). Gaudí contou coa colaboración dos seus axudantes Francesc Berenguer, Josep Maria Jujol, Domènec Sugrañes, Josep Canaleta, Joan Rubió e Jaume Bayó i Font; do construtor Josep Bayó i Font (irmán de Jaume); os ferros eran dos irmáns Lluís e Josep Badia i Miarnau; os azulexos de Pujol & Baucis (Esplugues de Llobregat); a vidriería de Sebastià Ribó; e a carpintería de Casas & Bardés.

A Casa Batlló decorada de rosas, festa de Sant Jordi (23 de abril de 2016).

O proxecto de Gaudí sufriu varias modificacións desde a súa concepción ata a súa realización final, debido á continua procura das mellores solucións estruturais por parte do arquitecto. No primeiro esbozo, realizado en lapis plomo sobre papel canson e que foi achado en 1969 na Escola de Arquitectura de Barcelona, mostraba unha primeira intención de coroar o edificio cunha sinuosa cúpula de forma irregular, que finalmente transformouse nunha bóveda con forma de dragón, que é o principal selo distintivo do edificio. Así mesmo, a torre coa cruz de catro brazos que remata a azotea estaba prevista na parte esquerda do terrado, pero Gaudí trasladou unha cara ao centro para que non interferise co remate escalonado da adxacente Casa Amatller, mostrando un gran respecto polo labor do seu colega Puig i Cadafalch.

Proceso administrativo e cultural

O proceso administrativo do edificio foi complexo: en maio de 1904 o señor Batlló presentou ao Concello o proxecto da obra, asinado por Gaudí, no que só se prevía construír un soto e reformar os baixos do edificio; en novembro do mesmo ano presentouse outro proxecto (sen ser aprobado o anterior) que planeaba a construción do soto, a remodelación do piso principal, a adición dun novo piso no terrado e a reforma de toda a fachada. As obras iniciáronse antes de conseguir os permisos municipais, e o 26 de xaneiro de 1906 un inspector denunciou a presenza dunhas obras ilegais. Con todo, pese á denuncia e a orde de finalizar as obras, estas continuaron, e o 30 de abril de 1906 o señor Batlló pediu unha licenza para alugar os pisos, tendo en conta que as obras dábanse por finalizadas. Ata 1912 non se resolveron os arbitrios municipais, e finalmente a licenza outorgouse o 17 de decembro de 1912.

O edificio foi presentado ao Concurso anual de edificios artísticos do Concello de Barcelona, onde competiu con edificios como a Casa Bonaventura Ferrer de Pere Falqués, a Casa Antònia Puget de Roc Cot i Cot e Ramon Viñolas i Llosas, a Casa Llorens de Josep Pérez Terraza (que se levou un diploma), e o Colexio Condal de Bonaventura Bassegoda i Amigó, que foi o ganador. O edificio de Gaudí non foi justamente valorado porque nesa edición o xurado non quería nada relacionado co modernismo.

A tenda Pathé Frères en 1907

Cando en 1905 a firma cinematográfica francesa Pathé Frères decidiu instalarse en Barcelona, elixiu os baixos da Casa Batlló. A fotografía era unha das novas tecnoloxías en auxe, xunto co teléfono, tal como Domènech i Montaner quixo destacar nas esculturas do piso principal da Casa Lleó Morera. Ademais, o desprazamento das clases acomodadas cara ao Ensanche cambiara a centralidad da actividade en Barcelona e os famosos fotógrafos trasladáronse ao paseo de Graza: Antoni Esplugas i Puig ao número 25 desde a súa antiga localización na praza do Teatro, e Pau Audouard había ir á veciña casa Lleó Morera, cunha grande inauguración do seu estudo o 6 de xullo de 1905. Así, a distribuidora dun produto tan innovador como o cinematógrafo optou por instalarse nun lugar destacado e moi preto dos seus clientes potenciais. A firma continuou nestas instalacións ata o 1921.

A Casa Batlló pasou en 1940 en herdanza ás fillas do matrimonio Batlló-Godó (Carmen e Mercés), as cales vendérona en 1954 a Seguros Iberia, que instalou as súas oficinas comerciais. En 1984 instalouse a iluminación eléctrica da fachada, inaugurada nas Festas da Mercè dese ano. En 1993 foi adquirida pola familia Bernat, propietarios da compañía Chupa Chups, que a restauraron e abrírona comercialmente ao público, sendo un punto de visita case obrigatorio para calquera turista.

A Casa Batlló foi declarada Monumento Histórico-Artístico de Carácter Nacional en 1969, e desde o ano 2005 forma parte do Patrimonio da Humanidade da UNESCO, dentro do Lugar «Obras de Antoni Gaudí».

Descrición

Fachada da Casa Batlló, vista nocturna.

Edificio

Máis as das diferentes interpretacións de zonas ou detalles específicos desta obra, a casa Batlló, dentro da liña naturalista do autor, inspírase no ambiente mariño. A variedade das súas cores e especies conforman a tese cun destacado dominio do azul do mar e o ocre das rocas, un azul que aparece vinculado á decoración cerámica, na fachada, no vestíbulo ou nos patios interiores. Segundo o historiador Juan José Lahuerta: "o interior da casa convértese en espazo de recolleita para o home que se enfronta coas multitudes da cidade e loita nun mundo competitivo, unha especie de cueva submarina onde recollerse, onde atopar un espazo íntimo, do mesmo xeito que se mostra na obra de Jules Verne (moi popular na época e morte en 1905 coincidindo coa construción do edificio), o heroe, o home moderno e conquistador ten dúas realidades: unha exterior, cósmica, sen límites e unha íntima onde se recolle na cueva, no ventre materno da terra, a natureza, a razón e a historia convergen nesta obra ".

Gaudí deseñou o proxecto de remodelación da Casa Batlló aos 52 anos, cando xa superara as modas historicistas de mediados do século XIX, e o seu estilo arquitectónico transcendera o mero academicismo para reflectir un visión persoal da arquitectura, de gran originalidad e selo innovador. Con todo, como é habitual nas obras de Gaudí, o deseño e a innegable artisticidad do conxunto non privan de que o edificio estea concibido baixo o prisma da funcionalidad, á que o arquitecto subordina todos os demais elementos. Nese sentido, cabo resaltar a importancia outorgada tanto á iluminación como á ventilación, dous eixes básicos para unha vida sa e confortable nun edificio de vivendas. Para iso dispuxo un gran patio central no centro do edificio, ao que daban as habitacións de servizos, mentres que os salóns e os dormitorios daban á fachada. Este patio tamén articulaba o movemento dentro do edificio, a través de escaleiras e un ascensor.

A Casa Batlló ocupa un total de 4300 m², con 450 m² de superficie por cada planta. Ten 32 metros de altura e 14,5 de largo, aumentando considerablemente as anteriores proporcións do edificio: 21 metros de altura e 3100 m². O edificio ten oito plantas: baixo o nivel da rúa atópase un soto, destinado a carboeiras e trasteiros; a planta baixa dedicouse inicialmente a cocheira e logo a almacén, e xunto aos accesos ás vivendas situouse unha tenda, ocupada primeiro polo establecemento de fotografía Lumière, logo pola produtora cinematográfica Pathé Frères e posteriormente pola Galería Syra; a planta nobre estaba ocupada enteiramente pola familia Batlló, e contén ademais un gran patio na parte posterior do edificio; as outras catro plantas estaban destinadas a alugueiro, con dúas vivendas cada unha; para rematar atópase unha zona de servizo, e cuberto pola azotea.

Fachada

Bóveda da fachada.

A fachada fíxose con pedra arenita de Montjuïc, tallada segundo superficies reguladas en forma alabeada. As columnas teñen forma ósea, con representacións vexetais. A carpintaría é igualmente de superficies curvas, e as fiestras son de vidros de cores de formas circulares. Gaudí conservou a forma rectangular dos balcóns do edificio anterior, engadindo unhas varandas de ferro con forma de anteface, e dando ao resto da fachada unha forma ondulada en sentido ascendente. Así mesmo revestiu a fachada con cerámica de anacos de cristal de varias cores (o seu famoso trencadís), que Gaudí obtiña nos residuos da vidraría Pelegrí, e cuxa colocación dirixiu persoalmente dende o Passeig de Gràcia. Para o seu deseño o arquitecto realizou diversas maquetas en xeso, que modelou coas súas propias mans até conseguir a forma que busprocuraba, que lembra as ondas do mar Mediterráneo ou ben as sinuosas formas do monte de Montserrat.

Do conxunto da fachada saínte a tribuna do andar principal, que se estende polos laterais até o primeiro andar, acadando 10 metros de altura. Presenta cinco vans cubertos con vidreiras policromas, e sostidos por oito columnas de forma ósea. Para a súa construción Gaudí demoleu toda a parte baixa da fachada, sostendo o resto cuns puntais de madeira, en tan precario equilibrio que o construtor, Josep Bayó, temía que caese, durante os catro días que durou a operación. O friso da tribuna está rematado con motivos escultóricos de forma vexetal, aínda que no conxunto da forma que adquire a tribuna algúns estudosos cren ver a forma dun morcego.

Fachada posterior.

Outro elemento característico da fachada é o seu revestimento con vidros e cerámica de vivas cores, que crean diversos efectos visuais segundo a luz que incide neles. Para a súa confección, picou o anterior muro e recubriuno de morteiro de cal, sobre o que colocou os vidros do taller Pelegrí, combinados en diferentes tonalidades; sobre estes vidros esparexeu a todo o longo da fachada unha serie de discos de cerámica (un total de 330) fabricados de forma manual en Mallorca, realizados en arxila con diversas cores de óxidos naturais, e confeccionados en catro tamaños: 15, 21, 27 e 35 cm.

Outra das singularidades da fachada son os seus balcóns, realizados con ferro fundido e pintados de carbonato de chumbo para evitar a súa oxidación, circunstancia que lles outorga unha cor de marfil. Están colocados sobre peanas de pedra con forma de cuncha mariña. Hai un total de nove balcóns, ademais das catro terrazas situadas sobre a tribuna. A súa forma evoca un antiface ou unha máscara teatral aínda que hai quen ve neles a parte superior dunha caveira, excepto o balcón do faiado, que ten forma de flor ou de bulbo vexetal, semellante ao dun tulipán ou unha alcachofa. Así mesmo, o perfil crebado e enroscado destes balcóns lembra a forma dun pergamiño. Case todos teñen o mesmo tamaño, agás o do faiado e o da parte superior esquerda, que é unha varanda dobre, con tres ocos. En 1983 os balcóns foron restaurados e recuperaron a súa cor orixinal, que escureceu.

Culmina a fachada unha bóveda formada por arcos catenarios cubertos con dúas capas de ladrillo, recuberta con cerámica vidrada en forma de escamas realizada nos Talleres Sebastià Ribó, en tons vermello, verde e azul, que recorda o lombo dun dragón. Na parte esquerda hai unha torre cilíndrica de forma bulbosa semellante a unha cabeza de allo, decorada cos anagramas de Xesús (IHS), María (M coa coroa ducal) e Xosé (JHP), e rematada coa típica cruz gaudiniana de catro brazos, orientada aos puntos cardinais. Unha das interpretacións simbólicas que se deu a esta fachada é a de Xurxo de Capadocia loitando co dragón, cuxas vítimas achar na fachada representadas polas columnas en forma de óso e os balcóns en forma de caveira. Así, a cruz de catro brazos sería a espada cravada no espiñazo do animal, do que brotaría o sangue, presente na cerámica vermella desta parte da cuberta.

O edificio presenta unha fachada posterior que dá ao patio interior do quinteiro, de igual forma ondulante e recubierta de trencadís de cerámica. O piso principal ten un patio que sobresae do corpo do edificio, ao que se accede polo comedor da vivenda que foi dos señores Batlló. O resto de pisos teñen terrazas que dan a esta parte posterior do edificio, cubertas con varandas de reja metálica. A parte máis destacada é a do faiado, realizada con cerámica de vivas cores, con motivos florales e xeométricos.

Interior

Patio interior do edificio.

Para o interior do edificio Gaudí deseñou uns accesos na planta baixa ben diferenciados, con tres portais: un de acceso ás vivendas, outro para a tenda e outro para as cocheras, sendo o primeiro de ferro e vidro e os outros dous de madeira. A planta baixa ten 735 m² de cuxa superficie un 60 % está destinada á tenda e a cochera, e o resto divídese entre dous vestíbulos, un para os inquilinos e outro privado para os donos da casa, a portería, unha zona de trasteiros e o patio central, onde se sitúa o ascensor e as escaleiras de servizo. O vestíbulo de acceso ten forma rectangular e teitos curvos, con chan de mármore e unha decoración de cerámica azul na parte baixa da parede e de estuco na superior. Esta zona foi reformada nos anos 1990, en que se reconverteu a cochera nun espazo polivalente para reunións e convenciones.

Na parte central do edificio sitúase o patio de luces, que foi ampliado por Gaudí para conseguir unha maior iluminación e ventilación: ten 13 metros de longo por 4 de largo e 26 de altura, cun total de 54 m² de superficie. Este patio cubriuse cun biolo de cristal sostida por unha estrutura de ferro con forma de dobre T, que apoia nunha serie de arcos catenarios, e foi igualmente revestido de azulexos, cunha enxeñosa gradación de cor desde o azul da parte superior ata o branco da inferior, para mellor aprovechamiento da luz, o que provoca a sensación de estar nunha cova submarina. Ten un total de 32 fiestras, cun dobre deseño, unha parte superior para a entrada de luz e unhas rendijas inferiores para a ventilación. Así mesmo, tanto o piso principal como os dous primeiros teñen terrazas, cubertas con barandillas de malla metálica. Doutra banda, a escaleira de veciños está cuberta tan só por uns vidros esfumados que permiten unha ampla iluminación de todos os relanzos.

Salón principal dos Batlló (1927).

O sistema de plantas do edificio arrinca do soto, destinado a zonas de servizos e trasteiros, así como a calderas e carboeiras. Presenta un conxunto de dez columnas de soporte, que xunto aos muros de carga sosteñen o edificio. Este espazo tamén foi ampliado por Gaudí, que dobrou a súa superficie. Durante os traballos de ampliación descubriuse unha pequena cova que debía servir de bodega ou fresqueira da antiga masía que había no lugar do edificio, e que Gaudí decidiu conservar. Restaurado entre 1989 e 1995, o soto dedícase a eventos sociais e culturais.

O resto de plantas, destinadas a vivendas, foron deseñadas por Gaudí co mesmo esmero que a parte exterior do edificio, combinando as diversas artes industriais e decorativas (escultura, forxa, vidriería, ebanistería, cerámica) para conseguir un conxunto armónico e estético, onde, como no resto do edificio, predominan as liñas curvas. O piso principal o da familia Batlló era o máis grande, cunha superficie de 400 m² (730 incluíndo o patio posterior). A decoración foi elaborada enteiramente por Gaudí, que deseñou tanto o mobiliario como os diversos elementos decorativos que jalonaban a vivenda. O espazo máis relevante era o salón principal, cun teito en forma de ceo raso de formas helicoidales en relevo, e onde destacaba a gran ventá da tribuna que daba ao Paseo de Gracia, decorado con vidrieras en forma de disco de diferentes cores. Este salón incluía un oratorio, decorado cun retablo da Sagrada Familia de Josep Llimona (conservado na cripta da Sagrada Familia), un Cristo de bronce de Carles Mani e uns candelabros de Josep Maria Jujol. O mobiliario orixinal de Gaudí consérvase na Casa-Museo Gaudí do Parque Güell.

"Confidente" da Casa Batlló.

Outros espazos destacados do piso principal son: o recibidor, ao que se accede polo vestíbulo privado da planta baixa a través dunha escaleira cuxa forma recorda a columna vertebral dun animal, e que algúns estudosos interpretan como a cola do dragón da fachada; a sala da cheminea, utilizada como despacho polo señor Batlló, comunica o recibidor co salón principal, e presenta unha cheminea situada nunha concavidad con forma de fungo e recubierta de losas de material refractario, cuns bancos para sentar ao seu lado inspirados na casa tradicional catalá, mentres que a parede da sala está decorada con pan de ouro; e o comedor, situado na zona posterior que dá ao patio traseiro, onde destacan igualmente unhas amplas ventás, cunha dobre columna inspirada nas columnas do Patio dos Leóns da Alhambra de Granada, revestidas de trencadís de diversas cores, mentres que no teito destaca un cielorraso con forma de pingas de auga. Outro elemento singular é o patio posterior, de 230 m², deseñado tamén enteiramente por Gaudí alternando o trencadís e os discos cerámicos, como na fachada. O pavimento do patio non é o orixinal, que se deteriorou e houbo que substituílo; mentres que o de Gaudí era un mosaico hidráulico de formas abstractas, o presenta uns debuxos en cenefas, en tons ocres e marróns. Destacan tamén as jardineras, de forma triangular e recubiertas de trencadís, un novo deseño gaudiniano.

Detalle do faiado.

En canto ao resto de plantas, destinadas a alugueiro, Gaudí limitouse unicamente a redistribuír os espazos, sen modificar a súa estrutura. Había un total de oito vivendas duns 200 m², distribuídas en catro plantas, que gozaban de todos os adiantos e comodidades para a época, desde calefacción e auga quente ata electricidade, sen descoidar o deseño e a estética. Cada vivenda contaba cunha terraza que daba ao patio, así como un trasteiro e un lavadoiro situados no faiado. Queda unha vivenda habitada (no terceiro piso), e o resto dedícase a oficinas ou espazos de convenciones. En cada relanzo hai dúas portas de carballo talladas con gubia, cunha letra dourada de caligrafía gaudiniana pintada no montante e que indica o piso de que se trata, unha fórmula alternativa á numeración tradicional de piso e porta. As letras van desde a "A" á "E". A "G" de Gaudí ten unha grafía especial.

A última planta é o faiado, de 460 m², onde se situaban os lavadoiros, trasteiros e outras zonas comúns e de servizos. Esta zona actúa ademais como cámara illante para as vivendas, protexéndoas das rigurosidades do clima, como era habitual nas bufardas das casas solariegas catalás. Por iso está concibida cunha estrutura diferenciada do resto do edificio, cunha serie de arcos catenarios realizados en ladrillo revogados con yeso, que sostén un sistema de bóvedas en forma deparábolas sobre o que se alza a azotea, solución que o arquitecto empregou nuevamente pouco despois na Casa Milà. Este sistema ten certas semellanzas co costillar dun animal, polo que algúns interpretan sería o interior do dragón da azotea. Na parte central do claraboia, a correspondente ao patio de luces, sitúase a gran faiado que protexe o interior do edificio. O faiado foi restaurado en 2004, e instaláronse unha serie de hologramas e elementos expositivos sobre a vida e obra de Gaudí.

Azotea

Chemineas da azotea.

O remate do edificio é a azotea, de 300 m², á que se accede desde o faiado mediante unhas escaleiras de caracol. Gaudí concibiu este espazo dunha forma funcional, para situar as saídas de fume e de ventilación, pero á vez estética, xa que os elementos que a integran están elaborados dunha forma artesanal e cunha plasticidad case escultórica. Para o arquitecto reusense, as azoteas dos edificios eran como os chapeus das persoas, que denotan personalidade, polo que sempre os deseñaba detalladamente, como se demostra no Palau Güell e a Casa Milà. Na azotea atópase unha segunda bufarda máis pequena que o da planta inferior, aloxada no lombo do dragón, que contén o tanque de auga que abastece o edificio. Así mesmo, na cornixa da cuberta sitúase un paso de rolda, ao que se accede desde a escaleira situada na torre que remata o edificio, elemento igualmente presente na Casa Milà. No conxunto da azotea destacan as chemineas, un total de 27, dispostas en catro grupos, de 6,10 metros de altura, de formas helicoidales e rematadas por chapeus cónicos; están revestidas de vidro transparente no seu parte central e de cerámica na superior, e rematadas por unhas bólas de cristal transparente cheas de area de distintas cores. O pavimento realizouno cos mosaicos de desecho do anterior edificio, dispostos en trencadís, aínda que co tempo foi substituído. A azotea, igual que a bufarda, foi restaurada en 2004 e aberta ao público.

Mobiliario

Cadeira Batlló no MNAC.

Os mobles deseñados para a Casa Batlló estaban orixinalmente destinados ao comedor principal. A colección constaba dunha mesa, dous bancos dobres, outro de tres prazas e un conxunto de cadeiras.

Para o mobiliario da Casa Batlló o arquitecto realizou un deseño inédito ata ese momento, cun tipo de asento que busca as formas redondeadas da morfología humana; eliminou os tapizados e ornamentaciones superfluas da época e optou pola forma e a cor da madeira natural. Precursor dos deseños ergonómicos, buscou romper cos repertorios académicos e avanzouse ao deseño industrial, como máis tarde farían outros arquitectos coetáneos como Victor Horta, Charles Rennie Mackintosh ou Eliel Saarinen.

A cadeira do comedor é de pequenas proporcións e pouca altura, rompendo cos cadeirados voluminosos coma se se tratase de sitiais utilizados en moitos comedores burgueses. Minimiza o número de pezas que a compoñen, que se axustan de forma máis simple e unitaria que as pezas anteriores. Todas as formas son redondeadas; as patas ligeramente helicoidais cun perfil sensiblemente parabólico.

O asento parece que se desborde cara aos lados baixo a presión de quen se senta. O respaldo, que ten unha lixeira forma cóncava para acomodar as costas, está acabado cun largueiro terminado nunha especie de asas cun refundido circular coma se cedese ante a presión dos dedos e ofrecendo un pequeno asidero que axude a levantar a cadeira. Gaudí consegue que a forma se impoña á materia converténdoa en receptora das súas calidades. Segundo Juan José Lahuerta "a materia desaparece como tal, queda rendida á forza do artista, transformada por esta".

A vontade de adaptación naturalista do mobiliario levou a Gaudí a preguntar á señora Batlló cantas mulleres e homes había na familia; cando esta quixo saber por que o arquitecto respondeulle que as cadeiras que estaba deseñando as faría diferentes para adaptarse á anatomía. A reacción da señora Amalia foi de rexeitamento frontal á idea. Os mobles orixinais consérvanse no Museo Nacional de Arte de Cataluña e en Casa Museo Gaudí no Parque Güell.

Galería de imaxes

• 
• 
• 
• 

Véxase tamén

Bibliografía

• Álvarez Izquierdo, Rafael (1999). Gaudí: arquitecto de Dios (1852-1926). Palabra. ISBN 848239360X. 
• Aroca, M. Victoria (1991). Arquitectura histórica: Gaudí. AD: Architectural Digest. 
• Bassegoda i Nonell, Joan (1989). El gran Gaudí. Sabadell: Ausa. ISBN 84-86329-44-2. 
• Bassegoda i Nonell, Joan (2002). Gaudí o espacio, luz y equilibrio. Madrid: Criterio. ISBN 84-95437-10-4. 
• Bergós i Massó, Joan (1999). Gaudí, l'home i l'obra. Barcelona: Lunwerg. ISBN 84-7782-617-X. 
• Corredor-Matheus, José; outros autores (1998). La Pedrera. Gaudí i la seva obra. Barcelona: Fundació Caixa Catalunya. ISBN 84-89860-04-1. 
• Crippa, Maria Antonietta (2007). Gaudí. Colonia (Alemaña): Taschen. ISBN 978-3-8228-2519-8. 
• Ferrer, David (2002). Barcelona Metròpolis Mediterrània, ed. Els mobles funcionals i agradables d'un ebenista consumat Exc. 58. Arquivado dende o orixinal o 28 de abril de 2007. Consultado o 30 de setembro de 2016. 
• Giralt-Miracle, Daniel (2002). Gaudí, la búsqueda de la forma: espacio, geometría, estructura y construcción. Lunwerg. ISBN 978-84-7782-724-5. 
• Genís Terri, Jaume (2007). Els fonaments ideològics de l'arquitectura religiosa del Gaudí de maduresa. Barcelona: Universitat Pompeu Fabra. ISBN 9788469083093. 
• González Moreno-Navarro, José Luis; Casals Balagué, Albert (2002). Gaudí y la razón constructiva: un legado inagotable. Ediciones AKAL. ISBN 978-84-460-1976-3. 
• Lahuerta, Juan José (2001). Casa Batlló, Barcelona, Gaudí. Triangle Postals. ISBN 978-84-8478-025-0. 
• Lahuerta, Juan José (1990). "La Cadira del menjador de la Casa Batlló" (PDF). Barcelona : metròpolis mediterrània. ^{[Ligazón morta]}
• Le Corbusier (1967). Gaudí. Ediciones Polígrafa. 
• Permanyer, Lluís (1998). Un passeig per la Barcelona modernista. Polígrafa. ISBN 978-84-343-0877-0. 
• Rodríguez, Alberto; outros autores (2008). Casa Batlló. Barcelona: Dos de Arte Ediciones. ISBN 978-84-96783-16-4. 

Outros artigos

• Obras de Antoni Gaudí

Ligazóns externas

• Casa Batlló na Web Greatbuildings.com
• Web oficial