Xavier Rodríguez Baixeras

Francisco Xavier Rodríguez Baixeras, nado en Tarragona en 1945, é un poeta, ensaísta e tradutor galego. É irmán do pintor Rafael Baixeras.

Xavier Rodríguez Baixeras

Biografía
Nacemento	1945 (78/79 anos) Tarragona, España
Datos persoais
País de nacionalidade	España
Actividade
Campo de traballo	Spanish poetry (en) e actividade tradutora
Ocupación	escritor , tradutor , poeta
Xénero artístico	Poesía e ensaio
Lingua	Lingua catalá, lingua galega, lingua portuguesa e lingua castelá
Premios (1997)  Premio da Crítica de poesía galega (1987)  Premio da Crítica de poesía galega

Traxectoria

Naceu en Tarragona, onde estaba destinado como militar o seu avó paterno, orixinario de Nois (Foz). O seu pai, galego, era secretario de administración local, exercía na Pobra do Caramiñal, a súa nai era catalá. Por tanto medra políglota en tres idiomas: catalán, castelán e galego. A familia marcha despois a Ribadeo. Alí fai os estudos primarios. En 1957 trasladáronse a Segovia ao ser nomeado o pai secretario da Deputación. En Segovia estuda o bacharelato. Pasa pola Universidade de Valladolid, e despois pola de Madrid, onde se licenciou en Filoloxía Románica.

En Madrid retomou o contacto con Galicia a través das clases que na delegación da UNESCO dirixía Ben-Cho-Shey. Tamén coñeceu a Reimundo Patiño, o último dos Brais Pinto en Madrid. En 1970 trasladouse novamente coa familia á Coruña, onde comezou a impartir clases no instituto Ramón Puga. Ao aprobar as oposicións obtivo praza en Palma, onde viviu tres anos. En 1977 trasladouse a Vigo onde entrou en contacto con escritores e xente da cultura, e comezou a escribir libros en galego e a súa actividade como tradutor. Amigo persoal de poetas e artístas da Movida viguesa dos 80, como Xosé María Álvarez Cáccamo, Fernán Vello ou Ramiro Fonte. Desde 2006, unha vez xubilado como profesor de lingua e literatura do instituto Castelao do Calvario de Vigo, pasou a residir en Salvador de Baía (Brasil) durante catro anos. Reside en Vigo alternando estadías en Nois (Foz) onde cultiva a poesía, ensaio e a tradución. Como tradutor traduciu ao galego a autores italianos, cataláns e de lingua portuguesa ao galego; tamén a autores galegos ao castelán e ao catalán. Participa activamente en recitais poéticos, presentacións, colaboracións literarias e congresos.

Premios

• Premio da Crítica española no 1988, por Anos de viaxe.
• Premio Miguel González Garcés no 1996, por Visitantes.
• Premio da Crítica de Galicia de Creación Literaria no 1996, por Nadador.
• Premio da Crítica Española na modalidade de poesía galega no 1997, por Beira Norte
• Premio Losada Diéguez de creación literaria no 2001, por Eclipse.
• Premio poesía Afundación VIII (antes Caixanova) 2009 , por Deserto Diamantino.
• Homenaxe O Escritor na súa Terra da Asociación de Escritores en Lingua Galega no 2007.
• Premio da XXX edición de Poesía Cidade de Ourense no 2013, por A luz extinta.
• Premio Ramón Cabanillas de Tradución, da Xunta de Galicia no 1992, por "O deserto dos tártaros"
• En 2020 gañou o XXVI Premio Nacional de Periodismo Gastronómico Álvaro Cunqueiro convocado polo Concello de Lalín no marco da Feira do Cocido polo Dicionario da comida galega.

Obra en galego

Poesía

• Fentos no mar (1981, Ediciós do Castro).
• Lembranza do areal (1985, Caixa Ourense).
• Anos de viaxe (Poesía 1981-1987) (1987, Xerais), que inclúe a súa obra anterior máis Os celestes faiados e A gándara da noite (da que hai edición bilingüe en 1991).
• Sonetos do irmán (1991).
• Visitantes (1991, Deputación da Coruña).
• Nadador, Premios da Crítica Galicia de creación literaria (1996, Espiral Maior).
• Beira Norte , Premio da Crítica Española na modalidade de poesía galega (1997, Sotelo Blanco. Edición anterior, máis pequena, de 1996, en Monograma).
• As augas abandonadas. Las augas abandonadas (1999, Ediciones Trea, Xixón). Antoloxía bilingüe galego-castelán.
• Eclipse (2001, Espiral Maior).
• Francesca (2003, Deputación de Pontevedra).
• O pan da tarde (2006, Galaxia). Edición bilingüe galego-castelá no 2008.
• Deserto diamantino, VIII Premio Caixa Nova 2009 (2010, PEN Clube de Galicia-Caixanova).
• Luz extinta (2015, Espiral Maior).
• O bosque sem saída (2020). Laiovento. 162 páxs.
• Onde ferve a memoria (2023, colección Dombate, Editorial Galaxia) 102 páxs. Ilustrado por Baldo Ramos.

Ensaio

• Trece poetas cataláns (1996, Espiral Maior).
• Diario de comidas (2004, Galaxia).
• Bos tempos para a lírica. A xeración de 1980 (2009, Espiral Maior).
• Brasil no centro (2011, Galaxia).

Dicionarios

• Dicionario da Comida Galega (2018, Aira/Engaiolarte).   
• O Dicionário Electrónico e-Estraviz, de Estraviz e Xavier Baixeras (colaborador).

Traducións ao galego

• O deserto dos tártaros (Dino Buzzati, 1991, Xerais).
• Flanagan de luxe (Andreu Martín e Jaume Ribera, 1994, Xerais).
• Alfagann é Flanagan (Andreu Martín e Jaume Ribera, 1996, Xerais).
• Os noivos (Alessandro Manzoni, 1996, Galaxia).
• O Gatopardo (Giuseppe Tomasi di Lampedusa, 2005, Galaxia).
• O oficio de vivir (Cesare Pavese, 2006).
• A memoria da árbore (Tina Vallès, 2019).
• Crónicas da verdade oculta (Pere Calders, Xabarín, Xerais).
• O demo nos outeiros (Cesare Pavese, Xerais).
• O deserto dos tártaros (Dino Buzzati, Xerais).
• O can que viu a Deus e outros contos (Dino Buzzati, Ed. do Cumio)
• Así é (se vos parece) ( L. Pirandello, Xerais).
• Os Noivos (Alessandro Manzoni, Galaxia).
• Andreu Milà (M. A. Riera. Xerais).
• Camiño de sirga (Jesús Moncada, Xerais).
• O violín de Auswitz (Àngels Anglada, Xerais).
• Antoloxía da poesía mallorquina (Espiral Maior).
• Antoloxía (Josep Mª Llompart, Espiral Maior).
• Antoloxía (Blai Bonet, Espiral Maior).
• Antoloxía (B. Rossellò Porcel, Espiral Maior).
• Antoloxía (Marià Villangómez Espiral Maior).
• Antoloxía (Miguel Costa i Llobera, Espiral Maior).
• Antoloxía (Joan Alcover, Espiral Maior).                      
• Marido e outros contos (Lídia Jorge, Xerais).
• Montedemo (Hélia Correia, Xerais).
• Preludio (Antoni Marí, Kalandraka).              

Edicións críticas

• Cantares gallegos, de Rosalía de Castro (1990, Xerais).
• O divino sainete, de Manuel Curros Enríquez (1999, Xerais).
• Obra poética completa, de Xosé Mª Álvarez Blázquez. (2004, Xerais)

Obras colectivas

• III Festival da Poesía no Condado (1983, S. C. D. Condado).
• IV Festival da Poesía no Condado (1984, S. C. D. Condado).
• Escolma de poesía galega (1976-1984) (1984, Sotelo Blanco).
• V Festival da Poesía no Condado (1985, S. C. D. Condado).
• VII Festival da Poesía no Condado (1987, S. C. D. Condado).
• VIII Festival da Poesía no Condado. Escolma Poética (1988, S. C. D. Condado).
• Sede central. 1 (1988, Clube Cultural Adiante).
• IX Festival da Poesia no Condado. Escolma Poética (1989, S. C. D. Condado).
• Sis poetes gallecs (1990, Editorial Columna). Edición bilingüe galego-catalán.
• XI Festival da Poesía no Condado (1991, S. C. D. Condado).
• XIV Festival da Poesía no Condado (1994, S. C. D. Condado).
• Los caminos de la voz: seis poetas gallegos de hoy (1995. Deputación de Granada). Edición bilingüe galego-castelán, a cargo de Luciano Rodríguez Gómez.
• Construír a paz (1996, Xerais).
• Unha liña no ceo (58 narradores galegos 1979-1996) (1996, Xerais).
• Manuel María (2001, Ophiusa).
• Poetas e Narradores nas súas voces (Vol. I) (2001, Consello da Cultura Galega).
• Galicia: nai e señora (2002, Nigra).
• Antoloxía consultada da poesía galega 1976-2000 (2003, Tris Tram). Por Arturo Casas.
• Carlos Casares. A semente aquecida da palabra (2003, Consello da Cultura Galega).
• Intifada. Ofrenda dos poetas galegos a Palestina (2003, Fundación Araguaney).
• Son de poesía (2005, Edições Fluviais, Lisboa).
• Dix-sept poètes galiciens 1975-2000. Dezasete poetas galegos 1975-2000 (2008, Universidade da Coruña).
• Cociñando ao pé da letra (2011, Galaxia). Colaboración con varios autores sobre poesía e cociña.
• Preludios para Miguel Anxo Fernán-Vello (2011, Laiovento).
• Versos no Olimpo. O Monte Pindo na poesía galega (2013, Toxosoutos).

Obra en castelán

Poesía

• La ciudad sumergida (1971, Salamanca). Premio de Poesía El Álamo 1971.

Traducións ao castelán

• Debacle, de Camilo Gonsar (2003, Trea, Xixón).
• En el país de las lágrimas, J. Viale Moutinho. Ed. Xerais.
• Bretaña Esmeraldina, X. L. Méndez Ferrín, Ed. Xerais.
• Arnoia, Arnoia, X. L. Méndez Ferrín, Ed. Anaya.
• Amor de Artur, X. L. Méndez Ferrín (en col.) Ed. Debate.
• Danina y Lalila, J. Cardoso Pires, Alianza ed.
• Lisboa. Diario de abordo, J. Cardoso Pires, Alianza ed.
• Un juego de apócrifos, X. C. Caneiro. Ed. Espasa Calpe.
• La rosa de Borges, X. C. Caneiro. Ed. Espasa Calpe.
• Una abeja en la lluvia, Carlos de Oliveira. Ed. KRK.
•  Finisterra, Carlos de Oliveira. Ed. KRK.
• Diario de una expedición, Euclides da Cunha, Ed. KRK.
•  Adiós norte, Ramiro Fonte, Ed. Renacimiento.
• Capitán invierno, Ramiro Fonte, Ed. Pre-textos.
• La gándara de la noche, Xavier Rodríguez Baixeras, Ed Libertarias.
• Mar al norte, Álvaro Cunqueiro, Ed. Alento.

Obra en catalán

Traducións ao catalán

• Bretanya Esmeraldina, X. L. Méndez Ferrín, Laia.
• La llum dels esgarriats, Xosé Mª Álvarez Cáccamo, Abella.
• Sis poetes gallecs, colaboración con Àlex Susanna. Ed. Columna, Barcelona 1990.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Xavier Rodríguez Baixeras na Biblioteca Virtual Galega.
• Galiza: Berço da Lusofonia, páxina 122 nomea a Xavier Rodriguez Baixeras como colaborador do dicionario en liña Estaviz. http://palavracomum.com/wp-content/uploads/2016/11/Arcosonline-galiza-berco-da-lusofonia.pdf