Lemnos (grego: Λήμνος, Limnos) é unha illa grega na parte norte do mar Exeo, entre o Monte Athos e os Dardanelos (Helesponto), ao suroeste de Imbros. Administrativamente a illa forma un municipio independente dentro da unidade rexional de Lemnos, que é parte da rexión do Exeo Setentrional . A cidade principal da illa e sede da municipalidade é Mirina.[1] Con 477 km², é a 8ª illa máis grande de Grecia.

Lemnos
Λήμνος
Vista da illa
Localización da illa
Situación
PaísGrecia
Periferias de GreciaExeo Setentrional
MarMar Exeo
Coordenadas39°55′N 25°15′L / 39.917, -25.250Coordenadas: 39°55′N 25°15′L / 39.917, -25.250
Xeografía
Superficie477´583 km²
Punto máis alto470 m. Vigla
Demografía
CapitalMirina
Poboación16.992 (2011)
Densidade35´58 hab./km²

Xeografía editar

 
Mapa de Lemnos

Lemnos é maiormente plana (de aí as súas máis de 30 praias de area), pero o oeste, e en especial na parte do noroeste, é áspera e montañosa (elevación máis alta: Monte Vigla, 470 m). As principais cidades son Mirina, na costa occidental, e Moudros na costa leste dunha gran baía no centro da illa. Mirina (tamén chamada Kastro, que significa "castelo") posúe un bo porto, que está en proceso de ser reformado mediante a construción dun dique que mira ao oeste. É a base do comercio continuado co continente. As abas permiten pastos para ovellas, e Lemnos ten unha forte tradición de cría, sendo famoso polo seu Kalathaki Limnou[2], un queixo elaborado con leite de cabra e ovella, o queixo melipasto, e polo o seu iogur. As froitas e verduras que crecen na illa inclúen amendoas, figueirass, melóns, sandías, tomates, cabazas e oliveiras. Os principais cultivos son trigo, cebada, sésamo, de feito Lemnos era o celeiro de Constantinopla durante o dominio bizantino. Lemnos tamén produce o mel (de tomiño - abellas Fed), pero, como é o caso coa maioría de produtos de carácter local en Grecia, as cantidades producidas son pouco máis que simplemente suficiente para o mercado local. As uvas Moscatel cultívanse amplamente, e utilízanse para producir un viño de mesa que é infrecuente por seco, con todo, ten un forte sabor a moscatel. Desde 1985, a variedade e calidade dos viños de Lemnos aumentaron considerablemente.

Clima editar

O clima en Lemnos é principalmente Mediterráneo.[3] Os invernos son xeralmente suaves, pero haberá unha nevada de cando en vez. Os ventos fortes son unha característica da illa, especialmente en agosto e en época de inverno, de aí o seu alcumo de "o vento montado" (en grego, Ανεμόεσσα). A temperatura é normalmente de 2 a 5 grados centígrados menos que en Atenas, sobre todo no verán.

Datos climáticos para Lemnos
Mes Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xul Ago Set Out Nov Dec Anual
Temperatura máxima en °C 18,8 19,0 22,0 25,8 29,8 34,4 39,4 35,8 32,8 31,2 24,0 19,2 39,4
Media máxima en °C 10,7 10,9 12,9 17,3 21,9 26,8 29,0 28,2 25,2 20,1 15,3 12,5 19,2
Media diaria en °C 7,5 7,9 9,9 13,8 18,4 23,3 25,5 24,6 21,4 16,6 12,3 9,3 15,9
Media mínima en °C 4,2 4,7 6,2 8,8 12,8 16,8 19,7 19,8 16,4 12,4 9,1 6,1 11,4
Temperatura mínima en °C −5,0 −4,2 −6,0 1,0 3,4 3,4 12,0 12,8 8,8 1,6 −1,0 −3,6 −6,0
Precipitación media mm 72,3 44,1 51,6 32,3 23,3 21,9 10,3 7,5 19,6 35,9 75,4 80,2 474,4
Media de días con precipitacións (≥ 1.0 mm) 7,5 6,2 5,2 4,2 3,4 2,6 1,2 1,2 1,6 3,8 7,0 8,4 52,3
Humidade relativa media (%) 77,0 75,4 75,9 73,4 68,8 61,0 57,6 62,5 66,8 72,8 77,9 78,6 70,6
Fonte: NOAA[4]

Superficie e poboación editar

A súa superficie é de 477 km². A capital é Mirina (do nome do primeiro rei mítico da illa Toandas) na costa oeste. A illa está formada por dúas partes xa que no centro se estreita por dúas baías: ao norte o golfo Pornias e ao sur a baía de Moudros. As principais cidades son, á parte da capital, Moudros, Romano (as dúas na baía de Moudros) e Atsiki, na parte centro oriental da parte occidental, cerca do istmo. A poboación é de 18.000 habitantes.

Escavacións editar

Na parte oriental escavouse unha cidade preto da aldea de Kaminia, no que os arqueólogos italianos bautizaron como Poliochni, que é, probablemente a primeira cidade europea xa que foi construída cara ao -3000, ata poida que un pouco antes; un edificio nos restos, parece que estaba destinado ás reunións dos xefes para decidir os asuntos esenciais, que é considerada a primeira mostra de democracia en Europa. Restos antigos atópanse tamén en Ifestia e Kavirio na costa nordés.

Lenda editar

Na mitoloxía grega, a illa era sagrada porque era a residencia de Hefesto, deus da metalurxia, e o seu palacio e forxas atopábanse no monte Mosychlos (Μόσυχλος), un volcán inactivo que se converteu nunha das montañas da illa, ao pé da cal estaba un dos seus templos. Segundo Homero, Hefesto caeu en Lemnos cando Zeus o botou fóra do Olimpo logo de intervir nunha disputa entre el e Hera.

"Xa nunha ocasión anterior na que me mostrei ansioso por defenderte [fala con Hera] colleume polo pé e botoume fóra da divina soleira do palacio. Durante todo o día estiven caíndo e, cando xa se puña o sol, fun dar cos meus ósos en Lemnos e apenas me quedaba xa un sopro de vida cando os sintios me recolleron trala caída"
Ilíada I, 590-595

Alí foi atendido polos Sintios, de acordo coa Ilíada ou por Tetis (Apolodoro, Biblioteca mitolóxica I: 3,5), e alí xunto coa ninfa tracia Cabiro (unha filla de Proteus) foi pai dunha tribo chamada os Kaberoi. Na illa realizáronse ritos de iniciación sagrados dedicados a eles. Nos tempos heroicos como na época clásica, o nome da cidade principal da illa, dedicada a Hefesto, era Hephaistia.

O xeógrafo Pausanias relata que unha pequena illa chamada Crisa, fronte á costa de Lemnos, foi tragada polo mar. Toda a acción volcánica extinguiuse.

O nome de Lemnos foille dado pola gran deusa Rea que foi adorada na illa desde o 800 ao 500 a. C. e foi chamada Lemnos polos habitantes. O culto de Cibeles (Rea) era característico de Tracia, onde se estendeu desde Asia Menor nun período moi cedo. Segundo a lenda que recolle Homero, os primeiros habitantes foron a tribo tracia dos Sintios (Σίντιες que probablemente quere dicir "ladróns").

De acordo con Apolodoro (Epítome I, 9), cando Dioniso atopou a Ariadna abandonada por Teseo en Naxos, levouna a Lemnos e alí enxendrou a Toante, Estáfilo, Enopión e Pepareto. Toante, foi pai de Xason e rei de Lemnos. Durante a súa viaxe á Cólquida, os argonautas atoparon a illa gobernada pola raíña Hipsípila, filla do vello rei Toante e poboada só por mulleres. A razón era que foran afectados cun cheiro insoportable, pola deusa Afrodita, porque descoidaron o seu culto. Abandonadas polos seus maridos polo seu mal olor, terminaron matando por despeito a todos os varóns da illa. Algúns dos argonautas e as mulleres da illa enxendraron aos minias (latín minyae, grego Μινύαι) que logo foron expulsados polos pelasgos. Os pelasgos, durante unha festa foron infieis ás súas mulleres e uníronse con mulleres da Ática pero despois mataron a estas mulleres e aos fillos que tiveran con elas; esta atrocidade e a anterior matanza de maridos fixaron a expresión "feitos de Lemnos", sinónimo de calquera atrocidade. Hipsípila e Miriana (o nome dunha das principais cidades) son nomes de Amazonas, que sempre están conectados co culto asiático a Cibeles.

Plinio o Vello na súa Historia natural (XXXVI 13) fala dun magnífico labirinto en Lemnos, que non foi identificado nos tempos modernos.

O elemento histórico que subxace nestas tradicións é que probablemente os tracios orixinais entraran aos poucos en comunicación cos gregos cando a navegación comezou a unir as illas dispersas do Exeo, sendo os habitantes de Tracia tecnoloxicamente primitivos en comparación cos mariñeiros gregos.

Noutra lenda, Filoctetes foi abandonado en Lemnos polo exército grego no seu camiño á Guerra de Troia, e sufriu dez anos de agonía co seu pé ferido, ata que Odiseo e Neoptólemo o foron buscar para que os acompañara a Troia.

Historia editar

Prehistoria editar

As ruínas do asentamento humano máis antigo das Illas do Exeo atopado ata o momento descubríronse nas escavacións arqueolóxicas en Lemnos por un equipo de arqueólogos gregos, italianos e americanos no sitio de Ouriakos na costa Louri de Fyssini, no municipio de Moudros. A escavación iniciouse a principios de xuño de 2009 e os achados sacados á luz, consisten principalmente en ferramentas de pedra de alta calidade, son do Período Epipaleolítico, o que indica un asentamento de cazadores recolectores e pescadores do XII milenio aC.

Un edificio rectangular cunha dobre fila de asentos escalonados nos lados longos, no lado suroeste do outeiro de Poliochne, remóntase á Idade de Bronce e foi utilizado posiblemente como unha especie de bouleuterion.[Cómpre referencia]

En agosto e setembro de 1926, os membros da Escola Italiana de Arqueoloxía de Atenas fixeron escavacións de proba na illa.[5] O propósito xeral das escavacións era arrebolar luz sobre a civilización "Etrusco-pelasga" da illa. As escavacións leváronse a cabo no sitio da cidade de Hephaistia (i. e., Palaiopolis), onde os pelasgos, segundo Herodoto, rendéronse a Milcíades de Atenas. Alí, descubriuse unha necrópole (ca. séculos IX-VIII aC), revelando obxectos de bronce, olas, e máis de 130 osarios. Os osarios contiñan adornos funerarios claramente masculinos e femininos. Os osarios masculinos contiñan coitelos e machadas mentres que os osarios das mulleres contiñan pendentes, broches, colares de bronce, diademas e pulseiras de ouro. As decoracións nalgúns dos obxectos de ouro contiñan espirais de orixe micénica, pero non tiñan formas xeométricas. De acordo coa súa ornamentación, as olas descubertas no sitio eran da época xeométrica. Con todo, as olas tamén conservan espirais indicativos da arte micénico. Os resultados das escavacións indican que os primeiros habitantes da idade de ferro de Lemnos podería ser un remanente dunha poboación micénica e, ademais, a testemuñada máis temperá en referencia a Lemnos é o grego micénico ra-mi-ni-ja, "muller Lemnian", escrito en escritura silábica lineal B.[6] O profesor Della Seta informa:[7]

A falta de armas de bronce, a abundancia das armas de ferro, e o tipo das olas e os pasadores dá a impresión de que a necrópole pertencente aos séculos IX e VIII aC. Que non pertencían a unha poboación grega, senón a unha poboación que, aos ollos dos helenos, parecía bárbara, mostrada polas armas. As armas gregas, daga ou unha lanza, bótanse en falta. As armas dos bárbaros, a machada e o coitelo, son comúns. Dado que, con todo, esta poboación conserva ... tantos elementos da arte micénico, os Tirrenos ou pelasgos de Lemnos poden ser considerados como un remanente dunha poboación micénica.

Antigüidade editar

Homero fala coma se non houbese unha cidade na illa chamada Lemnos. Na época clásica había dous pobos, Mirina (tamén chamada Kastro) e Hephaistia,[8] que era a capital. As moedas de Hephaestia atópanse en número considerable, e diversos tipos incluíndo a deusa Athena cos seus bufo, os símbolos relixiosos nativos, cascos de Dioscures, Apolo etc. Coñécense poucas moedas de Mirina. Pertencen ao período de ocupación do ático, e levan tipos de Atenas. Tamén coñécense unhas poucas moedas que levan o nome da illa, máis que de calquera cidade.

Un rastro da idioma Lemnian atópase nunha inscrición do século VI nun ronsel funerario, o ronsel de Lemnos. Lemnos máis tarde adoptou o dialecto ático de Atenas.

Cara ao -521 ou o -513 foi conquistada por Otanes, xeneral de Darío I o grande. Milcíades reconquistouna aos persas cara ao -510 e construíronse murallas na cidade principal que era Hefestia. Desde entón foi sempre posesión ateniense e permaneceu en posesión de Atenas na paz de Antálcidas cando todas as demais cidades foron independizadas (igual que Imbros e Esciro). Na metade do século -IV pasou a mans do imperio macedonio. No 197 aC os romanos, logo de derrotar a Filipo V de Macedonia, restituíron estas illas a Atenas no ano 166 aC. que retivo a posesión nominal ata que a totalidade de Grecia converteuse nunha provincia da República romana no 146 antes de Cristo. Logo da división do Imperio Romano no 395, Lemnos pasou ao Imperio bizantino. Baixo os romanos, ademais de Hefestia (Hephaestias, Hφαιστίας) xa existía Mirina (Myrina ou Μύρινα). Segundo Plinio había un labirinto con 150 columnas.

A principal produción da illa era a chamada terra lemnia ou terra sigillata, que os médicos utilizaban antigamente para feridas e picadas de serpes.

Idade Media editar

 
Vista da fortaleza de Miriana
 
fortaleza medieval na vila de Skala

Como provincia do Imperio bizantino, Lemnos pertencía ao Thema do mar Exeo, e era un obxectivo das incursións sarracenas.[9] A partir do século XI os monxes do Monte Athos foron comprando terreos na illa e xa posuían un terzo das terras en 1204. Pola mesma época, a principal cidade bizantina, Kotsinos, estableceuse unha colonia comercial veneciana (finais do século XI) que se converteu en igrexa propia en 1136.

Trala disolución e división do Imperio logo da Cuarta Cruzada, Lemnos asignouse ao Imperio Latino, en 1207 foi dada como feudo á familia veneciana Navigajoso (ou, posiblemente, de orixe mixta grega e veneciana) baixo o mandato do megadux Filocalo Navigajoso, que construíu a fortificación veneciana cara ao 1214.[10] Filocalo morreu en 1214, foi sucedido polo seu fillo Leonardo e as súas fillas, que repartiron a illa en tres feudos entre eles. Leonardo retivo o título de megadux do Imperio Latino e a metade da illa coa capital, Kastro, mentres que as súas irmás e os seus maridos recibiron unha cuarta parte cada unha coas fortalezas de Moudros e Kotsinos. Leonardo morreu en 1260 e foi sucedido polo seu fillo Paolo Navigajoso, que resistiu os intentos de reconquista bizantina ata a súa morte durante un sitio da illa polo almirante bizantino Licario en 1277. A resistencia continuo coa súa esposa, pero en 1278 os Navigajosi víronse obrigados a capitular e ceder a illa de novo a Bizancio.

Durante os últimos séculos de Bizancio, Lemnos xogou un papel destacado: trala perda de Asia Menor, foi unha fonte importante de alimentos, e xogou un papel importante nas recorrentes guerras civís do século XIV.[9] A medida que os otománs ameazaban no século XV, a posesión de Lemnos foi demandado por Afonso V de Aragón a cambio de ofrecer asistencia aos bizantinos sitiados, mentres que o último emperador bizantino, Constantino XI, ofreceuno ao capitán xenovés Giustiniani Longo.[9]

Época otomá editar

A raíz da Caída de Constantinopla en 1453, a illa engadiuse ao dominio dos Gattilusi de Lesbos. En 1456, o Sultán otomá Mehmed II atacou e capturou os dominios dos Gattilusi en Tracia (Ainos e as illas de Samotracia e Imbros). Durante as negociacións posteriores co señor de Lesbos, Domenico Gattilusio, a poboación grega de Lemnos levantouse contra o irmán máis novo de Domenico Niccolò Gattilusio, e sometéronse a si mesmos ao sultán, quen nomeou ao Bey Hamza como gobernador baixo o título de Isma'il Bey de Gallipoli.[11] En 1457, a illa foi capturada por unha frota papal. Calixto III esperaban establecer un novo orde militar na illa, que controlaba a saída dos Dardanelos, pero non lograron nada e o Bey Ismail pronto recuperou Lemnos para o sultán.[11]

Trala caída do Despotado de Morea en 1460, o Sultan Mehmed II outorgou Lemnos ao último Déspota, Demetrios Paleólogo.[9] En 1467, durante a Primeira Guerra otomá-veneciana, Lemnos e outras antigas posesións dos Gattilusi foron capturados polos venecianos, pero foron devoltos aos otománs en 1479 polo Tratado de Constantinopla.

En xullo de 1656, durante a quinta guerra otomá-veneciana, os venecianos capturaron a illa de novo logo dunha gran vitoria sobre a frota otomá. Os otománs baixo Kapudan Pasha recuperárona apenas un ano despois, o 15 de novembro de 1657, logo de sitiar a capital Kastro durante 63 días.[11] En 1770, Kastro foi sitiada de novo durante 60 días polo Conde Orlov durante a guerra ruso-turca de 1768-1774. A fortaleza só rendeuse cando un ataque da frota otomá aos buques rusos na Baía Mudros obrigou aos rusos a retirarse (24 de outubro de 1770). O famoso poeta sufí Niyazi Misri foi exiliado aquí por varios anos durante o final do século XVII.

Baixo o dominio otomán, Lemnos inicialmente pertencía ao sanjak de Gallipoli ou Mitilene no marco do Eyalet do Arquipélago, pero constituíuse como sanjak independente nas reformas de metade do século XIX, en 1846. Abolíuse en 1867, foi re-formado en 1879 e existiu ata a captura da illa polos gregos en 1912. Estaba formado polas illas de Lemnos (Limni en turco), Agios Efstratios (Bozbada), Imbros (Imroz) e Tenedos (Bozcaada).[11][12] O investigador francés Vital Cuinet, na súa obra de 1896 La Turquie d'Asie, rexistrou unha poboación de 27.079, dos cales 2.450 eran musulmáns e o resto ortodoxos gregos.

Durante a ocupación otomá chamouse Stalimene (εἰς τὰν Λῆμνον) pero os naturais seguíana chamando polo seu nome habitual.

Período moderno editar

 
Vista de Moudros durante a Campaña dos Dardanelos, cunha tenda de viños militar francesa no primeiro plano e un hospital no fondo

O 8 de outubro de 1912, durante a primeira Guerra dos Balcáns, Lemnos converteuse en parte de Grecia. A mariña grega baixo o Contraalmirante Pavlos Kountouriotis fíxose cargo sen ningunha baixa da gornición turco otomá ocupante, que foi devolta a Anatolia. Peter Charanis, nado na illa en 1908 e máis tarde profesor de historia bizantina na Universidade de Rutgers relata que cando a illa foi ocupada e os soldados gregos despregáronse polos pobos e apostáronse nas prazas públicas. Algúns nenos correron a ver aos soldados gregos. Que estades mirando? Preguntou un deles. Aos helenos, responderon os nenos. Vos mesmos non sodes helenos? , Replicou un soldado. Non, somos romanos. Era a identidade nacional máis antiga de toda a historia, conservad en forma illada, finalmente absorbida e terminada.[13]

A baía Moudros converteuse no ancoraxe máis en vangarda da frota grega, que lle permitiu manter a vixilancia sobre os Dardanelos e evitar incursións da Armada otomá no Exeo. Os dous intentos otománs para logralo foron rexeitados nas batallas de Elli e Lemnos. Deste xeito impediron aos otománs o fornecemento e reforzar as súas forzas terrestres en Macedonia por mar, un factor crítico no éxito da Liga Balcánica na guerra.

Durante a primeira guerra mundial, os aliados a principios de 1915 utilizaron a illa para tratar de capturar o estreito dos Dardanelos, a úns 50 km de distancia. Isto fixérono principalmente os británicos e en gran medida a través do entusiasmo de Winston Churchill. O porto de Moudros foi posto baixo o control do almirante británico Rosslyn Wemyss, que recibiu a orde de preparar o porto entón en gran parte non utilizado para as operacións contra os Dardanelos.

O porto era o suficientemente amplo para os buques de guerra británicos e franceses, pero carecía de instalacións militares adecuadas, o que foi recoñecido desde o principio. As tropas destinadas á Gallipoli tiveron que adestrar en Exipto e o porto tivo dificultades para atender ás baixas da desgraciada campaña de Gallipoli. A campaña foi suspendida tralo evidente fracaso a finais de 1915. Moudros perdeu importancia, aínda que se mantivo a base aliada para o bloqueo dos Dardanelos durante a guerra. A localidade de Lemnos, Vitoria, Australia, fundada en 1927 como zona de asentamento de soldados para os soldados retornados da primeira guerra mundial, foi chamada así debido á illa.

A finais de outubro de 1918, o armisticio entre o Imperio Otomán e os aliados asinouse en Moudros.

Logo da vitoria do Exército Vermello na guerra civil rusa, moitos Cosacos de Kubán fuxiron do país para evitar a persecución dos bolxeviques. Un punto de evacuación notable foi a illa grega de Lemnos, onde desembarcaron 18.000 cosacos de Kubán, aínda que moitos máis morreron de fame e enfermidades. A maioría abandonaron a illa logo dun ano.

En 1920 o tratado de Sèvres adxudicouna a Grecia e no tratado de Lausana de 1923 foi confirmada como illa grega. Hoxe en día a illa de Lemnos (Limnos) ten ao redor de 30 vilas e asentamentos. A provincia inclúe a illa de Agios Efstratios cara ao suroeste que ten unhas praias excepcionais e un dos desertos de Europa.

Municipio editar

 
Vista desde o porto de Mirina.
 
Varos
 
Paisaxe ao redor de Fisini
 
Praia de Mirina
 
Baía de Diapori
 
Vista da vila de Romanou

O actual municipio de Lemnos formouse sobre a fusión dos seguintes catro municipios anteriores, cada un dos cales convertéronse en unidades municipais, a raíz da reforma dos gobernos locais de 2011:

Lemnos e a illa máis pequena de Agios Efstratios formaron parte anteriormente da Prefectura de Lesbos. En 2011, abolíronse as prefecturas e Lemnos e Agios Efstratios agora forman a Unidade Rexional de Lemnos. A provincia de Lemnos, abolida en 2006, estaba composta polo mesmo territorio que a unidade rexional actual.

Subdivisións editar

As unidades municipais de Atsiki, Moudros, Miriana e Nea Koutali se subdividen nas seguintes comunidades (pobos constituintes en paréntesis):

Atsiki

Moudros

Myrina

  • Myrina (Myrina, incl. Androni)
  • Thanos (Thanos, Paralia Thanous)
  • Kaspakas (Kaspakas, Agios Ioannis, Gali, Limenaria)
  • Kornos (Kornos, Psylloi)
  • Platy (Platy, Paralia Plateos, Plagisos Molos)

Nea Koutali

Notas editar

  1. Kallikratis law Arquivado 27 de abril de 2017 en Wayback Machine. Greece Ministry of Interior (en grego)
  2. "Recognition of Protected Designation of Origin". World Intellectual Property Organization. 
  3. Kottek, M.; J. Grieser; C. Beck; B. Rudolf; F. Rubel (2006). "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated" (PDF). Meteorol. Z. 15 (3): 259–263. doi:10.1127/0941-2948/2006/0130. Consultado o January 29, 2013. 
  4. "Limnos Island Climate Normals 1961-1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Consultado o January 29, 2013. 
  5. A short account of their excavations appeared in the Messager d'Athènes for 3 de xaneiro de 1927.
  6. Palaeolexicon, Word study tool of ancient languages
  7. Heffner, Edward H. "Archaeological News: Notes on Recent Archaeological Excavations and Discoveries; Other News" (July–December 1926). American Journal of Archaeology. Vol. 31, No. 1 (January 1927), pp. 99–127, especially pp. 123–124.
  8. "Hephaistia". Pleiades, directory of Ancient Places. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 Gregory, Timothy E. (1991). "Lemnos". En Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. p. 1205. ISBN 978-0-19-504652-6. 
  10. Van Tricht, Filip (2011). The Latin Renovatio of Byzantium: The Empire of Constantinople (1204–1228). Leiden: Brill. pp. 112, 130, 144. ISBN 978-90-04-20323-5. 
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Kramers, J. H. (1987). "Limni". En Houtsma, Martijn Theodoor. E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume V: L–Moriscos. Leiden: BRILL. pp. 27–28. ISBN 90-04-08265-4. 
  12. Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (en German) 13. Reichert. p. 105. ISBN 9783920153568. 
  13. Kaldellis, Anthony (2008). Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87688-5. pages 42-43

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar