Henrique Monteagudo

Henrique Monteagudo
Nacemento	26 de novembro de 1959
	A Insuela
Nacionalidade	España
Alma máter	Universidade de Santiago de Compostela
Ocupación	escritor e profesor universitario
Cónxuxe	Dolores Vilavedra
Fillos	dúas
Xéneros	ensaio
	[ editar datos en Wikidata ]
	v; c; e;

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Monteagudo.

Xosé Henrique Monteagudo Romero, nado na Insuela (Esteiro, Muros) o 26 de novembro de 1959, é un sociolingüísta galego, profesor na Universidade de Santiago de Compostela desde 1982 e Catedrático de Filoloxía Galega desde 2018^[1], membro numerario e secretario da Real Academia Galega.

TraxectoriaEditar

Henrique Monteagudo licenciouse en filoloxía hispánica (galego-portugués) pola Universidade de Santiago de Compostela (1981) e foi profesor na mesma e investigador do Instituto da Lingua Galega desde 1982. En 1995 doutorouse pola Universidade de Santiago de Compostela e desde ese momento foi profesor titular de Filoloxía Galega en Santiago. Tamén foi profesor nas universidades de Birmingham (como 'Assistant Lectores'), na City University of New York (1996) e na de Lisboa (1998). Actualmente é coordinador da Sección de Lingua Galega do Consello da Cultura Galega e director do Arquivo de Planificación e Normalización Lingüística. Monteagudo é co-coordinador do Informe sobre Política Lingüística e Normalización en Galicia da Sección de Lingua Galega do CCG desde 1998 e forma parte do Consello de Redacción da revista Grial desde 1989, e co-director da mesma desde 1993. Desde xaneiro de 2019 é catedrático de universidade.

O 30 de abril de 2010 foi elixido académico numerario da Real Academia Galega^[2], para ocupar así a vacante de Antonio Gil Merino, e dende 2013 é o seu secretario.

Foi membro do partido político Compromiso por Galicia.

Predecesor:
Xosé Luís Axeitos

Secretario da Real Academia Galega
2013-

Sucesor:
No cargo

Publicacións destacadasEditar

Ten publicado traballos sobre literatura galega medieval, historia externa da lingua, planificación lingüística e gramática e lexicografía galegas e, entre as súas publicacións destacan:

EnsaioEditar

Sostendo un exemplar de As razóns do galego.

Ideas e debates sobre a lingua: Alfonso D. Rodríguez Castelao e a tradición galeguista (1995, Galaxia).
O son das ondas: Mendiño, Martín Codax, Johán de Cangas, xograres da beiramar (1998, Galaxia).
Castelao (1999, Xunta de Galicia).
Historia Social da Lingua Galega (1999, Galaxia).
Castelao: Defensa e ilustración do idioma galego (2000, Galaxia).
Letras primeiras. O foral de Caldelas, a emerxencia da escrita en galego e os primordios da lírica trobadoresca (2008, Fundación Barrié).
As razóns do galego (2009, Galaxia).
A nobreza miñota e a lírica trobadoresca na Galicia da primeira metade do século XIII (2014, Editorial Toxosoutos).
Carlos Casares, un contador de historias. Vida e obra (2017, Galaxia).

EdiciónsEditar

Cancionero de Payo Gómez Chariño, de Armando Cotarelo Valledor (1984, Xunta de Galicia).
A romaría de Xelmírez, de Ramón Otero Pedrayo (1991, Galaxia).
Antoloxía da prosa literaria galega medieval (1994, Tórculo).
De viva voz Castelao: conferencias e discursos (1996, Fundación Castelao).
Os dous de sempre, de Castelao (2001, Galaxia).
Catálogo de algunos libros curiosos y selectos, para la librería de algún particular, de Frei Martín Sarmiento, 2002, Toxosoutos.
Cantigas de Santa María, de Afonso X o Sabio (2003, Consello da Cultura Galega).
De historia natural y de todo género de erudición: obra de 660 pliegos, de Martín Sarmiento (2008, Consello da Cultura Galega).
O espertar da conciencia galega. Galeguismo, cultura e identidade: ensaios e artigos dispersos (1950-1990), de Ramón Piñeiro (2009, Galaxia).
“En cadea sen prijon”. Cancioneiro de Afonso Paez (2013, Xunta de Galicia).
"Manuscritos poéticos inéditos de Rosalía de Castro", xunto con María Xesús Lama, Ed. Real Academia Galega, 2014.^[3]
Irmandades da Fala: oratoria e prosa non ficcional. Antoloxía (2016, Real Academia Galega).
Rosalía de Castro. Autógrafos poéticos (2017, RAG e Fundación Barrié). ISBN 978-84-9752-154-3.

Obras colectivasEditar

Lingua galega: 1 BUP (1984, Xerais).
Aspectos sociolingüísticos do bilingüismo en Galicia (1986, Xunta de Galicia).
Gramática galega (1986, Galaxia). Con Rosario Álvarez e Xosé Luís Regueira.
A poesía lírica galego-portuguesa, de Giuseppe Tavani (1986, Galaxia). Co-tradutor con Rosario Álvarez.
Diccionario galego-castelán (1988, Galaxia).
Contos da xustiza (1991, Ir Indo).
Escritores galegos contemporáneos. Participantes no encontro de escritores galegos e portugueses en Compostela, (setembro 1991) (1991, Xunta de Galicia). Coordinación con Pilar Vázquez Cuesta e Fernando Dacosta.
A vida e o tempo de Diego Xelmírez, de R. A. Fletcher (1992, Galaxia). Tradución con María Xesús Lama López.
Follas novas, de Rosalía de Castro (1993, Galaxia). Editor, con Dolores Vilavedra.
Nivel soleira: versión provisional (1993, Xunta de Galicia).
Diccionario da literatura galega. I. Autores, 1995, Galaxia.
Estudios de sociolingüística galega (1995, Galaxia).
Día das Letras Galegas 1996: Xesús Ferro Couselo (1996, Universidade de Santiago de Compostela).
Xesús Ferro Couselo. 1906-1975: unha fotobiografía (1996, Xerais). Con Marcos Valcárcel, Xesús Alonso Montero e Ramón Villares.
Diccionario da literatura galega. II. Publicacións periódicas (1997, Galaxia).
Galego, 2 BUP (1998, Xerais).
A lagarada. O desengano do prioiro, de Ramón Otero Pedrayo (1998, Galaxia).
Tres poetas medievais da Ría de Vigo: Martín Codax, Mendiño e Johán de Cangas (1998, Galaxia).
Lingua COU (1999, Xerais).
Novas voces da poesía galega: recital (2000, Consello da Cultura Galega).
Para ler a Castelao. I. II (2000, Galaxia).
Galicia: unha luz no Atlántico (2001, Xerais).
Elaboración e difusión da lingua (2002, Consello da Cultura Galega). Coordinador, con Xan Bouzada.
A normalización lingüística a debate (2002, Xerais).
O proceso de normalización do idioma galego 1980-2000. Volume I, II, III (2002, Consello da Cultura Galega). Coordinador con Xan Bouzada.
Sobre a lingua galega: antoloxía, de Martín Sarmiento (2002, Galaxia).
Homenaxe a don Paco del Riego, fillo adoptivo de Nigrán, 2003, Edicións do Cumio.
Actas do I Congreso Internacional "Curros Enríquez e o seu tempo" (Celanova, 2001) (2004, Consello da Cultura Galega).
Norma lingüística e variación: unha perspectiva desde o idioma galego (2005, ILG/Consello da Cultura Galega).
A sociedade galega e o idioma. A evolución sociolingüística de Galicia (1992-2003) (2005, Consello da Cultura Galega).^[4]
A edición da Poesía Trobadoresca en Galiza (2008, Baía Edicións).
De verbo a verbo: documentos en galego anteriores a 1260 (2009, Universidade de Santiago de Compostela). Con Ana Isabel Boullón Agrelo.
Sociedades plurilingües: da identidade á diversidade (2009, Consello da Cultura Galega).
Fermín Penzol. Unha obra para un país (2010, Galaxia).
Historia das historias de Galicia (2016, Xerais).

Ademais, ten editado textos de Rosalía de Castro, Castelao e Ramón Otero Pedrayo e os seus traballos publícanse en revistas especializadas como Grial, Verba, Coloquio/Letras (de Lisboa), Signo y Seña (de Buenos Aires), Portuguese Studies (de Cambridge), entre outras.

Premios e recoñecementosEditar

1º Premio de "Ensayo sobre las lenguas y literaturas gallega, vasca y catalana", da Universidade Nacional de Educación a Distancia (Madrid), 1998.
Premio Antón Losada Diéguez de investigación (2000).
Premio da Crítica Galicia, na sección de Investigación, en 2009, pola obra Letras primeiras. O Foral de Caldelas. A emerxencia da escrita en galego e os primordios da lírica trobadoresca.