Tareixa de Portugal, raíña de León e Galicia
Tareixa Sanches de Portugal O.S.B., tamén chamada no seu tempo Tarasia ou Tareja e, máis tarde, coñecida en Portugal como a Infanta-Rainha ou a Rainha Santa Teresa, nada en Coímbra o 4 de outubro de 1176[1] [2] e finada en Lorvão o 18 de xuño de 1250,[3] foi unha infanta portuguesa, raíña de Galiza e León polo seu casamento con Afonso VIII.
.png)
Era filla de Sancho I de Portugal, fillo de Afonso Henriques e de Mafalda de Savoia, coñecido como o Poboador polo estímulo co que apadriñou a repoboación dos territorios do país, fundando, entre outras vilas, a cidade de Guarda[4] e de Doce de Aragón,[5] filla da raíña de Aragón, Petronila de Aragón e do conde de Barcelona Ramón Berenguer IV o Santo.
Traxectoria
editarMatrimonio
editarCasou o 15 de febreiro de 1191, en Guimarães, co seu primo irmán o rei Afonso VIII de León e Galicia,[6] [5] filla do rei de Portugal, Sancho I e de Doce de Aragón,
Polas presións da igrexa, e polo feito de que o papa Celestino III, debido a este matrimonio entre primos irmáns, sen dispensa papal, excomungara ao monaca de León e pronunciara un interdito sobre o Reino de León, en 1195 a parella tivo que separarse e, en 1198, o matrimonio foi anulado, por consanguinidade, e Tareixa, en 1200, retirouse a un convento en Lorvão.[7] [8] pois ambos os contraentes eran netos dos reis de Portugal Afonso Henríques.[7]
Querela con Afonso II de Portugal, seu irmán
editarÁ morte de Sancho I de Portugal, Tareixa debería recibir, segundo as disposicións testamentarias do seu pai, o castelo de Montemor-o-Velho, co resto do termo da vila, e todos as rendas alí producidas, podendo usar o título de raíña, ademais do de señora dese mesmo castelo.
Isto xerou unha loita co seu irmán Afonso II de Portugal que, desexando centralizar o poder, rexeitou o testamento do pai, impedindo á infanta-raíña recibir os títulos e as rendas a que tiña dereito. Se feito, estando casada co rei de León, Afonso II temía que estes títulos e rendas puidesen passar aos herdeiros do vasto patrimonio que o testamento lle legaba, creando así un problema á soberanía do rei de Portugal e dividindo o país case ao medio.
O testamento prevía tamén terras e castelos para as súas irmás Sancha e Mafalda, formándose un partido de nobres afectos ás infantas, liderado polo infante Pedro de Portugal, conde de Urgel, que se acolleu en León baixo a protección de Tareixa e tomou algunhas prazas transmontanas, pero que acabaría por ser derrotado; só coa morte de Afonso II, o seu fillo Sancho II resolveu o problema, concedendo as rendas dos castelos ás dúa tías, e nomeando os seus alcaides de entre os nomes que estas propuxeran, pedíndolles tan só que renunciasen ao título de raíñas. Así estabeleceuse finalmente a paz no reino, en 1223.
Querela sucesoria en León
editar
Separada do seu marido regresou a Portugal, onde viviu o resto da súa vida no Mosteiro de Lorvão, convento beneditino; pouco tempo máis tarde, transformou o mosteiro en abadía cisterciense. Cando en 1214 faleceu o rei Afonso VIII de Castela, sucedeuno seu fillo Henrique, que morreu accidentalmente tres anos despois sen descendencia, e o trono de Castela foi ocupado por Fernando, neto de Afonso VIII e filo de Berenguela e de Afonso de León. As relacións entre León e Castela non foron todo o pacíficas que deberan, tendo en conta que ambos os reis eran pai e fillo e, cando en 1230 morreu Afonso VIII de León e Galicia, deixou disposto no seu testamento que o seu reino debería pasar ás fillas do seu primeiro matrimonio, Sancha e Aldonza, a pesar de que anteriormente se comprometera a deixar como seu sucesor a Fernando (ao que desherdou).[9] [10]
- Véxase tamén: Concordia de Benavente.
O reino galaico dividiuse entón en dous bandos opostos: os partidarios de que ascendera ao trono a Fernando, que contaban co apoio do reino de Castela, e os de outorgaren a coroa a Sancha e Aldonza, que tiñan o apoio da Orde de Santiago, a cal recibira do rei Afonso o lugar de Castrotorafe co compromiso de que apoiara ás infantas; estas ascenderon ao trono co apoio da nobreza, pero o clero e a aristocracia opuxéronse, xa que preferían que os reinos de León e Castela se reunificaran baixo o rei Fernando. Fernando reclamou os dereitos que dicía ter pola súa condición de fillo do segundo matrimonio, dereitos que confirmou o papa Homorio III en 1218. Mentres as infantas foron recibidas como soberanas en Zamora, Fernando entrou en Toro, con apoio de parte do episcopado leonés.[11]
Ante a inminencia dunha guerra entre ambos os bandos, as dúas ex-esposas de Afonso, Tareixa e Berenguela, entrevistáronse en Valencia de Don Juan,[12] buscando unha solución pacífica para a cuestión sucesoria.
O acordo foi asinado en Benavente o 11 de decembro de 1230 (Concordia de Benavente). Segundo as condicións do acordo, as infantas renunciarían aos seus dereitos ao trono de León e, en troques, a cada unha delas se lle asignarían de por vida unha ducia de señoríos polos que percibirían unha renda anual de 15 000 marabedís,[13] que serían reducidos a 10 000 en caso de entraren en relixión e suspendidos en caso de matrimonio.[14][15]
Últimos anos e morte
editar
Despois de solucionar esta querela dinástica, Tareixa retornou ao Mosteiro de Lorvão e, finalmente, tomou os votos conventuais despois de anos de vivencia como monxa. Aí morreu o 18 de xuño de 1250 por causas naturais.
Matrimonio e descendencia
editarDo seu matrimonio con Afonso VIII de León e Galicia naceron tres fillos:
- Sancha (c. 1191-antes de 1243).[16] Despois de dous intentos errados de matrimonio con Henrique I de Castela e Jean de Brienne, xunto coa súa irmá Aldonza, foi monxa no mosteiro cisterciense que fundou a súa nai en Villabuena, no Bierzo Baixo.[17]
- Fernando Afonso (1192-agosto de 1214).
- Aldonza (1194-1248). Marchou coa súa nai a Portugal e despois foi monxa, canda a súa irmá Sancha, no Mosteiro de Villabuena.[18]
Beatificación
editarO 13 de decembro de 1705 foi beatificada, xunto coa súa irmá Sancha, polo papa Clemente XI, mediante a bula Sollicitudo Pastoralis Offici.[19][20] En Portugal é venerada como beata, e mesmo como santa.
Oitenta e oito anos despois foi beatificada tamén a súa irmá Mafalda.
Antepasados de Tareixa de Portugal
editar| 16. Henrique de Borgoña, fillo de Roberto I de Borgoña, conde de Borgoña | ||||||||||||||||
| 8. Henrique de Borgoña, conde de Portugal | ||||||||||||||||
| 17. Sibila de Barcelona | ||||||||||||||||
| 4. Afonso I de Portugal | ||||||||||||||||
| 18. Afonso VI de León e Castela | ||||||||||||||||
| 9. Tareixa de León, condesa de Portugal | ||||||||||||||||
| 19. Ximena Muñoz | ||||||||||||||||
| 2. Sancho I de Portugal | ||||||||||||||||
| 20. Humberto II de Savoia | ||||||||||||||||
| 10. Amedeo III de Savoia | ||||||||||||||||
| 21. Xisela de Borgoña | ||||||||||||||||
| 5. Matilde de Savoia | ||||||||||||||||
| 22. Guigues III de Albon | ||||||||||||||||
| 11. Mafalda de Savoia | ||||||||||||||||
| 23. Matilda ... | ||||||||||||||||
| 1. Tareixa de Portugal | ||||||||||||||||
| 24. Ramón Berenguer II, conde de Barcelona | ||||||||||||||||
| 12. Ramón Berenguer III, conde de Barcelona | ||||||||||||||||
| 25. Mafalda de Puglia | ||||||||||||||||
| 6. Ramón Berenguer IV, conde de Barcelona | ||||||||||||||||
| 26. Xilberto I, conde de Gévaudan | ||||||||||||||||
| 13. Doce da Provenza | ||||||||||||||||
| 27. Xerberga da Provenza | ||||||||||||||||
| 3. Doce de Aragón | ||||||||||||||||
| 28. Sancho Ramírez de Aragón | ||||||||||||||||
| 14. Ramiro II de Aragón | ||||||||||||||||
| 29. Felicia de Roucy | ||||||||||||||||
| 7. Petronila de Aragón | ||||||||||||||||
| 30. Guillerme IX, duque de Aquitania | ||||||||||||||||
| 15. Inés de Aquitania | ||||||||||||||||
| 31. Filipa, condesa de Tolosa | ||||||||||||||||
| Predecesor: Urraca López de Haro |
  Raíña consorte de León de Galicia 1191 — 1197 |
Sucesor: Berenguela de Castela |
Notas
editar- ↑ Mattoso 2014, p. 334.
- ↑ Rodrigues Oliveira 2010, p. 84.
- ↑ Fernandes Marques 2008, p. 141.
- ↑ Evans, David (2004). Portugal. New Holland Publishers. p. 195. ISBN 9781860111266.
- ↑ 5,0 5,1 Fernandes Marques 2008, p. 62.
- ↑ Casa de Ivrea-genealogy Arquivado 09 de novembro de 2017 en Wayback Machine. (en inglés).
- ↑ 7,0 7,1 Reis de Castela en Medieval Lands (en inglés).
- ↑ Fernandes Marques 2008, p. 87.
- ↑ Rodríguez López 1994, pp. 117-118.
- ↑ Gorosterratzu, Javier: Don Rodrigo Jiménez de Rada, gran estadista, escritor y prelado, cap. XV.
- ↑ Rodríguez López 1994, p. 118.
- ↑ Enrique Flórez, nas Memorias de las reynas catholicas, vol. I, páx. 346, sitúa a reunión en Valença do Minho.
- ↑ Algúns autores indican 15 000 dobras de ouro ou ducados. Segudo Eduardo Fuentes Ganzo: Moneda y crédito en el Reino de León (1000-1500) debían ser marabedís de a setenta diñeiros, que era a moeda corrente na época.
- ↑ Rodrigo Jiménez de Rada: De rebus hispaniae, cap. CCXXXI.
- ↑ Andrés Marcos Burriel: Memorias para la vida del santo rey Don Fernando III Arquivado 17 de xuño de 2008 en Wayback Machine., capítulos XXVII ao XXX.
- ↑ Fernandes Marques 2008, p. 140.
- ↑ Fernandes Marques 2008, p. 136.
- ↑ Fernandes Marques 2008, pp. 140 e 143.
- ↑ Beata Sancha, virgen y fundadora en El Testigo Fiel (en castelán). Consultada o 23 de outubro de 2017.
- ↑ Beata Teresa del Portogallo en Santi e Beati (en italiano).
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Tareixa de Portugal, raíña de León e Galicia  |
Bibliografía
editar- Fernandes Marques; Maria Alegria (2008): Estudos sobre a Ordem de Cister em Portugal. Coimbra: Estudos da Facultade de Letras da Universidade de Coimbra. ISBN 97-2772-019-6.
- Mattoso, José (2014): D. Afonso Henriques, 2ª ed. Lisboa: Temas e Debates. ISBN 978-97-2759-911-0.
- Rodrigues Oliveira, Ana (2010): Rainhas medievais de Portugal. Dezassete mulheres, duas dinastias, quatro séculos de História. Lisboa: A esfera dos livros. ISBN 978-98-9626-261-7.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Enrique Flórez: Memorias de las reynas catholicas, vol. I, páxs. 336 e ss.