Guitiriz

concello da comarca de Terra Chá, na provincia de Lugo
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Guitiriz (homónimos).

Coordenadas: 43°10′55″N 7°53′43″O / 43.18194, -7.89528

Guitiriz é un concello da provincia de Lugo, pertencente á comarca da Terra Chá. Segundo o IGE a súa poboación no 2014 era de 5.564 habitantes (5.972 no 2006, 6.041 no 2005, 6.086 no 2004, 6.131 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é guitiricense.

Guitiriz
Bandeira de Guitiriz---Escudo de Guitiriz
Guitiriz, Casa do Concello.JPG
Casa do Concello.
Situacion Guitiriz.PNG
Situación
Xentilicio[1]guitiricense
Xeografía
ProvinciaProvincia de Lugo
ComarcaComarca da Terra Chá
Poboación5.490 hab. (2020)[2][3]
Área293,7 km²[3]
Densidade18,69 hab./km²
Entidades de poboación18 parroquias[4]
Capital do concelloGuitiriz
Política (2019 [5][6])
AlcaldesaMaría Sol Morandeira (PSdeG[7])
ConcelleirosBNG: 1
PPdeG: 5
PSdeG-PSOE: 7
Eleccións municipais en Guitiriz
Uso do galego[8] (2011)
Galegofalantes81,65%
Na rede
concellodeguitiriz.com
[ editar datos en Wikidata ]

EtimoloxíaEditar

O topónimo Guitiriz ten orixe xermánica. Vén do nome do rei suevo Witerico, a quen se lle atribúe a fundación do lugar no século VI[9].

HistoriaEditar

A pegada de poboamentos humanos máis antigos é o sitio arqueolóxico de Pena Xiboi, (8000-5000 a. C.), situado na aldea de Tolda, na parroquia de Parga, preto do muíño da Ruxida. Foi declarado Ben de Interese Cultural, e a carón del hai un cruceiro colocado polos veciños xunto cunha placa conmemorativa en memoria dos seus antepasados.

Da cultura megalítica abundan monumentos fúnebres, como as mámoas, medorras ou modias, destacando as modias do Castro no Buriz, a modorra da Agra Branca en Santa Locaia de Parga, e a medorra do Cotarro nas Negradas.

A cultura castrexa deixou unha forte pegada, atopándose no cumio do monte a meirande parte dos restos achados. Destacan dous poboados: o castro de Belote, en Lagostelle, de planta circular, ten un foxo duns 5 metros de ancho, e é o que conserva maior número de murallas entre os castros de Guitiriz; e o castro das Quenllas do Forno, situado no lugar do Forno, na parroquia do Buriz. Este último ten planta completamente circular, presenta grandes e profundos foxos e consérvanse tres murallas que o bordean, agás polo norte.

No século XIV a totalidade da comarca da Terra Chá, incluíndo Guitiriz e a súa capital, Vilalba, pasaron a ser parte dos dominios de Fernán Peres de Andrade, de cuxa familia serían os primeiros condes de Vilalba durante o reinado dos Reis Católicos.

En 1840 creouse o concello de Trasparga, asumindo os de Parga e Guitiriz, desaparecendo o de Baamonde, creados en 1835. En 1945 o concello de Trasparga pasou a denominarse concello de Guitiriz, con capitalidade nesa mesma vila.

XeografíaEditar

  Climatoloxía 
Mes Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xul Ago Set Out Nov Dec Ano
Temperatura mínima (°C) 2.7 4.9 7.4 9.2 11.2 14.1 16.7 17.2 14.8 12.6 10.3 8.9 11.4
Temperatura máxima (°C) 10 12 14 15 18 21 23 24 22 18 13 11 17.4
Precipacións totais (mm) 128 102 79 85 80 42 30 35 68 110 114 135 1008
Humidade (%) 76 76 73 75 77 77 79 78 78 78 78 77 77
Precipitacións (≥ 1 mm) 14 14 12 13 11 7 5 6 8 12 14 15 131
Horas de sol 108 112 155 167 191 220 240 240 179 150 107 93 1966
Fonte: Aemet Agencia Estatal de Meterología[10]

PatrimonioEditar

Entre a arquitectura relixiosa son salientables as igrexas do Sagrado Corazón de María de Lagostelle, a de San Xoán de Lagostelle, a de Santo Estevo de Parga e a de Santa María de Labrada, así como as capelas de San Alberte e de Bascuas (esta última adicada a museo).[11]

Hai tres pazos destacables, o do Marqués de Camarasa, o da Pontella e o de Casanova.

Unha ruta homologada de sendeirismo, PR-G 99 "Ruta da Auga", lineal, duns 20 km, vai da Ponte de Santo Alberte ata o Balneario de Pardiñas. Achegándose ata a Fonte de Valdobín e o Balneario de Guitiriz.

Guitiriz na cultura popularEditar

San Alberte e San Salvador considéranse avogosos contra a rabia, e a eles acoden as persoas mordidas por cans supostamente doentes. Venéranse nas parroquias de San Breixo de Parga e San Salvador de Parga, respectivamente [12].

PoboaciónEditar

Censo total 2014 5.564 habitantes
Menores de 15 anos 495 (8.9 %)
Entre 15 e 64 anos 3.344 (60.1 %)
Maiores de 65 anos 1.725 (31 %)
Evolución da poboación dende 1857.
Evolución da poboación de Guitiriz   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
10.028 10.275 11.476 7.633 6.086 5.896 {{{13}}} {{{14}}} {{{15}}} {{{16}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Galería de imaxesEditar

Artigo principal: Galería de imaxes de Guitiriz.
 
Sagrado Corazón de María. 
 
S. Xoán de Lagostelle. 
 
Santo Estevo de Parga. 
 
S. María de Labrada. 
 
Panel da Ruta da Auga. 
 
Torta de millo de Guitiriz. 

Lugares de GuitirizEditar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Guitiriz vexa: Lugares de Guitiriz.

ParroquiasEditar

Galicia | Provincia de Lugo | Parroquias de Guitiriz

Becín (San Xiao) | O Buriz (San Pedro) | Labrada (Santa María) | Lagostelle (San Xoán) | Mariz (Santa Eulalia) | As Negradas (San Vicenzo) | Parga (Santo Estevo) | Pedrafita (San Mamede) | Pígara (San Pedro) | Roca (San Xiao) | San Breixo de Parga (San Breixo) | San Salvador de Parga (San Salvador) | Santa Cruz de Parga (Santa Cruz) | Santa Locaia de Parga (Santa Locaia) | Santa Mariña de Lagostelle (Santa Mariña) | Trasparga (Santiago) | Vilar (Santa María) | Os Vilares (San Vicenzo)

NotasEditar

  1. ↑ Véxase no Galizionario.
  2. ↑ Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. ↑ 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2020) "Guitiriz".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.Este produto emprega a API de datos do Instituto Galego de Estatística (IGE), pero non está certificado ou aprobado polo IGE.
  4. ↑ Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia (Escribir o nome do concello e premer en Buscar)
  5. ↑ Goberno de España, Ministerio del Interior (ed.). "Elecciones 2019". resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es. Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2019. Consultado o 27 de maio de 2019. 
  6. ↑ Concello de Guitiriz (ed.). "Corporación Municipal". www.concellodeguitiriz.com. Arquivado dende o orixinal o 22 de xullo de 2019. Consultado o 22 de xullo de 2019. 
  7. ↑ Federación Galega de Municipios e Provincias (ed.). "Gutiriz". www.fegamp.gal. Consultado o 14 de setembro de 2019. 
  8. ↑ Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 
  9. ↑ Concello de Guitiriz (ed.). "Guitiriz, Historia". Arquivado dende o orixinal o 02 de agosto de 2013. Consultado o 15 de agosto de 2013. 
  10. ↑ Valores medios medidos en el observatorio de Guitiriz (1971-2000)[Ligazón morta] Data: 4-6-2011.
  11. ↑ "ConcellodeGuitiriz.com/monumentos". Arquivado dende o orixinal o 11 de setembro de 2013. Consultado o 04 de xullo de 2013. 
  12. ↑ Jesús Rodríguez López, 99.

Véxase taménEditar

BibliografíaEditar

Outros artigosEditar

Ligazóns externasEditar

 
 Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.
Traído desde "https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Guitiriz&oldid=5671276"