Begonte

Begonte
Localización
	43°08′04″N 7°41′23″O / 43.134444444444, -7.6897222222222
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	provincia de Lugo
Capital	Begonte
Poboación
Poboación	2.905 (2024) (22,91 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Terra Chá
Superficie	126,8 km²
Altitude	400 m
Comparte fronteira con	Rábade ; Guitiriz ; Vilalba ; Friol ; Outeiro de Rei ; Cospeito
Organización política
• Alcalde	José Ulla Rocha
	Eleccións municipais en Begonte
Identificador descritivo
Código postal	27373
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	27007
Sitio web	concellobegonte.es

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Begonte.

Begonte é un concello da provincia de Lugo, pertencente á comarca da Terra Chá. Segundo o INE a súa poboación no 2016 era de 3115 habitantes (3413 no 2010, 3587 no 2006, 3616 no 2005, 3682 no 2004, 3684 no 2003). O xentilicio é begontés^[1] ou begontino.

Xeografía

O Concello de Begonte abrangue 19 parroquias, cun total de 103 entidades de poboación. Atópase ao oeste da provincia de Lugo, a 19 km da capital. Ten unha extensión de 125,4 km², e limita con Guitiriz, Vilalba, Cospeito, Rábade, Outeiro de Rei e Friol. Pertence ó partido xudicial de Vilalba.

A súa superficie é plana na zona central do concello, como corresponde á comarca na que está enclavado. As zonas altas están situadas ó norte, noroeste e sur. Os puntos máis elevados, nas serras occidentais do Concello, son o Cordal (735 m), e Monterredondo e Pena Cha (600 m).

Seguindo a zona máis baixa do concello, case paralelas ó eixo fluvial dos ríos Parga e Ladra, pasan a autovía A-6 e o ferrocarril Palencia-A Coruña. Así mesmo, pasa polo concello a autovía A-8, que conecta Lugo co norte da península.

Os ríos Parga e Ladra cruzan o concello, xuntándose en Pacios antes de desembocar no río Miño, xa no concello de Outeiro de Rei. A xuntanza do río Támoga co Miño forma a illa de San Roque no punto onde limitan os concellos de Begonte, Outeiro de Rei e Cospeito. As lagoas do Ollo e Riocaldo, ás que hai que engadir as orixinadas pola extracción de áridos nas inmediacións da de Riocaldo, teñen un excelente futuro cunha dobre vertente: a observación e potenciación da natureza, desde o punto de vista medioambiental e unha racional explotación turística que contemple a súa singularidade.

Begonte te unha zona do seu territorio formando parte da zona especial de conservación (ZEC) Parga-Ladra-Támoga, que comprende as ribeiras dos ríos Parga, Ladra, Támoga e Miño, e as lagoas de Riocaldo.^[2]^[3]

Demografía

Censo total ²⁰¹⁴	3179 habitantes
Menores de 15 anos	229 (7,2 %)
Entre 15 e 64 anos	1814 (57,06 %)
Maiores de 65 anos	1136 (35,73 %)

Evolución da poboación de Begonte Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
6541	6335	6963	4753	3682	3475	3379	3322	3231	3179	3160	3115	3071	3037	3026	2978	2976
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Os Baamonde e os Saavedra deron nome a dúas parroquias do concello, aínda que o paso dos séculos fixo desaparecer a casa-fortaleza de Baamonde e o castelo de Saavedra, onde fixo noite Vermudo II cando veu conquistar o castelo de Aguiar, e onde ditou sentenza familiar Afonso V. Os irmandiños intentaron tomalo, pero foron derrotados.

Begonte foi un lugar de paso cara a Castela. En 1773 inaugurouse a estrada Madrid-A Coruña en 1773 en substitución do antigo Camiño Real que desde a ponte de Rábade cruzaba este concello. Tamén pasa polo concello a vía do Norte do camiño de Santiago.

A comezos do século XIX os franceses invadiron a comarca, quedando como testemuña o topónimo de Francés na parroquia de Carral^{[Cómpre referencia]}.

O ferrocarril chegou en 1885. Malia que xa en 1874 se solicitara un apeadoiro, non tivo estación de ferrocarril até xuño de 1941.

O Concello de Begonte xorde en 1842, sendo o seu primeiro alcalde Ramón Losada y Montenegro. En 1924, Rábade (que pertencía a Begonte) pasou a ter un goberno autónomo como entidade local menor, conseguindo ser concello en 1925.

Cultura

Toponimia

O topónimo Begonte procede (pasando por unha disimilación) dun antropónimo xermánico na locución (Villa) Vocontii ou Bogontii.^[4] Aparece mencionado como Boconti nuns documentos de 966 e 971, e como Bogunti en 1187.