Sobrado
Coordenadas: 43°1′20.64″N 8°0′51.84″O / 43.0224000, -8.0144000
Sobrado é un concello situado no sueste da provincia da Coruña, pertencente á comarca da Terra de Melide. Segundo o IGE no 2015 tiña 1911 habitantes (2139 no 2010, 2289 no 2006, 2316 no 2005, 2360 no 2004, 2400 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «sobradés».[8]
| Sobrado | |
|---|---|
.png) | |
  | |
 Interior do mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes. | |
 | |
| Situación | |
| Xentilicio[1] | sobradés/sobradesa |
| Xeografía | |
| Provincia | Provincia da Coruña |
| Comarca | Comarca da Terra de Melide |
| Poboación | 1.767 hab. (2022)[2][3] |
| Área | 120,6 km²[3] |
| Densidade | 14,65 hab./km² |
| Entidades de poboación | Lugares de Sobrado[4] |
| Política (2019[5]) | |
| Alcalde | Lisardo Santos (PSdG[6]) |
| Concelleiros | PPdeG: 2 PSdeG-PSOE: 7 |
| Eleccións municipais en Sobrado | |
| Uso do galego[7] (2011) | |
| Galegofalantes | 88,59% |
| Na rede | |
| www.sobrado.es | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
XeografíaEditar
Limita ó sur cos concellos de Melide e Toques, ó leste con Friol e Guitiriz (provincia de Lugo), ó norte con Curtis e ó oeste con Boimorto e Vilasantar. Pertence á comarca de Terra de Melide ó Partido Xudicial de Betanzos e á Diocese de Santiago. As dez parroquias do concello distribúense nun territorio de 120,6 km².
O termo municipal localízase nunha área montañosa pertencente á Dorsal Galega. Atópase en Sobrado o monte Campelo, da serra da Cova da Serpe, que con 811 m de altitude é o máis alto da provincia.
Sobrado ten un réxime térmico e pluviométrico característico do clima oceánico hiperhúmedo, cunha temperatura media anual de 8,4 °C, sufrindo importantes variacións, con máximas en xullo de 22 °C e mínimas en decembro de 2,3 °C. É moi importante a cantidade de precipitacións anuais nesta comarca, cunha media superior ós 1.200 mm. A rede fluvial caracterízase por cursos pequenos e de pouco caudal.
En Sobrado nacen o Mandeo, que desemboca na ría de Betanzos, e o Tambre, que forma a ría de Muros e Noia.
ClimaEditar
O seu clima é oceánico húmido e fresco, con importantes precipitacións.
Patrimonio histórico e artísticoEditar
Da era castrexa consérvanse varios castros[9]:
- Castro do Cruceiro (Carelle)
- Roda da Froxa (Carelle)
- As Castronelas (Carelle)
- Castro de Revillón (Carelle)
- Castro de Roda de Socastro (Cumbraos)
- Castro de Cumbraos (Cumbraos)
- Castro de Grixalva (Grixalva)
- Castro de Vilanova (A Porta)
- Castro de Seixo (Codesoso)
- Castro das Lagoas (Roade)
Na parroquia da Ciadella atópase o importante campamento romano da Ciadella, o máis importante dos escavados en Galicia (xunto con Aquis Querquennis en Bande). Nel apareceron gran cantidade de tégulas, lápidas, moedas e outras pezas romanas. Probablemente estaría á beira da vía romana entre Brigantium e Lugo. Estivo activo entre os séculos II e IV.
Unha pressura romana deu orixe ao condado de Présaras, que comprendía ademais do concello de Sobrado as terras dos concellos actuais de Vilasantar e Curtis e estendía os seus dominios sobre varias vilas, portos de mar, igrexas e outros mosteiros do norte de Galicia. O derradeiro dos condes de Présaras, Hermenexildo, fundou no ano 952 o mosteiro de Sobrado dos Monxes e nel foi frade logo de quedar viúvo da súa esposa Paterna Gundesíndez. Desta forma, todos os bens do condado pasaron a formar parte das que foron as posesións do cenobio. Refundado no ano 1142, fábrica da que se conservan a capela funeraria da Magdalena, a sala capitular e algunhas partes soltas. No século XVI foi cando se comezou a levantar a igrexa e o mosteiro actuais.
No lugar de Santiago do Campo hai vestixios dunha igrexa prerrománica.
PoboaciónEditar
A poboación de Sobrado variou, coma moitos concellos do interior de Galicia, pola emigración do agro ás cidades. Así dende os anos 1950 diminuíu a poboación ata uns estables dous mil habitantes que mantén. Sobrado é un concello da Galicia rural. A súa economía está moi ligada á explotación da terra, a gandería e a explotación forestal. O concello matén unha importante fonte de ingresos no turismo e a hostalería ao ser un dos concellos polos que pasa o Camiño de Santiago.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Censo total 2015 | 1.911 habitantes | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Menores de 15 anos | 111 (5.81 %) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Entre 15 e 64 anos | 1.065 (55.73 %) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maiores de 65 anos | 735 (38.46 %) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gráfica de evolución demográfica de Sobrado entre 1842 e 2017 |
 |
| Poboación de feito segundo os censos de poboación. Poboación de dereito (1842-1991) ou poboación residente (2001-2011) segundo os censos de poboación. Poboación segundo o padrón municipal. |
EtnografíaEditar
Sobrado na cultura popularEditar
- Home de Melide, muller de Sobrado e vaca de Furelos, que os leven os demos.[10]
Aparece tamén Sobrado na terceira estrofa da «Cantiga da montaña» de Aurelio Ribalta: De Trasanquelos á Curtis, / dende Vilacoba a Aranga, / dende Monfero a Sobrado, / dende Libureiro a Caldas, dende Santiago a Millide…[11]
Galería de imaxesEditar
- Artigo principal: Galería de imaxes de Sobrado.
Lagoa de Sobrado.
Casa do concello.
Antiga baliza quilométrica na AC-934.
.jpg)
ParroquiasEditar
Lugares de SobradoEditar
Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Sobrado vexa: Lugares de Sobrado.
NotasEditar
- ↑ Véxase no Galizionario.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020.(en castelán).
- ↑ 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2022) "Sobrado".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
- ↑ Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
- ↑ "Resultados eleccións 2019". Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2019. Consultado o 28 de maio de 2019.
- ↑ Concello de Sobrado na FEGAMP
- ↑ Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014.
Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google
- ↑ Costas González, X.-H. (2016). Os xentilicios de Galicia e dos outros territorios de lingua galega (PDF). Universidade de Vigo. p. 59. ISBN 978-84-8158-706-7. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de novembro de 2018. Consultado o 08 de setembro de 2019.
- ↑ PXUM Sobrado
- ↑ "Lugar de referencia: Sobrado". Portal de ditados tópicos galegos.
- ↑ Ribalta, Aurelio (7.11.1897). "Cantiga da montaña". Revista Gallega (A Coruña) (139): 4. Arquivado dende o orixinal o 18 de agosto de 2019. Consultado o 25 de agosto de 2019.
Véxase taménEditar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Sobrado  |
BibliografíaEditar
- Cabanas López, Fernando D. (2001). Historia de Sobrado dos Monxes (en castelán). Concello de Sobrado.
- López Taboada, Carme (1978). El habla de la comarca de Sobrado de los Monjes (Tese) (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela.
- Río López, Antonio (1986). La cultura castreña en Sobrado de los Monjes (en castelán). Deputación da Coruña. ISBN 84-86040-12-4.