Sobrado

Sobrado é un concello situado no sueste da provincia da Coruña, pertencente á comarca da Terra de Melide. Segundo o IGE no 2015 tiña 1911 habitantes (2139 no 2010, 2289 no 2006, 2316 no 2005, 2360 no 2004, 2400 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «sobradés».

Sobrado

Localización
43°02′31″N 8°01′39″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital	Sobrado
Poboación
Poboación	1.777 (2023) (14,73 hab./km²)
Xentilicio	sobradés
Xeografía
Parte de	Terra de Melide
Superficie	120,64 km²
Altitude	510 m
Comparte fronteira con	Toques Curtis Guitiriz Vilasantar Melide Boimorto Friol
Organización política
• Alcalde	Jacobo Fernández García
Eleccións municipais en Sobrado
Identificador descritivo
Código postal	15813
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15080
Páxina web	sobrado.es

Mapa de Sobrado coas súas parroquias.

Sobrado no Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1849).

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Sobrado.

Xeografía

Limita ó sur cos concellos de Melide e Toques, ó leste con Friol e Guitiriz (provincia de Lugo), ó norte con Curtis e ó oeste con Boimorto e Vilasantar. Pertence á comarca de Terra de Melide ó Partido Xudicial de Betanzos e á Diocese de Santiago. As dez parroquias do concello distribúense nun territorio de 120,6 km².

O termo municipal localízase nunha área montañosa pertencente á Dorsal Galega. Atópase en Sobrado o monte Campelo, da serra da Cova da Serpe, que con 811 m de altitude é o máis alto da provincia.

Sobrado ten un réxime térmico e pluviométrico característico do clima oceánico hiperhúmedo, cunha temperatura media anual de 8,4 °C, sufrindo importantes variacións, con máximas en xullo de 22 °C e mínimas en decembro de 2,3 °C. É moi importante a cantidade de precipitacións anuais nesta comarca, cunha media superior ós 1.200 mm. A rede fluvial caracterízase por cursos pequenos e de pouco caudal.

En Sobrado nacen o Mandeo, que desemboca na ría de Betanzos, e o Tambre, que forma a ría de Muros e Noia.

Clima

O seu clima é oceánico húmido e fresco, con importantes precipitacións.

Patrimonio histórico e artístico

Da era castrexa consérvanse varios castros:

• Castro do Cruceiro (Carelle)
• Roda da Froxa (Carelle)
• As Castronelas (Carelle)
• Castro de Revillón (Carelle)
• Castro de Roda de Socastro (Cumbraos)
• Castro de Cumbraos (Cumbraos)
• Castro de Grixalva (Grixalva)
• Castro de Vilanova (A Porta)
• Castro de Seixo (Codesoso)
• Castro das Lagoas (Roade)

Na parroquia da Ciadella atópase o importante campamento romano da Ciadella, o máis importante dos escavados en Galicia (xunto con Aquis Querquennis en Bande). Nel apareceron gran cantidade de tégulas, lápidas, moedas e outras pezas romanas. Probablemente estaría á beira da vía romana entre Brigantium e Lugo. Estivo activo entre os séculos II e IV.

Unha pressura romana deu orixe ao condado de Présaras, que comprendía ademais do concello de Sobrado as terras dos concellos actuais de Vilasantar e Curtis e estendía os seus dominios sobre varias vilas, portos de mar, igrexas e outros mosteiros do norte de Galicia. O derradeiro dos condes de Présaras, Hermenexildo, fundou no ano 952 o mosteiro de Sobrado dos Monxes e nel foi frade logo de quedar viúvo da súa esposa Paterna Gundesíndez. Desta forma, todos os bens do condado pasaron a formar parte das que foron as posesións do cenobio. Refundado no ano 1142, fábrica da que se conservan a capela funeraria da Magdalena, a sala capitular e algunhas partes soltas. No século XVI foi cando se comezou a levantar a igrexa e o mosteiro actuais.

No lugar de Santiago do Campo hai vestixios dunha igrexa prerrománica.

Poboación

A poboación de Sobrado variou, coma moitos concellos do interior de Galicia, pola emigración do agro ás cidades. Así dende os anos 1950 diminuíu a poboación ata uns estables dous mil habitantes que mantén. Sobrado é un concello da Galicia rural. A súa economía está moi ligada á explotación da terra, a gandería e a explotación forestal. O concello matén unha importante fonte de ingresos no turismo e a hostalería ao ser un dos concellos polos que pasa o Camiño de Santiago.

Evolución da poboación de Sobrado   Fontes: INE e IGE. 1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 4.899 5.583 6.459 3.466 2.360 2.139 2.037 1.965 1.847 (Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)
	Censo total 2015	1.911 habitantes
	Menores de 15 anos	111 (5.81 %)
	Entre 15 e 64 anos	1.065 (55.73 %)
	Maiores de 65 anos	735 (38.46 %)

Gráfica de evolución demográfica de Sobrado entre 1842 e 2017

Poboación de feito segundo os censos de poboación.     Poboación de dereito (1842-1991) ou poboación residente (2001-2011) segundo os censos de poboación.     Poboación segundo o padrón municipal.

Etnografía

Sobrado na cultura popular

• Home de Melide, muller de Sobrado e vaca de Furelos, que os leven os demos.

Aparece tamén Sobrado na terceira estrofa da «Cantiga da montaña» de Aurelio Ribalta: De Trasanquelos á Curtis, / dende Vilacoba a Aranga, / dende Monfero a Sobrado, / dende Libureiro a Caldas, dende Santiago a Millide…

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Sobrado.

• 
  Lagoa de Sobrado.
• 
• 
  Mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes.
• 
• 
  Casa do concello.
• 
  Antiga baliza quilométrica na AC-934.

Lugares de Sobrado

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Sobrado vexa: Lugares de Sobrado.

Véxase tamén

Bibliografía

• Cabanas López, Fernando D. (2001). Historia de Sobrado dos Monxes (en castelán). Concello de Sobrado. 
• López Taboada, Carme (1978). El habla de la comarca de Sobrado de los Monjes (Tese) (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. 
• Río López, Antonio (1986). La cultura castreña en Sobrado de los Monjes (en castelán). Deputación da Coruña. ISBN 84-86040-12-4. 

Outros artigos

• Eleccións municipais de Sobrado

Ligazóns externas

• Páxina do concello
• Club Atlético Sobrado Xuventude