Molière
Jean-Baptiste Poquelin, coñecido como Molière, bautizado o 15 de xaneiro[1] de 1622 e finado o 17 de febreiro de 1673, foi un dramaturgo e actor de teatro francés. Considerado como o "xefe" da Comedie Francaise, aínda é o autor máis actuado. Sen piedade para o pedantismo dos falsos científicos, as mentiras dos médicos ignorantes, a pretensión dos burgueses enriquecidos, Molière ama a mocidade e quere liberala das súas limitacións absurdas.
| Molière | |
|---|---|
.jpg) | |
| Nome completo | Jean-Baptiste Poquelin |
| Nacemento | 15 de xaneiro de 1622, 15 de outubro de 1622 e xaneiro de 1622 |
| París | |
| Falecemento | 17 de febreiro de 1673 (51 anos) |
| París | |
| Causa | tuberculose |
| Soterrado | Cemiterio do Père-Lachaise, Cimetière Saint-Joseph de Paris e Museum of French Monuments |
| Nacionalidade | Reino de Francia |
| Alma máter | Lycée Louis-le-Grand, Old University of Orléans e University of Orléans |
| Ocupación | dramaturgo, actor de teatro, poeta, satirico, director teatral, dramaturgo e escritor |
| Pai | Jean Poquelin |
| Cónxuxe | Armande Béjart |
| Fillos | Esprit Madeleine Poquelin |
| Xéneros | comedia |
| Coñecido/a por | Les fourberies de Scapin, Le Bourgeois gentilhomme, O enfermo imaxinario, Le misanthrope, Tartufo, Dom Juan ou le Festin de Pierre, L'école des femmes, Esganarelo ou O Cornudo Imaginário, Psyché, sen etiquetar, Mélicerte, Monsieur de Pourceaugnac, The Blunderer, or the Counterplots, The School for Husbands, L'Impromptu de Versailles, L'avare, L'Amour médecin, Les Précieuses ridicules, Les Fâcheux, Les Femmes Savantes, Les amants magnifiques, sen etiquetar, Le Médecin volant, Le Médecin malgré lui, Marriage by Compulsion, Lovers' quarrels, Princess of Elis e sen etiquetar |
| Na rede | |
           | |
 | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Nas 30 comedias que escribiu despois do seu regreso a París, mostra un coñecemento profundo das incongruencias da vida humana e da sociedade francesa do seu tempo. É capaz de tratar temas serios, e aínda tráxicos, sen renunciar á alegría e a exuberancia da comedia. Foi un mestre no manexo dos diálogos e no uso da xerga.[2]
TraxectoriaEditar
MocidadeEditar
Fillo dun carpinteiro, atribúese, sen que iso sexa seguro, a razón do seu interese polo teatro aos seus tíos, que a miúdo o levaban a ver obras de teatro. Desde 1633 até 1639 estuda no collège de Clermont (actual liceo Louis-le-Grand) fundado polos xesuítas. Co seu avó, foi ver representacións teatrais ao Hõtel de Bourgogne, tamén foi ás representacións de improvisacións do teatro italiano. Segundo certas fontes, coñecería o príncipe de Conti, que se fará un dos seus protectores. O 18 de decembro de 1637, presta o xuramento de tapiceiro real, repetindo así a carga do seu pai preto do rei Luís XIII. Non sabemos se Molière exerce ou non o seu novo oficio, o certo é que en 1640 coñece a unha familia de comediantes, os Béjart e namórase de Madeleine, protexida do duque de Modène.
En 1641, sen ter fonte segura, segue o ensino de Pierre Gassendi, filósofo epicúreo e mestre que sinou a libertinos como Cyrano de Bergerac.
En 1642, toma as súas licenzas de dereito na universidade de Orleáns e volve a París onde se inscribe na avogacía durante seis meses. Logo substitúe ao seu pai que quere deixarlle a súa carga e ve con malos ollos as súas relacións cos Béjart. Acompaña a corte de Luís XIII a Narbona.
No xaneiro de 1643, Jean-Baptiste renuncia ao cargo do seu pai e este córtalle os subsidios. Madeleine Béjart dá a luz unha nena, Armande, que o duque de Modène recoñece como filla. O 13 de xuño asínase o acto de fundación da compañía de teatro, o Illustre Théâtre (Teatro Ilustre), baixo a dirección de Magdalena Béjart.
Comezos complicadosEditar
En 1644, a tropa vai actuar por Francia adiante. En xullo están de volta a París, Jean-Baptiste noméase "Molière" e faise director da tropa. Sobre a escolla deste nome de escena, Grimarest, o seu primeiro biógrafo, escribiu: "xamais lle quixo dicir a razón, ata aos seus mellores amigos". A tropa actúa na sala do Jeu de Paume en París e sofre un fracaso agudo.
A tropa creba en 1645 e Molière está encarcerado no Châtelet durante algúns días, logo o seu pai paga as débedas da tropa para facerlle saír e, unha vez liberado, a tropa vaise por Francia adiante e atópase con outra tropa dirixida polo comediante Charles Dufresne, ao servizo do duque de Épernon, gobernador de Guyenne (antigo nome da rexión actual de Aquitania). Entre xaneiro de 1646 e marzo de 1657, a tropa actúa en Nantes, Albi, Tolosa, Carcasona, Poitiers, Vienne, Narbona, Agen, Pézenas, Grenoble, Lión, Montpellier, Dijon, Aviñón, Bordeos, Béziers e Ruán. En 1653, a tropa pasa ao servizo do príncipe de Conti, irmán do gran Condé e novo gobernador de Guyenne. Pero este acaba por ceder ás presións relixiosas do momento e efectúa unha conversión de "relixiosidade". O teatro vólvese entón para el sinónimo de perdición e bota fóra da súa casa a tropa que pasa entón ao servizo do gobernador de Normandía.
Molière renuncia ás súas pretensións tráxicas: é unha grande estrela cómica e volve ser xefe de tropa en 1650. Compón farsas sobre o modelo italiano. Crea o personaxe de Mascarille nas súas primeiras verdadeiras pezas: L'Étourdi ("O Atolondrado") en Lión no 1655, Le Dépit amoureux ("O Despeito amoroso") en Béziers no 1656. En 1658 coñece a Pierre Corneille que xa está envellecido e actúa en Ruán.
O principio da gloriaEditar
Molière regresa a París en 1658. Protexido por Monsieur, irmán do rei, xoga entón diante de Luís XIV unha traxedia de Corneille, Nicomède, que aburre, e unha farsa, Le docteur amoureux ("O doutor namorado") que resulta ser un triunfo. Molière dispón dun gran talento cómico: a súa voz e as súas mímicas dan hilaridade ao público. A tropa de Molière goza pronto dunha fama importante no cómico, e o rei instálao ao Petit-Bourbon, onde actúa alternativamente coa tropa italiana de Scaramouche.
En 1659 a tropa perde a Joseph Béjart e os Du Parc déixano para irse á tropa do Théâtre du Marais. Contratan aos novos comediantes La Grange e Du Croisy. O 18 de novembro, é o éxito clamoroso da peza Les Précieuses ridicules, onde Molière no papel de Ascarille dálle a réplica a Jodelet, comediante famoso contratado para a ocasión, e o favor do rei. O teatro do Petit-Bourbon logo é destruído para as necesidades da construción da columnata do Louvre, o que arrastra por tres meses de paro para a tropa. O rei instala a Molière en 1660 no Palais-Royal, onde Molière dá a Sganarelle ou o cornudo imaxinario. É consagrado por Antoine Baudeau de Somaize (autor do Grand Dictionnaire des Précieuses) como "o primeiro farsante de Francia". O seu irmán máis novo morre, e Molière convértese así no único herdeiro da carga real do seu pai con quen se reconciliou.
Molière comparte, en 1661, o teatro do Palais-Royal coa tropa de Domenico Biancolelli, alias Arlequín. Presenta a peza Dom Garcie de Navarre que é un fracaso e a peza L'École des maris que triunfa. O mesmo ano, Molière instálase fronte ao Palais-Royal. O 17 de agosto crea Les Fâcheux ("Os lastemosos"), a súa primeira comedia-ballet, para o castelo de Vaux-le-Vicomte, residencia de Nicolas Fouquet na ocasión na que Fouquet recibe ao rei.
En 1662, Molière casa con Armande Béjart, vinte anos menor ca el, coa que terá un fillo, Louis, sendo o rei o seu padriño, bautizado o 24 de febreiro de 1664 e morto á idade de oito meses e medio, unha nena, Esprit-Madeleine, bautizada o 4 de agosto de 1665, e outro fillo, Pierre, bautizado o 1 de outubro de 1672 e morto o mes seguinte.
ObraEditar
_-_Google_Art_Project_(cropped).jpg)
(orde cronolóxica) | |||
| Obra | Xénero | Estrea | Nome galego |
|---|---|---|---|
| Le Médecin volant | Farsa de un acto en prosa. | 1645 | |
| La Jalousie du barbouillé | Farsa de un acto en prosa. | 1650 | |
| L'Étourdi ou les Contretemps | Comedia de cinco actos e en verso. | 1655 | |
| Le Dépit amoureux | Comedia de cinco actos e en verso. | 16 de decembro 1656 | |
| Le Docteur amoureux[3][4] | Comedia de un acto e en prosa. | 24 de outubro 1658 | |
| Les Précieuses ridicules | Comedia de un acto e en prosa. | 18 de novembro 1659 | |
| Sganarelle ou le Cocu imaginaire | Comedia de un acto e en verso. | 28 de maio 1660 | |
| Dom Garcie de Navarre ou le Prince jaloux | Comedia heroica en cinco actos e en verso. | 4 de febreiro 1661 | |
| L'École des maris | Comedia en tres actos e en verso. | 24 de xuño 1661 | |
| Les Fâcheux | Comedia-ballet en tres actos e en verso. | 17 de agosto 1661 | |
| L'École des femmes | Comedia en cinco actos e en verso. | 26 de decembro 1662 | |
| La Jalousie du Gros-René[3] | 15 de abril 1663 | ||
| La Critique de l'école des femmes | Comedia nun acto e en prosa. | 1 de xuño 1663 | |
| L'Impromptu de Versailles | Comedia nun acto e en prosa. | 14 de outubro 1663 | |
| Le Mariage forcé | Comedia nun acto e en prosa. | 29 de xaneiro 1664 | |
| Gros-René, petit enfant[3] | 27 de abril 1664 | ||
| La Princesse d'Élide | Comedia galante en cinco actos, en versos[5] e en prosa. | 8 de maio 1664 | |
| Tartuffe ou l'Imposteur | Comedia en cinco actos e en versos. | 12 de maio 1664 | Tartufo. Traducido por Henrique Harguindey[6] |
| Dom Juan ou le Festin de pierre | Comedia en cinco actos e en prosa. | 15 de febreiro 1665 | |
| L'Amour médecin | Comedia en tres actos e en prosa. | 15 de setembro 1665 | |
| Le Misanthrope ou l'Atrabilaire amoureux | Comedia en cinco actos e en versos. | 4 de xuño 1666 | |
| Le Médecin malgré lui | Comedia en tres actos e en prosa. | 6 de agosto 1666 | O menciñeiro á forza. Traducido por Xosé Manuel Carballo. |
| Mélicerte | Comedia pastoral heroica en dous actos e en verso. | 2 de decembro 1666 | |
| Pastorale comique | 5 de xaneiro 1667 | ||
| Le Sicilien ou l'Amour peintre | Comedia nun acto e en prosa. | 14 de febreiro 1667 | |
| Amphitryon | Comedia en tres actos e en verso. | 13 de xaneiro 1668 | |
| George Dandin ou le Mari confondu | Comedia en tres actos e en prosa. | 18 de xullo 1668 | |
| L'Avare ou l'École du mensonge | Comedia de cinco actos e en prosa. | 9 de setembro 1668 | O avaro |
| Monsieur de Pourceaugnac | Comedia-ballet en tres actos e en prosa[7]. | 6 de outubro 1669 | |
| Les Amants magnifiques | Comedia de cinco actos e en prosa. | 4 de febreiro 1670 | |
| Le Bourgeois gentilhomme | Comedia-ballet en cinco actos e en prose[7]. | 14 de outubro 1670 | O burgués xentilhome[8], tamén se atopa como O burgués fidalgo[9] |
| Psyché | Traxedia-ballet de cinco actos e en verso. | 17 de xaneiro 1671 | |
| Les Fourberies de Scapin | Comedia de tres actos e en prosa. | 24 de maio 1671 | |
| La Comtesse d'Escarbagnas | Comedia nun acto e en prosa. | 2 de decembro 1671 | |
| Les femmes savantes | Comedia en cinco actos e en verso. | 11 de marzo 1672 | |
| Le Malade imaginaire | «Comedia mesturada de música e de bailes» en tres actos e en prosa[10]. | 10 de febreiro 1673 | O enfermo imaxinario [11] |
PosteridadeEditar
As obras teatrais de Molière seguen a ser representadas aínda hoxe en moitas partes do mundo.
Molière en GaliciaEditar
- Xosé Manuel Carballo foi o primeiro tradutor de Molière ao galego, segundo Marica Campo[12].
- Unha parte das obras de Molière está traducida ao galego e é representada ao público por compañías do país[13].
NotasEditar
- ↑ A data de nacemento non se coñece.
- ↑ Drabble, Margaret Ed.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 O texto desta peza perdeuse.
- ↑ O primeiro espectáculo interpretouse diante do rei Luís XIV.
- ↑ O primeiro acto e o limiar do segundo acto, logo o autor renunciou aos versos por razóns de tempo.
- ↑ Salgado, Daniel (25 de febreiro de 2018). Sermos Galiza, ed. "'O Tartufo' en tempos tartufos. Tradución galega do clásico de Molière". Arquivado dende o orixinal o 28 de febreiro de 2018. Consultado o 28 de febreiro de 2018.
- ↑ 7,0 7,1 Agás as entradas do ballet que están en verso.
- ↑ [1]
- ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 01 de maio de 2008. Consultado o 02 de xuño de 2008.
- ↑ Agás as entradas do ballet que están en verso.
- ↑ Incluído na Biblioteca Galega de Clásicos Universais.
- ↑ Autobiografía de Marica Campo.
- ↑ En 2008 o Teatro Galileo presentou unha versión moderna de O avaro.
Véxase taménEditar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Molière  |