Wikipedia

Herdanza epixenética transxeneracional

A herdanza epixenética transxeneracional (HET) é a transmisión de marcadores epixenéticos e modificacións dunha xeración a outra durante moitas xeracións posteriores sen alterar a estrutura primaria do ADN.[1] Deste xeito, a regulación de xenes por mecanismos epixenéticos pode herdarse; a cantidade de transcritos e proteínas producidos pode ser alterada por cambios epixenéticos herdados. Porén, para que as marcas epixenéticas sexan herdables, deben encontrarse nos gametos dos animais, pero como as plantas carecen dunha liña xerminal definitiva e poden propagarse vexetativamente, poden herdarse as marcas epixenéticas presentes en calquera tecido.[2]

Herdanza "interxeneracional" (que se dilúe co tempo) fronte a "transxeneracional" (que se mantén).

É importante sinalar que a herdanza de marcas epixenéticas na xeración inmediatamente seguinte denomínase herdanza interxeneracional.[3] En ratos machos, o sinal epixenético mantense na xeración F1.[4] En ratos femias, o sinal epixenético mantense na xeración F2 como resultado da exposición da liña xerminal no útero.[4] Moitos sinais epixenétcos pérdense máis alá das xeracións F2/F3 e xa non son herdados, porque as seguintes xeracións non están expostas ao mesmo ambiente que as xeracións parentais.[3] Cando os sinais se manteñen máis alá das xeracións F2/F3 a herdanza denomínase herdanza epixenética transxeneracional (HET), porque os estímulos iniciais ambientais tiveron como resultado a herdanza de modificacións epixenéticas.[5] Hai varios mecanismos da HET que se sabe afectan á reprogramación da liña xerminal, como o incremento transxeneracional na susceptibilidade a doenzas, mutacións e herdanza do estrés. Durante a reprogramación da liña xerminal e a embrioxénese temperá en ratos, elimínanse as marcas de metilación para permitir que comece o desenvolvemento, pero a marca de metilación é convertida en hidroximetil-citosina para que sexa recoñecida e metilada unha vez que esa área do xenoma xa non é utilizada,[6] o cal serve como memoria para esa marca de HET. Polo tanto, en condicións de laboratorio, as marcas de metilo herdadas son eliminadas e restauradas para asegurar que a HET aínda siga ocorrendo. Porén, a observación da HET nas poboacións naturais silvestres está aínda na súa infancia, xa que os estudos de laboratorio permiten usar sistemas máis manexables.[7]

Os factores ambientais poden inducir as marcas epixenéticas (etiquetas epixenéticas) para algúns caracteres influídos epixeneticamente.[1] Estes poden incluír, entre outros, cambios na temperatura, dispoñibilidade de recursos, exposición a contaminantes, compostos químicos e perturbadores endócrinos.[8] A dose e niveis de exposición poden afectar a extensión da influencia dos factores ambientais sobre o epixenoma e o seu efecto en xeracións posteriores. As marcas epixenéticas poden dar lugar a unha ampla variedade de efectos, desde cambios fenotípicos menores a doenzas e trastornos complexos.[8] As complexas vías de sinalización celular dos organismos multicelulares, como as plantas e os seres humanos fan que a comprensión dos mecanismos deste proceso hereditario sexa moi difícil.[9]

Categorías epixenéticas

editar

Hai mecanismos polos cales a exposición ambiental induce cambios epixenéticos ao afectar a regulación e expresión xénica. Coñécense catro clases de modificacións epixenéticas.

  1. Bucles metabólicos autosostidos, nos cales o ARNm ou o produto proteico dun xene estimula a transcrición do xene; por exemplo, o xene Wor1 de Candida albicans.
  2. Moldes estruturais: as estruturas replícanse usando unha estrutura molde ou armazón do proxenitor. Isto inclúe, entre outras cousas, a orientación e arquitectura de estruturas citoesqueléticas, cilios e flaxelos. Os protozoos ciliados proporcionan un bo exemplo deste tipo de modificación. Nun experimento de Beisson e Sonneborn de 1985, demostrouse en Paramecium que se unha sección dos cilios é retirada e invertida, entón a proxenie dese Paramecium tamén presentará a estrutura dos cilios modificada por varias xeracións.[10] Outro exemplo pode verse en prións, proteínas especiais alteradas que son capaces de cambiar a estrutra de proteínas normais para que coincida coa súa. Os prións úsanse a si mesmos como moldes e despois modifican o pregamento normal de proteínas normais similares a eles para que coincida co seu propio padrón de pregamento. Os cambios no pregamento da proteína teñen como resultado a alteración na función proteica normal. Esta transmisión da programación pode tamén alterar a cromatina e as histonas do ADN e pode transmitirse a través do citosol desde os proxenitores á súa descendencia durante a meiose.[10]
  3. Modificación de histonas pola cal se regula a estrutura da cromatina e o seu estado transcricional. O ADN está enrolado formando un complexo ADN-proteína chamada cromatina no núcleo de células eucariotas.[11] A cromatina consta de DNA e nucleosomas que están formados por un octámero de histonas.[12] Os extremos N- e C-terminal das proteínas histonas son modificados postraducionalmente pola eliminación ou adición de grupos acetilo (acetilación de histonas), fosfato (fosforilación), metilo (metilación de histonas), ubiquitina (ubiquitinación), e grupos modificadores similares á ubiquitina (SUMOilación).[11] As modificacións de histonas poden ser sinais epixenéticos transxeneracionais. Por exemplo, a trimetilación da histona H3K4 (H34me3) e unha rede de xenes do metabolismo de lípidos interaccionan para incrementar a resposta transcricional de efectos obesoxénicos da HET.[13] A HET tamén se pode observar en embrións de Drosophila pola exposición ao estrés por calor ao longo das xeracións.[4] O estrés por calor inducido orixina a fosforilación de ATF-2 (dATF-2), o cal é necesario para a ensamblaxe da heterocromatina.[14] Este evento epixenético era mantido ao longo de múltiples xeracións, pero co tempo o dATF-2 regresaba ao seu estado normal.[14]
  4. ARNs non codificantes e codificantes.- Varias clases destes ARN están implicadas no HET a través do ARN almacenado pola nai, a tradución do ARNm (caso do miARN), e pequenas febras de ARN que interfiren coa transcrición (ARN que interacciona con piwi e ARN interferente pequeno) por medio de vías da interferencia de ARN.[3] Nos últimos anos aumentaron os estudos que informaron das contribucións do ARN non codificante á HET. Un exemplo é o miARN alterado en ratos con trauma temperán.[15] Ratos con trauma temperán con estrés de separación materna impredicible utilizáronse como modelo para identificar os efectos do miARN alterado no espermatozoide.[16] En ratos con estrés de separación materna impredicible estaban afectadas as respostas comportamentais, e os niveis de insulina e os de glicosa sanguínea diminuían.[16] En concreto, estes efectos eran máis graves nas xeracións F2 e F3. A expresión do miARN en ratos con estrés de separación materna impredicible estaba regulada á baixa no cerebro, soro sanguíneo e espermatozoide da xeración F1.[16] Porén, o miARN non estaba alterado no espermatozoide na xeración F2, e os miARNs eran normais na xeración F3.[16] Isto proporciona probas que apoian que as alteracións iniciais nos miARNs no espermatozoide son transferidas a marcas epixenéticas para manter a transmisión.[17] En Caenorhabditis elegans indúcese a fame, na cal a supervivencia é dependente do mecanismo da vía de interferencia de ARN, represión de miARNs e regulación de ARNs pequenos.[18] Así, a memorización da historia dietaria pode herdarse a través das xeracións.[18]

Herdanza de marcas epixenéticas

editar
Artigo principal: Epixenética.

Aínda que hai varias formas de herdar marcadores epixenéticos, a herdanza de marcadores epixenéticos pode resumirse como a diseminación de información epixenética por medio da liña xerminal.[19] Ademais, a variación epixenética ten lugar nalgunhas destas catro formas xerais seguintes, aínda que hai outras formas que aínda non foron ben aclaradas. Actualmente, os bucles de retroalimentación autosostidos, os moldes espaciais, as marcas na cromatina e as vías mediadas polo ARN modifican epixenes de células individuais. A variación epixenética dentro de organismos multicelulares é endóxena ou exóxena.[20] A endóxena é xerada por sinalización de célula a célula (por exemplo, durante a diferenciación nas etapas inicias do desenvolvemento), mentres que a exóxena é unha resposta celular a pistas ambientais.[Cómpre referencia]

Eliminación fronte a retención

editar

En organismos que se reproducen sexualmente, moitas das modificacións epixenéticas dentro das células son "reiniciadas" durante a meiose (por exemplo, as marcas no locus FLC que controlan a vernalización nas plantas[21]), aínda que algunhas respostas epixenéticas se sabe que se conservan (por exemplo, a metilación de transposóns en plantas[21]). A herdanza diferencial de marcas epixenéticas debido aos nesgos maternos ou paternos subxacentes nos mecanismos de eliminación ou retención poden facer que se asigne unha causa epixenética a algúns efectos de orixe paterna en animais[22] e plantas.[23]

Reprogramación

editar

En mamíferos as marcas epixenéticas son borradas durante dúas fases do ciclo vital. A primeira é xusto despois da fecundación e a segunda, no desenvolvemento de células xerminais primordiais, as precursoras dos futuros gametos.[24] Durante a fecundación os gametos do macho e a femia únense en diferfentes estadios do ciclo celular e con diferente configuración do xenoma. As marcas epixenéticas do macho dilúense rapidamente. Primeiro, as protaminas asociadas co ADN do macho son substituídas por histonas do citoplasma da femia, a maioría das cales están acetiladas debido á alta abundancia de histonas acetiladas no citoplasma da femia ou debido á unión diferencial do ADN do macho a histonas acetiladas.[25][26] Segundo, o ADN do macho é sistematicamente desmetilado en moitos organismos.[27][28] Porén, algunhas marcas epixenéticas, especialmente a metilación de ADN materno, poden escapar a esta reprogamación, o que conduce a unha impronta parental.

Nas células xerminais primordiais hai un borrado máis extenso de información epixenética. Con todo, uns poucos sitios poden tamén evadirse do borrado da metilación do ADN.[29] Se as marcas epixenéticas evaden o borrado durante os eventos de reprogamación cigótica e das células xerminais primordiais, isto podería permitir unha herdanza epixenética transxeneracional.[Cómpre referencia]

O recoñecemento da importancia da programación epixenética no establecemento e fixación da identidade da liña celular durante as etapas inicias da embrioxénese estimulou recentemente o interese na eliminación artificial da programación epixenética.[30] As manipulacións epixenéticas poderían permitir a restauración da totipotencia en células nais ou outras células en xeral, o que se podería aplicar en medicina rexenerativa.[Cómpre referencia].

Retención

editar

Algúns mecanismos celulares poden permitir a cotransmisión dalgunhas marcas epixenéticas. Durante a replicación, as ADN polimerases que actúan nas febras líder e retardada do ADN son acopladas polo factor de procesividade do ADN antíxeno nuclear de célula proliferante (PCNA), o cal foi implicado nos padróns de modificación e comunicación cruzada entre febras que permiten a fidelidade na copia das marcas epixenéticas.[31][32] Os traballos realizados sobre a fidelidade de copia na modificación de histonas non pasaron da fase de modelo, pero os estudos iniciais suxiren que as modificacións de novas histonas toman como padrón o das histonas vellas e que as histonas novas e vellas agrúpanse aleatoriamente entre as dúas febras fillas do ADN.[33] Con respecto á transferencia á seguinte xeración, moitas marcas elimínanse tal como se describiu antes. Novos estudos están atopando padróns de conservación epixenética a través das xeracións. Por exemplo, os satélites centroméricos resisten a desmetilación.[34] Non se coñece o mecanismo responsable desta conservación, aínda que algunhas evidencias indican que a metilación de histonas pode contribuír.[34][35] Tamén se identificou a regulación aberrante do momento da metilación do promotor asociada coa alteración da regulación da expresión xénica no embrión.[36]

Decaimento

editar

Aínda que a taxa de mutación nun xene dado de 100 bases pode ser do 10−7 por xeración, os epixenes poden "mutar" varias vces por xeración ou poden quedar fixados por moitas xeracións.[37] Isto formula a cuestión: os cambios nas frecuencias de epixenes constitúen evolución? Os efectos epixenéticos de decaimento rápido sobre os fenotipos (é dicir, que duran menos de tres xeracións) poden explicar algunhas das variacións residuais en fenotipos despois de que se tiveron en conta o xenotipo e o ambiente. Porén, distinguir estes efectos a curto prazo dos efectos do ambiente materno sobre as etapas temperáns da ontoxenia segue sendo un verdadeiro reto.[Cómpre referencia]

Exemplos de HET

editar

A importancia relativa das herdanzas xenéticas e epixenéticas é un asunto debatido. Aínda que se publicaron centos de exemplos de modificacións epixenéticas de fenotipos, realízáronse poucos estudos fóra das instalacións de laboratorio. Por tanto, non se poden inferir as interaccións dos xenes co ambiente malia o papel central do ambiente na selección natural. Múltiples factores epixenéticos poden influír no estado dos xenes e alteraren o estado epixenético. Debido á natureza multivariada dos factores ambientais, é difícil para os investigadores identificar a causa exacta dos cambios epixenéticos fóra do laboratorio.[38]

En plantas

editar

Os estudos sobre a herdanza epixenética transxeneracional en plantas iniciáronse xa na década de 1950.[39] Un dos primeiros e mellor caracterizados exemplos disto é a paramutación b1 do millo.[39][40][41][42][43][44][45][46] O xene b1 codifica un factor de transcrición de hélice-bucle-hélice básica que intervén na vía de produción de antocianina. Cando se expresa o xene b1, a planta acumula antocianina dentro dos seus tecidos, o que lle dá cor púrpura a ditos tecidos. O alelo B-I (lido be-i, xa que significa B-Intenso) produce unha alta expresión de b1, o que resulta na pigmentación escura dos tecidos da vaíña e a casca, mentres que o alelo B' (lido B prima) produce unha baixa expresión de b1 causando unha baixa pigmentación neses tecidos.[47] Cando os proxenitores homocigotos B-I se cruzan con homocigotos para B', toda a descendencia da F1 resultante presenta unha baixa pigmentación, que se debe ao silenciamento do xene b1.[39][47] Inesperadamente, cando as plantas da F1 se autocruzan, toda a xeración F2 resultante presenta baixa pigmentación e ten baixos niveis de expresión de b1. Ademais, cando calquera planta da F2 (incluíndo as que son xeneticamente homicigotas para B-I) se cruza con homocigotos para B-I, toda a descendencia presentará baixa pigmentación e expresión de b1.[39][47] A falta de individuos de pigmentación escura na proxenie da F2 é un exemplo de herdanza non mendeliana e posteriores investigacións indicaron que o alelo B-I se converte en B' por medio de mecanismos epixenéticos.[41][42] Os alelos B' e B-I son considerados epialelos porque son idénticos a nivel da secuencia de ADN mais difiren no nivel de metilación do ADN, na produción de ARN interferente pequeno, e nas interaccións cromosómicas dentro do núcleo.[45][48][44][43] Adicionalmente, as plantas que carecen de compoñentes da vía de metilación do ADN dirixida por ARN mostran un incremento da expresión de b1 en individuos B' similar ao de B-I; non obstante, unha vez que se restauran eses compoñentes, a planta reverte ao estado de baixa expresión.[46][49][50][51] Aínda que se observou a conversión espontánea de B-I a B', nunca se observou unha reversión de B' a B-I (de verde a púrpura) en 50 anos de experimentos de campo e de invernadoiro nos que se utilizaron miles de plantas.[52]

Tamén se publicaron exemplos de HET inducida ambientalmente en plantas. Nun caso, plantas de arroz que foron expostas a tratamentos de simulación de seca presentaron un aumento da tolerancia á seca despois de 11 xeracións de exposición e propagación por descendentes dunha soa semente comparadas coas plantas tratadas para condicións de non seca. As diferenzas na tolerancia á seca estaban ligadas a cambios direccionais nos niveis de metilación do ADN no xenoma, o que suxire que os cambios herdables inducidos polo estrés nos padróns de metilación do ADN poden ser importantes na adaptación aos estreses recorrentes. Noutro estudo, as plantas que foron expostas a un moderado herbivorismo por eirugas durante moitas xeracións mostraban un incremento da resistencia ao herbivorismo nas seguintes xeracións (medido pola masa seca das eirugas) comparadas con plantas que non tiñan a presión dos herbívoros. Este incremento na resistencia aos herbívoros persistiu despois dunha xeración de crecemento sen ningunha exposición a herbívoros, o que suxire que a resposta se transmitía de xeración en xeración. O informe conclúe que os compoñentes da vía de metilación do ADN dirixida por ARN están implicados no incremento da resistencia a través das xeracións. A HET tamén se observou en plantas poliploides. Viuse que triploides híbridos da F1 recíprocos xeneticamente idénticos presentaban efectos epixenéticos transxeneracionais no desenvolvemento de sementes F2 viables.[Cómpre referencia]

Demostrouse no ravo bravo ou saramago (Raphanus raphanistrum) que se pode inducir a HET cando as plantas son expostas a herbívoros como as eirugas da bolboreta Pieris rapae. As plantas de ravo incrementan a súa produción de pelos rasposos nas follas e aceite de mostaza tóxico en resposta á predación que fan as eirugas. O aumento dos niveis deste produto tamén se observaron na seguinte xeración. A diminución dos niveis de predación tamén tiña como resultado a diminución dos pelos foliares e das toxinas producidas naquela xeración e nas seguintes.[53]

En animais

editar

É difícil rastrear a HET en animais debido aos xenes de reprogramación que actúan durante a meiose e a embrioxénese, especialmente en poboacións silvestres que non son criadas en instalacións de laboratorio. Deben realizarse máis estudos para reforzar a documentación da HET en animais. Porén existen algúns exemplos.

A HET inducida foi demostrada en animais como Daphnia cucullata. Estes diminutos crustáceos desenvolven cascos protectores en estadio xuvenil se son expostas a cairomonas, un tipo de hormona, segregadas por predadores. O casco actúa como un método de defensa ao diminuír a capacidade dos predadores de capturar as Daphnia, así que a indución da presenza de casco diminúe as súas taxas de mortalidade. D. cucullata desenvolve un pequeno casco en ausencia de cairomonas. Porén, dependendo do nivel das cairomonas do predador, a lonxitude do casco será case dobre. A seguinte xeración de Daphnia mostrará un tamaño similar do casco. Se os niveis de cairomonas diminúen ou desaparecen, entón a terceira xeración reverte ao tamaño orixinal do casco. Estes organismos mostran fenotipos adaptativos que afectan o fenotipo das seguintes xeracións.[54]

A análise xenética do peixe de arrecifes de coral Acanthochromis polyacanthus propúxose como un caso de HET en resposta ao cambio climático. A medida que se produce o cambio climáico, a temperatura da auga do océano aumenta. Cando A. polyacanthus se expón a auga de temperatura máis alta de ata +3 °C por riba das temperaturas oceánicas normais, o peixe expresa un incremento dos niveis de metilación do ADN en 193 xenes, o que resulta en cambios fenotípicos na función de consumo de oxíxeno, metabolismo, resposta á insulina, produción de enerxía e anxioxénese. O incremento na metilación do ADN e os seus efectos fenotípicos transmitíanse a moitas xeracións seguidas posteriores.[55]

Posibles casos de HET foron estudados en coellos de Indias da especie Cavia aperea expoñendo os machos a temperaturas ambientais incrementadas durante dous meses. No laboratorio, aos machos permitiúselles aparearse coa mesma femia antes e despois da exposición á calor para determinar se as altas temperaturas afectaban a descendencia. Como o fígado serve como órgano termorregulador, estudáronse mostras dese órgano nos coellos de Indias pais (machos da xeración F0) e de fígado e testículos dos machos da descendencia (xeración F1). Os machos F0 experimentaron unha resposta epixenética inmediata ao incremento de temperatura; incrementáronse os niveis de hormonas no fígado responsables da termorregulación. A xeración F1 tamén presentaba unha resposta epixenética de metilación diferente nos seus fígados e testículos, o que indicaba que potencialmente podían transmitir as súas marcas epixenéticas á xeración F2.[56]

En humanos

editar

Aínda que a herdanza xenética é importante cando se describen os resultados fenotípicos, non pode explicar completamente por que a descendencia lembra o aspecto dos seus pais. Ademais dos xenes, a descendencia herda condicións ambientais similares que as xeracións previas. Un ambiente que a descendencia dos humanos comparte xeralmente coas súas nais durante nove meses no útero. Considerando a duración dos estadios de desenvolvemento fetal, o ambiente do útero da nai pode ter efectos de longa duración sobre a saúde da descendencia.[Cómpre referencia]

Un exemplo de como o ambiente dentro do útero pode afectar a saúde da descendencia do período de inverno de fame holandés de 1944-45 e o seu efecto causal sobre enfermidades de HET inducidas. Durante o inverno de fame holandés, a descendencia estivo exposta a condicións de fame durante o terceiro trimestre de desenvolvemento eran menores que os nacidos o ano antes da fame. Ademais, a descendencia nacida durante a fame e a súa seguinte descendencia tiñan un maior risco de enfermidades metabólicas, enfermidades cardiovasculares, intolerancia á glicosa, diabetes e obesidade no adulto. Os efectos desta fame no desenvolvemento duraron dúas xeracións.[9][57] O incremento dos factores de risco para a saúde nas xeracións F1 e F2 durante o inverno de fame holandés é un coñecido fenómeno chamado "programación fetal", o cal está causado pola exposición a factores ambientais nocivos no útero.[57]

A perda da expresión xenética que orixina a síndrome de Prader-Willi ou a síndrome de Angelman atopouse nalgúns casos que estaba causada por cambios epixenéticos (ou "epimutacións") en ambos os alelos, en vez de por unha mutación xenética. En todos os 19 casos dos que se informou, as epimutacións que, xunto coa impronta fisiolóxica e, por tanto, o silenciamento do outro alelo, estaban causando estas síndromes estaban localizadas nun cromosoma cunha orixe específica paterna e dos avós. Concretamente, o cromosoma derivado da liña paterna portaba unha marca materna anormal na SNURF-SNRPN, e esta marca anormal era herdada da avoa paterna.[58]

Atopáronse varios cancros influídos pola epixenética transxeneracional. Atopáronse epimutacións no xene MLH1 en dous individuos cun fenotipo de cancro colorrectal hereditario non poliposo, e sen ningunha clara mutación en MLH1 que dalgunha outra maneira causase a doenza. As mesmas epimutacións atopáronse nos espermatozoides dun dos individuos, o que indica a posibilidade de ser transmitida á descendencia.[58] Ademais das epimutacións no xene MLH1, determinouse que certos cancros, como o cancro de mama, poden orixinarse durante os estadios fetais dentro do útero.[59] Ademais, as evidencias recollidas en varios estudos que utilizaban sistemas modelo (é dicir animais de experimentación) atoparon que a exposición durante as xeracións parentais pode ter como resultado a herdanza multixeneracional e transxeneracional do cancro de mama.[59] Máis recentemente, os estudos descubriron unha conexión entre a adaptación de células xerminais masculinas por medio da dieta do pai previa á concepción e a regulación do cancro de mama na descendencia en desenvolvemento.[59] Máis especificamente, os estudos empezaron a descubrir novos datos que subliñan unha relación entre a HET do cancro de mama e os compoñentes alimentarios dos devanceiros ou marcadores asociados, como o peso ao nacer.[59] Os estudos que utilizaron sistemas modelo, como os ratos, mostraron que a obesidade paterna estimulada no momento da concepción pode alterar epixeneticamente a liña xerminal paterna. A liña xerminal paterna é responsable de regular o peso das súas fillas ao nacer e o potencial de que as súas fillas desenvolvan cancro de mama.[60] Ademais, atopouse que as modificacións no perfil de expresión do microARN da liña xerminal masculina está acoplado con peso corporal elevado.[60] Adicionalmente, a obesidade paterna resultou nun incremento na porcentaxe do desenvolvemento na descendencia feminina de tumores mamarios inducidos por carcinóxenos, o que é causado por cambios na expresión do microARN mamario.[60]

Ademais de aflicións relacionadas co cancro asociadas cos efectos da HET, a HET foi recentemente implicada na progresión da hipertensión arterial pulmonar.[61] Estudos recentes atoparon que a HET está probablemente implicada na progresión da hipertensión arterial pulmonar porque as terapias actuais para esta doenza non reparan os feotipos irregulares asociados con esta doenza.[61] Os actuais tratamentos para a hipertensión arterial pulmonar intentaron corrixir os síntomas desta doenza con vasodilatadores e protectores antitrombóticos, pero non aliviaron as complicacións relacionadas cos fenotipos alterados asociados coa hipertensión arterial pulmonar.[61] A incapacidade dos vasodiladores e protectores antitrombóticos para corrixir a doenza suxiren que a súa progresión depende de múltiples variables, o cal é probablemente consecuente coa HET.[61] Concretamente, pénsase que a epixenética transxeneracional está ligada aos cambios fenotípicos asociados coa remodelación vascular.[61] Por exemplo, a hipoxia durante a xestación pode inducir as alteracións epixenéticas transxeneracionais que poderían ser prexudiciais durante as primeiras fases do desenvolvemento fetal e incrementa a posibilidade de desenvolver hipertensión arterial pulmonar de adulto.[61] Aínda que os estados hipóxicos poderían inducir a varianza epixenética transxeneracional asociada coa hipertensión arterial pulmonar, hai fortes probas que apoian que diversos factores de risco materno están limitados á progresión final da hipertensión arterial pulmonar.[61] Tales factores de risco materno ligados á hipertensión arterial pulmonar de comezo tardío inclúen a disfunción placentaria, a hipertensión, a obesidade e a preeclampsia.[61] Estes factores de risco materno e estresantes ambientais acoplados con cambios epixenéticos transxeneracionais poden ter como resultado un dano prolongado ás vías de sinalización asociadas co desenvolvemento vascular durante as etapas fetais, incrementando así a probabilidade de padecer hipertensión arterial pulmonar.[61]

Un estudo mostrou que o abuso a nenos, definido como "contacto sexual, abuso físico grave e/ou abandono grave," orixina modificacións epixenéticas da expresión do receptor de glicocorticoides.[62][63] A expresión do receptor de glicocorticoides xoga un papel vital na actividade hipotalámica-hipofisaria-adrenal. Ademais, os experimentos animais mostraron que os cambios epixenéticos poden depender das interaccións nai-neno despois do nacemento.[64] Ademais, un estudo recente quen investiga as correlacións entre o estrés materno no embarazo e a metilación en adolescentes/súas nais atopou que os nenos de mulleres que sufriron abusos durante o embarazo tiñan máis probabilidade de ter os xenes do receptor de glicocorticoides metilado.[65] Deste xeito, os nenos con xenes do receptor de glicocorticoides metilado experimentan unha resposta alterada ao estrés, o que leva finalmente a unha alta susceptibilidade a experimentar ansiedade.[65]

Outros estudos que examinaron os efectos do dietilestilbestrol (DES), que é un perturbador endócrino, atoparon que os netos (terceira xeración) de mulleres expostas ao DES tiñan unha probabilidade significativamente maior de desenvolver trastorno por déficit de atención con hiperactividade (TDAH).[66] Isto débese a que as mulleres expostas a perturbadores endócrinos, como o DES, durante a xestación poden estar ligados a déficits do neurodesenvolvemento multixeneracionais.[66] Ademais, studos en animais indican que os perturbadores endócrinos teñen un profundo impacto nas células da liña xerminal e no neurodesenvolvemento.[66] A causa do impacto multixeneracional do DES postúlase que é o resultado de procesos biolóxicos asociados coa reprogramación epixenética da liña xerminal, se ben isto está aínda por determinar.[66]

Efectos sobre a fitness

editar
Véxase tamén: Neolamarckismo.

A herdanza epixenética soamente afecta a fitness ou aptitude biolóxica se altera prediciblemente un carácter baixo selección. Presentáronse probas de que os estímulos ambientais son axentes importantes na alteración dos epixenes. Ironicamente, a evolución darwinista pode actuar sobre estas características adquiridas neolamarckistas así como nos mecanismos celulares que as producen (por exemplo, xenes de metiltransferase). A herdanza epixenética pode proporcionar beneficios para a fitness dos organismos que se enfrontan a cambios ambientais a escalas de tempo intermedias.[67] Os cambios de ciclo curto probablemente teñen procesos regulatorios codificados no ADN, xa que a probabilidade de que a descendencia necesite responder aos cambios moitas veces durante a súa vida é alta. Por outra parte, a selección natural actúa sobre poboacións que experimentan cambios nos cambios ambientais de ciclo máis longo. Neses casos, se a impronta epixenética da seguinte xeración é prexudicial para a fitness na maioría do intervalo (por exemplo, información incorrecta sobre o ambiente), estes xenotipos e epixenotipos vanse perder. Para ciclos de tempo intermedios, a probabilidade de que a descendencia encontre un ambiente similar é suficientemente alta sen unha presión selectiva substancial sobre os individuos que carecen dunha arquitectura xenética capaz de responder ao ambiente. Naturalmente, as lonxitudes absolutas dos ciclos ambientais curtos, intermedios e longos dependerán do carácter estudado, a lonxitude da memoria epixenética e o tempo de xeración do organismo. Gran parte da interpretación dos efectos na fitness epixenéticos céntrase na hipótese de que os epixenes son importantes contribuíntes aos fenotipos, o cal segue sen estar resolto.[Cómpre referencia]

Efectos deletéreos

editar

As marcas epixenéticas herdadas poden ser importantes para regular compoñentes importantes da fitness. En plantas, por exemplo, o xene Lcyc de Linaria vulgaris controla a simetría da flor. Linnaeus foi o primeiro que describiu os mutantes radialmente simétricos, que se orixinan cando Lcyc está fortemente metilado.[68] Dada a importancia da forma floral para os polinizadores,[69] a metilación dos homólogos de Lcyc (por exemplo, CYCLOIDEA) pode ter efectos deletéreos sobre a fitness da planta. En animais, numerosos estudos atoparon que as marcas epixenéticas herdadas poden incrementar a susceptibilidade a enfermidades. Tamén se suxeriu que as influencias epixenéticas transxeneracionais contribúen ás enfermidades, especialmente ao cancro, en humanos.[70] Os padróns de metilación de tumores en promotores de xenes correlaciónanse positivamente coa historia familiar de cancro.[71] Ademais, a metilación do xene MSH2 está correlacionada cos cancros endometrial e colorrectal de comezo temperán.[72]

Efectos aparentemente adaptativos

editar

Sementes experimentalmente desmetiladas do organismo modelo Arabidopsis thaliana teñen unha mortalidade significativamente maior, un crecemento atrofiado, retardo na floración e menos froitos,[73] o que indica que os epixenes poden incrementar a fitness. Ademais, as respostas epixenéticas inducidas ambientalmente ao estrés son herdadas e están correlacionadas positivamente coa fitness.[74] En animais, os cambios nos ratos no comportamento de nidificación comunal incrementan os réximes de coidados parentais[75] e habilidades sociais,[76] que se hipotetiza que incrementan a supervivencia dos fillos e o acceso a recursos (como alimentos e parellas), respectivamente.

Herdanza da inmunidade

editar

A epixenética exerce un papel fundamental na regulación e desenvolvemento do sistema inmunitario.[77] En 2021 proporcionáronse probas de herdanza en inmunidade adestrada a través das xeracións á proxenie de ratos que tiñan infección sistémica polo fungo Candida albicans.[78] A proxenie dos ratos sobrevivía á infección por C. albicans por medio de cambios funcionais, transcricionais e epixenéticos ligados a loci de xenes inmunitarios.[78] A resposta das células mieloides á infección por C. albicans aumentaba en vías inflamatorias, e incrementaba a resistencia a infeccións nas seguintes xeracións.[78] A inmunidade en vertebrados pode tamén ser transferida polas nais por medio do paso de hormonas, nutrientes e anticorpos.[79] En mamíferos os factores maternos poden transferirse pola lactación ou a placenta.[79] A transmisión transxeneracional de caracteres relacionados coa inmunidade tamén se describiu en plantas e invertebrados. As plantas teñen unn sistema de imprimación da defensa que lles permite ter unha resposta de defensa alterna que pode ser acelerada pola exposición a accións estresantes ou patóxenos.[80] Despois dun evento de imprimación, almacénase a información da pista de estrés de imprimación, e a memoria pode herdarse na descendencia (interxeneracional ou transxeneracional).[80] Nalgúns estudos atopouse que a proxenie de Arabidopsis infectada por Pseudomonas syringae estaba imprimada durante a expresión da resitencia sistémica adquirida.[81] A proxenia mostrou que tiña resistencia contra patóxenos (hemi)-biotróficos que están asociados con xenes dependentes de salicilicos e un xene regulatorio da defensa chamado non expresor de xenes PR (NPR1).[81] A resistencia sistémica adquirida transxeneracional na proxenie estaba asociada cun incremento da acetilación da histona 3 na lisina 9, a hipometilación de xenes e as marcas da cromatina en rexións promotoras de xenes dependentes de salicílicos.[81] De xeito similar, en insectos, o escaravello Tribolium castaneum é improntado pola exposición ao patóxeno Bacillus thuringiensis.[79] Os experimentos de dobre apareamento con ese escaravello demostraron que a impronta inmune transxeneracional paterna está mediada polo espermatozoide ou o fluído seminal, o cal mellora a supervivencia ante a exposición a patóxenos e contribúe aos cambios epixenéticos.[79]

Bucles de retroalimentación e HET

editar

Os bucles de retroalimentación positivos e negativos obsérvanse comunmente en mecanismos moleculares e na regulación de procesos homeostáticos. Hai probas de que os bucles de retroalimentación interaccionan para manter modificacións epixenéticas dentro dunha xeración, así como contribuíren á HET en varios organismos, e estes bucles de retroalimentación poden exhibir posibles adaptacións a perturbaións ambientais. Os bucles de retroalimentación son verdadeiramente unha repercusión de calquera modificación epixenética, xa que esta ten como resultado cambios na expresión. E aínda máis, os bucles de retroalimentación poden verse a través de moitas xeracións debido a que a HET exhibe unha dinámica espazo-temporal que está asociada só coa HET. Por exemplo, as temperaturas elevadas durante a embrioxénese e a creación de ARN piwi son directamente proporcionais, o que proporciona un resultado herdable para os elementos transpoñibles represores por medio de agrupacións de ARN piwi.[82] Ademais, as seguintes xeracións manteñen un locus activo para continuar creando ARN piwi, cuxa formación era previamente enigmática.[82] Noutro caso suxeriuse que a perturbación endócrina tiña unha interacción de bucle de retroalimentación con metilación de varios sitios xenómicos no peixe Menidia beryllina, que podía ser unha función da HET.[83] Cando se eliminaba a exposición e a descendencia da F2 de M. beryllina aínda conservaba estas marcas de metilación, isto causaba un bucle de retroalimentación negativo sobre a expresión de varios xenes.[83] Noutros exemplos, a hibridación de anguías pode orixinar bucles de retroalimentación que contribúen á desmetilación de transposóns e á activación de elementos transpoñibles.[84] Como as transmisións epixenéticas son normalmente silenciadas no xenoma, a súa presenza e posible expresión crea un bucle de retroalimentación para previr que os híbridos se reproduzan con outros híbridos ou especies non híbridas, o cal elimina a proliferación da expresión da transmisión epixenética e impide a HET neses contextos. Este fenómeno coñécese como unha forma de illamento reprodutivo poscigótico.

Padróns macroevolutivos

editar

Os efectos epixenéticos herdados nos fenotipos foron ben documentados en bacterias, protistas, fungos, plantas, nematodos, e moscas do vinagre.[85][19] Aínda que non se realizou ningún estudo sistemático de herdanza epixenética (a maioría en organismos modelo), hai evidencias preliminares de que este modo de herdanza é máis importante en plantas que en animais.[85] A diferenciación inicial da liña xerminal animal probablemente exclúe que máis tarde aparezan marcas epixenéticas durante o desenolvemento, mentres que en plantas e fungos as células somáticas poden incorporarse á liña xerminal.[86][87]

Pénsase que a HET pode permitir que certas poboacións se adapten doadamente a ambientes variables.[19] Aínda que hai casos ben documentados de HET en certas poboacións, hai dúbidas sobre se esta mesma forma de adaptabilidade é aplicable aos mamíferos.[19] Máis especificamente, cuestiónase se se aplica aos humanos.[19] Ultimamente, a maioría dos modelos experimentais que utilizan ratos e observacións limitadas en humanos só atoparon caracteres herdados epixeneticamente que son prexudiciais para a saúde de ambos os organismos.[19] Estes caracteres nocivos van desde o incremento do risco de padecer enfermidades, como as doenzas cardiovasculares, ata morte prematura.[19] Porén, isto pode estar baseado na premisa dun nesgo limitado á hora de informar porqué é máis fácil detectar efectos experimentais negativos que positivos.[19] Ademais, a considerable reprogramación epixenética necesaria para o éxito evolutivo das liñas xerminais e as fases iniciais da embrioxénese en mamíferos pode ser a causa potencial dunha herdanza trnasxeneracional limitada de marcas na cromatina en mamíferos.[19]  

Os padróns da historia vital do organismo poden igualmente contribuír á aparición de herdanza epixenética. Os organismos sésiles, aqueles con baixa capacidade de dispersión, e aqueles con comportamento simple poden beneficiarse máis de transmitir información á súa descendencia por vías epixenéticas. Os padrón xeográficos poden tamén aparecer, nos cales os ambientes moi variables e moi conservados poderían albergar menos especies con herdanza epixenética importante.[Cómpre referencia]

Controversias

editar

Os humanos decatáronse desde antigo de que as características dos proxenitores aparecen a miúdo nos descendentes. Isto levou á aplicación práctica do apareamento selectivo de plantas e animais, pero non afronta a cuestión central da herdanza: como se conservan esas características entre xeracións, e que causa a variación? Sostivéronse varias posicións na historia do pensamento evolutivo.

Herdanza mesturada fronte a particulada

editar
 
A herdanza mesturada fai que cheguen á media todas as características, o cal, como sinalou o enxeñeiro Fleeming Jenkin, fai que a evolución por selección natural sexa imposible.

Os científicos do tempo da Ilustración, ao trataren de resolver estas cuestións relacionadas, apoiaron principalmente a hipótese da mestura, na cal os caracteres eran homoxeneizados na descendencia como botes de pintura de diferentes cores que se mesturaban.[88] Os críticos do libro de Charles Darwin A orixe das especies, sinalaron que con este esquema de herdanza, as variacións serían rapidamente saturadas polo fenotipo da maioría.[89] Na analoxía dos botes de pintura, isto equivalería a mesturar dúas cores e despois mesturar a cor resultante con só unha das cores iniciais 20 veces; así, a rara variante de cor obtido ao principio rapidamente esvaecería.

Aínda que á maioría da comunidade científica lle pasou desapercibido, o monxe Gregor Mendel resolveu a cuestión de como se conservaban os caracteres entre xeracións realizando experimentos de hibridación con plantas de chícharo.[90] Charles Darwin non coñecía a "herdanza particulada" proposta por Mendel, na cal os caracteres non se mesturaban senón que pasaban da descendencia en unidades discretas que agora chamamos xenes. Non obstante, Darwin acabou rexeitando a hipótese da mestura malia que as súas ideas e as de Mendel non foron unificadas ata a década de 1930, un período denominado síntese moderna.

Herdanza de características innatas e adquiridas

editar

No seu libro de 1809 Philosophie Zoologique,[91] Jean-Baptiste Lamarck recoñeceu que cada especie experimentaba un conxunto único de desafíos debidos á súa forma e ambiente. En consecuencia, propuxo que os caracteres que se usaban máis frecuentemente se acumularían nun "fluído nervioso". Ditas acumulacións adquiridas serían transmitidas despois á descendencia do individuo. En termos modernos, un fluído nervioso transmitido á descendencia sería unha forma de herdanza epixenética.[Cómpre referencia]

O lamarckismo, como se coñece esta liña de pensamento, era a explicación estándar para o cambio nas especies co paso do tempo na época en que Charles Darwin e Alfred Russel Wallace copropuxeron unha teoría da evolución por selección natural en 1859. Respondendo á teoría de Darwin e Wallace, un pequeno grupo de biólogos seguiron un neolamarckismo revisado,[92] aínda que o entusiasmo lamarckista foi arrefriado en gran medida debido ao famoso experimento de Weismann,[93] no cal cortaba os rabos de ratos durante moitas xeracións sucesivas sen que se notase ningún efecto sobre a lonxitude da cola na descendencia. Así, o consenso emerxente de que as características adquiridas non podían herdarse converteuse no canon.[24]

Revisión da teoría evolutiva

editar

Porén, as variacións e a herdanza non xenéticas, demostraron ser bastante comúns. Á vez que se desenvolvía no século XX a síntese evolutiva moderna (que unificaba a xenética mendeliana e a selección natural), C. H. Waddington (1905-1975) estaba traballando para unificar a bioloxía do desenvolvemento e a xenética. Ao facelo, adoptou a palabra "epixenética"[94] para representar a diferenciación ordenada de células embrionais en tipos celulares funcionalmente distintos a pesar de teren idéntica estrutura primaria do ADN.[95] Os investigadores discutiron esporadicamente a epixenética de Waddington, que se convertera nunha especie de paraugas para os caracteres herdables non xenéticos desconcertantes en lugar dun concepto que fixese avanzar o asunto a investigar.[96][97] En consecuencia, a definición do termo usado por Waddington evolucionou tamén, ampliándose alén do subconxunto de especialización celular herdada sinalada no desenvolvemento.

Algúns científicos cuestionaron que a herdanza epixenética comprometese os fundamentos da síntese moderna. Ao describir o chamado dogma central da bioloxía molecular, Francis Crick[98] sinalou resumidamente que "o ADN mantense nunha configuración polas histonas así que pode actuar como un molde pasivo para a sintese simultánea de ARN e proteínas. Ningunha información detallada está nas histonas." Porén, pechaba o seu artigo dicindo: "este esquema explica a maioría dos resultados experimentais actuais!" Efectivamente, a aparición do concepto de herdanza epixenética (ademais dos avances no estudo do desenvolvemento embrionario, a plasticidade fenotípica, a evolucionabilidade e a bioloxía de sistemas) tensionou o marco actual da síntese evolutiva moderna, e provocou o reexame dos mecanismos evolutivos previamente desbotados.[99]

Ademais, os padróns da herdanza epixenética e as implicacións evolutivas dos códigos epixenéticos nos organismos vivos están conectados tanto coas teorías da evolución de Lamarck coma de Darwin.[100] Por exemplo, Lamarck postulaba que os factores ambientais eran responsables de modificar os fenotipos herdablemente, o cal apoia a idea de que a exposición a factores ambientais durante estadios críticos do desenvolvemento pode ter como resultado epimutacións nas liñas xerminais, o que aumentaría a variación fenotípica.[100] En contraste con isto, a teoría de Darwin afirmaba que a selección natural reforzaba a capacidade das poboacións de sobrevivir e permanecer adaptado reprodutivamente ao favorecer as pobaocións que son capaces de adaptarse rapidamente.[100] Esta teoría é consistente coa plasticidade interxeneracional e a variación fenotípica que resulta da adaptatividade herdable.[100]

Ademais, algunha variabilidade epixenética pode proporcionar unha beneficiosa plasticidade para que certos organismos poidan adaptarse ás condicións ambientais flutuantes. Porén, o intecambio de información epixenética entre xeracións pode orixinar aberracións epixenéticas, que son caracteres epixenéticos que se desvían da norma. Polo tanto, a descendencia das xeracións parentais pode estar predisposta a enfermidades específicas e plasticidade reducida debido ás aberracións epixenéticas. Aínda que a capacidade de adaptarse rapidamente cando hai que enfrontarse a un novo ambiente pode ser beneficiosa para certas poboacións de especies que poden reproducirse rapidamente, as especies con longos intervalos xeneracionais poden non beneficiarse desa capacidade. Se unha especie cun intervalo xeneracional máis longo non se adapta axeitadamente ao ambiente anticipado, entón diminuirá a fitness reprodutiva da descendencia desa especie.

Nos últimos anos realizouse unha discusión fundamental da teoría evolutiva convencional feita por Edward J Steele, Robyn A Lindley e colegas,[101][102][103][104][105] Fred Hoyle e N. Chandra Wickramasinghe,[106][107][108] Yongsheng Liu,[109][110] Denis Noble,[111][112] John Mattick[113] e outros, na que as inconsistencias lóxicas e os efectos da herdanza lamarckista que implica modificacións directas do ADN, así como as transmisións acabadas de describir indirectas, e en concreto epixenéticas, desafían o pensamento convencional en bioloxía evolutiva e campos adxacentes.

Notas

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 Moore, David Scott (2015). The developing genome : an introduction to behavioral epigenetics. Oxford. ISBN 978-0-19-992235-2. OCLC 899240120. 
  2. ↑ Pikaard, Craig S.; Mittelsten Scheid, Ortrun (decembro de 2014). "Epigenetic Regulation in Plants". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology 6 (12): a019315. ISSN 1943-0264. PMC 4292151. PMID 25452385. doi:10.1101/cshperspect.a019315. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Heard, Edith; Martienssen, Robert A. (2014-03-27). "Transgenerational Epigenetic Inheritance: Myths and Mechanisms". Cell (en English) 157 (1): 95–109. ISSN 0092-8674. PMC 4020004. PMID 24679529. doi:10.1016/j.cell.2014.02.045. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Fitz-James, Maximilian H.; Cavalli, Giacomo (xuño de 2022). "Molecular mechanisms of transgenerational epigenetic inheritance". Nature Reviews Genetics (en inglés) 23 (6): 325–341. ISSN 1471-0064. PMID 34983971. doi:10.1038/s41576-021-00438-5. 
  5. ↑ Fitz-James, Maximilian H.; Cavalli, Giacomo (xuño de 2022). "Molecular mechanisms of transgenerational epigenetic inheritance". Nature Reviews Genetics (en inglés) 23 (6): 325–341. ISSN 1471-0056. PMID 34983971. doi:10.1038/s41576-021-00438-5. 
  6. ↑ Iqbal, Khursheed; Jin, Seung-Gi; Pfeifer, Gerd P.; Szabó, Piroska E. (marzo de 2011). "Reprogramming of the paternal genome upon fertilization involves genome-wide oxidation of 5-methylcytosine". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 108 (9): 3642–3647. Bibcode:2011PNAS..108.3642I. ISSN 0027-8424. PMC 3048122. PMID 21321204. doi:10.1073/pnas.1014033108. 
  7. ↑ Husby, Arild (2022-02-09). "Wild epigenetics: insights from epigenetic studies on natural populations". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 289 (1968): 20211633. ISSN 0962-8452. PMC 8826306. PMID 35135348. doi:10.1098/rspb.2021.1633. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Ho, Shuk-Mei; Johnson, Abby; Tarapore, Pheruza; Janakiram, Vinothini; Zhang, Xiang; Leung, Yuet-Kin (decembro de 2012). "Environmental Epigenetics and Its Implication on Disease Risk and Health Outcomes". ILAR Journal 53 (3–4): 289–305. ISSN 1084-2020. PMC 4021822. PMID 23744968. doi:10.1093/ilar.53.3-4.289. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Emmanuel, DROUET (2016-09-30). "Epigenetics: How the environment influences our genes". Encyclopedia of the Environment (en inglés). Consultado o 2023-02-22. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Jablonka, Eva; Raz, Gal (xuño de 2009). "Transgenerational Epigenetic Inheritance: Prevalence, Mechanisms, and Implications for the Study of Heredity and Evolution". The Quarterly Review of Biology (en inglés) 84 (2): 131–176. ISSN 0033-5770. PMID 19606595. doi:10.1086/598822. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Li, Dong; Yang, Yan; Li, Youping; Zhu, Xiaohua; Li, Zeqin (2021-07-01). "Epigenetic regulation of gene expression in response to environmental exposures: From bench to model". Science of the Total Environment (en inglés) 776: 145998. Bibcode:2021ScTEn.77645998L. ISSN 0048-9697. doi:10.1016/j.scitotenv.2021.145998. 
  12. ↑ "DNA Packaging: Nucleosomes and Chromatin | Learn Science at Scitable". www.nature.com (en inglés). Consultado o 2023-02-26. 
  13. ↑ Wan, Qin-Li; Meng, Xiao; Wang, Chongyang; Dai, Wenyu; Luo, Zhenhuan; Yin, Zhinan; Ju, Zhenyu; Fu, Xiaodie; Yang, Jing; Ye, Qunshan; Zhang, Zhan-Hui; Zhou, Qinghua (2022-02-09). "Histone H3K4me3 modification is a transgenerational epigenetic signal for lipid metabolism in Caenorhabditis elegans". Nature Communications (en inglés) 13 (1): 768. Bibcode:2022NatCo..13..768W. ISSN 2041-1723. PMC 8828817. PMID 35140229. doi:10.1038/s41467-022-28469-4. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Seong, Ki-Hyeon; Li, Dong; Shimizu, Hideyuki; Nakamura, Ryoichi; Ishii, Shunsuke (2011-06-24). "Inheritance of Stress-Induced, ATF-2-Dependent Epigenetic Change". Cell (en English) 145 (7): 1049–1061. ISSN 0092-8674. PMID 21703449. doi:10.1016/j.cell.2011.05.029. 
  15. ↑ Sen, Rwik; Barnes, Christopher (xuño de 2021). "Do Transgenerational Epigenetic Inheritance and Immune System Development Share Common Epigenetic Processes?". Journal of Developmental Biology (en inglés) 9 (2): 20. ISSN 2221-3759. PMC 8162332. PMID 34065783. doi:10.3390/jdb9020020. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Gapp, Katharina; Jawaid, Ali; Sarkies, Peter; Bohacek, Johannes; Pelczar, Pawel; Prados, Julien; Farinelli, Laurent; Miska, Eric; Mansuy, Isabelle M. (maio de 2014). "Implication of sperm RNAs in transgenerational inheritance of the effects of early trauma in mice". Nature Neuroscience (en inglés) 17 (5): 667–669. ISSN 1546-1726. PMC 4333222. PMID 24728267. doi:10.1038/nn.3695. 
  17. ↑ Rodgers, Ali B.; Morgan, Christopher P.; Leu, N. Adrian; Bale, Tracy L. (2015-11-03). "Transgenerational epigenetic programming via sperm microRNA recapitulates effects of paternal stress". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 112 (44): 13699–13704. Bibcode:2015PNAS..11213699R. ISSN 0027-8424. PMC 4640733. PMID 26483456. doi:10.1073/pnas.1508347112. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Rechavi, Oded; Houri-Ze'evi, Leah; Anava, Sarit; Goh, Wee Siong Sho; Kerk, Sze Yen; Hannon, Gregory J.; Hobert, Oliver (2014-07-17). "Starvation-Induced Transgenerational Inheritance of Small RNAs in C. elegans". Cell (en English) 158 (2): 277–287. ISSN 0092-8674. PMC 4377509. PMID 25018105. doi:10.1016/j.cell.2014.06.020. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 19,7 19,8 Horsthemke B (xullo de 2018). "A critical view on transgenerational epigenetic inheritance in humans". Nature Communications 9 (1): 2973. Bibcode:2018NatCo...9.2973H. PMC 6065375. PMID 30061690. doi:10.1038/s41467-018-05445-5. 
  20. ↑ Duclos KK, Hendrikse JL, Jamniczky HA (setembro de 2019). "Investigating the evolution and development of biological complexity under the framework of epigenetics". Evolution & Development 21 (5): 247–264. PMC 6852014. PMID 31268245. doi:10.1111/ede.12301. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Bond DM, Finnegan EJ (maio de 2007). "Passing the message on: inheritance of epigenetic traits". Trends in Plant Science 12 (5): 211–216. Bibcode:2007TPS....12..211B. PMID 17434332. doi:10.1016/j.tplants.2007.03.010. 
  22. ↑ Morison IM, Reeve AE (1998). "A catalogue of imprinted genes and parent-of-origin effects in humans and animals". Human Molecular Genetics 7 (10): 1599–1609. PMID 9735381. doi:10.1093/hmg/7.10.1599. 
  23. ↑ Scott RJ, Spielman M, Bailey J, Dickinson HG (setembro de 1998). "Parent-of-origin effects on seed development in Arabidopsis thaliana". Development 125 (17): 3329–3341. PMID 9693137. doi:10.1242/dev.125.17.3329. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Moore DS (2015). The Developing Genome. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-992234-5. 
  25. ↑ Adenot PG, Mercier Y, Renard JP, Thompson EM (novembro de 1997). "Differential H4 acetylation of paternal and maternal chromatin precedes DNA replication and differential transcriptional activity in pronuclei of 1-cell mouse embryos". Development 124 (22): 4615–4625. PMID 9409678. doi:10.1242/dev.124.22.4615. 
  26. ↑ Santos F, Hendrich B, Reik W, Dean W (xaneiro de 2002). "Dynamic reprogramming of DNA methylation in the early mouse embryo". Developmental Biology 241 (1): 172–182. PMID 11784103. doi:10.1006/dbio.2001.0501. 
  27. ↑ Oswald J, Engemann S, Lane N, Mayer W, Olek A, Fundele R, et al. (abril de 2000). "Active demethylation of the paternal genome in the mouse zygote". Current Biology 10 (8): 475–478. Bibcode:2000CBio...10..475O. PMID 10801417. doi:10.1016/S0960-9822(00)00448-6. 
  28. ↑ Fulka H, Mrazek M, Tepla O, Fulka J (decembro de 2004). "DNA methylation pattern in human zygotes and developing embryos". Reproduction 128 (6): 703–708. PMID 15579587. doi:10.1530/rep.1.00217. 
  29. ↑ Hackett JA, Sengupta R, Zylicz JJ, Murakami K, Lee C, Down TA, Surani MA (xaneiro de 2013). "Germline DNA demethylation dynamics and imprint erasure through 5-hydroxymethylcytosine". Science 339 (6118): 448–452. Bibcode:2013Sci...339..448H. PMC 3847602. PMID 23223451. doi:10.1126/science.1229277. 
  30. ↑ Surani MA, Hajkova P (2010). "Epigenetic reprogramming of mouse germ cells toward totipotency". Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology 75: 211–218. PMID 21139069. doi:10.1101/sqb.2010.75.010. 
  31. ↑ Zhang Z, Shibahara K, Stillman B (novembro de 2000). "PCNA connects DNA replication to epigenetic inheritance in yeast". Nature 408 (6809): 221–225. Bibcode:2000Natur.408..221Z. PMID 11089978. doi:10.1038/35041601. 
  32. ↑ Henderson DS, Banga SS, Grigliatti TA, Boyd JB (marzo de 1994). "Mutagen sensitivity and suppression of position-effect variegation result from mutations in mus209, the Drosophila gene encoding PCNA". The EMBO Journal 13 (6): 1450–1459. PMC 394963. PMID 7907981. doi:10.1002/j.1460-2075.1994.tb06399.x. 
  33. ↑ Probst AV, Dunleavy E, Almouzni G (marzo de 2009). "Epigenetic inheritance during the cell cycle". Nature Reviews. Molecular Cell Biology 10 (3): 192–206. PMID 19234478. doi:10.1038/nrm2640. 
  34. ↑ 34,0 34,1 Morgan HD, Santos F, Green K, Dean W, Reik W (abril de 2005). "Epigenetic reprogramming in mammals". Human Molecular Genetics 14 (Review Issue 1): R47–R58. PMID 15809273. doi:10.1093/hmg/ddi114. 
  35. ↑ Santos F, Peters AH, Otte AP, Reik W, Dean W (abril de 2005). "Dynamic chromatin modifications characterise the first cell cycle in mouse embryos". Developmental Biology 280 (1): 225–236. PMID 15766761. doi:10.1016/j.ydbio.2005.01.025. 
  36. ↑ Taguchi YH (2015). "Identification of aberrant gene expression associated with aberrant promoter methylation in primordial germ cells between E13 and E16 rat F3 generation vinclozolin lineage". BMC Bioinformatics 16 (Suppl 18): S16. PMC 4682393. PMID 26677731. doi:10.1186/1471-2105-16-S18-S16. 
  37. ↑ Richards EJ (maio de 2006). "Inherited epigenetic variation--revisiting soft inheritance". Nature Reviews. Genetics 7 (5): 395–401. PMID 16534512. doi:10.1038/nrg1834. 
  38. ↑ Day, Jeremy J. (2014-09-30). "New approaches to manipulating the epigenome". Dialogues in Clinical Neuroscience (en inglés) 16 (3): 345–357. ISSN 1958-5969. PMC 4214177. PMID 25364285. doi:10.31887/DCNS.2014.16.3/jday. 
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 Coe EH (xuño de 1959). "A regular and continuing conversion-type phenomenon at the B locus in maize.". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 45 (6): 828–832. Bibcode:1959PNAS...45..828C. PMC 222644. PMID 16590451. doi:10.1073/pnas.45.6.828. 
  40. ↑ Chandler VL (febreiro de 2007). "Paramutation: from maize to mice". Cell 128 (4): 641–645. PMID 17320501. doi:10.1016/j.cell.2007.02.007. 
  41. ↑ 41,0 41,1 Stam M, Belele C, Ramakrishna W, Dorweiler JE, Bennetzen JL, Chandler VL (outubro de 2002). "The regulatory regions required for B' paramutation and expression are located far upstream of the maize b1 transcribed sequences". Genetics 162 (2): 917–930. PMC 1462281. PMID 12399399. doi:10.1093/genetics/162.2.917. 
  42. ↑ 42,0 42,1 Belele CL, Sidorenko L, Stam M, Bader R, Arteaga-Vazquez MA, Chandler VL (2013-10-17). "Specific tandem repeats are sufficient for paramutation-induced trans-generational silencing". PLOS Genetics 9 (10): e1003773. PMC 3798267. PMID 24146624. doi:10.1371/journal.pgen.1003773. 
  43. ↑ 43,0 43,1 Arteaga-Vazquez M, Sidorenko L, Rabanal FA, Shrivistava R, Nobuta K, Green PJ, et al. (xullo de 2010). "RNA-mediated trans-communication can establish paramutation at the b1 locus in maize". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107 (29): 12986–12991. Bibcode:2010PNAS..10712986A. PMC 2919911. PMID 20616013. doi:10.1073/pnas.1007972107. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Louwers M, Bader R, Haring M, van Driel R, de Laat W, Stam M (marzo de 2009). "Tissue- and expression level-specific chromatin looping at maize b1 epialleles". The Plant Cell 21 (3): 832–842. PMC 2671708. PMID 19336692. doi:10.1105/tpc.108.064329. 
  45. ↑ 45,0 45,1 Haring M, Bader R, Louwers M, Schwabe A, van Driel R, Stam M (agosto de 2010). "The role of DNA methylation, nucleosome occupancy and histone modifications in paramutation". The Plant Journal 63 (3): 366–378. PMID 20444233. doi:10.1111/j.1365-313X.2010.04245.x. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Dorweiler JE, Carey CC, Kubo KM, Hollick JB, Kermicle JL, Chandler VL (novembro de 2000). "mediator of paramutation1 is required for establishment and maintenance of paramutation at multiple maize loci". The Plant Cell 12 (11): 2101–2118. PMC 150161. PMID 11090212. doi:10.1105/tpc.12.11.2101. 
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 Chandler V, Alleman M (abril de 2008). "Paramutation: epigenetic instructions passed across generations". Genetics 178 (4): 1839–1844. PMC 2323780. PMID 18430919. doi:10.1093/genetics/178.4.1839. 
  48. ↑ Nobuta K, Lu C, Shrivastava R, Pillay M, De Paoli E, Accerbi M, et al. (setembro de 2008). "Distinct size distribution of endogeneous siRNAs in maize: Evidence from deep sequencing in the mop1-1 mutant". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 105 (39): 14958–14963. Bibcode:2008PNAS..10514958N. PMC 2567475. PMID 18815367. doi:10.1073/pnas.0808066105. 
  49. ↑ Alleman M, Sidorenko L, McGinnis K, Seshadri V, Dorweiler JE, White J, et al. (xullo de 2006). "An RNA-dependent RNA polymerase is required for paramutation in maize". Nature 442 (7100): 295–298. Bibcode:2006Natur.442..295A. PMID 16855589. doi:10.1038/nature04884. 
  50. ↑ Arteaga-Vazquez MA, Chandler VL (abril de 2010). "Paramutation in maize: RNA mediated trans-generational gene silencing". Current Opinion in Genetics & Development 20 (2): 156–163. PMC 2859986. PMID 20153628. doi:10.1016/j.gde.2010.01.008. 
  51. ↑ Huang J, Lynn JS, Schulte L, Vendramin S, McGinnis K (2017-01-01). "Epigenetic Control of Gene Expression in Maize". International Review of Cell and Molecular Biology 328: 25–48. ISBN 9780128122204. PMID 28069135. doi:10.1016/bs.ircmb.2016.08.002. 
  52. ↑ Chandler VL (outubro de 2010). "Paramutation's properties and puzzles". Science 330 (6004): 628–629. Bibcode:2010Sci...330..628C. PMID 21030647. doi:10.1126/science.1191044. 
  53. ↑ Sobral, Mar; Sampedro, Luis; Neylan, Isabelle; Siemens, David; Dirzo, Rodolfo (2021-08-17). "Phenotypic plasticity in plant defense across life stages: Inducibility, transgenerational induction, and transgenerational priming in wild radish". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 118 (33): e2005865118. Bibcode:2021PNAS..11805865S. ISSN 0027-8424. PMC 8379918. PMID 34389664. doi:10.1073/pnas.2005865118. 
  54. ↑ Agrawal, Anurag A.; Laforsch, Christian; Tollrian, Ralph (1999-09-02). "Transgenerational induction of defences in animals and plants". Nature (en inglés) 401 (6748): 60–63. Bibcode:1999Natur.401...60A. ISSN 0028-0836. doi:10.1038/43425. 
  55. ↑ Ryu, Taewoo; Veilleux, Heather D.; Donelson, Jennifer M.; Munday, Philip L.; Ravasi, Timothy (2018-04-30). "The epigenetic landscape of transgenerational acclimation to ocean warming". Nature Climate Change 8 (6): 504–509. Bibcode:2018NatCC...8..504R. ISSN 1758-678X. doi:10.1038/s41558-018-0159-0. 
  56. ↑ Hu, J.; Barrett, R. D. H. (2017-07-20). "Epigenetics in natural animal populations". Journal of Evolutionary Biology 30 (9): 1612–1632. ISSN 1010-061X. PMID 28597938. doi:10.1111/jeb.13130. 
  57. ↑ 57,0 57,1 Stein, A. D (2004-07-28). "Intrauterine famine exposure and body proportions at birth: the Dutch Hunger Winter". International Journal of Epidemiology (en inglés) 33 (4): 831–836. ISSN 1464-3685. PMID 15166208. doi:10.1093/ije/dyh083. 
  58. ↑ 58,0 58,1 Wei Y, Schatten H, Sun QY (2014). "Environmental epigenetic inheritance through gametes and implications for human reproduction". Human Reproduction Update 21 (2): 194–208. PMID 25416302. doi:10.1093/humupd/dmu061. 
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 da Cruz, R. S., Chen, E., Smith, M., Bates, J., & de Assis, S. (2020). Diet and Transgenerational Epigenetic Inheritance of Breast Cancer: The Role of the Paternal Germline. Frontiers in nutrition, 7, 93. https://doi.org/10.3389/fnut.2020.0009
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 Fontelles CC, Carney E, Clarke J, Nguyen NM, Yin C, Jin L, Cruz MI, Ong TP, Hilakivi-Clarke L, de Assis S (xuño de 2016). "Paternal overweight is associated with increased breast cancer risk in daughters in a mouse model". Scientific Reports 6: 28602. Bibcode:2016NatSR...628602F. PMC 4919621. PMID 27339599. doi:10.1038/srep28602. 
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 61,5 61,6 61,7 61,8 Napoli C, Benincasa G, Loscalzo J (abril de 2019). "Epigenetic Inheritance Underlying Pulmonary Arterial Hypertension". Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology 39 (4): 653–664. PMC 6436974. PMID 30727752. doi:10.1161/ATVBAHA.118.312262. 
  62. ↑ Weaver IC, Cervoni N, Champagne FA, D'Alessio AC, Sharma S, Seckl JR, et al. (agosto de 2004). "Epigenetic programming by maternal behavior". Nature Neuroscience 7 (8): 847–854. PMID 15220929. doi:10.1038/nn1276. 
  63. ↑ McGowan PO, Sasaki A, D'Alessio AC, Dymov S, Labonté B, Szyf M, et al. (marzo de 2009). "Epigenetic regulation of the glucocorticoid receptor in human brain associates with childhood abuse". Nature Neuroscience 12 (3): 342–348. PMC 2944040. PMID 19234457. doi:10.1038/nn.2270. 
  64. ↑ Meaney MJ, Szyf M (2005). "Environmental programming of stress responses through DNA methylation: life at the interface between a dynamic environment and a fixed genome". Dialogues in Clinical Neuroscience 7 (2): 103–123. PMC 3181727. PMID 16262207. doi:10.31887/DCNS.2005.7.2/mmeaney. 
  65. ↑ 65,0 65,1 Radtke KM, Ruf M, Gunter HM, Dohrmann K, Schauer M, Meyer A, Elbert T (xullo de 2011). "Transgenerational impact of intimate partner violence on methylation in the promoter of the glucocorticoid receptor". Translational Psychiatry 1 (19 de xullo): e21. PMC 3309516. PMID 22832523. doi:10.1038/tp.2011.21. 
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 66,3 Kioumourtzoglou MA, Coull BA, O'Reilly É, Ascherio A, Weisskopf MG (xullo de 2018). "Association of Exposure to Diethylstilbestrol During Pregnancy With Multigenerational Neurodevelopmental Deficits". JAMA Pediatrics 172 (7): 670–677. PMC 6137513. PMID 29799929. doi:10.1001/jamapediatrics.2018.0727. 
  67. ↑ Jablonka E, Lamb MJ (2005). Epigenetic inheritance and evolution: the Lamarckian dimension (Reprinted ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-854063-2. 
  68. ↑ Cubas P, Vincent C, Coen E (setembro de 1999). "An epigenetic mutation responsible for natural variation in floral symmetry". Nature 401 (6749): 157–161. Bibcode:1999Natur.401..157C. PMID 10490023. doi:10.1038/43657. 
  69. ↑ Dafni A, Kevan PG (1997). "Flower size and shape: implications in pollination". Israeli Journal of Plant Science 45 (2–3): 201–211. Bibcode:1997IsJPS..45..201D. doi:10.1080/07929978.1997.10676684. 
  70. ↑ Nilsson EE, Sadler-Riggleman I, Skinner MK (abril de 2018). "Environmentally induced epigenetic transgenerational inheritance of disease". Environmental Epigenetics 4 (2): dvy016. PMC 6051467. PMID 30038800. doi:10.1093/eep/dvy016. 
  71. ↑ Frazier ML, Xi L, Zong J, Viscofsky N, Rashid A, Wu EF, et al. (agosto de 2003). "Association of the CpG island methylator phenotype with family history of cancer in patients with colorectal cancer". Cancer Research 63 (16): 4805–4808. PMID 12941799. 
  72. ↑ Chan TL, Yuen ST, Kong CK, Chan YW, Chan AS, Ng WF, et al. (outubro de 2006). "Heritable germline epimutation of MSH2 in a family with hereditary nonpolyposis colorectal cancer". Nature Genetics 38 (10): 1178–1183. PMC 7097088. PMID 16951683. doi:10.1038/ng1866. 
  73. ↑ Bossdorf O, Arcuri D, Richards CL, Pigliucci M (2010). "Experimental alteration of DNA methylation affects the phenotypic plasticity of ecologically relevant traits in Arabidopsis thaliana" (PDF). Evolutionary Ecology 24 (3): 541–553. Bibcode:2010EvEco..24..541B. doi:10.1007/s10682-010-9372-7. 
  74. ↑ Whittle CA, Otto SP, Johnston MO, Krochko JE (2009). "Adaptive epigenetic memory of ancestral temperature regime in Arabidopsis thaliana". Botany 87 (6): 650–657. doi:10.1139/b09-030. 
  75. ↑ Curley, JP, FA Champagne, and P Bateson (2007) Communal nesting induces alternative emotional, social and maternal behavior in offspring. Society for Behavioral Neuroendocrinology 11th Annual Meeting Pacific Grove, CA, USA. Cited in Branchi I (abril de 2009). "The mouse communal nest: investigating the epigenetic influences of the early social environment on brain and behavior development". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 33 (4): 551–559. PMID 18471879. doi:10.1016/j.neubiorev.2008.03.011. 
  76. ↑ Branchi I, D'Andrea I, Fiore M, Di Fausto V, Aloe L, Alleva E (outubro de 2006). "Early social enrichment shapes social behavior and nerve growth factor and brain-derived neurotrophic factor levels in the adult mouse brain". Biological Psychiatry 60 (7): 690–696. PMID 16533499. doi:10.1016/j.biopsych.2006.01.005. 
  77. ↑ Sen, Rwik; Barnes, Christopher (2021-05-12). "Do Transgenerational Epigenetic Inheritance and Immune System Development Share Common Epigenetic Processes?". Journal of Developmental Biology (en inglés) 9 (2): 20. ISSN 2221-3759. PMC 8162332. PMID 34065783. doi:10.3390/jdb9020020. 
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 Katzmarski, Natalie; Domínguez-Andrés, Jorge; Cirovic, Branko; Renieris, Georgios; Ciarlo, Eleonora; Le Roy, Didier; Lepikhov, Konstantin; Kattler, Kathrin; Gasparoni, Gilles; Händler, Kristian; Theis, Heidi; Beyer, Marc; van der Meer, Jos W. M.; Joosten, Leo A. B.; Walter, Jörn (novembro de 2021). "Transmission of trained immunity and heterologous resistance to infections across generations". Nature Immunology (en inglés) 22 (11): 1382–1390. ISSN 1529-2916. PMID 34663978. doi:10.1038/s41590-021-01052-7. hdl:2066/241159. 
  79. ↑ 79,0 79,1 79,2 79,3 Eggert, Hendrik; Kurtz, Joachim; Diddens-de Buhr, Maike F. (2014-12-22). "Different effects of paternal trans-generational immune priming on survival and immunity in step and genetic offspring". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 281 (1797): 20142089. ISSN 0962-8452. PMC 4240996. PMID 25355479. doi:10.1098/rspb.2014.2089. 
  80. ↑ 80,0 80,1 Singh, Krishna P.; Jahagirdar, Shamarao; Sarma, Birinchi Kumar, eds. (2021). Emerging Trends in Plant Pathology (en inglés). ISBN 978-981-15-6274-7. doi:10.1007/978-981-15-6275-4. 
  81. ↑ 81,0 81,1 81,2 Luna, Estrella; Ton, Jurriaan (xuño de 2012). "The epigenetic machinery controlling transgenerational systemic acquired resistance". Plant Signaling & Behavior 7 (6): 615–618. Bibcode:2012PlSiB...7..615L. ISSN 1559-2324. PMC 3442853. PMID 22580690. doi:10.4161/psb.20155. 
  82. ↑ 82,0 82,1 Casier, Karine; Delmarre, Valérie; Gueguen, Nathalie; Hermant, Catherine; Viodé, Elise; Vaury, Chantal; Ronsseray, Stéphane; Brasset, Emilie; Teysset, Laure; Boivin, Antoine (2019-03-15). Nilsen, Timothy W; Manley, James L, eds. "Environmentally-induced epigenetic conversion of a piRNA cluster". eLife 8: e39842. ISSN 2050-084X. PMC 6420265. PMID 30875295. doi:10.7554/eLife.39842. 
  83. ↑ 83,0 83,1 Major, Kaley M.; DeCourten, Bethany M.; Li, Jie; Britton, Monica; Settles, Matthew L.; Mehinto, Alvine C.; Connon, Richard E.; Brander, Susanne M. (2020). "Early Life Exposure to Environmentally Relevant Levels of Endocrine Disruptors Drive Multigenerational and Transgenerational Epigenetic Changes in a Fish Model". Frontiers in Marine Science 7. ISSN 2296-7745. doi:10.3389/fmars.2020.00471. 
  84. ↑ Liu, Shenglin; Tengstedt, Aja Noersgaard Buur; Jacobsen, Magnus W.; Pujolar, Jose Martin; Jónsson, Bjarni; Lobón-Cervià, Javier; Bernatchez, Louis; Hansen, Michael M. (agosto de 2022). "Genome-wide methylation in the panmictic European eel ( Anguilla anguilla )". Molecular Ecology (en inglés) 31 (16): 4286–4306. Bibcode:2022MolEc..31.4286L. ISSN 0962-1083. PMID 35767387. doi:10.1111/mec.16586. 
  85. ↑ 85,0 85,1 Jablonka E, Raz G (xuño de 2009). "Transgenerational epigenetic inheritance: prevalence, mechanisms, and implications for the study of heredity and evolution". The Quarterly Review of Biology 84 (2): 131–176. PMID 19606595. doi:10.1086/598822. 
  86. ↑ Whitham TG, Slobodchikoff CN (xullo de 1981). "Evolution by individuals, plant-herbivore interactions, and mosaics of genetic variability: The adaptive significance of somatic mutations in plants". Oecologia 49 (3): 287–292. Bibcode:1981Oecol..49..287W. PMID 28309985. doi:10.1007/BF00347587. 
  87. ↑ Turian G (1979). "Sporogenesis in fungi". Annual Review of Phytopathology 12: 129–137. doi:10.1146/annurev.py.12.090174.001021. 
  88. ↑ Vorzimmer P (1963). "Charles Darwin and blending inheritance". Isis 54 (3): 371–390. doi:10.1086/349734. 
  89. ↑ Jenkin F (1867). "Review of The Origin of Species". North British Review. 
  90. ↑ Mendel G (1866). "Versuche über Plflanzenhybriden. Verhandlungen des naturforschenden Vereines in Brünn" [Experiments in Plant Hybridization] (PDF). Read at the February 8th, and March 8th, 1865, meetings of the Brünn Natural History Society (en alemán). 
  91. ↑ Lamarck JB (1809). Philosophie zoologique: ou Exposition des considérations relative à l'histoire naturelle des animaux. Dentu et L'Auteur, Paris. 
  92. ↑ Bowler PJ (1989). Evolution, the history of an idea. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-06386-0. 
  93. ↑ Weismann A (1891). Poulton EB, Schönland S, Shipley E, eds. Essays upon heredity and kindred biological problems. Oxford: Clarendon Press. doi:10.5962/bhl.title.28066. 
  94. ↑ Goldberg AD, Allis CD, Bernstein E (febreiro de 2007). "Epigenetics: a landscape takes shape". Cell 128 (4): 635–638. PMID 17320500. doi:10.1016/j.cell.2007.02.006. 
  95. ↑ Waddington CH (2016) [1939]. "Development as an Epigenetic Process". Introduction to Modern Genetics. Londres: Allen and Unwin. ISBN 9781317352037. Unha das controversias clásicas en embrioloxía era que entre os preformacionistas e os epixenesistas[sic]. [...] a interacción destes constituíntes dá lugar a novos tipos de tecidos e órganos que non estaban presentes orixinalmente, e ata este momento o desenvolvemento debe ser considerado 'epixenético.' 
  96. ↑ Holliday R (2006). "Epigenetics: a historical overview". Epigenetics 1 (2): 76–80. PMID 17998809. doi:10.4161/epi.1.2.2762. 
  97. ↑ Nanney DL (xullo de 1958). "Epigenetic Control Systems". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 44 (7): 712–717. Bibcode:1958PNAS...44..712N. PMC 528649. PMID 16590265. doi:10.1073/pnas.44.7.712. 
  98. ↑ Crick FH (1958). "On protein synthesis" (PDF). Symposia of the Society for Experimental Biology 12: 138–163. PMID 13580867. 
  99. ↑ Pigliucci M (decembro de 2007). "Do we need an extended evolutionary synthesis?". Evolution; International Journal of Organic Evolution 61 (12): 2743–2749. PMID 17924956. doi:10.1111/j.1558-5646.2007.00246.x. 
  100. ↑ 100,0 100,1 100,2 100,3 van Otterdijk SD, Michels KB (xullo de 2016). "Transgenerational epigenetic inheritance in mammals: how good is the evidence?". FASEB Journal 30 (7): 2457–65. PMID 27037350. doi:10.1096/fj.201500083. 
  101. ↑ Steele EJ (1979). Somatic selection and adaptive evolution: on the inheritance of acquired characters (1st edit ed.). Toronto: Williams-Wallace. 
  102. ↑ Steele EJ, Lindley RA, Blanden RV (1998). Davies P, ed. Lamarck's signature: how retrogenes are changing Darwin's natural selection paradigm. Frontiers of Science. Sydney: Allen & Unwin. 
  103. ↑ Lindley RA (2010). The Soma: how our genes really work and how that changes everything!. Piara Waters, CYO Foundation. ISBN 978-1451525649. 
  104. ↑ Steele EJ, Lloyd SS (maio de 2015). "Soma-to-germline feedback is implied by the extreme polymorphism at IGHV relative to MHC: The manifest polymorphism of the MHC appears greatly exceeded at Immunoglobulin loci, suggesting antigen-selected somatic V mutants penetrate Weismann's Barrier". BioEssays 37 (5): 557–569. PMID 25810320. doi:10.1002/bies.201400213. 
  105. ↑ Steele EJ (2016). Levin M, Adams DS, eds. Origin of congenital defects: stable inheritance through the male line via maternal antibodies specific for eye lens antigens inducing autoimmune eye defects in developing rabbits in utero. Ahead of the Curve -Hidden breakthroughs in the biosciences. Bristol, UK: IOP Publishing. pp. Chapter 3. 
  106. ↑ Hoyle F, Wickramasinghe C (1982). Why neo-Darwinism does not work. Cardiff: University College Cardiff Press. ISBN 0-906449-50-2. 
  107. ↑ Hoyle F, Wickramasinghe NC (1979). Diseases from space. Londres: J.M. Dent. 
  108. ↑ Hoyle F, Wickramasinghe NC (1981). Evolution from space. Londres: J.M. Dent. 
  109. ↑ Liu Y (setembro de 2007). "Like father like son. A fresh review of the inheritance of acquired characteristics". EMBO Reports 8 (9): 798–803. PMC 1973965. PMID 17767188. doi:10.1038/sj.embor.7401060. 
  110. ↑ Liu Y, Li X (maio de 2016). "Darwin's Pangenesis as a molecular theory of inherited diseases". Gene 582 (1): 19–22. PMID 26836487. doi:10.1016/j.gene.2016.01.051. 
  111. ↑ Noble D (febreiro de 2012). "A theory of biological relativity: no privileged level of causation". Interface Focus 2 (1): 55–64. PMC 3262309. PMID 23386960. doi:10.1098/rsfs.2011.0067. 
  112. ↑ Noble D (agosto de 2013). "Physiology is rocking the foundations of evolutionary biology". Experimental Physiology 98 (8): 1235–1243. PMID 23585325. doi:10.1113/expphysiol.2012.071134. 
  113. ↑ Mattick JS (outubro de 2012). "Rocking the foundations of molecular genetics". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 109 (41): 16400–16401. Bibcode:2012PNAS..10916400M. PMC 3478605. PMID 23019584. doi:10.1073/pnas.1214129109. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herdanza_epixenética_transxeneracional&oldid=6762821»