Un organismo modelo é unha especie animal (excluíndo a humana) que se estuda extensamente para comprender determinados procesos biolóxicos, coa expectativa de que os descubrimentos que se realizan con el proporcionarán coñecementos aplicables aos traballos con outros organismos.[1] Os organismos modelo son modelos in vivo e son moi utilizados para investigar doenzas humanas cando a experimentación en humanos non é factible ou sería eticamente reprobable.[2] Esta estratexia é posible ao teren todos os organismo un antepasado común, e pola conservación de moitas vías metabólicas e de desenvolvemento e familias de xenes no decurso da evolución.[3] O estudo dos organismos modelos é moi informativo sobre procesos biolóxicos xerais e moitos procesos particulares, pero debe terse coidado cando se extrapolan resultados dun organismo a outro.

Escherichia coli é unha bacteria gramnegativa que é modelo de organismo bacteriano.
Drosophila melanogaster, é un dos organismos modelo máis famosos.

Selección dun organismo modelo

editar

Xeralmente, os organismos modelo son elixidos porque son fáciles para a manipulación experimental. Isto xeralmente depende de características como un ciclo de vida curto, existencia de técnicas para a manipulación xenética (cepas endogámicas, liñas de células nai, e métodos de transformación) e requirimentos de vida non especiais. Ás veces, a disposición do xenoma do organismo facilita a secuenciación do material xenético do organismo, por exemplo, por ser moi compacto ou ter unha baixa proporción de ADN lixo (por exemplo, o lévedo Saccharomyces cerevisiae, a planta Arabidopsis thaliana, ou o peixe Takifugu rubripes). Tamén é importante que o organismo sexa barato de manter e criar.

Cando os investigadores procuran un organismo para usalo nos seus estudos, buscan varios trazos. Entre estes están o tamaño axeitado, tempo de xeración, accesibilidade, doada manipulación, xenética, conservación dos mecanismos, e beneficios económicos potenciais. A medida que a bioloxía molecular comparativa se fixo máis común, algúns investigadores buscaron organismos modelo nunha maior variedade de liñaxes na árbore da vida.

Son modelos aqueles organismos que posúen unha grande riqueza de datos biolóxicos, que os fan atractivos para estudalos como exemplos para outras especies e procesos naturais que son máis difíciles de estudar directamente. A investigación continua nestes organismos está enfocada a unha ampla variedade de técnicas experimentais e obxectivos de moi diferentes campos da bioloxía desde a ecoloxía, comportamento, e biomecánica, ata a escala funcional máis concreta de tecidos, organelos, e proteínas. As investigacións sobre o ADN dos organismos son clasificadas en tres tipos: modelos xenéticos (con organismos con tempos de xeración curtos, como a mosca Drosophila melanogaster e o verme nematodo Caenorhabditis elegans), modelos experimentais, e modelos de parsimonia xenómica, que investigan a posición na árbore evolutiva.[4]

Uso de organismos modelo

editar

Hai moitos organismos modelo. Un dos primeiros sistemas modelo para a bioloxía molecular foi a bacteria Escherichia coli, unha especie común na flora intestinal humana. Varios dos virus que infectan a esta bacteria (bacteriófagos) foron tamén moi útiles para o estudo da estrutura xenética e regulación xenética (por exemplo, os fago lambda e o T4). Porén, os bacteriófagos, ao seren virus, non son considerados xeralmente organismos porque carecen de metabolismo e dependen da célula para reproducirse.

Nos eucariotas, hai varios lévedos, especialmente Saccharomyces cerevisiae (o lévedo de panadaría ou de xemación), que foron amplamente utilizados en xenética e bioloxía celular, principalmente porque son de rápido e fácil cultivo. O ciclo celular nun lévedo simple é moi similar ao ciclo celular en humanos e está regulado por proteínas homólogas. A mosca da froita Drosophila melanogaster é estudada porque é fácil de criar, ten varios trazos conxénitos visibles e teñen cromosomas politénicos (xigantes) nas súas glándulas salivares que poden ser examinados baixo a luz do microscopio. O nematodo Caenorhabditis elegans estúdase porque ten padróns de desenvolvemento moi ben definidos con números fixos de células, e poden facerse rapidamente ensaios para procurar anormalidades.

 
Micrografía electrónica de partículas do virus do mosaico do tabaco (TMV). Este virus utilízase como modelo para o estudo dos virus.

Organismos modelo importantes

editar

Algunhas especies de virus utilízanse como modelo para estudar o funcionamento dos virus e certas características xenéticas. Entre eles están os seguintes:

Procariotas

editar
 
Bacillus subtilis esporulante.

Entre os procariotas están:

Eucariotas

editar

Entre os organismos modelo eucariotas están:

Protistas

editar
 
Chlamydomonas reindhartii.

Fungos

editar
 
Saccharomyces cerevisiae.
  • Entre os fungos pódense salientar os seguintes:

Plantas

editar
 
Arabidopsis thaliana.
  • Principais plantas usadas como organismos modelo:
 
Lemna gibba.
  • Lemna gibba é unha monocotiledónea acuática de rápido crecemento, unha das plantas con flor máis pequenas. Os ensaios sobre o crecemento de Lemna utilízanse para avaliar a toxicidade de produtos químicos para as plantas en ecotoxicoloxía. Como pode cultivarse en cultivo puro, pode excluírse a acción microbiana. Lemna está utilizándose como un sistema de expresión recombinante para a produción económica de produtos biofarmacéuticos complexos. Tamén se usa en educación para demostrar as curvas de crecemento de poboación.
  • Millo (Zea mays L.). É un cereal. Planta monocotiledónea diploide con 10 pares de cromosomas grandes, doadamente estudables co microscopio. As súas características xenéticas, e os seus moitos mutatntes fenotípicos mapados e a súa gran cantidade de proxenie por cada cruzamento (normalmente de 100 a 200) facilitou o descubrimento dos transposóns ("xenes saltarícos"). Nel foron mapados moitos marcadores de ADN e o seu xenoma foi secuenciado. Úsase en xenética, bioloxía molecular e agronomía.
  • Medicago truncatula é un legume modelo moi relacionado coa alfalfa común. O seu xenoma é relativamente pequeno e actualmente está a ser secuenciado. Utilízase para estudar a simbiose responsable da fixación de nitróxeno. Utilízase en agronomía e bioloxía molecular.
  • Mimulus guttatus é un organismo utilizado en estudos funcionais e evolutivos de xenomas. O xénero Mimulus contén preto de 120 especies e pertence á familia Phrymaceae. Deseñáronse varios recursos xenéticos para o estudo deste xénero e algúns son de libre acceso (http://www.mimulusevolution.orgArquivado 10 de agosto de 2020 en Wayback Machine.)
  • Nicotiana benthamiana é a miúdo considerada como un organismo modelo para estudos sobre patóxenos de plantas.[17]
  • Nicotiana tabacum cv. BY-2 é unha suspensión de células dunha liña celular da planta do tabaco (Nicotiana tabacum) que é útil para estudos xerais sobre fisioloxía das plantas a nivel celular. O xenoma deste particular cultivar non van ser secuenciados no inmediato futuro, pero a secuenciación da súa especie salvaxe Nicotiana tabacum está realizándose actualmente. Utilízase principalmente en citoloxía, fisioloxía vexetal, biotecnoloxía.
  • A planta do arroz (Oryza sativa) utilízase como modelo da bioloxía dos cereais. Ten un dos xenomas máis pequenos entre os cereais, e a secuenciación do seu xenoma xa rematou.[18] Moi usada en estudos de agronomía, e bioloxía molecular.
 
Physcomitrella patens.

Animais invertebrados

editar

Entre os invertebrados modelo están:

 
Caenorhabditis elegans.

Animais vertebrados

editar

Entre os vertebrados modelo están:

 
Rato de laboratorio.
  • Gato (Felis sylvestris catus), usado en investigacións neurofisiolóxicas.
  • Polo (Gallus gallus domesticus), usado en estudos do desenvolvemento, xa que é un amniota excelente para a micromanipulación (por exemplo, enxertos de tecidos) e a sobreexpresión de produtos xénicos.
  • O rato da especie Sigmodon hispidus, usado anteriormente para a investigación da poliomielite.
  • Can (Canis lupus familiaris), un importante modelo respiratorio e cardiovascular, que tamén contribuíu ao descubrimento do condicionamento clásico.
  • Hámster dourado (Mesocricetus auratus), utilizado inicialmente para estudar o kala-azar (leishmaníase).
  • Coello de Indias (Cavia porcellus), utilizado por Robert Koch e algúns dos primeiros bacteriólogos como hóspede para infeccións bacterianas. O seu nome converteuse nun termo sinónimo de "animal de laboratorio", aínda que xa se usa menos hoxe nos laboratorios.
  • O morcego Myotis lucifugus, usado para probar a existencia da ecolocación en morcegos na década de 1930 e tamén en experimentos para predicir o comportamento dos micromorcegos.
  • O peixe xaponés medaka (Oryzias latipes), un importante modelo en bioloxía do desenvolvemento, que ten a vantaxe de ser máis robusto ca o tradicional peixe cebra.
  • Rato (Mus musculus), o modelo clásico de vertebrado (ver rato de laboratorio). Hai moitas cepas e liñas seleccionadas con trazos especiais, a miúdo de interese médico, por exemplo cun determinado tamaño corporal, obesidade, muscularidade, comportamento voluntario de correr en rodas xiratorias etc.[38] Moi usado tamén en xenética cuantitativa, evolución molecular, xenómica.
  • Rata (Rattus norvegicus), especialmente útil como modelo toxicolóxico; tamén especialmente útil como modelo neurolóxico e fonte de cultivos celulares primarios, debido ao seu maior tamaño de órganos e outras estruturas en comparación co rato. Moi usado en evolución molecular e xenómica.
  • Macaco rhesus (Macaca mulatta), usado en estudos de doenzas infecciosas e cognición. Nel descubriuse o factor Rh (as súas iniciais) dos grupos sanguíneos.
  • Lamprea mariña (Petromyzon marinus), para investigacións sobre a medula espiñal.
  • Peixe takifugu (Takifugu rubripes), que ten un xenoma moi pequeno con pouco ADN lixo.
  • Xenopus tropicalis e Xenopus laevis, anfibios africanos cuxos ovos e embrións se usan moito en bioloxía do desenvolvemento, bioloxía celular, toxicoloxía, e neurociencia.[39][40]
  • O paxaro Taeniopygia guttata, utilizado no estudo do sistema de control das cancións dos paxaros cantores e no estudo do sistema auditivo de animais non mamíferos.
  • Peixe cebra (Danio rerio), un peixe de auga doce que ten un corpo case transparente durante o seu desenvolvemento inicial, o cal proporciona un acceso visual único á anatomía interna do animal. Utilízase no estudo do desenvolvemento, toxicoloxía e toxicopatoloxía,[41] funcións específicas dos xenes e papeis exercidos polas vías de sinalización celular.

Xenomas secuenciados de organismos modelo

editar

Esta táboa indica a situación do Proxecto Xenoma para a secuenciación de cada organismo.

Organismo Xenoma secuenciado
Procariota
Escherichia coli Si
Eucariota, unicelular
Dictyostelium discoideum Si
Saccharomyces cerevisiae Si
Schizosaccharomyces pombe Si
Chlamydomonas reinhardtii Si
Tetrahymena thermophila Si
Emiliania huxleyi Si
Eucariota, multicelular
Caenorhabditis elegans Si
Drosophila melanogaster Si
Arabidopsis thaliana Si
Physcomitrella patens Si
Vertebrado
Danio rerio Si
Mus musculus Si
Xenopus laevis (Nota: e X. tropicalis)[42] Si
Homo sapiens (Nota: neste caso non é un organismo modelo) Si
  1. Fields S, Johnston M (Mar 2005). "Cell biology. Whither model organism research?". Science 307 (5717): 1885–6. PMID 15790833. doi:10.1126/science.1108872. 
  2. Griffiths, E. C. (2010) What is a model? Arquivado 12 de marzo de 2012 en Wayback Machine.
  3. Fox, Michael Allen (1986). The Case for Animal Experimention: An Evolutionary and Ethical Perspective. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 0-520-05501-2. 
  4. "What are model organisms?". Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2006. Consultado o 23 de decembro de 2014. 
  5. "Chlamydomonas reinhardtii resources at the Joint Genome Institute". Arquivado dende o orixinal o 23 de xullo de 2008. Consultado o 23 de decembro de 2014. 
  6. Chlamydomonas genome sequenced published in Science, October 12, 2007
  7. Kües U (June 2000). "Life history and developmental processes in the basidiomycete Coprinus cinereus". Microbiol. Mol. Biol. Rev. 64 (2): 316–53. PMC 98996. PMID 10839819. doi:10.1128/MMBR.64.2.316-353.2000. 
  8. Bioanalytical Investigation of Asarone in Connection with Acorus calamus Oil Intoxications. Kristian Björnstad, Anders Helander, Peter Hultén and Olof Beck, Journal of Analytical Toxicology, Volume 33, Number 9, November/December 2009, pages 604-609 (abstrcat)
  9. Moody, J. D.; Zhang, D.; Heinze, T. M.; Cerniglia, C. E. (2000). "Transformation of amoxapine by Cunninghamella elegans". Applied and environmental microbiology 66 (8): 3646–3649. doi:10.1128/AEM.66.8.3646-3649.2000. PMC 92200. PMID 10919836.
  10. Inducible nature of the steroid 11-hydroxylases in spores of Cunninghamella elegans (Lendner). A. Jaworski, Prof. Dr. L. Sedlaczek, J. Dlugoński and Ewa Zajaczkowska, Journal of Basic Microbiology, Volume 25, Issue 7, pages 423–427, 1985, doi 10.1002/jobm.3620250703
  11. Davis, Rowland H. (2000). Neurospora: contributions of a model organism. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. ISBN 0-19-512236-4. 
  12. Ohm, R.; De Jong, J.; Lugones, L.; Aerts, A.; Kothe, E.; Stajich, J.; De Vries, R.; Record, E.; Levasseur, A.; Baker, S. E.; Bartholomew, K. A.; Coutinho, P. M.; Erdmann, S.; Fowler, T. J.; Gathman, A. C.; Lombard, V.; Henrissat, B.; Knabe, N.; Kües, U.; Lilly, W. W.; Lindquist, E.; Lucas, S.; Magnuson, J. K.; Piumi, F. O.; Raudaskoski, M.; Salamov, A.; Schmutz, J.; Schwarze, F. W. M. R.; Vankuyk, P. A.; Horton, J. S. (2010). "Genome sequence of the model mushroom Schizophyllum commune". Nature Biotechnology 28 (9): 957–963. doi:10.1038/nbt.1643. PMID 20622885.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 About Arabidopsis on The Arabidopsis Information Resource page (TAIR)
  14. Rushworth, C; et al. (2011). "Boechera, a model system for ecological genomics". Molecular Ecology 20: 4843–57. PMC 3222738. PMID 22059452. doi:10.1111/j.1365-294X.2011.05340.x. 
  15. Brutnell, T; et al. (2010). "Setaria viridis: a model for C4 photosynthesis". Plant Cell 22: 2537–44. PMC 2947182. PMID 20693355. doi:10.1105/tpc.110.075309. 
  16. Jiang, Hui; Barbier, Hugues; Brutnell, Thomas (2013). "Methods for Performing Crosses in Setaria viridis, a New Model System for the Grasses". Journal of Visualized Experiments (80). ISSN 1940-087X. doi:10.3791/50527. 
  17. Goodin, Michael; David Zaitlin; Rayapati Naidu; Steven Lommel (August 2008). "Nicotiana benthamiana: its history and future as a model for plant-pathogen interactions". Molecular Plant-Microbe Interactions 21 (8): 1015–1026. PMID 18616398. doi:10.1094/MPMI-21-8-1015. 
  18. Zhou, S.; Bechner, M. C.; Place, M.; Churas, C. P.; Pape, L.; Leong, S. A.; Runnheim, R.; Forrest, D. K.; Goldstein, S.; Livny, M.; Schwartz, D. C. (2007). "Validation of rice genome sequence by optical mapping". BMC Genomics 8: 278. doi:10.1186/1471-2164-8-278. PMC 2048515. PMID 17697381.
  19. 19,0 19,1 Rensing SA, Lang D, Zimmer AD; et al. (Jan 2008). "The Physcomitrella genome reveals evolutionary insights into the conquest of land by plants". Science 319 (5859): 64–9. Bibcode:2008Sci...319...64R. PMID 18079367. doi:10.1126/science.1150646. 
  20. Ralf Reski (1998): Physcomitrella and Arabidopsis: the David and Goliath of reverse genetics. In: Trends in Plant Science. 3:209-210. doi 10.1016/S1360-1385(98)01257-6
  21. "Populus trichocarpa (Western poplar)". Phytozome. Arquivado dende o orixinal o 23 de decembro de 2014. Consultado o 22 July 2013. 
  22. Srivastava, M.; Simakov, O.; Chapman, J.; Fahey, B.; Gauthier, M. E. A.; Mitros, T.; Richards, G. S.; Conaco, C.; Dacre, M.; Hellsten, U.; Larroux, C.; Putnam, N. H.; Stanke, M.; Adamska, M.; Darling, A.; Degnan, S. M.; Oakley, T. H.; Plachetzki, D. C.; Zhai, Y.; Adamski, M.; Calcino, A.; Cummins, S. F.; Goodstein, D. M.; Harris, C.; Jackson, D. J.; Leys, S. P.; Shu, S.; Woodcroft, B. J.; Vervoort, M.; Kosik, K. S. (2010). "The Amphimedon queenslandica genome and the evolution of animal complexity". Nature 466 (7307): 720–726. Bibcode:2010Natur.466..720S. doi:10.1038/nature09201. PMC 3130542. PMID 20686567.
  23. Holland, L. Z.; Albalat, R.; Azumi, K.; Benito-Gutiérrez, E.; Blow, M. J.; Bronner-Fraser, M.; Brunet, F.; Butts, T.; Candiani, S.; Dishaw, L. J.; Ferrier, D. E. K.; Garcia-Fernàndez, J.; Gibson-Brown, J. J.; Gissi, C.; Godzik, A.; Hallböök, F.; Hirose, D.; Hosomichi, K.; Ikuta, T.; Inoko, H.; Kasahara, M.; Kasamatsu, J.; Kawashima, T.; Kimura, A.; Kobayashi, M.; Kozmik, Z.; Kubokawa, K.; Laudet, V.; Litman, G. W.; McHardy, A. C. (2008). "The amphioxus genome illuminates vertebrate origins and cephalochordate biology". Genome Research 18 (7): 1100–1111. doi:10.1101/gr.073676.107. PMC 2493399. PMID 18562680.
  24. Riddle, Donald L. (1997). C. elegans II (Full text). Plainview, N.Y: Cold Spring Harbor Laboratory Press. ISBN 0-87969-532-3. 
  25. Müller HG (1982). "Sensitivity of Daphnia magna straus against eight chemotherapeutic agents and two dyes". Bull. Environ. Contam. Toxicol. 28 (1): 1–2. PMID 7066538. doi:10.1007/BF01608403. 
  26. Manev H, Dimitrijevic N, Dzitoyeva S. (2003). "Techniques: fruit flies as models for neuropharmacological research". Trends Pharmacol Sci. 24 (1): 41–3. PMID 12498730. doi:10.1016/S0165-6147(02)00004-4. 
  27. Chapman, J. A.; Kirkness, E. F.; Simakov, O.; Hampson, S. E.; Mitros, T.; Weinmaier, T.; Rattei, T.; Balasubramanian, P. G.; Borman, J.; Busam, D.; Disbennett, K.; Pfannkoch, C.; Sumin, N.; Sutton, G. G.; Viswanathan, L. D.; Walenz, B.; Goodstein, D. M.; Hellsten, U.; Kawashima, T.; Prochnik, S. E.; Putnam, N. H.; Shu, S.; Blumberg, B.; Dana, C. E.; Gee, L.; Kibler, D. F.; Law, L.; Lindgens, D.; Martinez, D. E. et al. (2010). "The dynamic genome of Hydra". Nature 464 (7288): 592–596. Bibcode:2010Natur.464..592C. doi:10.1038/nature08830. PMID 20228792.
  28. Ladurner, P; Schärer, L; Salvenmoser, W; Rieger, R (2005). "A new model organism among the lower Bilateria and the use of digital microscopy in taxonomy of meiobenthic Platyhelminthes: Macrostomum lignano, n. sp. (Rhabditophora, Macrostomorpha)". Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research 43: 114–126. doi:10.1111/j.1439-0469.2005.00299.x. 
  29. Pang, K.; Martindale, M. Q. (2008). "Ctenophores". Current Biology 18 (24): R1119–R1120. doi:10.1016/j.cub.2008.10.004. PMID 19108762.
  30. Ryan, J. F.; Pang, K.; Comparative Sequencing Program; Mullikin, J. C.; Martindale, M. Q.; Baxevanis, A. D.; NISC Comparative Sequencing Program (2010). "The homeodomain complement of the ctenophore Mnemiopsis leidyi suggests that Ctenophora and Porifera diverged prior to the ParaHoxozoa". EvoDevo 1 (1): 9. doi:10.1186/2041-9139-1-9. PMC 2959044. PMID 20920347.
  31. Darling, J. A.; Reitzel, A. R.; Burton, P. M.; Mazza, M. E.; Ryan, J. F.; Sullivan, J. C.; Finnerty, J. R. (2005). "Rising starlet: the starlet sea anemone,Nematostella vectensis". BioEssays 27 (2): 211–221. doi:10.1002/bies.20181. PMID 15666346.
  32. Putnam, N. H.; Srivastava, M.; Hellsten, U.; Dirks, B.; Chapman, J.; Salamov, A.; Terry, A.; Shapiro, H.; Lindquist, E.; Kapitonov, V. V.; Jurka, J.; Genikhovich, G.; Grigoriev, I. V.; Lucas, S. M.; Steele, R. E.; Finnerty, J. R.; Technau, U.; Martindale, M. Q.; Rokhsar, D. S. (2007). "Sea Anemone Genome Reveals Ancestral Eumetazoan Gene Repertoire and Genomic Organization". Science 317 (5834): 86–94. Bibcode:2007Sci...317...86P. doi:10.1126/science.1139158. PMID 17615350.
  33. The Appendicularia Facility at the Sars International Centre for Marine Molecular Biology
  34. Wang, X.; Lavrov, D. V. (2006). "Mitochondrial Genome of the Homoscleromorph Oscarella carmela (Porifera, Demospongiae) Reveals Unexpected Complexity in the Common Ancestor of Sponges and Other Animals". Molecular Biology and Evolution 24 (2): 363–373. doi:10.1093/molbev/msl167. PMID 17090697.
  35. Tessmar-Raible, K.; Arendt, D. (2003). "Emerging systems: Between vertebrates and arthropods, the Lophotrochozoa". Current opinion in genetics & development 13 (4): 331–340. doi:10.1016/s0959-437x(03)00086-8. PMID 12888005.
  36. Srivastava, M.; Begovic, E.; Chapman, J.; Putnam, N. H.; Hellsten, U.; Kawashima, T.; Kuo, A.; Mitros, T.; Salamov, A.; Carpenter, M. L.; Signorovitch, A. Y.; Moreno, M. A.; Kamm, K.; Grimwood, J.; Schmutz, J.; Shapiro, H.; Grigoriev, I. V.; Buss, L. W.; Schierwater, B.; Dellaporta, S. L.; Rokhsar, D. S. (2008). "The Trichoplax genome and the nature of placozoans". Nature 454 (7207): 955–960. Bibcode:2008Natur.454..955S. doi:10.1038/nature07191. PMID 18719581.
  37. Reynoldson TB, Thompson SP, Bamsey JL (1991). "A sediment bioassay using the tubificid oligochaete worm Tubifex tubifex". Environ. Toxicol. Chem. 10 (8): 1061–72. doi:10.1002/etc.5620100811. 
  38. Kolb, E. M., E. L. Rezende, L. Holness, A. Radtke, S. K. Lee, A. Obenaus, and T. Garland, Jr. 2013. Mice selectively bred for high voluntary wheel running have larger midbrains: support for the mosaic model of brain evolution. Journal of Experimental Biology 216:515-523.
  39. Wallingford, J., Liu, K., and Zheng, Y. 2010. Current Biology v. 20, p. R263-4
  40. Harland, R.M. and Grainger, R.M. 2011. Trends in Genetics v. 27, p 507-15
  41. Spitsbergen JM, Kent ML (2003). "The state of the art of the zebrafish model for toxicology and toxicologic pathology research—advantages and current limitations". Toxicol Pathol 31 (Suppl): 62–87. PMC 1909756. PMID 12597434. doi:10.1080/01926230390174959. Arquivado dende o orixinal o 16 de xullo de 2012. Consultado o 23 de decembro de 2014. 
  42. "JGI-Led Team Sequences Frog Genome". GenomeWeb.com (Genome Web). 2010-04-29. Arquivado dende o orixinal o 07 de agosto de 2011. Consultado o 2010-04-30. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar