Motilidade
A motilidade[1][2] é a capacidade dun organismo de moverse independentemente ou mover algunha das súas partes usando enerxía metabólica. Pode referirse á motilidade dun organismo enteiro, dunha célula (motilidade dos espermatozoides, dunha bacteria etc.) ou de partes dunha célula (motilidade das microvilosidades intestinais).
Definicións editar
A motilidade é a capacidade dun organimso de moverse independentemente usando enerxía metabólica,[3] e está en contraposición á sesilidade, que é o estado do organismo que non posúe un medio de autolocomoción e que normalmente é inmóbil.
O significado de motilidade e mobilidade é moi similar, pero diferéncianse en que mobilidade é a capacidade dun obxecto de ser movido,[4] mentres que motilidade é a capacidade de moverse el por si mesmo.[1] De todos modos, ás veces utilízanse practicamente como sinónimas. O termo vaxilidade comprende ambos os conceptos de motilidade e mobilidade; os organismos sésiles, como plantas e fungos, a miúdo teñen partes con vaxilidade como froitos, sementes ou esporas dispersables por outros axentes como o vento, auga ou outros organismos.[5]
A motilidade está determinada xeneticamente,[6] pero pode ser afectada por factores ambientais como toxinas. O sistema nervioso e o musculoesquelético dos animais proporciona a maior parte da súa motilidade.[7][8][9]
Ademais da locomoción animal, a maioría dos animais teñen motilidade, aínda que algúns teñen vaxilidade, descrita como locomoción pasiva. Moitas bacterias e outros microorganismos e organismos multicelulares son mótiles; algúns mecanismos para o fluxo de fluídos e órganos e tecidos son tamén considerados exemplos de motilidade, como a motilidade intestinal (que fai que se nos movan as tripas) ou en células e tecidos (motilidade das microvilosidades intestinais ou dos cilios de epitelios ciliados). Os animais mariños adoitan chamarse nadadores libres,[10][11][12] e os organismos mótiles e non parasitos denomínanse de vida libre.[13]
A motilidade inclúe a capacidade dun organismo de facer que se mova a comida ao longo do seu tracto gastrointestinal. Hai dous tipos de motilidade intestinal: peristalse e contraccións de segmentación.[14] Esta motilidade débese á contracción de fibras de músculos lisos na parede do tracto gastrointestinal que mestura o contido luminal con varias secrecións e móveis desde a boca ao ano.[15]
Nivel celular editar
- Véxase tamén: Migración celular.
Os elementos do citoesqueleto como os microfilamentos de actina do citoplasma e microtúbulos (do eixe de cilios e flaxelos) son responsables da maioría dos tipos de motilidade de toda a célula no seu conxunto ou de partes internas da mesma. A contracción muscular, que move todo o organismo depende tamén de filamentos citoesqueléticos contráctiles. Durante a formación dos tecidos no desenvolvemento embrionario, a curación de feridas e a resposta inmune son necesarios movementos orquestrados das células en determinadas direccións para chegaren a lugares específicos, que se denominan migración celular.
A nivel celular existen diferentes tipos de movemento:
- Motilidade flaxelar, é un movemento parecido ao natatorio dun flaxelo, que impulsa a célula. Obsérvase nos espermatozoides, propulsados polo batido regular do seu flaxelo, e noutros gametos, como os anterozoides de musgos e fentos, en protistas e en moitas bacterias, como, por exemplo, E. coli, que nada rotando helicoidalemtne un flaxelo procariota.
- Motilidade ciliar. O movemento dos cilios que rodean a célula permite aos protozoos ciliados nadar en medios líquidos.
- Movemento ameboide, é un movemento de arrastre sobre un substrato baseado na emisión e retraemento de pseudópodos, que fai tamén posible a natación en medios líquidos[17][18]
- Motilidade de escorregamento. Típico dalgunas bacterias dos grupos das cianobacterias, mixobacterias, Cytophaga, flavobacterias e micoplasmas. Móvense en medios sólidos sen utilizar cilios nin flaxelos. O mecaniso é moi variado, dependendo do tipo de bacteria.
- Motilidade de enxameamento (swarming). Algunhas bacterias presentan un comportamento consistente en xuntarse formando agregados, para o cal se desprazan cando se produce a percepción do quórum. Poden facelo por medio de flaxelos ou movemento a tiróns.
- Motilidade a tiróns ou sacudidas (twitching), unha forma de motilidade usada por bacterias para reptar sobre superficies usando uns filamentos con forma de ganchos chamados pili de tipo IV. Por exemplo, en Pseudomonas aeruginosa.
- Filopodios, permiten o movemento e crecemento do cono de crecemento axonal en neuronas.[19]
Non obstante, hai moitas células que non son mótiles, como as das bacterias Klebsiella pneumoniae e Shigella, e outras son inmóbiles en certas circunstancias, como Yersinia enterocolitica cando está a 37 °C.[20]
Movementos editar
- Véxase tamén: Taxia.
Os eventos percibidos como movementos poden estar dirixidos:
- ao longo dun gradiente químico (quimiotaxe)
- ao longo dun gradiente de temperatura (termotaxe)
- ao longo dun gradiente de luz (fototaxe)
- ao longo das liñas dun campo magnético (magnetotaxe)
- ao longo dun campo eléctrico (galvanotaxe)
- ao longo da dirección da forza da gravidade (gravitaxe)
- ao longo dun gradiente de rixidez (durotaxe)
- ao longo dun gradiente de sitios de adhesión celular (haptotaxe)
- ao longo doutras células ou biopolímeros.
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para motilidade.
- ↑ Definición de motilidade no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
- ↑ "Motility" (PDF). Consultado o 10 de marzo de 2018.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para mobilidade.
- ↑ "Botanical Nerd Word: Vagile". torontobotanicalgarden.ca/. 7 de novembro de 2016. Consultado o 29 de setembro de 2020.
- ↑ Nüsslein-Volhard, Christiane (2006). "6 Form and Form Changes". Coming to life: how genes drive development. San Diego, California: Kales Press. p. 75. ISBN 978-0979845604.
Duranto o desenvolvemento, calquera cambio na forma da célula é precedido dun cambio na actividade xénica.
- ↑ Fullick, Ann (2009). "7.1". Edexcel A2-level biology. Harlow: Pearson. p. 138. ISBN 978-1-4082-0602-7.
- ↑ Fullick, Ann (2009). "6.1". Edexcel A2-level biology. Harlow: Pearson. p. 67. ISBN 978-1-4082-0602-7.
- ↑ E. Cooper, Chris; C. Brown, Guy (outubro de 2008). "The inhibition of mitochondrial cytochrome oxidase by the gases carbon monoxide, nitric oxide, hydrogen cyanide and hydrogen sulfide: chemical mechanism and physiological significance". Journal of Bioenergetics and Biomembranes 40 (5): 533–539. PMID 18839291. doi:10.1007/s10863-008-9166-6.
- ↑ Krohn, Martha M.; Boisdair, Daniel (maio de 1994). "Use of a Stereo-video System to Estimate the Energy Expenditure of Free-swimming Fish". Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 51 (5): 1119–1127. doi:10.1139/f94-111.
- ↑ Cooke, Steven J.; Thorstad, Eva B.; Hinch, Scott G. (marzo de 2004). "Activity and energetics of free-swimming fish: insights from electromyogram telemetry". Fish and Fisheries 5 (1): 21–52. doi:10.1111/j.1467-2960.2004.00136.x.
- ↑ Carey, Francis G.; Lawson, Kenneth D. (febreiro de 1973). "Temperature regulation in free-swimming bluefin tuna". Comparative Biochemistry and Physiology A 44 (2): 375–392. PMID 4145757. doi:10.1016/0300-9629(73)90490-8.
- ↑ "About Parasites". Centers for Disease Control. Consultado o 29 de setembro de 2020.
Os protozoos son organismos microscópicos unicelulares que poden ser pola súa natureza de vida libre ou parasitos.
- ↑ EMedicine 179937 Intestinal Motility Disorders
- ↑ Wildmarier, Eric P.; Raff, Hershel; Strang, Kevin T. (2016). Vander's Human Physiology: The Mechanisms of Body Function (14th ed). New York, NY: McGraw Hill. pp. 528.
- ↑ Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Juian; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2008). "16". Molecular biology of the cell (5th ed.). New York: Garland Science. p. 965. ISBN 978-0-8153-4106-2.
- ↑ Van Haastert, Peter J. M. (2011). "Amoeboid Cells Use Protrusions for Walking, Gliding and Swimming". PLOS ONE 6 (11): e27532. Bibcode:2011PLoSO...627532V. PMC 3212573. PMID 22096590. doi:10.1371/journal.pone.0027532.
- ↑ Bae, A. J.; Bodenschatz, E. (2010). "On the swimming of Dictyostelium amoebae". Proceedings of the National Academy of Sciences 107 (44): E165–6. Bibcode:2010PNAS..107E.165B. PMC 2973909. PMID 20921382. arXiv:1008.3709. doi:10.1073/pnas.1011900107.
- ↑ Gilbert, Scott (2006). Developmental biology (8th. ed.). Sunderland, Mass.: Sinauer Associates, Inc. Publishers. p. 395. ISBN 9780878932504.
- ↑ Badger JL, Miller VL. Expression of invasin and motility are coordinately regulated in Yersinia enterocolitica. J Bacteriol. 1998 Feb;180(4):793-800. doi: 10.1128/JB.180.4.793-800.1998. PMID 9473031; PMCID: PMC106956.