Chuvia

fenómeno meteorolóxico

A chuvia[1] ou choiva[2] é un fenómeno físico que consiste na precipitación de auga sobre a superficie da Terra. Este tipo de meteoro fórmase nas nubes. Non todas as choivas chegan ao chan: algunhas evapóranse mentres están aínda a caer, nun fenómeno que recibe o nome de virga e acontece principalmente en períodos locais de ar seco.

Chuvia caendo.
Choiva sobre algunhas árbores.

A choiva ten un papel básico no ciclo hidrolóxico. A cantidade de choivas mídese usando un instrumento chamado pluviómetro, de funcionamento simple: un tubo de colecta da choiva, cunha escala graduada (xeralmente de 0,25 mm en 0,25 mm) capaz de indicar a cantidade de choivas no lugar.

Descrición

editar

A chuvia é a precipitación de auga en forma de gotas. Cando estas alcanzan un diámetro superior aos 0,5 milímetros caen á terra pola gravidade a unha velocidade superior aos 3 m/s. A auga tamén pode descender á litosfera en forma de neve ou saraiba.

As gotas pequenas son case esféricas, mentres que as maiores están achatadas. O seu tamaño oscila entre os 0,5 e os 6,35 milímetros, mentres que a súa velocidade de caída varía entre os 8 e os 32 km/h, dependendo do seu volume.

 
Cabalo á choiva na Feira de Santos de Monterroso.

Intensidade de choiva

editar

A cantidade de precipitación é a relación entre os milímetros de auga e o tempo en horas. Outro xeito de medir a intensidade pluvial é indicar o volume de auga por metro cadrado.

A choiva adxectivízase segundo á cantidade de precipitación caída nunha hora (mm/h)[3]:

  • Débil: cando a súa intensidade é ≤ 2 mm/h.
  • Moderada: > 2 mm/h e ≤ 15 mm/h.
  • Forte: > 15 mm/h e ≤ 30 mm/h.
  • Moi forte: >30 mm/h e ≤ 60 mm/h.
  • Torrencial: >60 mm/h.

Formación

editar
 
Medida das pingas de auga:
A) As pingas non teñen a forma con que se adoitan a representar. *B) As pingas moi pequenas son case esféricas. *C) A parte inferior das pingas máis grandes achándase debido á resistencia do aire, cousa que lles dá a aparencia dunha bola redonda. D) As pingas grandes opoñen máis resistencia ao aire e isto fainas inestables. *E) As pingas moi grandes divídense debido á resistencia do aire.

Aire húmido e condensación

editar

O aire da troposfera contén vapor de auga, a cantidade do cal se pode medir en forma de proporción de mestura (proporción da cantidade do vapor de auga respecto da cantidade de aire seco).[4] Outra maneira máis común de medir o vapor de auga contida no aire é a humidade relativa; é dicir, a proporción, en tanto por cento, da cantidade de vapor presente na atmosfera respecto da que esta pode soportar antes de saturarse. Cando se chega ao seu punto de saturación (100% de humidade relativa), o vapor de auga condénsase en forma de auga líquida, formando nubes ou néboa, sempre que haxa a presenza de núcleos de condensación (po, poles, aerosoles...), unhas partículas microscópicas extraordinariamente abundantes na atmosfera.

O vapor de auga que pode conter a atmosfera antes de saturarse depende, basicamente, da presión atmosférica e da temperatura. En xeral, dada unha determinada presión atmosférica, o aire admite máis vapor canto máis alta é a temperatura. Polo tanto, un dos camiños que pode levar á saturación do aire é o arrefriado.

O aire húmido pódese arrefriar con varios mecanismos. O máis común é o arrefriado por ascenso: o aire ascende, e canto máis se eleva máis diminúe a súa temperatura. Esta baixada de temperatura é consecuencia do descenso da presión atmosférica. Outro mecanismo de arrefriado pode ser a mestura dunha cantidade de aire cálido e húmido cunha máis fría.

O aire adquire humidade a partir de varias fontes, mediante a evaporación da auga da superficie dos océanos, lagos e ríos, e da transpiración das plantas. A evaporación da auga ten lugar cando se dá un contraste de temperatura.

Crecemento e evolución das pingas de choiva

editar

Nunha nube quente, as gotas aumentan de tamaño por condensación do vapor de auga que as rodea e por coalescencia[5] (a adición dunha ou máis pequenas pingas por colisión para formar unha pinga máis grande) con outras pingas. Mentres estas pingas diminutas non miden máis de 0,006 mm, son sostidas polos lixeiros movementos ascendentes do aire. O seu crecemento vai formando pingas máis gordas ata chegar un momento, ao redor de 0,5 mm de diámetro, que as correntes ascendentes son incapaces de sostelas en suspensión e caen en forma de choiva.

Nunha nube fría, se as pingas atopan núcleos de conxelación (que son moito menos habituais que os de condensación), transformaranse en cristalis de xeo. Estes cristais crecerán por condensación, pero sobre todo polo efecto Bergeron,[6] e acabarán caendo capturando outros copos máis pequenos para aumentar o seu tamaño. Cando pasan por capas de aire que están por encima do punto de conxelación, os copos fúndense e continúan crecendo como as pingas das nubes quentes. As variacións da temperatura durante o seu percorrido poden ocasionar outras formas de precipitación, como a choiva xélida ou a sarabia.

Dependendo da humidade relativa do aire que se atopa debaixo da nube, unha parte das pingas de choiva poden evaporarse antes de chegar a terra. Cando o aire é moi seco, a choiva evapórase completamente antes de chegar a terra e dá orixe ao fenómeno coñecido co nome de virga. Isto prodúcese a miúdo nos desertos cálidos e secos, pero tamén alí onde a choiva provén de nubes con pouca extensión vertical.

Choiva artificial

editar

É posible crear choiva artificial por nucleación de pequenas pingas de auga coa axuda dun produto químico que actúe como núcleo de condensación. A sementeira de nubes consiste en dispersar este axente á altura das nubes con avións ou foguetes. Nos países industrializados ou desenvolvidos, o réxime semanal da choiva é modificado pola polución; a precipitación é máis escasa durante a fin de semana[7] debido á diminución da presenza de aerosoles sulfurados que actúan como núcleos de condensación das pingas de auga. O quecemento global e o consecuente cambio climático que se está producindo, probablemente tamén alteran o réxime das choivas, pero dunha maneira que aínda non comprendemos con claridade debido á gran complexidade dos fenómenos meteorolóxicos.

Tipos de choiva

editar

Entre os mecanismos que producen a precipitación de auga, inclúense os procesos convectivos[8] os frontais e os orográficos.[9]

Choiva orográfica

editar
 
Choiva orográfica.

A choiva de orixe orográfico prodúcese ó lado de barlovento das montañas cando o vento levanta o aire húmido do mar ou das chairas ao atoparse unha cordilleira[10] no seu camiño, esta elevación do aire húmido provoca un arrefriado e unha condensación do vapor de auga que forma as nubes que provocarán a choiva. Este tipo de choiva prodúcese nas zonas tropicais, nas subtropicals e nas tépedas, e pode durar dunhas horas a poucos días; raramente alónganse durante semanas.

Este é o mecanismo que provoca algunhas das trombas de auga de outono na costa do País Valenciano e en Cataluña: o vento de levante procedente do mar e cargado de humidade atópase coas cordilleiras costeiras (Cordilleira Litoral, cordilleira Prelitoral, serra de Irta, serra de Aitana) e é obrigado a subir formando nubes potentes que provocan choivas intensas. Tamén é a explicación de por que hai máis precipitación nas montañas. Segundo a disposición da cordilleira, é posible que a vertente dos ventos dominantes sexa moito máis húmida que a outra, causando unha sombra orográfica: o aire, ao perder a humidade, vólvese seco e cálido ao baixar pola outra vertente e aumentar a presión atmosférica.

Choiva convectiva

editar
Artigo principal: choiva de convección.
 
Choiva convectiva.

A choiva de convección é un tipo de choiva que cae de nubes formadas por convección; os procesos convectivos ocorren principalmente nas zonas tropicais e subtropicais, pero tamén na estación cálida das zonas tépedas, e a miúdo a partir da tarde e anoitecer; como nas treboadas de verán. A convección é causada polo quecemento do aire nunha zona determinada, o aire quente sobe e, a medida que ascende, vaise arrefriando. Se este aire quente é húmido, ao chegar a unha certa altura, o vapor de auga chega á súa saturación e condénsase formando nubes convectivas, por exemplo os cumulonimbus ou os cumulus congestus, en que se poderán producir os procesos de formación da choiva que producirán a precipitación. A medida e o tipo das nubes dependerán da intensidade das correntes ascendentes, da cantidade de aire e a súa humidade, e da temperatura e tipo de terreo. En condicións óptimas, unha treboada pódese formar en poucas horas. As choivas que se producen son en forma de chuvascos que varían rapidamente de intensidade; adoitan ser de curta duración e son moi localizados debido á pouca extensión horizontal que teñen as nubes convectivas. A precipitación de sarabia asóciase a unha choiva de convección.

Nas latitudes medias, este tipo de choiva tamén se asocia ás frontes frías, ás liñas de treboadas e ás frontes cálidas con aire extremadamente húmido.[11]

Choiva frontal

editar
 
Choiva frontal.

A choiva frontal ou estratiforme está causada polos sistemas frontais (frontes frías e frontes cálidas) que acompañan as Depresión atmosférica|depresións atmosféricas, que se forman cando o aire quente, a miúdo tropical, atópase con aire máis frío de orixe polar. Este tipo de choiva prodúcese nas zonas tépedas e subtropicals, as súas nubes características son os nimbostratus.[12]

A choiva frontal prodúcese cando se atopan masas de aire de diferente densidade, humidade e temperatura; a demasiada máis densa ponse por baixo da menos densa en forma de cuña obrigando ao aire a subir; ao subir o aire, arrefríase e prodúcese a condensación do vapor de auga que provocará as nubes e a choiva. O principio é similar ao que orixina as choivas orográficas, pero neste caso o obstáculo non é unha montaña senón outra masa de aire de diferente densidade.

Outros tipos de choiva

editar

A choiva pódese clasificar en función doutros criterios, por exemplo en función do seu impacto sobre o terreo:

Choiva xeada

editar

A choiva xeada é un tipo de precipitación atmosférica líquida que se conxela ao instante cando toca a terra ou un obxecto. É moi perigosa porque forma unha capa de xeo sobre rúas e estradas. A choiva xeada fórmase nas nubes en forma de copos de neve, pero durante a súa caída atopa capas de aire por riba dos 0 °C e fúndese completamente, pero atópase que a capa de aire que hai sobre a terra está por debaixo do punto de conxelación; e debido á tensión superficial das pingas e á velocidade de caída, non se volven a conxelar ata que non tocan a superficie terrestre. Isto ocorre especialmente no inverno en situación de inversión térmica.

Choiva ácida

editar
Artigo principal: Choiva ácida.
 
Efectos da choiva ácida.

A choiva ácida é un tipo de choiva que se caracteriza para ter uns niveis de pH (a medida da acidez) inferiores aos normais, cousa que significa que é máis ácida. A causa desta acidificación da choiva hai que atopala na mestura da auga cos produtos do xofre e do nitróxeno que se atopan na atmosfera e que se ocasionan na combustión, por exemplo a óxido nitroso, o óxido nítrico ou o dióxido de xofre, que ao combinarse coa auga xeran ácido nitroso, ácido nítrico, e ácido sulfúrico. Este fenómeno produciuse na historia da terra debido ás erupciones volcánicas, pero nos últimos tempos incrementouse dende que na Revolución Industrial se levou a cabo unha queima masiva de combustibles fósiles. Esta choiva mata as plantas e causa a desaparición de bosques enteiros.

Choiva torrencial

editar

Unha choiva torrencial é un chuvieiro extremadamente forte e violento, normalmente asociado a unha treboada e acompañado de raios e sarabia, de duración curta e sobre unha zona pequena. Estas choivas a miúdo causan inundacións, especialmente se coinciden cun relevo axeitado para que se produza un efecto orográfico que incremente a cantidade da precipitación. Estas choivas prodúcense en nubes convectivas cun gran desenvolvemento vertical (cumulonimbus), ás veces de máis de 15 km, e a precipitación pode ser de 100 mm por hora.[13]

Choiva de barro

editar

A choiva de barro é unha choiva cargada de po, principalmente arxila, que deixa marcas de barro que manchan a terra, coches, etc. A causa son masas de aire procedentes do deserto do Sáhara que chegan a Europa cargadas de po; as partículas máis finas son levantadas a grandes alturas polo vento e chegan ás nosas latitudes e, cando chove, as pingas levan o po en suspensión.

Choiva de animais

editar
Artigo principal: Chuvia de animais.

A chuvia de animais é un fenómeno meteorolóxico extraordinario, que consiste na caída do ceo de numerosos animais, frecuentemente dunha soa especie. Esta precipitación atípica pode ou non estar acompañada de choiva común. Habitualmente, estas choivas están compostas por peixes ou ras. A explicación estaría ligada á presenza de tornados que chuparían os animais do mar ou ao pasar por encima dunha balsa, levantándoos a grande altura e transportándoos a grandes distancias.[14][15]

Precipitacións no mundo

editar

Europa

editar
 
Cae choiva sobre un parabrisas.

No Reino Unido, a maioría de choiva é levada ao país polos ventos alisios sur-occidentais que seguen as cálidas correntes da corrente do Golfo. As zonas situadas nas costas occidentais poden recibir entre 1.000 mm (a nivel do mar) e 2.500 mm (na montaña) de choiva por ano. A cidade norueguesa de Bergen é unha das aglomeracións urbanas máis chuviosas de Europa, cunha precipitación anual media de 2.250 mm.

Segundo os datos de MeteoGalicia, a cidade galega con maiores precipitacións durante o mes de novembro de 2019, mes especialmente chuvioso, foi Pontevedra, con 410 litros por metro cadrado; seguida por Santiago, con 381 litros; Ferrol, con 361 litros; Vigo, con 330 litros; Lugo, con 280 litros; A Coruña, con 207 litros; e Ourense, con 146 litros [16]. Como valor anual, os máximos de Galicia danse xeralmente en Santa Comba, Fornelos de Montes, Cuntis e Lousame:

ano páxina[17] lugar concello mm lugar concello mm lugar concello mm lugar concello mm lugar concello mm
2022 43 Muralla Lousame 2928 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 2712 Fontecada Santa Comba 2707 Paramos Val do Dubra 2562 Xesteiras Cuntis 2477
2021 36 Muralla Lousame 2815 Xesteiras Cuntis 2805 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 2619 Rebordelo Cotobade 2438 Forcarei Forcarei 2365
2020 40 Muralla Lousame 3541 Xesteiras Cuntis 2951 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 2853 Paramos Val do Dubra 2712 Cespón Boiro 2676
2019 28 Muralla Lousame 3284 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 3013 Rebordelo Cotobade 2728 Castrove Poio 2673 Paramos Val do Dubra 2650
2018 31 Muralla Lousame 3503 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 3176 Fontecada Santa Comba 2967 Xesteiras Cuntis 2671 Cespón Boiro 2643
2017 24 Muralla Lousame 1992 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 1906 Pereira Forcarei 1717 Xesteiras Cuntis 1704 Fontecada Santa Comba 1680
2016 23 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 3078 Xesteiras Cuntis 2708 Pereira Forcarei 2619 Muralla Lousame 2483 Fontecada Santa Comba 2451
2015 24 Xesteiras Cuntis 2398 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 2343 Muralla Lousame 2256 Fontecada Santa Comba 2149 Coto Muiño Zas 1984
2014 20 Cespón Boiro 3279 Muralla Lousame 3244 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 3242 Xesteiras Cuntis 3231 Fontecada Santa Comba 3130
2013 15 Muralla Lousame 3439 Xesteiras Cuntis 3378 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 3359 Fontecada Santa Comba 2951 Coto Muiño Zas 2926
2012 14 Xesteiras Cuntis 2694 Muralla Lousame 2526 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 2293 Coto Muiño Zas 2274 Fontecada Santa Comba 2145
2011 13 Xesteiras Cuntis 2055 Fornelos de Montes Fornelos de Montes 1999 Muralla Lousame 1899 Coto Muiño Zas 1744 Fontecada Santa Comba 1652


 
Cima de Bidueiros (943 m), no concello de Covelo.

Norteamérica

editar

Unha cidade moi coñecida pola choiva é Seattle (Estados Unidos de América). A choiva é habitual no inverno, pero maioritariamente o clima é nubrado con pouca choiva. A precipitación media en Seattle é de 942 mm por ano,[18] menos que os 1.173 mm de Nova York,[19] pero Seattle ten uns 201 días anubrados por ano, comparado con 152 en Nova York. A cidade veciña de Seattle cara ao sur, Portland, recibe máis choiva, cunha media de 1.143 mm por ano.[20] Aínda así, hai que remarcar que Seattle atópase na sombra orográfica das próximas montañas Olympic, e algúns puntos dos lados de barlovento das montañas reciben preto de 3.300 mm por ano.[21] A cidade máis chuviosa dos 48 estados dos Estados Unidos é Mobile, Alabama, cunha media de 1.702 mm de precipitacións por ano.[22] Ketchikan e outros lugares da selva pluvial tépeda do sueste de Alasca reciben unha media de 4.064 mm de choiva por ano,[23] e ás veces superan 5.000 mm por ano.

Cherrapunji, situada nas abas meridionais do Himalaia oriental en Shillong (India) é un dos lugares máis húmidos da Terra, con precipitacións medias anuais de 11.430 mm. As precipitacións máis importantes rexistradas nun só ano serían os 22.987 mm de 1861.

A media sobre 38 anos de Mawsynram (Meghalaya, India) é de 11.873 mm. Como Cherrapunji, a precipitación de Mawsynram concéntrase na estación do monzón, mentres que a choiva noutros lugares famosos polas choivas como Tutunendo e Waialeale repártese máis homoxeneamente ao longo do ano. Aínda así, como que en Mawsynram non hai ningunha oficina do departamento meteorolóxico, senón só un traballador do Departamento de Obras Públicas de Meghalaya que rexistra os datos sen supervisión, Cherrapunji é presentada a miúdo como o lugar máis chuvioso do mundo para fins estatísticos. Os expertos expresaron dúbidas sobre os datos das precipitacións. En 1850, Joseph Dalton Hooker, un médico da Royal Navy convertido en naturalista, que pasou os meses do monzón en Cherrapunji, rexistrou variacións. "Quedou perplexo polos patróns de choiva curiosamente localizados; moveu o seu indicador uns cantos centenares de metros e só rexistrou a metade que antes," escribiu Alexander Frater no seu libro Chasing the Monsoon. Isto demostra que rexistrar as precipitacións nos lugares máis chuviosos do mundo sempre foi unha tarefa difícil para os meteorólogos.[24]

 
Panorama cunha nube de chuvia á dereita.

Suramérica

editar

Lloró, unha aldea situado en Chocó (Colombia), é probablemente o lugar coas precipitacións medidas máis significativas do mundo, cunha media de 13.300 mm por ano. De feito, todo o departamento de Chocó é extraordinariamente húmido. Tutunendo, unha pequena aldea situado no mesmo departamento, é outro dos lugares máis chuviosos do mundo, cunha media de 11.394 mm por ano; en 1974, o lugar recibiu 26.303 mm, as choivas anuais máis importantes nunca rexistradas en Colombia. A diferenza de Cherrapunji, que recibe a maioría de precipitacións entre abril e setembro, Tutunendo recibe a choiva distribuída case uniformemente ao longo do ano. Os meses de xaneiro e febreiro teñen treboadas un pouco menos frecuentes. De media, Tutunendo ten 280 días de choiva por ano. Máis de dous terzos da choiva (un 28%) cae durante a noite. A humidade relativa media é dun 90% e a temperatura media é de 26,4 °C.[25] Quibdó, a capital de Chocó, é a cidade con máis de 100.000 habitantes máis chuviosa do mundo: 9.000 mm por ano. As treboadas en Chocó poden deixar 500 mm de choiva nun día. Isto é máis do que cae en moitas cidades nun ano.

Oceanía

editar

A pesar de que Australia é o continente máis seco do mundo, o monte Bellenden Ker, ao nordeste do país, rexistra unha media de 8.000 mm por ano, e no ano 2000 rexistráronse máis de 12.000 mm de choiva.[26]

Melbourne ten unha reputación parecida á de Seattle. Na imaxinación popular, crese que é moito máis chuviosa que Sydney; aínda así, Sydney recibe unha media de 1.213 mm de choiva por ano, en comparación cos 648 mm de Melbourne. En cambio, Sydney ten 46 días anubrados menos ao ano que Melbourne, con 133, en contraste cos 179 de Melbourne.[27][28]

O monte Waialeale, na illa de Kauai das illas Hawai, ten unha media de máis de 11.680 mm de choiva ao longo dos últimos 32 anos, cunha marca de 17.340 mm en 1982. O seu cume é considerado un dos lugares máis chuviosos do mundo, e en textos turísticos promóvese dende hai moitos anos como o lugar máis chuvioso do mundo.[29]

Nomes da chuvia en galego

editar
 
Chuvia repenicando.

En lingua galega, segundo o grao de intensidade, condensación ou outros factores, existen máis de cen palabras coas que denominar a chuvia.[30]

  • Condensación de auga: borraxeira, borraxoia, brétema, cegoña, fuscallo, mormaceira, néboa, neboeiro, nebra, zarrazina.
  • Chuvia feble: babuña, babuxa, barbaña, barbuza, barrallo, barrufa, barruñeira, barruzo, borralla, borrizo, breca, chuvisca, chuviscada, chuviñada, froallo, lapiñeira, marmaña, mollaparvos, melear, orballo, parruma, parrumada, patiñeira, patumeira, poalla, poallada, poalleira, poallo, zarzallo.
  • Chuvia forte: arroiada, ballón, basto, bátega, bategada, cebra, cebrina, chaparrada, chuvascada, chuvasco, chuvieira, cifra, ciobra, dioivo, treixada, xistra, zarracina.
  • Con raios e tronos: treboada, torboada, torbón, trebón.
  • Con neve e xeo: auganeve, cebrina, cebrisca, escarabana, nevada, nevarada, nevareira, nevarío, nevisca, nevarisca, pedrazo, salabreada, sarabiada, torba.
  • Remate: amizar, delampar, escambrar, escampar, estear, estiñar, estrelampar.
  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para chuvia.
  2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para choiva.
  3. "Nova Web da AEMET - Axencia Estatal de Meteoroloxía". Arquivado dende o orixinal o 13 de febreiro de 2008. Consultado o 27 de febreiro de 2009. 
  4. http://glossary.ametsoc.org/wiki/Mixing_ratio
  5. Météo-France (ed.). "Coalescence". Comprendre la météo. Arquivado dende o orixinal o 18-10-2019. Consultado o 20-12-2009. 
  6. Météo-France (ed.). "Effet Bergeron". Comprendre la météo. Arquivado dende o orixinal o 18-10-2019. Consultado o 20-12-2009. 
  7. Cerveny, R. S., and R. C. Balling. Weekly cycles of air pollutants, precipitation and tropical cyclones in the coastal NW Atlantic region. Nature. 394, 561-563.
  8. Emmanouil N. Anagnostou (2004). "A convective/stratiform precipitation classification algorithm for volume scanning weather radar observations". Meteorological Applications (Cambridge University Press) 11 (4): 291–300. doi:10.1017/S1350482704001409. 
  9. A.J. Dore, M. Mousavi-Baygi, R.I. Smith, J. Hall, D. Fowler e T.W. Choularton (xuño 2006). "A model of annual orographic precipitation and acid deposition and its application to Snowdonia". Atmosphere Environment 40 (18): 3316–3326. doi:10.1016/j.atmosenv.2006.01.043. Arquivado dende o orixinal o 06 de marzo de 2010. Consultado o 27 de setembro de 2017. 
  10. Joachim Blüthgen, Wolfgang Weischet: Allgemeine Klimageographie. 3. Auflage. Walter de Gruyter, 1980
  11. Toby N. Carlson (1991). Mid-latitude Weather Systems. Routledge. p. 216. ISBN 978-0-04-551115-0. Consultado o 24-12-2009. 
  12. Glossary of Meteorology (2009). American Meteorological Society, ed. "Stratiform precipitation area". Arquivado dende o orixinal o 06-06-2011. Consultado o 24-12-2009. 
  13. "What is a cloudburst?". Rediff News, India. 1 agosto 2005. 
  14. TheSupernaturalWorld.co.uk (explicación dunha choiva de peixes ocorrida en Norfolk o 8 de agosto de 2000; en inglés).
  15. Orsy Campos Rivas inclúe esta explicación en forma gráfica («A ciencia contra o mito»), no artigo «O que a choiva regala a Yoro», que narra a choiva de peixes que ocorre anualmente en Yoro (Honduras). Dispoñible en liña en ElSalvador.com Arquivado 02 de abril de 2012 en Wayback Machine. («Falamos en liña»).
  16. "La verdad sobre la lluvia en Galicia", en La Voz de Galicia 2.12.2019.
  17. Informes climatolóxicos anuais en MeteoGalicia (páxina do PDF correspondente a ese ano indicada na táboa)
  18. The Weather Channel (ed.). "Monthly Averages for Seattle, WA". Consultado o 19-10-2006. 
  19. The Weather Channel (ed.). "Monthly Averages for New York, NY". Consultado o 19-10-2006. 
  20. National Climatic Data Center (ed.). "Cloudiness - Mean Number of Days". Arquivado dende o orixinal o 16-10-2012. Consultado o 19-10-2006. 
  21. Oregón Climate Service at Oregón State University (ed.). "Average Annual Precipitation in Washington". Arquivado dende o orixinal o 19-10-2006. Consultado o 19-10-2006. 
  22. Andrea Thompson. Live Science, ed. "Study Reveals Top 10 Wettest U.S. Cities". Consultado o 07-04-2008. 
  23. Ketchikanalaska.com (ed.). "Ketchikan and Southeast Alaska Weather Information". Arquivado dende o orixinal o 15-04-2008. Consultado o 13-04-2008. 
  24. "Cherrapunji no longer wettest Challenge comes from nearby village". The Tribune, Chandigarh. Consultado o 11-12-2008. 
  25. El Periódico.com (ed.). "Tutunendaó, Choco: la ciudad colombiana es muy lluviosa". Consultado o 11-12-2008. 
  26. Australian Government Bureau of Meteorology (ed.). "Significant Weather - DECEMBER 2000 (Rainfall)". Consultado o 08-04-2008. 
  27. Australian Government Bureau of Meteorology (ed.). "Averages for SYDNEY (OBSERVATORY HILL)". Consultado o 24-04-2009. 
  28. Australian Government Bureau of Meteorology (ed.). "Averages for MELBOURNE REGIONAL OFFICE". Consultado o 24-04-2009. 
  29. USGS Real-time rainfall data at Waiʻaleʻale Raingauge (ed.). "USGS 220427159300201 1047.0 Mt. Waialeale Rain Gage nr Lihue, Kauai, HI". Consultado o 11-12-2008. 
  30. "Nomes galegos para o chover". www.ogalego.eu. Consultado o 2019-02-19. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar