Xesús San Luís Romero

escritor e político galego

Xesús San Luís Romero, nado en Carballo o 9 de setembro de 1872 e finado en Santiago de Compostela o 22 de setembro de 1966[1], foi un escritor e político galego.

Xesús San Luís Romero
Nacemento9 de setembro de 1872
 Carballo
Falecemento22 de setembro de 1966
 Santiago de Compostela
NacionalidadeEspaña
Ocupaciónpoeta
FillosDolores
IrmánsRamón San Luís Romero
XénerosPoesía, teatro
Na rede
Dialnet: 3855698
editar datos en Wikidata ]

Traxectoria editar

Fillo de Francisco San Luís, que fora presidente do Comité Republicano, síndico e alcalde de Carballo na Primeira República, e irmán de Ramón San Luís Romero. Realizou os estudos primarios en Carballo e, despois, púxose a traballar como aprendiz de zapateiro. Aos vinte anos emigrou á Arxentina e colaborou en El Eco de Galicia, para o que escribiu artigos co pseudónimo Un mozo bergantiñán. Alí escribiu os monólogos Para que me namorei? (1897) e No quinteiro, a comedia O xastre aproveitado (estreada no Salón Teatro do Orfeón Español en abril de 1898) e as revistas folclórico-musicais A romaxe de san Campio e Unha noite no muíño (estreada en 1959 en Santiago de Compostela).

Regreso a Galiza editar

En 1902 volveu a Galiza, e estableceuse como zapateiro en Santiago de Compostela. Retomou a escrita e colaborou en varios xornais (como La Defensa, El Látigo ou La Campana) con composicións anticaciquís, cun espírito de loita agraria que, reivindicada por Solidaridad Gallega e outras organizacións agrarias, mobilizaba a sociedade galega do primeiro terzo do século XX.

San Luís Romero compuxo e estreou numerosas obras dramáticas, algunhas das cales atacaban os abusos do poder dos caciques. Esta liña do teatro social xa fora iniciada por Manuel Lugrís Freire. Publicou O fidalgo, estreada no Teatro Principal en xaneiro de 1918 e Rosiña, estreada en febreiro de 1921. Colaborou no suplemento Nós de El Noroeste. En poesía escribiu A volta do bergantiñán (1928).

En abril de 1936 intentouse levar ao cine o seu drama anticaciquil O fidalgo.[2] Deixou unha obra inédita Unha noite co'a Compaña.

Actividade política editar

Masón, foi tres veces presidente do Centro Republicano de Santiago entre 1920 e 1930, asistiu á sinatura do pacto de Lestrove. Na República, foi elixido concelleiro, foi presidente do Comité do Partido Radical Socialista de Compostela e formou parte da Comisión organizadora da Asemblea Rexional de Municipios de 1932 que decidiu a redacción do proxecto de Estatuto de Autonomía. Foi candidato a deputado polo partido Radical Socialista nas eleccións de novembro de 1933 pero non resultou elixido. En maio de 1935 anunciou a súa retirada da vida política[3], pero volveu ser concelleiro en febreiro de 1936.[4] Co golpe de Estado do 18 de xullo de 1936 foi detido e procesado por masón[5], pasando 33 meses na cadea. En 1941 volveu ó cárcere condenado a 12 anos e un día en aplicación da lei de Represión da Masonería e do Comunismo, pasou polos penais de Porto de Santa María (Cádiz), Burgos, Toledo e Lugo, de onde saíu en 1944. Ao enviuvar en 1946, pasou tempadas en Turces (Touro) coa súa filla Dolores. Alí escribiu o conto en verso "Unha noite coa compaña" e o drama en tres actos e un cadro Xenreira, que foi prohibido pola censura. En 1950 concedéronlle o premio de poesía do Centro Galego de Buenos Aires e fixéronlle un xantar de homenaxe en Roxos.

Obras literarias editar

Xesús San Luís, o poeta zapateiro. Documental de Nós Televisión.

Teatro editar

  • O fidalgo, 1918, 1ª ed. con portada de Asorey e 2ª de Camilo Díaz.[6]
  • Rosiña, 1998.
  • Xenreira, 2002.
  • A foliada n-o rueiro. Paso cómico, 2010.

Poesía editar

  • A volta do bergantiñán, 1928, Nós, con portada de Camilo Díaz.[7]
  • Versos escritos en Buenos Aires e outros poemas, 1999, escolma da súa poesía na emigración bonaerense.

Recoñecementos editar

Un colexio de Carballo leva o seu nome.[8]

Galería de imaxes editar

 
Xesús San Luís, 1929.
Xesús San Luís, 1929. 
 
O fidalgo, drama en tres autos, verso galego. 2ª ed.
O fidalgo, drama en tres autos, verso galego. 2ª ed. 
 
A volta do bergantiñán. Verso galego, Nós.
A volta do bergantiñán. Verso galego, Nós. 

Notas editar

  1. Necrolóxica en El Pueblo Gallego, 24-9-1966, p. 16.
  2. "La filmación de O Fidalgo", El Pueblo Gallego, 26-6-1936, p. 14.
  3. "San Luís Romero se retira de la política activa", El Pueblo Gallego, 26-5-1935, p. 11.
  4. El Pueblo Gallego, 12-2-1936, p. 9.
  5. Ficha en Nomes e Voces
  6. Reeditado en 1986 en Ediciós do Castro.
  7. Iglesias, Xabier (22/6/2013). "A volta do bergantiñán". Os libros de Ánxel Casal. 
  8. Xunta. Centros. CEIP Xesús San Luís Romero

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Ligazóns externas editar