Ordes

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Ordes (homónimos).

Ordes é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Ordes. Segundo o INE en 2022 tiña 12.589 habitantes (12.632 no 2018, 12.868 no 2010, 12.272 no 2005, 11.942 en 2000). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «ordense».

Ordes
Casa do Concello.
Situación
Xentilicio	ordense
Xeografía
Provincia	Provincia da Coruña
Comarca	Comarca de Ordes
Poboación	12.589 hab. (2022)
Área	157,3 km²
Densidade	80,03 hab./km²
Entidades de poboación	13 parroquias
Capital do concello	Ordes
Política (2023)
Alcalde	José Luis Martínez Sanjurjo (PPdeG)
Concelleiros	BNG: 6 PPdeG: 9 PSdeG-PSOE: 2
Eleccións municipais en Ordes
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	76,25%
Na rede
concellodeordes.com
[ editar datos en Wikidata ]

Xeografía

Situación

Ordes atópase nunha chaira a medio camiño entre Santiago de Compostela e A Coruña.

Comunicacións

Está atravesado pola N-550, a AP-9 e polo ferrocarril entre A Coruña e Santiago de Compostela.

Orografía

A altura sobre o nivel do mar oscila entre os 461 m nos montes do sur e os 450 m no norte.

Hidrografía

Ordes atópase case na súa totalidade na cunca hidrográfica do río Tambre. O máis importante é o río Lengüelle, que baixa polo oeste marcando o límite co concello de Tordoia. A excepción os regatos do norte da parroquia de Ardemil, que se orientan de cara ao val de Barcia e desembocan no río Barcés.

Xeoloxía

O terreo está formado por unha unidade xeolóxica de xistos denominada xistos de Ordes.

Clima

As precipitacións son abondosas e superan os 1.500 mm anuais. A temperatura media é de 13 °C, se ben xea todo o ano excepto no verán.

Demografía

O concello ocupa 157 km² e un terzo da poboación reside na capital, Ordes.

Historia

Da época castrexa destacan o castro de Ceidón e o castro de Gosende nas proximidades do núcleo urbano, posuíndo todo o concello unha alta cantidade deste tipo de sitios arqueolóxicos.

Durante a Idade Media fixo parte do condado de Trastámara, e posteriormente dividiuse entre a xurisdición de Folgoso, do conde de Altamira, o couto de Faramilláns e as xurisdicións de Gorgullos e Montaos. Montaos foi doado por Afonso VII á catedral de Santiago de Compostela en 1124.

En 1544 Filipe II, de camiño a Compostela, fixo noite na Calle, na parroquia de Poulo, feito do que deixa constancia unha inscrición no lintel da porta.

O xeneral Juan Díaz Porlier tamén pasou a noite en Ordes, onde foi feito prisioneiro. Durante a guerra civil de 1833 producíronse enfrontamentos entre liberais e absolutistas e en 1846 pasou Miguel Solís coas tropas do Exército Libertador de Galicia.

Entre 1878 e 1880 editouse en Ordes o semanario El Fomento.

Poboación

Censo total 2018	12.632 habitantes
Menores de 15 anos	1.807 (14.30 %)
Entre 15 e 64 anos	7.848 (62.13 %)
Maiores de 65 anos	2.977 (23.57 %)

Evolución da poboación de Ordes   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022
7.260	8.205	10.450	11.076	12.287	12.868	12.948	12.963	12.939	12.844	12.776	12.669	12.580	12.632	{{{15}}}	{{{16}}}	{{{17}}}	{{{18}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Economía

Durante a década de 1960 produciuse unha emigración cara ás cidades máis próximas e cara a Europa, que freou na década de 1970. Na actualidade, un cuarto da poboación adícase ao sector primario (especialmente gando bovino para o sector lácteo).

No que se refire ó sector secundario ou industrial, destaca o sector téxtil e a construción. Segundo a web do Concello de Ordes, en 2011 había rexistradas 21 empresas adicadas á produción téxtil.

O sector terciario concéntrase na capital do concello e destacan empresas de comercio polo miúdo que dan servizo non só a Ordes senón tamén ós concellos da mancomunidade de Ordes, cun sector comercial máis reducido.

Mancomunidade de Ordes

Ordes é a capital da mancomunidade de Ordes, composta tamén polos concellos de Trazo, Tordoia, Cerceda, Mesía, Frades e Oroso, cun total de 39.004 habitantes.

Espazos naturais

A Zona especial de conservación (ZEC) do Río Tambre atravesa parte do suroeste do concello. O treito ordense acolle as augas e ribeiras do río Lengüelle desde o encoro de Vilagudín así como o río Cabrón e regos que tributan neste. Este espazo é de interese pola súa protección a estepas de gramíneas e os bosques de ribeira.

Cultura

Patrimonio

• Pazo de Codeseda, en Codeseda, Leira.
• Pazo de Bidueiro, no Bidueiro, Ordes.

Escolas, centros sociais, bibliotecas e museos

Escolas

• CEIP ADR Castelao
• CEIP Campomaior
• CEIP Mesón do Vento
• IES Nº 1 Ordes
• IES Maruxa Mallo

Museos, bibliotecas e centros sociais

• Museo do traxe "Juanjo Liñares", exposición de traxes doados polo bailarín ordense Juanjo Liñares. Os traxes tradicionais da danza española e doutras múltiples rexións do mundo.

Etnografía

Feiras

• Feira semanal (ten lugar tódolos mércores) que ten lugar a entre a rúa do Muíño e a rúa da Feira, zona máis coñecida como o Campo da Feira.
• Feira Multisectorial Expofegasa. Están representados distintos sectores (téxtil, agrícola queixo). Ten carácter anual e sempre coincide coa Festa do Champiñón.
• Feira de Cans no Mesón do Vento. É unha feira de carácter anual de cans de caza.

Festas gastronómicas

• Festa do champiñón. Ten lugar en Ordes, xeralmente a última fin de semana de abril. Vense celebrando dende 1989 e coincide no tempo coa Feira Multisectorial Expofegasa.
• Festa do lacón. Ten lugar no Mesón do Vento.

Festivais de música

• En Ordes, Festival Brincadeira. As primeiras edicións do Festival Brincadeira celebráronse no Concello de Ordes pero a partir do ano 2012 pasou a celebrarse noutros concellos.
• Na parroquia de Poulo, festival Meigas fóra.
• Na parroquia de Santa Cruz de Montaos, festival Revoltosa Rock.
• En Ordes, festival de Jazz, organizado pola escola de música.

Festivais de arte urbana

• Desordes creativas na vila de Ordes

Festivais de curtametraxes

• Festival Cinestable en Ordes. Foi dos únicos festivais a nivel estatal de curtametraxes con licenza Creative Commons.

Agrupacións folclóricas

• Sementes da arte
• A.C.Camiño Real, na parroquia de Poulo.
• Os Viqueiras de Ordes.

Asociacións culturais

• Asociación de usuarios de Linux "Inestable", asociación de software libre.
• Tarandeira: asociación cultural e de tempo libre, especialmente de sendeirismo.

Banda de música

• Asociación Cultural Amigos da Música de Ordes

Grupos musicais

• Dios ke te crew
• Kastomä
• O chícharo psicótico
• A Cona Ye-Ye
• Axóuxere, grupo folk.
• Superoito
• Ritmo Galego

Grupos de teatro

• A Catorce

Deportes

En Ordes, de forma federada pódense practicar diversos deportes como o fútbol, fútbol sala, hóckey a patíns, tenis de mesa ou pádel. A pesar de non haber ningún club de tríatlon, é salientable que o triatleta ordense Iván Raña chegou a ser campión do mundo. Foi o primeiro triatleta galego en conseguir un campionato do mundo da especialidade, o primeiro en vencer nunha proba da Copa do Mundo e en participar nuns Xogos Olímpicos.

Clubs de fútbol

• Sociedad Deportiva Club Órdenes
• Mesón do Bento Club de Fútbol
• AD Vila de Ordes
• SD Montaos da parroquia de Santa Cruz de Montaos
• Jogafan F.S.

Clubs de Hóckey a patíns

• Club Patín Ordes, é o club máis laureado do concello, con numerosos títulos en categorías masculina e feminina.

Clubs de Pádel

• Pádel Ordes

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Ordes.

• 

  Placa altimétrica do concello.

• 

  In Memoriam, escultura en homenaxe ás vítimas do atentado do 11 de marzo de 2004 en Madrid, situada na praza da Constitución de Ordes.

• 

  Detalle

• 

  Graffiti en Ordes

• Vídeo cruzando en Ordes pola N-550.

• Vídeo cruzando o Mesón do Vento pola N-550.

• 

  Alameda ó lado da casa do concello.

Lugares de Ordes

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Ordes vexa: Lugares de Ordes.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Web do Concello de Ordes
• Web da Mancomunidade de Ordes