Naguib Mahfuz
Naguib Mahfuz[1] (en árabe: نجيب محفوظ ), nado no Cairo o 11 de decembro de 1911 e finado na mesma cidade o 30 de agosto de 2006, foi un escritor exipcio galardoado en 1988 co premio Nobel de Literatura.
Xunto co seu coterráneo Taha Hussein, considérase a Naguib como un dos expoñentes máis importantes do existencialismo árabe,[2] e un dos primeiros escritores contemporáneos da literatura árabe. Coñecido pola súa narrativa, foi gañador do Premio Nobel de Literatura en 1988, sendo así o primeiro escritor en lingua árabe en recibir devandito galardón,[3][4] e o máis recoñecido desta lingua.
Publicou 35 novelas, máis de 350 contos, 26 guións, centos de columnas de opinión para xornais exipcios e sete obras de teatro ao longo de 70 anos de carreira, desde os anos 30 ata 2004. Moitas das súas obras (non especificamente os seus guións) convertéronse en películas exipcias e estranxeiras. Aínda que a literatura de Mahfouz clasifícase como literatura realista, nela aparecen temas existencialistas.[5]
Traxectoria
editarVida temperá e educación
editarMahfouz naceu en 1911 no seo dunha familia exipcia musulmá de clase media baixa do Vello Cairo. A primeira parte do seu nome composto foi elixida en agradecemento ao coñecido obstetra Naguib Pasha Mahfouz, que supervisou o seu difícil parto.[6] Mahfouz era o sétimo e o menor dos fillos, con catro irmáns e dúas irmás, todos eles moito maiores que el. (Experiencialmente, creceu como "fillo único".) A familia vivio en dous barrios populares da cidade, inicialmente en el-Gamaleyya, desde onde se trasladaron en 1924 a el-Abbaseyya, entón un suburbio do Novo Cairo ao norte do casco antigo, lugares que serían o pano de fondo de moitos dos escritos posteriores de Mahfouz. O seu pai, Abdel-Aziz Ibrahim, a quen Mahfouz describe como "chapado á antiga", era funcionario, e Mahfouz acabou seguindo os seus pasos en 1934. A nai de Mahfouz, Fatimah, era filla de Mustafa Qasheesha, un xeque da Mesquita de al-Azhar, e aínda que ela mesma era analfabeta, levou ao neno Mahfouz en numerosas excursións a lugares culturais como o Museo Exipcio e as Pirámides.[7]
A familia Mahfouz era musulmá devota e Mahfouz tivo unha educación islámica estrita. Nunha entrevista, explicou o severo clima relixioso da súa infancia. Nunca se pensou que desa familia xurdiría un artista."[7]
A revolución exipcia de 1919 tivo un forte efecto en Mahfouz, aínda que entón só tiña sete anos. Desde a xanela viu como os soldados británicos disparaban aos manifestantes para dispersalos.[8] Segundo Mahfouz, declarou máis tarde, "podería dicirse... que o que máis sacudiu a seguridade da miña infancia foi a revolución de 1919".[Cómpre referencia]
Nos seus primeiros anos, Mahfouz leu moito e recibiu influencias de Hafiz Najib, Taha Hussein e Salama Moussa, o intelectual da Sociedade Fabiana.[9]
Tras completar a educación secundaria, Mahfouz ingresou en 1930 na Universidade Exipcia (actual Universidade do Cairo), onde estudou filosofía e se graduó en 1934. Interesado en linguas estranxeiras, sobre todo no inglés, Naguib traduciu obras literarias anglosaxoas ao árabe, da que a máis coñecida foi a d'O Antigo Exipto, de James Baikie (1932). En 1936, tras cursar durante un ano un máster en filosofía, decidiu interromper os seus estudos e dedicarse profesionalmente á escritura. Publicou a súa primeira obra en Al Majalla Al Jadida, revista fundada por Salama Musa en 1929.[10] Mahfouz traballou despois como xornalista para Arrissalah', e colaborou con relatos curtos en Al-Hilal e Al-Ahram.[Cómpre referencia]
Servizo civil
editarTras licenciarse en Filosofía pola Universidade do Cairo en 1934, Mahfouz ingresou na administración pública exipcia, onde continuou traballando en diversos cargos e ministerios ata a súa xubilación en 1971. Primeiro traballou como administrativo na Universidade do Cairo e, en 1938, no Ministerio de Dotacións Islámicas (Awqaf) como secretario parlamentario do Ministro de Dotacións Islámicas. En 1945, solicitou o traslado á biblioteca do Mausoleo de al-Ghuri, onde entrevistou os veciños do barrio da súa infancia no marco do "Proxecto dos bos préstamos"."[11] Na década de 1950, traballou como Director de Censura na Oficina das Artes, como Director da Fundación de Apoio ao Cine e, por último, como asesor do Ministerio de Cultura.[12]
O mozo Naguib botouse a escribir obras de ficción e xa publicara máis de 80 relatos ao rematar os seus estudos medios. Seguindo a tradición funcionarial do pai, incorporouse ao Ministerio de Asuntos Relixiosos, onde traballou entre 1939 e 1954. Desde alí a produción literaria de Naguib acadou o seu esplendor. Daquel tempo quedaron inconclusas obras como A maldición de Ra (1939), Radophis a cortesá (1943) ou A batalla de Tebas (1944).
Carreira de escritor
editar
Mahfouz publicou 34 novelas, máis de 350 relatos curtos, ducias de guións e cinco obras de teatro ao longo de 70 anos de carreira. Posiblemente a súa obra máis famosa, A triloxía do Cairo (ثلاثية القاهرة), describe a vida de tres xeracións de diferentes familias do Cairo desde a primeira guerra mundial ata despois da golpe militar de 1952 que derrocou a rey Faruk. Foi membro do consello de administración da editorial Dar el-Ma'aref. Moitas das súas novelas publicáronse por entregas en lo-Ahram, e os seus escritos tamén apareceron na súa columna semanal, "Punto de vista". Antes de recibir o Nobel, só unhas poucas das súas novelas apareceran en Occidente.[13]
Estilo de escritura e temas
editarA maioría das primeiras obras de Mahfouz están ambientadas no Cairo. Abath Al-Aqdar (A burla do destino) (1939), Rhadopis (1943) e Kifah Tibah (A loita de Tebas) (1944) son novelas históricas escritas como parte dun proxecto máis amplo de 30 novelas que non chegou a realizarse. Inspirándose en sir Walter Scott (1771-1832), Mahfouz planeou abarcar toda a historia de Exipto nunha serie de libros. Con todo, a partir do terceiro volume, o seu interese centrouse en escenarios e temas actuais, así como no impacto psicolóxico do cambio social na xente corrente. [14]
A prosa de Mahfouz caracterízase pola expresión descarnada das súas ideas. As súas obras abarcan unha ampla gama de temas, incluídos os controvertidos e tabús como o socialismo, a homosexualidade e Deus. Escribir sobre algúns destes temas estaba prohibido en Exipto.[14]
As obras de Mahfouz tratan a miúdo do desenvolvemento de Exipto durante o século XX, e combinan influencias intelectuais e culturais tanto de Oriente como de Occidente. A súa propia exposición á literatura estranxeira comezou na súa mocidade co consumo entusiasta de relatos policíacos occidentais, de clásicos rusos, e escritores modernistas como Marcel Proust, Franz Kafka e James Joyce. As historias de Mahfouz desenvólvense case sempre nos populosos barrios urbanos do Cairo, onde os seus personaxes, polo xeral xente corrente, tentan facer fronte á modernización da sociedade e ás tentacións dos valores occidentais.[14]
A obra central de Mahfouz na década de 1950 foi a Triloxía do Cairo, que completou antes da Revolución de xullo. As novelas titulábanse cos nomes das rúas Paseo do Palacio, Palacio do Desexo, e Rúa do Azucre. Mahfouz ambientou a historia nas zonas do Cairo onde creceu. As novelas describen a vida do patriarca el-Sayyed Ahmed Abdel Gawad e a súa familia ao longo de tres xeracións, desde a primeira guerra mundial ata a década de 1950, cando o rei Faruk I foi derrocado. Mahfouz deixou de escribir durante algúns anos despois de terminar a triloxía.
Decepcionado polo réxime de Nasser, que derrocara á monarquía en 1952, volveu publicar en 1959, prodigándose en novelas, relatos, xornalismo, memorias, ensaios e guións.[14] Nunha entrevista de 1998 declarou que "durante moito tempo pensei que Nasser era un dos maiores líderes políticos da historia moderna. Só empecei a apreciarlle plenamente despois de que nacionalizase o Canal de Suez".[15] A súa obra de non ficción, que inclúe o seu xornalismo e ensaios e os seus escritos sobre literatura e filosofía, publicouse en catro volumes a partir de 2016.[16]
A súa novela de 1966 Tharthara Fawq Al-Nīl (Á deriva no Nilo) é unha das súas obras máis populares. Máis tarde foi levada ao cinema co título Thartharah Fawqa al-Nīl (árabe: ثرثرة فوق النيل, galego: Cotilleo sobre o Nilo) durante o réxime de Anwar el-Sadat. A historia critica a decadencia da sociedade exipcia durante a era Nasser. Foi prohibido por Sadat para non provocar aos exipcios que aínda amaban ao ex presidente Nasser. Antes de finais da década de 1990 era difícil atopar exemplares do libro prohibido.
Os Filos de Gebelawi' (árabe: أولاد حارتنا, romanizado: ʾawlād ḥāratnā) (1959, tamén coñecida como Os nenos do canellón) unha das obras máis coñecidas de Mahfouz, retrata ao patriarca Gebelaawi e aos seus fillos, exipcios medios que viven as vidas de Caín e Abel, Moisés, Xesús e Mahoma. Gebelawi constrúe unha mansión nun oasis no medio dun deserto estéril; a súa leira convértese no escenario dunha disputa familiar que se prolonga durante xeracións. "Cada vez que alguén está deprimido, sofre ou sentese humillado, sinala a mansión no alto do canellón que se abre ao deserto e di con tristeza: 'Esa é a casa do noso antepasado, todos somos os seus fillos e temos dereito á súa propiedade. Por que morremos de fame? Que fixemos?" O libro estivo prohibido en todo o mundo árabe excepto no Líbano ata 2006, cando se publicou por primeira vez en Exipto. A obra foi prohibida pola súa suposta blasfemia que fai a través da alegórica representación de Deus nas relixións monoteístas abrahámicas: xudaísmo, cristianismo e islam. A súa obra Fillos do noso barrio segue nesta altura prohibida no seu país.
Na década de 1960, Mahfouz desenvolveu aínda máis nas súas novelas existencialistas o tema de que a humanidade se está afastando máis de Deus. En O ladrón e os cans (árabe: اللص والكلاب; romanizado: al-liṣ wal-kilāb) (1961) describiu o destino dun ladrón marxista que foi liberado do cárcere e planea vingarse.[14]
Nas décadas de 1960 e 1970, Mahfouz empezou a construír as súas novelas con maior liberdade e a miúdo utilizou monólogos interiores. En Miramar (ميرامار) (1967) empregou unha forma múltiple de narración en primeira persoa. Catro narradores, entre eles un socialista e un oportunista nasserita, representan diferentes puntos de vista políticos. No centro da historia hai unha atractiva serventa. En Días e noites árabes (ليالي ألف ليلة) (1979) e en A viaxe de Ibn Fatouma (رحلة ابن فطومة) (1983) recorreu a narracións árabes tradicionais como subtexto. En Akenatón: morador da verdade (العائش فى الحقيقة) (1985) aborda o conflito entre as antigas e as novas verdades relixiosas.
Moitas das súas novelas publicáronse por primeira vez en forma de folletín, entre elas Os nenos de Gebelawi e O canellón de Midaq, que tamén foi adaptada nunha película mexicana protagonizada por Salma Hayek. El callejón de los milagros.
Influencia política
editarA maioría dos escritos de Mahfouz tratan principalmente de política, feito que el mesmo recoñeceu: "En todos os meus escritos atopará política. Podes atopar unha historia que ignore o amor ou calquera outro tema, pero non a política; é o eixo mesmo do noso pensamento". [17]
Abrazou o nacionalismo exipcio en moitas das súas obras e expresou simpatías polo Partido Wafd da posguerra.[9] Desde moi novo sentiu atraído polos ideais socialistas e democráticos. A influencia dos ideais socialistas reflíctese con forza nas súas dúas primeiras novelas, Al-Khalili e O novo Cairo, así como en moitas das súas obras posteriores. Paralelamente á súa simpatía polo socialismo e a democracia, sentía antipatía polo extremismo islámico.[14]
Na súa mocidade, Mahfouz coñecera persoalmente a Sayyid Qutb, cando Qutb mostraba maior interese pola crítica literaria que polo fundamentalismo islámico; Qutb converteuse máis tarde nunha importante influencia para os irmáns musulmáns. A mediados da década de 1940, Qutb foi un dos primeiros críticos en recoñecer o talento de Mahfouz, e na década de 1960, preto do final da vida de Qutb, Mahfouz chegou a visitalo no hospital. Pero máis tarde, na novela semiautobiográfica Espellos (المرايا), Mahfouz trazou un retrato negativo de Qutb. Estaba desilusionado coa revolución de 1952 e pola derrota de Exipto na guerra dos Seis Días de 1967. Apoiara os principios da revolución, pero desilusionouse ao considerar que as prácticas non estaban á altura dos ideais orixinais.
Os escritos de Mahfouz influíron nunha nova xeración de xuristas exipcios, entre eles Nabil Mounir e Reda Aslan.[17]
Recepción
editarAs obras traducidas de Mahfouz recibiron eloxios da crítica estadounidense:
"As rúas, as casas, os pazos e mesquitas e as persoas que viven entre eles son evocados con tanta intensidade na obra de Mahfouz como as rúas de Londres foron conxuradas por Dickens". —Newsweek[14]
"Ao longo de toda a obra de Naguib Mahfuz percíbese un omnipresente sentido da metáfora, dun artista literario que utiliza a súa ficción para falar directa e inequivocamente da situación do seu país. A súa obra está impregnada de amor por Exipto e o seu pobo, pero tamén é totalmente honesta e nada sentimental.—The Washington Post[14]
"A obra de Mahfouz é fresca, matizada e inquietantemente lírica. O Premio Nobel recoñece a importancia universal da [a súa] ficción".—Los Angeles Times[14]
"O Sr. Mahfouz encarnaba a esencia do que fai posible o formigueiro humano, estridente e caótico do Cairo".—The Economist[14]
Tan intenso labor tería as súas consecuencias e premios. Entre 1956 e 1957 a súa obra Triloxía do Cairo acadou grande éxito nun contorno de grandes mudanzas sociais e políticas que se deron en Exipto despois do derrocamento da monarquía en 1952. En 1967 o réxime exipcio publicou por entregas Fillos do noso barrio nun xornal semioficial. Ese mesmo ano foi publicado como libro en Beirut. Para entón xa pasara polo departamento de Censura e Belas Artes, fora director da Fundación de Apoio ao Cinema e asesor do ministerio de Cultura.
Premio Nobel de Literatura
editarMahfouz foi galardoado co Premio Nobel de Literatura de 1988, e ata o de agora é o único escritor árabe que gañou devandito premio. Pouco despois de gañar o premio Mahfouz foi citado dicindo:
O Premio Nobel deume, por primeira vez na miña vida, a sensación de que a miña literatura podía ser apreciada a nivel internacional. O mundo árabe tamén gañou o Nobel comigo. Creo que se abriron as portas internacionais, e que a partir de agora, os alfabetizados considerarán tamén a literatura árabe. Merecemos ese recoñecemento.[18]
A carta sueca a Mahfouz eloxiaba a súa "obra rica e complexa":
[Nos] convida a reconsiderar as cousas fundamentais da vida. Temas como a natureza do tempo e o amor, a sociedade e as normas, o coñecemento e a fe repítense en diversas situacións e preséntanse de forma suxestiva, evocadora e claramente atrevida. E a calidade poética da súa prosa pode sentirse máis aló da barreira do idioma. Na mención do premio atribúeselle a formación dunha arte narrativa árabe que se aplica a toda a humanidade.[19]
Como á súa idade a Mahfouz resultáballe difícil viaxar a Suecia, non asistiu á cerimonia de entrega do premio.
Implicación política
editarMahfouz non evitou a polémica fóra da súa obra. Como consecuencia do seu apoio ao tratado de paz de Camp David de Sadat con Israel en 1978, os seus libros foron prohibidos en moitos países árabes ata despois de que gañase o Premio Nobel. Como moitos escritores e intelectuais exipcios, Mahfouz estaba na "lista da morte" dos fundamentalistas islámicos.
Defendeu ao escritor británico-indio Salman Rushdie despois de que o aiatolá Ruhollah Khomeini condenase á morte a Rushdie nunha fatua de 1989, pero tamén criticou a novela de Rushdie The Satanic Verses (Os versos satánicos) por considerala "insultante" para o islam. Mahfouz cría na liberdade de expresión e, aínda que persoalmente non estaba de acordo coa obra de Rushdie, manifestouse en contra da fatua que o condenaba á morte por ela.
En 1989, tras a "fatua" do aiatolá Khomeini, que pedía a morte de Rushdie e os seus editores, Mahfouz cualificou a Khomeini de terrorista.[20] Pouco despois, Mahfouz uniuse a outros 80 intelectuais para declarar que "ningunha blasfemia dana tanto ao islam e aos musulmáns como o chamamento para asasinar a un escritor"."[21]
Persecución
editarA publicación de The Satanic Verses (Os versos satánicos) reavivou a polémica ao redor da novela de Mahfouz Children of Gebelawi (Os fillos de Gebelawi). Mahfouz recibiu ameazas de morte, incluída unha do "xeque cego", o exipcio Omar Abdul-Rahman.
En 1989, logo da fatua lanzada contra Salman Rushdie, o teólogo exipcio Omar Abdul-Rahman dixo que Mahfuz debería recibir castigo por escribir Os fillos de Gebelawi. Aínda que, aclarou que aquel posicionamento non se trataba dunha fatua. Porén, en 1994, cando Mahfuz xa recibira o Premio Nobel e tiña 82 anos, un grupo de persoas tentou asasinalo dunha coitelada no pescozo. Sobreviviu o atentado, pero dende entón tivo que ter todo o tempo a protección dun gardacostas e a súa saúde nunca se recuperou totalmente. Finalmente, a comezos de 2006, a novela publicouse en Exipto cun prólogo de Ahmad Kamal Abu Almajd.
Vida persoal
editarMahfouz permaneceu solteiro até os 43 anos porque cría que, coas súas numerosas restricións e limitacións, o matrimonio obstaculizaría o seu futuro literario.[9]"Tiña medo do matrimonio... sobre todo cando vin o ocupados que estaban os meus irmáns e irmás cos acontecementos sociais pola súa causa. Este ía visitar á xente, aquel convidaba á xente. Tiña a impresión de que a vida matrimonial ocuparía todo o meu tempo. Víame afogada en visitas e festas. Sen liberdade".[22]
Con todo, en 1954 casou discretamente cunha muller ortodoxa copta de Alexandría, Atiyyatallah Ibrahim,[23] coa que tivo dúas fillas, Fátima e Umm Kalthum. A parella viviu inicialmente nunha casa flotante no barrio de Agouza do Cairo, na beira oeste do Nilo, e logo trasladouse a un apartamento xunto ao río na mesma zona. Mahfouz evitaba a exposición pública, especialmente as indagacións sobre a súa vida privada, que poderían convertirse, como el dicía, en "un tema parvo en revistas e programas de radio".[14]
A Mahfouz non lle gustaba viaxar. Belgrado era unha das poucas cidades ás que ía con gusto e expresaba un gran respecto por Serbia.[24]
Pasou os seus últimos anos practicamente cego e xordo. En xullo de 2006 sufriu unha caída e foi hospitalizado por consecuencia das feridas na cabeza. Porén, a súa saúde deteriorouse rapidamente e faleceu o 30 de agosto.
Traxectoria literaria
editarDurante os primeiros anos, Mahfuz dedicouse fundamentalmente á novela histórica, ambientada no Exipto dos faraóns, así como artigos filósoficos e literarios. Porén, tras o remate da segunda guerra mundial e a publicación de Jan al-Jalili en 1945, Mahfuz abandonou a novela histórica e centrouse na realidade contemporánea. Abondan nesta época as novelas con nomes de rúas e barrios do Cairo, que describen os habitantes da cidade, desde as clases máis populares ata a pequena burguesía. A obra máis destacada desta época é A ruela dos milagres (1947). Estas novelas consagraron ao autor como o mellor novelista árabe.
Un fito na súa carreira foi a coñecida como "Triloxía do Cairo", composta por O camiño de Entre-os-pazos, O pazo do desexo e A rúa do Azucre publicadas entre 1956 e 1957. Fillos do noso barrio (1959) anunciou unha mudanza na produción de Mahfuz. Malia manterse a ambientación cairota, o realismo vai perdendo peso ante unha visión moito máis espiritual e relixiosa. Os heroes pasan a ser antiheroes solitarios e incomprendidos e extravíase a posibilidade dun cambio social. Novelas coma O ladrón e os cans apostan pola desesperanza.
A finais dos anos 60, como consecuencia da gran derrota árabe fronte a Israel de 1967, as súas novelas transformáronse en diálogos surrealistas e oníricos. Os personaxes expresan un ambiente de pesimismo xeral, como en A taberna do gato negro. A partir de mediados dos 70 Mahfuz regresou á novela realista, cunha mestura de temáticas e xéneros de toda a súa traxectoria literaria.
Obras
editarOs títulos de obras literarias, musicais, filmes, videoxogos etc. contidos neste artigo deberían aparecer na súa forma orixinal, a non ser que exista versión en galego (consulte a base de datos de libros editados en España ou a lista de filmes con versión en galego). Colabore connosco neste artigo e noutros en condicións semellantes para que a Galipedia mellore e medre. |
- Antigo Exipto (1932) مصر القديمة
- Rumor de tolemia (1938)همس الجنون
- A maldición de Ra (1939) عبث الأقدار
- Radofis a cortesá (1943) رادوبيس
- O combate de Tebas (1944) كفاح طيبة
- O Cairo moderno (1945) القاهرة الجديدة
- Ghan al-Ghalili 1945 خان الخليلى
- A ruela dos Milagres (1947) زقاق المدق
- Quimeras (1948) السراب
- Que chegue a noite (1949)
- Principio e fin (1950) بداية ونهاية
- A Triloxía do Cairo
- O neno de Guebelaui (1959) أولاد حارتنا
- O ladrón e os cans (1961) اللص والكلاب
- O paspallás e o outono (1962) السمان والخريف
- O mundo de Deus (1962) دنيا الله
- Zaabalawi (1963)
- A busca (1964) الطريق
- O mendiño (1965) الشحاذ
- Unha casa de mal nome, relatos, (1965)
- Parolas sobre o Nilo (1966) ثرثرة فوق النيل
- Miramar (1967) ميرامار
- A taberna do gato negro, relatos, (1969)
- Ao abeiro, relatos, (1969)
- O conto de nunca acabar, relatos, (1971)
- A lúa de mel, relatos, (1971)
- Espellos (1972) المرايا
- Amor baixo a choiva, relatos, (1973)
- O crime, relatos, (1973)
- Karnak, relatos, (1974) الكرنك
- Excelentísimo (1975) حضرة المحترم
- Do noso barrio, (1975)
- No medio da noite, relatos, (1975)
- Os Harafix (1977) ملحمة الحرافيش
- Amor ao pé das prámides, relatos, (1979)
- Satán reza (1979)
- Amor e veol (1980)
- Noites e días árabes (1981) ليالى ألف ليلة
- Canción de voda (1981)
- As mil e unha noites, relatos, (1982)
- Vin ao soñar, relatos, (1982)
- Hora un, relatos, (1982)
- Ante o trono (1983)
- A viaxe de Ibn Fattouma (1983) رحلة إبن فطومة
- A organización secreta, relatos, (1984)
- Aquenatón, o habitante da verdade (1985) العائش فى الحقيقة
- O día en que mataron o líder (1985)
- Declaracións da noite e do día (1987))
- Mañá de rosas (1987)),
- Quchtumar (1988)),
- Fonte e tumba (1988)
- O mencer tramposo (1987))
- Retrincos dunha autobiografía (1996))
Traducións
editarNon hai ningunha obra de Mahfuz traducida ao galego.
Premios
editarAdemais do Premio Nobel de Literatura en 1988, Mahfuz recibiu en 1972 o Premio Nacional das Letras Exipcias e canda el a máxima honra do seu país: o Colar da República.
Cine
editarEn 1995 o director mexicano Jorge Fons, levou ao cine a súa novela A ruela dos milagres, que trasladou do Cairo á Cidade de México. Uns anos antes (1993), o produtor deste filme, o tamén mexicano Arturo Ripstein dirixira Principio e fin, tamén sobre unha novela de Mahfuz.
Notas
editar- ↑ "Mahfuz, Naguib". Diciopedia do século 21 2. Edicións do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 1277.
- ↑ "Naguib Mahfouz's Egypt: Existential Themes in His Writings". web.archive.org. Greenwood Publishing Group. 2007-09-27. doi:10.1336/0313268762. Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2007. Consultado o 7 de maio do 2023.
- ↑ "Biografia de Naguib Mahfuz". www.biografiasyvidas.com.
- ↑ PAÍS, Ediciones EL. "Naguib Mahfuz en EL PAÍS". El País. Consultado o 7 de maio do 2023.
- ↑ حايم غوردون (1990). مصر نجيب محفوظ: الثيمات الوجودية في كتاباته. ISBN 0313268762.
- ↑ حياة نجيب محفوظArquivado 22 July 2015 en Wayback Machine.
- ↑ 7,0 7,1 Rasheed El-Enany (25 de xuño de 1993). Naguib Mahfouz: The Pursuit of Meaning. Psychology Press. ISBN 978-0-415-07395-0.
- ↑ Stock, A Mummy Awakens: The Pharaonic Fiction of Naguib Mahfouz, pg. 13-14
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Charlotte El Shabrawy (Verán 1992). "Naguib Mahfouz, The Art of Fiction No. 129". The Paris Review. Verán 1992 (123). Consultado o 8 de maio do 2023.
- ↑ Sabry Hafez (2017). "Cultural Journals and Modern Arabic Literature: A Historical Overview". Alif: Journal of Comparative Poetics (37). p. 23. JSTOR 26191813.
- ↑ El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times". O Cairo:AUC Press, 2007. pp 170–174
- ↑ Tore Frängsmyr; Sture Allén (1993). Nobel Lectures: Literature, 1981–1990. World Scientific. p. 121. ISBN 978-981-02-1177-6. Consultado o 8 de maio do 2023.
- ↑ "The Novel~Tea Book Club discussion". GoodReads. Consultado o 8 de maio do 2023.
- ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 "Naguib Mahfouz (1911–2006)". The American University in Cairo Press. AUC Press. Arquivado dende o orixinal o 2 de xuño de 2017. Consultado o 8 de maio do 2023.
- ↑ Hamad, Mahmoud. (2008) When the Gavel Speaks: Judicial Politics in Modern Egypt Arquivado 22 May 2016 en Wayback Machine.. p. 96 (Hamad cites an interview of Mahfouz by Al-Ahram Weekly in September 1998.)
- ↑ Mahfouz, Naguib (2020). The Non-Fiction Writing of Mahfouz 1930–1994. London: Gingko Library. ISBN 9781909942523.
- ↑ 17,0 17,1 Rasheed El-Enany, Naguib Mahfouz: The Pursuit of Meaning, Routledge, 1992, p. 23.
- ↑ Luxner, Larry (marzo-abril de 1988). /198902/a.nobel.for.the.arab.nation.htm "Un Nobel para a nación árabe"
|url=incorrecto (Axuda). Aramco World (Houston: Aramco Services Company). Consultado o 21 de xuño de 2020. - ↑ "Discurso en la ceremonia de entrega del premio". Nobel Prize.org. Nobel Media. Consultado o 28 de setembro do 2023.
- ↑ Deseret Morning News editorial (7 de setembro de 2006). "The legacy of a laureate". Deseret News. Arquivado dende o orixinal o 28 de xuño de 2009. Consultado o 28 de setembro do 2023.
- ↑ Le Monde, 8 de marzo de 1989
- ↑ El Shabrawy, Charlotte. "Naguib Mahfouz, The Art of Fiction No. 129". The Paris Review. Consultado o 1 de maio do 2024.
- ↑ El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times". O Cairo:AUC Press, 2007. p 172
- ↑ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. "Нагиб Махфуз, нобеловац који није волео да путује, осим у Београд". www.rts.rs. Consultado o 17 de maio do 2024.
Véxase tamén
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Naguib Mahfuz |
Bibliografía
editar- Somekh, Sasson (1973). The Changing Rhythm: A Study of Najib Mahfuz's Novels. Leiden: Brill.