Coco

especie de planta
Coco

Cocos nucifera
Estado de conservación
Non ameazado
Clasificación científica
Reino: Plantae
División: Magnoliophyta
Clase: Liliopsida
Orde: Arecales
Familia: Arecaceae
Subfamilia: Arecoideae
Tribo: Cocoeae
Subtribo: Butiinae
Xénero: Cocos
Especie: Cocos nucifera
Nome binomial
'Cocos nucifera'
L.
Sinonimia

O coco[2][3] (Cocos nucifera) é unha palmeira duns 30 m de altura da familia Arecaceae. É a única especie do xénero Cocos. Chámase tamén coco ao seu froito.[4].

Coco cru
Valor nutricional por 100 g
Enerxía354 kcal (1 480 kJ)
15.23 g
Azucres6.23 g
Fibra alimentaria9.0 g
33.49 g
Saturadas29.698 g
Monoinsaturadas1.425 g
Poliinsaturadas0.366 g
3.33 g
Triptófano0.039 g
Treonina0.121 g
Isoleucina0.131 g
Leucina0.247 g
Lisina0.147 g
Metionina0.062 g
Cistina0.066 g
Fenilalanina0.169 g
Tirosina0.103 g
Valina0.202 g
Arxinina0.546 g
Histidina0.077 g
Alanina0.170 g
Ácido aspártico0.325 g
Ácido glutámico0.761 g
Glicina0.158 g
Prolina0.138 g
Serina0.172 g
VitaminasCantidade
%DV
Tiamina (B1)
6%
0.066 mg
Riboflavina (B2)
2%
0.020 mg
Niacina (B3)
4%
0.540 mg
Ácido pantoteico (B5)
6%
0.300 mg
Vitamina B6
4%
0.054 mg
Ácido fólico (B9)
7%
26 μg
Vitamina C
4%
3.3 mg
Vitamina E
2%
0.24 mg
Vitamina K
0%
0.2 μg
MineraisCantidade
%DV
Calcio
1%
14 mg
Cobre
22%
0.435 mg
Ferro
19%
2.43 mg
Magnesio
9%
32 mg
Manganeso
71%
1.500 mg
Fósforo
16%
113 mg
Potasio
8%
356 mg
Selenio
14%
10.1 μg
Sodio
1%
20 mg
Cinc
12%
1.10 mg
Outros constituíntesCantidade
Auga47 g

As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos.
Fonte: Base de datos USDA Nutrient
Coco
Tronco de coco

O nome da planta: coco, empregado en todas as linguas occidentais, vén do galego-portugués: côco (cranio, cabeza), e á súa vez do protocelta. Está tamén relacionado co personaxe mitolóxico do coco.

Localización

editar
 
Coco a xermolar nunha praia de Hawai.

A planta pódese atopar nos areais da beiramar tropical [5] do mar Caribe, océano Índico e Pacífico. Cultivada dáse noutras zonas de clima quente. Adoita medrar dende o ecuador até paralelos 28º de ambos os dous hemisferios, con algunhas excepcións como as illas Bermudas ou o arquipélago de Madeira no paralelo 32º, ou Illas Kermadec, entre os paralelos 29º e 31º.

Descrición

editar

As follas desta planta son de gran tamaño ata os 3 m de longo e o seu froito, a noz de coco, contén a semente máis grande que existe. O coqueiro é unha soa especie con múltiples variedades, diferenciadas basicamente pola cor do froito (amarelo ou verde). As plantas só presentan diferenzas no talo. A característica común de todas elas é o sabor do froito: agradábel, doce, carnoso e zumarento. A importancia económica fixo que se comezase a cultivar nas praias tropicais, o lugar máis axeitado.

As flores do coco son poligamomonoecias, coas flores masculinas e femininas na mesma inflorescencia. O florecemento ocorre arreo, coas flores femininas producindo as sementes.

Etilmoloxía

editar

A etimoloxía da palabra coco é galego-portuguesa, cunha antiga orixe celta *krowkā-[6]. O nome do froito veulle dado polos navegantes portugueses durante a primeira viaxe de Vasco da Gama á India, cando trouxeron por vez primeira o coco a Europa. Segundo Losada, os mariñeiros déranlle o nome pola semellanza a unha cabeza ou coco (en galego e portugués) xa que semella unha face con dous ollos e unha boca aberta, moi semellante ao monstro 'côco', 'coca' ou 'cuca' do folclore galegoportugués (tamén a bugallo do carballo chámase coca en galego).[7][8] Aparentemente o nome 'coco' veu dos encontros en 1521 entre os mariñeiros portugueses e os moradores das costas do Índico, porque ningún nome semellante se atopa en calquera das linguas da zona, onde os portugueses apañaron o froito; de feito Barbosa, Barros e García, ao mencionaren o nome na lingua tamil-malaiam tenga e kanarés narle, din claramente, "chámamos eses froitos quoquos", "a nosa xente deulles o nome de coco" e "ao que nós chamamos coco e os de Malabar temga".

Orixes

editar
 
A apañar cocos. Xusto tralo coco apréciase un exemplar novo.

A orixe da planta é descoñecida, para algúns botanistas é de orixe asiática e para outros do Caribe. Sen ter en conta a súa orixe, os cocos téñense espallado a través de moitas das zonas tropicais do mundo, axudado probabelmente en moitos casos polo factor humano. O coco como é unha semente rexa, propágase a grandes distancias polas correntes mariñas, acadando a beiramar norueguesa.

Cultivo

editar
 
Cocos aínda sen florear.
 
Exportacións de noz de coco en 2005.

A planta non atura o frío,[5] as grandes alturas, o afastamento do mar, os solos duros e escasos de sal. Pola contra axéitase a zonas con forte vento (que ademais é imprescindíbel para que as flores polinicen) e ao sal. Prefire áreas asolladas (do tipo tropical) e de precipitación regular (750 a 2.000 milímetros anualmente). Os cocos tamén necesitan de alta humidade ambiental (70-80%+) para o crecemento óptimo, polo tanto o coco non se desenvolve axeitadamente en áreas cálidas con humidade baixa (o mar Mediterráneo, as costas do norte de Chile e no Perú), incluso onde estas sexan temperaturas altas, sendo difícil que medren en climas secos. Porén si pode medrar en zonas subtropicais como as Illas Canarias, Hawai, Cabo Verde ou a Florida onde a humidade relativa é elevada e as temperaturas non acostuman baixar dos 10 °C.[9]

Utilidade

editar
Artigo principal: coco (drupa).

O coco fica entre as máis antigas plantas útiles e se explota de múltiples maneiras. Á polpa seca chámanlle copra e contén un 60-70% de lípidos; da copra obtense aceite, utilizado na elaboración de margarina e xabrón. A madeira do coco emprégase para a construción. Os habitantes de Filipinas, Polinesia, Kiribati e as Illas Marshall consomen o zume to tronco do coco fresco; fermentado, pode se conservar e transformar nun tipo de bebida alcohólica, coñecida coma viño de coco.

As fibras que arrodean a noz de coco utilízanse para facer cepillos, colchóns e cordas. Nas illas do Caribe, adóitanse abrir as noces de coco non chegadas cun machado para extraer a auga do froito que é unha bebida refrixerante. Esta auga pode ficar até oito meses no froito pechado e conservar todas as súas cualidades.

Produción

editar

Indonesia lidera a produción mundial de cocos no ano 2012, seguida de Filipinas e a India. Pollachi é a rexión coqueira máis salientábel da India. Tamén áchanse alí importantes industrias relacionadas: Tender Coconut Water, Copra, Coconut Oil, Coconut Cake, Coconut Toddy, Coconut Shell based Products, Coconut Wood based Products, Coconut Leaves, ou Coir Pith.

Listaxe dos 12 principais produtores de coco o ano 2012
País Toneladas Nota ao pé
  Indonesia 18 000 000 F
  Filipinas 15 862 386 P
  India 10 560 000 P
  Brasil 2 888 532 P
  Sri Lanka 2 000 000 F
  Vietnam 1 250 000 F
  Tailandia 1 100 000 F
  México 1 050 000 F
  Papúa Nova Guinea 900 000 F
  Malaisia 585 000 F
  Tanzania 580 000 F
  Myanmar 430 000 F
Mundo' 59 983 908 A
Sen letra = dato oficial, P = dato ofical, F = estimación FAO, * = Inoficial, semioficial, C = dato calculado, A = Agregatdo (pode incluír oficiais, semi-oficiais ou aproximacións),

Fonte: Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Devision Arquivado 19 de xuño de 2012 en Wayback Machine. Cocoteros S.A

Sinonimia

editar

Os nomes a seguir considéranse sinónimos de Cocos nucifera:[10]

  • Palma cocos Mill. (1768), nom. illeg.
  • Calappa nucifera (L.) Kuntze (1891).
  • Cocos indica Royle (1840).
  • Cocos nana Griff. (1851).
  1. Sinónimos en Kew Consultado o 1 de agosto de 2009.
  2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para coco.
  3. Algúns dicionarios e vocabularios específicos tamén recollen a forma coqueiro como é o caso de Termos esenciais de botánica, Universidade de Santiago de Compostela, 2004
  4. Dicionario da Real Academia Galega Coco Arquivado 22 de xullo de 2013 en Wayback Machine.
  5. 5,0 5,1 Species Profiles for Pacific Island Agroforestry: Cocos nucifera (pdf file)
  6. Cf. Meyer-Lübke, Wilhelm (1911). Romanisches etymologisches wörterbuch. Heidelberg: Carl Winter's Universitätsbuchhandlung. pp. 183. , s.v. crūca
  7. Losada, Fernando Díez. (2004). La tribuna del idioma. Editorial Tecnologica de CR. p. 481. ISBN 978-9977-66-161-2.
  8. Figueiredo, Cândido. (1940). Pequeno Dicionário da Lingua Portuguesa. Livraria Bertrand. Lisboa. (en portugués)
  9. Werth, E. 1933. Distribution, Origin and Cultivation of the Coconut Palm (in periodical: Ber. Deutschen Bot. Ges., vol 51, pp. 301–304) (artículp traducido al inglés por el Dr. Child, R. (Director, Coconut Research Scheme, Lunuwila))
  10. Sinónimos en Kew Consultado o 1º de agosto de 2009.

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar