Badalona
Badalona é un concello e cidade da costa central de Cataluña, que forma parte da comarca do Barcelonès, na provincia de Barcelona. Dende 1897 está considerada cidade.
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | España | ||||
| Comunidade autónoma | Cataluña | ||||
| Provincia | provincia de Barcelona | ||||
| Ámbito funcional territorial | Ámbito metropolitano de Barcelona | ||||
| Comarca | Barcelonès  | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 225.957 (2023) (10.658,35 hab./km²) | ||||
| Número de fogares | 88 (1553) | ||||
| Lingua oficial | lingua catalá | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 21,2 km² | ||||
| Altitude | 6 m | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Santo padrón | Anastasi de Lleida (en)  e Asunción de María | ||||
| Organización política | |||||
| • Alcalde | Xavier García Albiol (2023–) | ||||
| Orzamento | 278.300.000 € | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 08910–08918 | ||||
| Fuso horario | |||||
| Prefixo telefónico | (+34) 934 | ||||
| Código INE | 08015 | ||||
| Código territorial IDESCAT | 080155 | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | |||||
| Páxina web | badalona.cat | ||||
Situada na costa do mar Mediterráneo, ocupa parte do delta do río Besòs e as faldras da Serra da Marina. A cidade está rodeada polos concellos de Sant Adrià de Besòs, Santa Coloma de Gramenet, Tiana, Montgat, Sant Fost de Campsentelles e Montcada i Reixac. Está situado no extremo norte da comarca, a escasos metros ao norte de Barcelona.
Cos seus 215.848 habitantes en 2017, Badalona é a cuarta cidade máis poboada de Cataluña, tras Barcelona, L'Hospitalet de Llobregat e Terrassa, e a 23ª de España. Forma parte da área metropolitana de Barcelona.
Os restos arqueolóxicos atopados nos barrios de Llefià e de Sistrells remontan a súa historia ao Neolítico, pero a fundación da poboación produciuse ao redor do ano 100 aC, baixo o nome romano de Baetulo.
Historia editar
Tense constancia de presenza humana en Badalona a partir do 3500 a.C., é dicir, a época de sedentarización do Neolítico medio recente. Así como de diferentes e primixenios asentamentos iberos e laietanos. Sobre algúns deles, asentáronse con posterioridade, os romanos, creando Baetulo,[1] no seu afán de frean aos cartaxineses, que se asentaron xa en Empúries.
A partir do século X vólvese a configurar en Badalona un núcleo urbano na antiga cidade romana, ocupando a Badalona medieval desde o río Besòs ao mar, e desde o outeiro de Montgat ata a serra Litoral. Azoutada por pragas e pestes, ademais dos ataques dos piratas tunisianos, fan que a baixa Idade Media sexa considerado para Badalona como un período de recesión, pero de consolidación como núcleo urbano que nese momento só producía para a súa propia subsistencia. O mosteiro de Sant Jeroni de la Murtra (fundado en 1416), foi moi relevante na súa época; a punto estiveron de celebrarse nel as Cortes en 1472, no marco da Guerra Civil Catalá.
Segundo o Barón de Maldá no seu Calaix de Sastre, onde explica a vida badalonesa de principios do século XIX, Badalona pasara a comerciar os seus excedentes no gran mercado emerxente barcelonés, que empezaba a mirar cara á industrialización. Administrativamente, Badalona continuou funcionando coa insaculación ata que se viu afectada polo Decreto de Nova Planta. O nivel de vida do municipio, aos poucos, foi dirixíndose cara ao inexorable proceso de industrialización que catapultou o éxodo rural e a economía catalá do século XIX.
Ata mediados do século XIX, Badalona vive un proceso de inmigración desde a Cataluña interior, debido ao éxodo rural, que fixo aumentar a poboación do municipio a 12.600 habitantes en 1860. Estes foron os que protagonizaron o crecemento demográfico, pero tamén urbanístico badalonés. A chegada do tren á cidade na mítica liña Barcelona-Mataró foi o arranque definitivo. A industria chegaba da man de Barcelona, á vez que se trasladou á cidade condal a industria alimentaria da zona. Ademais, en 1897, a raíña rexente María Cristina outorgaba o título de cidade a Badalona.
Badalona, como é lóxico, non estivo exenta de sufrir tanto a ditadura de Primo de Rivera como a Guerra civil española e a posterior ditadura de Francisco Franco. Foi a ditadura a que marcou o freo da efervescencia cultural de Badalona.
A finais dos anos 1980 inaugurouse o Paseo Marítimo, co que Badalona se abría cara ao mar. Badalona está inmersa hoxe, logo de ser subsede dos Xogos Olímpicos de 1992, nun proceso convulso de transformacións urbanísticas e a chegada dos novos inmigrantes que fan disto, un dos novos retos do século XXI. Entre esas actuacións están a recuperación da fachada marítima ou a construción do porto.
Xeografía editar
Badalona é unha cidade de mar e de montaña. A Serra de la Marina pasa pola parte norte e oeste do termo municipal. Podemos destacar as montañas da Amigó, co cerro da Coscollada, de 466 metros de altitude, o cerro de les Maleses, con 462 metros, e o de Fra Rafael, con 414 metros entre outros. Tamén a serra de Mosques d'Ase, cunha altitude de ata 131 metros, a Serra de Montigalà, preto dos 150 metros, a Serra Mediterrània cun máximo de 171 metros, a Serra d'en Boscà, ata os 206 metros e a serra d'en Caritg, con cerros de preto de 80 metros de altitude. Tamén cabe destacar as rieras, abundantes na cidade: riera de Canyet, riera de Sant Joan (ou de Sant Jeroni), riera de Canyadó e riera Matamoros son algunhas das máis importantes. As catro liñas azuis onduladas sobre fondo branco que aparecen na bandeira e no escudo de Badalona representan esas catro rieras. Ademais hai fontes na parte de montaña que regan as rieras.
Demografía editar
.PNG)
Badalona é o terceiro municipio de Cataluña en número de habitantes. Dos seus 217.093 habitantes en 2008, 187.743 eran de orixe española (86,5%) e o resto do estranxeiro, sendo as comunidades de marroquís (5.048), paquistanís (4.426) e chineses (3.365) as máis importantes.[2]
| Gráfica de evolución demográfica de Badalona[3] entre 1842 e 2021 |
 |
Distritos e barrios editar
Badalona está formada por 35 barrios agrupados en 6 distritos, que son os seguintes:[4]
|
Transporte editar
A cidade de Badalona está perfectamente conectada cos concellos limítrofes e especialmente coa cidade de Barcelona e o aeroporto do Prat. Por estrada, os principais accesos son as autoestradas C-31 e B-20 e a estrada nacional N-II, ademais de estradas locais que unen Badalona con Mollet del Vallès e Montcada i Reixac.
Chegan á cidade dúas liñas da rede de metro de Barcelona. A L2 une a cidade co centro de Barcelona e ten cinco paradas en Badalona. Unha delas, a de Gorg, é a cabeceira da L10, que ten outras dúas estacións na cidade. Tamén chega o tranvía, coas liñas T5 e T6 do Trambesòs.
Conta tamén cunha ampla oferta de autobuses urbanos e interurbanos, diúrnos e nocturnos, operados por TUGSAL e TMB. Ademais ten dez paradas de taxi e máis de 20 km de carril bici.
Xunto á praia atópase a estación de Badalona de tren, con servizos da liña R1 de proximidades. Máis ao sur está o porto de Badalona, porto deportivo e pesqueiro da cidade.
Festividades editar
A Festa Maior de Badalona celébrase o 15 de agosto, día da Ascensión da Virxe, na honra á Mare de Déu d'Agost. Aínda así a festividade máis celebrada en Badalona son as Festas de Maio (Les festes de Maig) celebradas en maio, o 11 de maio día do patrón da cidade e festivo, San Anastasio, quen foi martirizado na Torre Mena (edificio emblemático da cidade) no século XVII. A noite anterior, o 10 de maio, celébrase a festa da Cremada del Dimoni (queima do demo) na praia, onde se queima un demo de madeira na area, mentres se lanzan fogos artificiais.
Esta xornada está chea de actividades: correfocs, o baile do Áliga, habaneras, cremats, a sardiñada, bailes de rúa e desde a súa fundación en 1998 as actuacións dos Castellers de Badalona “els Gegants de Badalona” e "Els diables". Esta festividade de maio foi declarada Ben Cultural de Interese Turístico en 1990. Ademais parece ser que se atopan datadas en 1635; Rafael d'Amat i de Cortada (Barón de Maldá) describiunas no seu Calaix de Sastre.
Badalona dá acubillo a diversas festas que renden homenaxe a santos como San Sebastián (patrón escollido polo pobo), San Pedro (patrón dos pescadores), ou a Passada de San Antón (patrón dos animais de cuadra de pé redondo, é dicir, con pezuño). Badalona tamén celebra a procesión do Corpus, a do Carme, a Procesión dos Misterios, documentada no século XVII e caracterizada polo silencio, ademais da Noite de Reis en que estes chegan á cidade desde a praia. A estas engádenselles as festividades típicas de Cataluña como o Entroido, a Diada de Cataluña, Sant Jordi ou a Noite de San Xoán.
Deportes editar
- O deporte máis popular da cidade é o baloncesto e o Club Joventut de Badalona o equipo máis representativo.
- O club de fútbol máis importante da cidade é o Club de Futbol Badalona, con máis de cen anos de historia, que milita na Segunda División B.
- Tamén é moi importante a natación, co Club Natació Badalona.
- O Badalona Dracs, de fútbol americano, é o equipo máis laureado de España nesta disciplina.
Cidades irmandadas editar
Notas editar
- ↑ Mestre, 1998: p. 84, entrada: "Badalona"
- ↑ Institut d'Estadística de Catalunya (ed.). "Evolución da poboación total e estranxeira. 2000-2012 Badalona". Població estrangera. Evolució. Consultado o 14 de decembro de 2013.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística (España). "Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842". Consultado o 15 de outubro de 2023.
- ↑ Ajuntament de Badalona (ed.). "Barrios, distritos e códigos postais". Arquivado dende o orixinal o 27 de febreiro de 2014. Consultado o 29 de agosto de 2012.
Véxase tamén editar
Ligazóns externas editar
| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Badalona |