Alcohol deshidroxenase

As alcohol deshidroxenases (ADH) (EC 1.1.1.1) son un grupo de encimas deshidroxenases que están presentes en moitos organismos e facilitan a interconversión entre alcohois e aldehidos ou cetonas coa redución de dinucleótido de nicotinamida e adenina (NAD+) a NADH. Nos humanos e moitos outros animais serven para degradar os alcohois a varios metabolitos que doutro modo serían tóxicos, e tamén participan na xeración de aldehidos ou cetonas útiles, ou grupos alcohol durante as biosínteses de varios metabolitos. En lévedos, plantas e moitas bacterias algunhas alcohol deshidroxenases catalizan a reacción oposta como parte das súas fermentacións para asegurar unha subministración constante de NAD+, polo cal producen alcohol, como ocorre na fermentación alcohólica utilizada para producir bebidas alcohólicas.

Alcohol deshidroxenase
Estrutura cristalográfica do
homodímero da ADH5 humana.[1]
Identificadores
Número EC 1.1.1.1
Número CAS 9031-72-5
Bases de datos
IntEnz vista de IntEnz
BRENDA entrada de BRENDA
ExPASy vista de NiceZyme
KEGG entrada de KEGG
MetaCyc vía metabólica
PRIAM perfil
Estruturas PDB RCSB PDB PDBe PDBj PDBsum
Gene Ontology AmiGO / EGO

Evolución editar

Evidencias xenéticas de comparación de múltiples organismos mostraron que unha formaldehido deshidroxenase dependente de glutatión, idéntica á alcohol deshidroxenase de clase III (ADH-3/ADH5), podería ser o encima ancestral de toda a familia da ADH.[2][3][4] bastante cedo na evolución fíxose importante ter un método para eliminar o formaldehido endóxeno e exóxeno e esta capacidade conservou a ADH-3 ancestral nos xenomas ao longo do tempo. A duplicación xénica da ADH-3, seguida por unha serie de mutacións, conduciu á evolución das outras ADHs.[3][4]

A capacidade de producir etanol a partir de azucres (que é a base da produción das bebidas alcohólicas) crese que evolucionou primeiramente en lévedos. Aínda que esta característica non é adaptativa desde un punto de vista puramente enerxético, os lévedos, ao produciren alcohol en tan altas concentracións que eran tóxicas para outros organismos, podían eliminar a súa competición. Ademais, como as froitas podres conteñen máis dun 4% de etanol, os animais que comen froitas necesitaban un sistema para metabolizar ese alcohol exóxeno. Isto pénsase que explica a conservación de ADH activas co etanol en especies distintas dos lévedos, aínda que a ADH-3 tamén ten un papel importante na sinalización por óxido nítrico.[5][6]

Nos humanos, a secuenciación do xene da ADH1B (que codifica unha alcohol deshidroxenase) mostrou que hai varias variantes funcionais. Nunha, hai un polimorfismo dun único nucleótido (SNP) que determina a presenza dun residuo de histidina (His) ou arxinina (Arg) na posición 47 do polipéptido maduro. Na variante con histidina, o encima é moito máis efectivo na conversión antes mencionada.[7] Porén, o encima responsable da conversión do acetaldehido a acetato, non se ve afectado, o que fai que haxa diferentes velocidades de catálise do substrato e causa a acumulación de acetaldehido tóxico, causando danos.[7] Isto proporciona algunha protección contra o consumo excesivo de alcohol e a dependencia do alcohol (alcoholismo).[8][9][10][11] Varios haplotipos orixinados por esta mutación están máis concentrados en rexións do lese da China, unha rexión coñecida polas súas baixas tolerancia e dependencia ao alcohol.

Realizouse un estudo para encontrar unha posible correlación entre a distribución alélica e o alcoholismo, e o resultado indica que esa a distribución alélica orixinouse á vez que o cultivo de arroz na rexión hai entre 12000 e 6000 anos.[12] En rexións onde se cultivaba arroz, o arroz era fermentado orixinando etanol.[12] Isto levou a especular que o aumento da dispoñibilidade de alcohol orixinou o abuso do consumo desa substancia e o alcoholismo, o que tivo como resultado unha menor fitness reprodutora.[12] Nas persoas coa variante do alelo con His diminuían os casos de dependencia e abuso.[7][12] A hipótese propón que aqueles individuos coa variante do encima con histidina tiñan un éxito reprodutivo diferencial e o alelo correspondente foi transmitido dunha xeración a outra. A evolución darwinista clásica actuaría para seleccionar contra a forma prexudicial do encima (a variante con arxinina) debido á diminución do éxito reprodutivo dos individuos que portan o alelo. O resultado sería unha maior frecuencia do alelo responsable desta variante do encima con His en rexións que estiveran baixo presión selectiva por máis longo tempo. A distribución e fecuencia da variante con histidina segue a expansión do cultivo de arroz en rexións do interior de Asia, e hai maiores frecuencias da variante con histidina en rexións nas que se leva cultivando aroz desde hai máis tempo.[7] A distribución xeográfica dos alelos parece, por tanto, ser o resultado da selección natural contra os individuos con menor éxito reprodutivo, concretamente aqueles que portaban o alelo da variante con arxinina e eran máis susceptibles ao alcoholismo.[13] Porén, a persistencia da variante con arxinina noutras poboacións indica que o efecto podería non ser moi forte.

Descubrimento editar

 
LADH de cabalo (alcohol deshidroxenase hepática)

A primeira alcohol deshidroxenase (ADH) que se illou purificouse en 1937 a partir de Saccharomyces cerevisiae (o lévedo de panadería).[14] Moitos aspectos do mecanismo catalítico do encima ADH hepático de cabalo foron investigados por Hugo Theorell e colegas.[15] A ADH foi tamén un dos primeiros encimas oligoméricos dos que se obtivo a súa secuencia de aminoácidos e se determinou a súa estrutura tridimensional.[16][17][18]

A inicios da década de 1960, descubriuse tamén nas moscas Drosophila.[19]

Propiedades editar

As alcohol deshidroxenases comprenden un grupo de varios isocimas que catalizan a oxidación de alcohois primarios ou secundarios a aldehidos e cetonas, respectivamente, e tamén poden catalizar a reacción inversa.[19] En mamíferos esta é unha reacción redox (redución/oxidación) na que intervén o coencima dinucleótido de nicotinamida e adenina (NAD+).

Oxidación do alcohol editar

Mecanismo de acción en humanos editar

Pasos editar

  1. Unión do coencima NAD+.
  2. Unión do substrato alcohol por coordinación co zinc do encima.
  3. Desprotonación da His-51.
  4. Desprotonación da nicotinamida ribosa.
  5. Desprotonación da Thr-48.
  6. Desprotonación do alcohol.
  7. Transferencia do híbrido desde o ión alcóxido ao NAD+, orixinando NADH e un aldehido (ou cetona) unidos ao zinc.
  8. Liberación do produto aldehido.

O mecanismo en lévedos e bacterias é o inverso desta reacción. Estes pasos están apoiados por estudos cinéticos.[20]

Subunidades implicadas editar

O substrato está coordinado ao zinc e este encima ten dous átomos de zinc por subunidade. Un átomo de Zn está no sitio activo, implicado na catálise. No sitio activo, os ligandos para o Zn son Cys-46, Cys-174, His-67 e unha molécula de auga. A outra subunidade está implicada na estrutura do encima e ten outro Zn. Neste mecanismo, o híbrido do alcohol vai ao NAD+. As estruturas cristalinas indican que a His-51 desprotona a nicotinamida ribosa, a cal desprotona a Ser-48. Finalmente, a Ser-48 desprotona o alcohol, orixinando un aldehido.[20] Desde unha perspectiva do mecanismo, se o encima engade o hibrido á cara Re (ver regras de prioridade de Cahn-Ingold-Prelog) do NAD+, o hidróxeno resultante incorpórase a posicións pro-R. Os encimas que engaden un híbrido á cara Re son denominados deshidroxenases de clase A.

Sitio activo editar

 
O sitio activo da alcohol deshidroxenase.

O sitio activo da ADH1 humana (PDB 1HSO) consta dun átomo de zinc, a His-67, Cys-174, Cys-46, Thr-48, His-51, Ile-269, Val-292, Ala-317 e Phe-319. Na isoforma comunmente estudada do fígado de cabalo, a Thr-48 é unha Ser, e a Leu-319 é unha Phe. O zinc coordina o substrato (alcohol). O zinc está coordinado pola Cys-46, Cys-174 e His-67. Por outra parte, a Leu-319, Ala-317, His-51, Ile-269 e Val-292 estabilizan o NAD+ ao formaren enlaces de hidróxeno. A His-51 e a Ile-269 forman enlaces de hidróxeno cos alcohois na nicotinamida ribosa. A Phe-319, Ala-317 e Val-292 forman enlaces de hidróxeno coa amida no NAD+.[20]

Sitio estrutural do zinc editar

 
O motivo estrutural de unión ao zinc nunha alcohol deshidroxenase dunha simulación de dinámica molecular (MD).

As alcohol deshidroxenases de mamíferos tamén teñen un sitio estrutural do zinc. Este ión Zn xoga un papel estrutural e é crucial para a estabilidade da proteína. As estruturas dos sitios do zinc estrutural e catalítico na alcohol deshidroxenáse hepática de cabalo (HLADH) reveladas polas estruturas cristalográficas foron estudadas computacionalmente con química cuántica e tamén con métodos de dinámica molecular clásicos. O sitio do Zn estrutural está composto por catro ligandos cisteína moi xuntos (Cys97, Cys100, Cys103 e Cys111 na secuencia de aminoácidos) situados formando un tetraedro case simétrico arredor do ión Zn. Un estudo recente mostrou que a interacción entre o zinc e a cisteína está gobernada principalmente por unha contribución electrostática cunha contribución covalente adicional ao enlace.[21]

Tipos editar

Humanos editar

Nos humanos a ADH existe en moitas formas como dímero e está codificada por polo menos sete xenes diferentes (e orixínase polo menos seis encimas ao combinar os polipéptidos e formar heterodímeros). Hai cinco clases de alcohol deshidroxenase (I-V), pero as formas hepáticas que son as usadas principalmente en humanos son da clase I. A clase I consta das subunidades α, β e γ, que están codificadas nos xenes ADH1A, ADH1B e ADH1C.[22][23] O encima está presente en altos niveis no fígado e no recubrimento interno do estómago.[24] Cataliza a oxidación do etanol a acetaldehido (etanal):

CH3CH2OH + NAD+ → CH3CHO + NADH + H+

Isto permite o consumo de bebidas alcohólicas, pero a súa función evolutiva é probablemente a degradación dos alcohois contidos de forma natural en alimentos ou producidos por bacterias no tracto dixestivo.[25]

Outro propósito evolutivo pode ser o metabolismo do alcohol endóxeno da vitamina A (retinol), que xera a hormona ácido retinoico, aínda que esa función aquí pode ser principalmente a eliminación dos niveis tóxicos de retinol.[26][27]

Identificadores
Símbolo ADH1A
Símbolos alt. ADH1
Entrez 124
HUGO 249
OMIM

103700

RefSeq NM_000667
UniProt P07327
Outros datos
Número EC 1.1.1.1
Locus Cr. 4 q23
Identificadores
Símbolo ADH1B
Símbolos alt. ADH2
Entrez 125
HUGO 250
OMIM

103720

RefSeq NM_000668
UniProt P00325
Outros datos
Número EC 1.1.1.1
Locus Cr. 4 q23
Identificadores
Símbolo ADH1C
Símbolos alt. ADH3
Entrez 126
HUGO 251
OMIM

103730

RefSeq NM_000669
UniProt P00326
Outros datos
Número EC 1.1.1.1
Locus Cr. 4 q23

A alcohol deshidroxenase está tamén implicada na toxicidade doutros tipos de alcohol: Por exemplo, oxida o metanol para producir formaldehido e etilén glicol para render finalmente os ácidos glicólico e oxálico. Os humanos teñen polo menos seis alcohol deshidroxenases lixeiramente diferentes. Todas elas son dímeros (é dicir, constan de dous polipéptidos), e cada dímero ten dous ións zinc, Zn2+. Un destes ións é esencial para o funcionamento do encima: está localizado no sitio catalítico e sostén o grupo hidroxilo do alcohol no seu debido lugar.

A actividade da alcohol deshidroxenase varía entre homes e mulleres, entre mozos e vellos e entre poboacións de diferentes áreas do mundo. Por exemplo, as mulleres xoves non poden procesar o alcohol coa mesma rapidez que os homes xoves porque non expresan a alcohol deshidroxenase a un nivel tan alto, aínda que na mediana idade ocorre totalmente o contrario.[28] O nivel de actividade pode non depender só do nivel de expresión senón tamén da diversidade de alelos entre a poboación.

Os xenes humanos que codifican as alcohol deshidroxenases das clases II, III, IV e V son ADH4, ADH5, ADH7 e ADH6, respectivaqmente.

Lévedos e bacterias editar

A diferenza dos humanos, os lévedos e bacterias (excepto as bacterias do ácido láctico e E. coli en certas condicións) non fermentan a glicosa a lactato. No seu lugar, fermentan a glicosa a etanol e CO
2
(fermentación alcohólica). Velaquí a reacción gloobal:

Glicosa + 2 ADP + 2 Pi → 2 etanol + 2 CO2 + 2 ATP + 2 H2O[29]
 
Alcohol deshidroxenase

En lévedos[30] e moitas bacterias, a alcohol deshidroxenase desempeña unha importante función na fermentación: o piruvato resultante da glicólise convértese en acetaldehido e dióxido de carbono, e o acetaldehido é despois reducido a etanol (alcohol etílico) por unha alcohol deshidroxenase chamada ADH1. O propósito deste último paso é a rexeneración do NAD+, para que a ruta da glicólise xeradora de enerxía poida continuar. Os humanos aproveitan este proceso para producir bebidas alcohólicas, deixando que os lévedos fermenten diversos froitos ou grans. Os lévedos poden producir e despois consumir o seu propio alcohol (véxase máis abaixo).

A principal alcohol deshidroxenase dos lévedos é máis grande que a humana, e consta de catro subunidades en vez de dúas. Tamén contén zinc no seu sitio catalítico. Xunto coa alcohol deshidroxenase que contén zinc de animais e humanos, estes encimas de lévedos e moitas bacterias forman a familia das alcohol deshidroxenases de "cadea longa".

O lévedo de panadería Saccharomyces cerevisiae tamén ten outra alcohol deshidroxenase, ADH2, que evolucionou a partir dunha versión duplicada do cromosoma que contén o xene ADH1. Os lévedos utilizan a ADH2 para converter etanol de novo en acetaldehido, e exprésase só cando a concentración de azucre é baixa. Grazas a teren estes dous encimas (ADH1 e ADH2) os lévedos poden producor alcohol cando abunda o azucre (e este alcohol mata os microbios competidores) e despois continuar oxidando ese alcohol cando xa non hai azucre nin competidores.[31]

Plantas editar

En plantas, a ADH cataliza a mesma reacción que en lévedos e bacterias para asegurar unha subministración constante de NAD+. O millo ten dúas versións do encima, a ADH1 e a ADH2; Arabidopsis thaliana ten só un xene de ADH. A estrutura da ADH de Arabidopsis está conservada nun 47% en relación coa ADH hepática de cabalo. Porén, os residuos importantes estrutural e funcionalmente, como os sete residuos que proprocionan ligandos para os átomos de zinc catalíticos e non catalíticos, están conservados, o que suxire que estes encimas teñen unha estrutura similar.[32] A ADH exprésase constitutivamente a baixos niveis nas raíces de plantas novas que crecen en ágar. Se as raíces carecen de oxíxeno, a expresión do xene ADH increméntase significativamente.[33] A súa expresión tamén aumenta en resposta á deshidratación, ás baixas temperaturas e ao ácido abscísico, e desempeña un importante papel na maduración da froita, desenvolvemento das plantiñas xerminadas e no desenvolvemento do pole.[34] As diferenzas na secuencia de ADH en diferentes especies foron utilizadas para crear filoxenias que mostren a proximidade ou non de diferentes especies de plantas.[35] O ADH é un xene ideal para estes estudos porque ten un tamaño conveniente (2–3 kb de lonxitude cunha secuencia codificante de ≈1000 nucleótidos) e un número baixo de copias.[34]

Con ferro editar

Alcohol deshidroxenase que contén ferro
 
Complexo da glicerol deshidroxenase de Bacillus stearothermophilus con glicerol
Identificadores
SímboloFe-ADH
PfamPF00465
Pfam clanCL0224
InterProIPR001670
PROSITEPDOC00059
SCOPe1jqa / SUPFAM

Unha terceira familia de alcohol deshidroxenases, non relacionadas coas dúas anteriores, é a das que conteñen ferro. Aparecen en bacterias e fungos. Membros da familia das alcohol deshidroxenases que conteñen ferro son:

Outros tipos editar

Unha clase adicional de alcohol deshidroxenases pertence aos quinoencimas e require cofactores quinoides (por exemplo, pirroloquinolina quinona, PQQ) como aceptores de electróns unidos ao encima. Un exemplo típico deste tipo de encima é a metanol deshidroxenase das bacterias metilotróficas.

Aplicacións editar

En biotransformación, as alcohol deshidroxenases utilízanse a miúdo para a síntese de estereoisómeros enantiomericamente puros de alcohois quirais. Con frecuencia, pode conseguirse unha alta quimio- e enantioselectividade. Un exemplo é a alcohol deshidroxenase de Lactobacillus brevis (LbADH), que se describe como un versátil biocatalizador.[43] A alta quimioespecificidade foi confirmada tamén no caso de substratos que presentan dous sitios redox potenciais. Por exemplo o cinnamaldehido presenta tanto dobres enlaces alifáticos coma a función aldehido. A diferenza dos catalizadores convencionais, as alcohol deshidroxenases poden actuar selectivamente só neste último, rendendo exclusivamente cinnamil alcohol.[44]

En células ou pilas de combustible, as alcohol deshidroxenases poden utilizarse para catalizar a degradación do combustible para unha pila de combustible de etanol. Os científicos da Universidade de Saint Louis utilizaron a alcohol deshidroxenase sostida con carbono con poli(verde de metileno) como ánodo, cunha membrana Nafion, para obter uns 50 μA/cm2.[45]

En 1949, E. Racker definiu o concepto de "unidade de actividade de alcohol deshidroxenase" como a cantidade de actividade deste encima que causa un cambio na densidade óptica de 0,001 por minuto baixo condicións estándar de ensaio.[46][47] Recentemente, a definición internacional de unidade encimática (E.U.) fíxose máis común: unha unidade de alcohol deshidroxenase é a que converte 1,0 μmol de etanol en acetaldehido por minuto a pH 8,8 a 25 °C.[48]

Importancia clínica editar

Alcoholismo editar

Fixéronse estudos que mostraron que as variacións na ADH que inflúen no metabolismo do etanol teñen un efecto sobre o risco de dependencia do alcohol.[8][9][10][11][49] O efecto máis forte débese a variacións na ADH1B que incrementan a velocidade á que o alcohol se converte en acetaldehido. Unha de ditas variantes é máis común en individuos do leste de Asia e de Oriente Medio, outra é máis común en individuos de África.[9] Ambas as variantes reducen o risco de alcoholismo, pero os individuos poden chegar a ser alcóholicos malia todo. Detectáronse provisionalmente algúns outros xenes que poderían estar asociados ao alcoholismo e considérase que hai moitos máis que aínda non se atoparon.[50]

Dependencia de drogas editar

A dependencia das drogas é outro problema asociado coa ADH, que os investigadores pensan que podería esar ligada ao alcoholismo. Un estudo suxire que a dependencia das drogas está asociada a sete xenes de ADH, pero cómpre facer máis investigacións.[51] A dependencia do alcohol e doutras drogas poden compartir algúns factores de risco, pero como a dependencia do alcohol adoita ser comórbida coa dependencia doutras drogas, a asociación da ADH coa dependencia doutras drogas pode non ser causal.

Envelenamento editar

O Fomepizole é un fármaco que inhibe competitivamente a alcohol deshidroxenase que pode utilizarse en casos de toxicidade causada por metanol[52] ou etilén glicol.[53] Impide a conversión do metanol ou etilén glicol nos seus metabolitos tóxicos (como o ácido fórmico, formaldehido ou glicolato). O mesmo efecto conséguese tamén ás veces co etanol, de novo por inhibición competitiva da ADH.

Notas editar

Este artigo incorpora textos en dominio público procedentes de Pfam e InterPro IPR001670

  1. PDB 1m6h; Sanghani PC, Robinson H, Bosron WF, Hurley TD (September 2002). "Human glutathione-dependent formaldehyde dehydrogenase. Structures of apo, binary, and inhibitory ternary complexes". Biochemistry 41 (35): 10778–86. PMID 12196016. doi:10.1021/bi0257639. 
  2. Gutheil WG, Holmquist B, Vallee BL (January 1992). "Purification, characterization, and partial sequence of the glutathione-dependent formaldehyde dehydrogenase from Escherichia coli: a class III alcohol dehydrogenase". Biochemistry 31 (2): 475–81. PMID 1731906. doi:10.1021/bi00117a025. 
  3. 3,0 3,1 Danielsson O, Jörnvall H (October 1992). ""Enzymogenesis": classical liver alcohol dehydrogenase origin from the glutathione-dependent formaldehyde dehydrogenase line". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 89 (19): 9247–51. Bibcode:1992PNAS...89.9247D. PMC 50103. PMID 1409630. doi:10.1073/pnas.89.19.9247. 
  4. 4,0 4,1 Persson B, Hedlund J, Jörnvall H (December 2008). "Medium- and short-chain dehydrogenase/reductase gene and protein families : the MDR superfamily". Cellular and Molecular Life Sciences 65 (24): 3879–94. PMC 2792335. PMID 19011751. doi:10.1007/s00018-008-8587-z. 
  5. Staab CA, Hellgren M, Höög JO (December 2008). "Medium- and short-chain dehydrogenase/reductase gene and protein families : Dual functions of alcohol dehydrogenase 3: implications with focus on formaldehyde dehydrogenase and S-nitrosoglutathione reductase activities". Cellular and Molecular Life Sciences 65 (24): 3950–60. PMID 19011746. doi:10.1007/s00018-008-8592-2. 
  6. Godoy L, Gonzàlez-Duarte R, Albalat R (2006). "S-Nitrosogluthathione reductase activity of amphioxus ADH3: insights into the nitric oxide metabolism". International Journal of Biological Sciences 2 (3): 117–24. PMC 1458435. PMID 16763671. doi:10.7150/ijbs.2.117. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Whitfield, John B (1994). "ADH and ALDH genotypes in relation to alcohol metabolic rate and sensitivity" (PDF). Alcohol and Alcoholism 2: 59–65. PMID 8974317. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 09 de outubro de 2022. Consultado o 24 de xullo de 2020. 
  8. 8,0 8,1 Thomasson HR, Edenberg HJ, Crabb DW, Mai XL, Jerome RE, Li TK, Wang SP, Lin YT, Lu RB, Yin SJ (April 1991). "Alcohol and aldehyde dehydrogenase genotypes and alcoholism in Chinese men". American Journal of Human Genetics 48 (4): 677–81. PMC 1682953. PMID 2014795. 
  9. 9,0 9,1 9,2 Edenberg HJ, McClintick JN (October 2018). "Alcohol dehydrogenases, aldehyde dehydrogenases and alcohol use disorders: a critical review". Alcoholism, Clinical and Experimental Research 42 (12): 2281–2297. PMC 6286250. PMID 30320893. doi:10.1111/acer.13904. 
  10. 10,0 10,1 Hurley TD, Edenberg HJ (2012). "Genes encoding enzymes involved in ethanol metabolism". Alcohol Research 34 (3): 339–44. PMC 3756590. PMID 23134050. 
  11. 11,0 11,1 Walters RK, Polimanti R, Johnson EC, McClintick JN, Adams MJ, Adkins AE, et al. (December 2018). "Transancestral GWAS of alcohol dependence reveals common genetic underpinnings with psychiatric disorders". Nature Neuroscience 21 (12): 1656–1669. PMC 6430207. PMID 30482948. doi:10.1038/s41593-018-0275-1. 
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Peng Y, Shi H, Qi XB, Xiao CJ, Zhong H, Ma RL, Su B (January 2010). "The ADH1B Arg47His polymorphism in east Asian populations and expansion of rice domestication in history". BMC Evolutionary Biology 10: 15. PMC 2823730. PMID 20089146. doi:10.1186/1471-2148-10-15. 
  13. Eng MY (2007-01-01). "Alcohol Research and Health". Alcohol Health & Research World (U.S. Government Printing Office). ISSN 1535-7414. 
  14. Negelein E, Wulff HJ (1937). "Diphosphopyridinproteid alkohol, acetaldehyd". Biochem. Z. 293: 351. 
  15. Theorell H, McKEE JS (October 1961). "Mechanism of action of liver alcohol dehydrogenase". Nature 192 (4797): 47–50. Bibcode:1961Natur.192...47T. PMID 13920552. doi:10.1038/192047a0. 
  16. Jörnvall H, Harris JI (April 1970). "Horse liver alcohol dehydrogenase. On the primary structure of the ethanol-active isoenzyme". European Journal of Biochemistry 13 (3): 565–76. PMID 5462776. doi:10.1111/j.1432-1033.1970.tb00962.x. 
  17. Brändén CI, Eklund H, Nordström B, Boiwe T, Söderlund G, Zeppezauer E, Ohlsson I, Akeson A (August 1973). "Structure of liver alcohol dehydrogenase at 2.9-angstrom resolution". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 70 (8): 2439–42. Bibcode:1973PNAS...70.2439B. PMC 433752. PMID 4365379. doi:10.1073/pnas.70.8.2439. 
  18. Hellgren M (2009). Enzymatic studies of alcohol dehydrogenase by a combination of in vitro and in silico methods, PhD thesis (PDF). Stockholm, Sweden: Karolinska Institutet. p. 70. ISBN 978-91-7409-567-8. 
  19. 19,0 19,1 Sofer W, Martin PF (1987). "Analysis of alcohol dehydrogenase gene expression in Drosophila". Annual Review of Genetics 21: 203–25. PMID 3327463. doi:10.1146/annurev.ge.21.120187.001223. 
  20. 20,0 20,1 20,2 Hammes-Schiffer S, Benkovic SJ (2006). "Relating protein motion to catalysis". Annual Review of Biochemistry 75: 519–41. PMID 16756501. doi:10.1146/annurev.biochem.75.103004.142800. 
  21. Brandt EG, Hellgren M, Brinck T, Bergman T, Edholm O (February 2009). "Molecular dynamics study of zinc binding to cysteines in a peptide mimic of the alcohol dehydrogenase structural zinc site". Physical Chemistry Chemical Physics 11 (6): 975–83. Bibcode:2009PCCP...11..975B. PMID 19177216. doi:10.1039/b815482a. 
  22. Sultatos LG, Pastino GM, Rosenfeld CA, Flynn EJ (March 2004). "Incorporation of the genetic control of alcohol dehydrogenase into a physiologically based pharmacokinetic model for ethanol in humans". Toxicological Sciences 78 (1): 20–31. PMID 14718645. doi:10.1093/toxsci/kfh057. 
  23. Edenberg HJ, McClintick JN (December 2018). "Alcohol Dehydrogenases, Aldehyde Dehydrogenases, and Alcohol Use Disorders: A Critical Review". Alcoholism, Clinical and Experimental Research 42 (12): 2281–2297. PMC 6286250. PMID 30320893. doi:10.1111/acer.13904. 
  24. Farrés J, Moreno A, Crosas B, Peralba JM, Allali-Hassani A, Hjelmqvist L, et al. (September 1994). "Alcohol dehydrogenase of class IV (sigma sigma-ADH) from human stomach. cDNA sequence and structure/function relationships". European Journal of Biochemistry 224 (2): 549–57. PMID 7925371. doi:10.1111/j.1432-1033.1994.00549.x. 
  25. Kovacs B, Stöppler MC. "Alcohol and Nutrition". MedicineNet, Inc. Arquivado dende o orixinal o 23 June 2011. Consultado o 2011-06-07. 
  26. Duester G (September 2008). "Retinoic acid synthesis and signaling during early organogenesis". Cell 134 (6): 921–31. PMC 2632951. PMID 18805086. doi:10.1016/j.cell.2008.09.002. 
  27. Hellgren M, Strömberg P, Gallego O, Martras S, Farrés J, Persson B, Parés X, Höög JO (February 2007). "Alcohol dehydrogenase 2 is a major hepatic enzyme for human retinol metabolism". Cellular and Molecular Life Sciences 64 (4): 498–505. PMID 17279314. doi:10.1007/s00018-007-6449-8. 
  28. Parlesak A, Billinger MH, Bode C, Bode JC (2002). "Gastric alcohol dehydrogenase activity in man: influence of gender, age, alcohol consumption and smoking in a caucasian population". Alcohol and Alcoholism 37 (4): 388–93. PMID 12107043. doi:10.1093/alcalc/37.4.388. 
  29. Cox M, Nelson DR, Lehninger AL (2005). Lehninger Principles of Biochemistry. San Francisco: W. H. Freeman. p. 180. ISBN 978-0-7167-4339-2. 
  30. Leskovac V, Trivić S, Pericin D (December 2002). "The three zinc-containing alcohol dehydrogenases from baker's yeast, Saccharomyces cerevisiae". FEMS Yeast Research 2 (4): 481–94. PMID 12702265. doi:10.1111/j.1567-1364.2002.tb00116.x. 
  31. Coghlan A (23 December 2006). "Festive special: The brewer's tale - life". New Scientist. Arquivado dende o orixinal o 15 September 2008. Consultado o 2009-04-27. 
  32. Chang C, Meyerowitz EM (March 1986). "Molecular cloning and DNA sequence of the Arabidopsis thaliana alcohol dehydrogenase gene". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 83 (5): 1408–12. Bibcode:1986PNAS...83.1408C. PMC 323085. PMID 2937058. doi:10.1073/pnas.83.5.1408. 
  33. Chung HJ, Ferl RJ (October 1999). "Arabidopsis alcohol dehydrogenase expression in both shoots and roots is conditioned by root growth environment". Plant Physiology 121 (2): 429–36. PMC 59405. PMID 10517834. doi:10.1104/pp.121.2.429. 
  34. 34,0 34,1 Thompson CE, Fernandes CL, de Souza ON, de Freitas LB, Salzano FM (May 2010). "Evaluation of the impact of functional diversification on Poaceae, Brassicaceae, Fabaceae, and Pinaceae alcohol dehydrogenase enzymes". Journal of Molecular Modeling 16 (5): 919–28. PMID 19834749. doi:10.1007/s00894-009-0576-0. 
  35. Järvinen P, Palmé A, Orlando Morales L, Lännenpää M, Keinänen M, Sopanen T, Lascoux M (November 2004). "Phylogenetic relationships of Betula species (Betulaceae) based on nuclear ADH and chloroplast matK sequences". American Journal of Botany 91 (11): 1834–45. PMID 21652331. doi:10.3732/ajb.91.11.1834. Arquivado dende o orixinal o 26 May 2010. 
  36. Williamson VM, Paquin CE (September 1987). "Homology of Saccharomyces cerevisiae ADH4 to an iron-activated alcohol dehydrogenase from Zymomonas mobilis". Molecular & General Genetics 209 (2): 374–81. PMID 2823079. doi:10.1007/bf00329668. 
  37. Conway T, Sewell GW, Osman YA, Ingram LO (June 1987). "Cloning and sequencing of the alcohol dehydrogenase II gene from Zymomonas mobilis". Journal of Bacteriology 169 (6): 2591–7. PMC 212129. PMID 3584063. doi:10.1128/jb.169.6.2591-2597.1987. 
  38. Conway T, Ingram LO (July 1989). "Similarity of Escherichia coli propanediol oxidoreductase (fucO product) and an unusual alcohol dehydrogenase from Zymomonas mobilis and Saccharomyces cerevisiae". Journal of Bacteriology 171 (7): 3754–9. PMC 210121. PMID 2661535. doi:10.1128/jb.171.7.3754-3759.1989. 
  39. Walter KA, Bennett GN, Papoutsakis ET (November 1992). "Molecular characterization of two Clostridium acetobutylicum ATCC 824 butanol dehydrogenase isozyme genes". Journal of Bacteriology 174 (22): 7149–58. PMC 207405. PMID 1385386. doi:10.1128/jb.174.22.7149-7158.1992. 
  40. Kessler D, Leibrecht I, Knappe J (April 1991). "Pyruvate-formate-lyase-deactivase and acetyl-CoA reductase activities of Escherichia coli reside on a polymeric protein particle encoded by adhE". FEBS Letters 281 (1–2): 59–63. PMID 2015910. doi:10.1016/0014-5793(91)80358-A. 
  41. Truniger V, Boos W (March 1994). "Mapping and cloning of gldA, the structural gene of the Escherichia coli glycerol dehydrogenase". Journal of Bacteriology 176 (6): 1796–800. PMC 205274. PMID 8132480. doi:10.1128/jb.176.6.1796-1800.1994. 
  42. de Vries GE, Arfman N, Terpstra P, Dijkhuizen L (August 1992). "Cloning, expression, and sequence analysis of the Bacillus methanolicus C1 methanol dehydrogenase gene". Journal of Bacteriology 174 (16): 5346–53. PMC 206372. PMID 1644761. doi:10.1128/jb.174.16.5346-5353.1992. 
  43. Leuchs S, Greiner L (2011). "Alcohol dehydrogenase from Lactobacillus brevis: A versatile catalyst for enenatioselective reduction". CABEQ: 267–281. Arquivado dende o orixinal |url= incorrecto (Axuda) o 25 de xullo de 2013. Consultado o 11 de outubro de 2021. 
  44. Zucca P, Littarru M, Rescigno A, Sanjust E (May 2009). "Cofactor recycling for selective enzymatic biotransformation of cinnamaldehyde to cinnamyl alcohol". Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry 73 (5): 1224–6. PMID 19420690. doi:10.1271/bbb.90025. 
  45. Moore CM, Minteer SD, Martin RS (February 2005). "Microchip-based ethanol/oxygen biofuel cell". Lab on a Chip 5 (2): 218–25. PMID 15672138. doi:10.1039/b412719f. 
  46. E. Racker . Aldehyde dehydrogenase, a diphosphopyridine nucleotide-linked enzyme. (From the Department of Microbiology, New York University College of Medicine, New York. J. Biol. Chem. 1949, 177:883-892. [1]
  47. Racker E (May 1950). "Crystalline alcohol dehydrogenase from baker's yeast". The Journal of Biological Chemistry 184 (1): 313–9. PMID 15443900. 
  48. "Enzymatic Assay of Alcohol Dehydrogenase (EC 1.1.1.1)". Sigma Aldrich. Consultado o 13 July 2015. 
  49. Sanchez-Roige, Sandra; Palmer, Abraham A.; Fontanillas, Pierre; Elson, Sarah L.; Adams, Mark J.; Howard, David M.; Edenberg, Howard J.; Davies, Gail; Crist, Richard C.; Deary, Ian J.; McIntosh, Andrew M. (2019-02-01). "Genome-wide association study meta-analysis of the Alcohol Use Disorder Identification Test (AUDIT) in two population-based cohorts". The American Journal of Psychiatry 176 (2): 107–118. ISSN 0002-953X. PMC 6365681. PMID 30336701. doi:10.1176/appi.ajp.2018.18040369. 
  50. Kranzler, Henry R.; Zhou, Hang; Kember, Rachel L.; Vickers Smith, Rachel; Justice, Amy C.; Damrauer, Scott; Tsao, Philip S.; Klarin, Derek; Baras, Aris; Reid, Jeffrey; Overton, John (2019-04-02). "Genome-wide association study of alcohol consumption and use disorder in 274,424 individuals from multiple populations". Nature Communications 10 (1): 1499. Bibcode:2019NatCo..10.1499K. ISSN 2041-1723. PMC 6445072. PMID 30940813. doi:10.1038/s41467-019-09480-8. 
  51. Luo X, Kranzler HR, Zuo L, Wang S, Schork NJ, Gelernter J (February 2007). "Multiple ADH genes modulate risk for drug dependence in both African- and European-Americans". Human Molecular Genetics 16 (4): 380–90. PMC 1853246. PMID 17185388. doi:10.1093/hmg/ddl460. 
  52. International Programme on Chemical Safety (IPCS): Methanol (PIM 335), [2], retrieved on 1 March 2008
  53. Velez LI, Shepherd G, Lee YC, Keyes DC (September 2007). "Ethylene glycol ingestion treated only with fomepizole". Journal of Medical Toxicology 3 (3): 125–8. PMC 3550067. PMID 18072148. doi:10.1007/BF03160922. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

  • PDBsum ten ligazóns a estruturas tridimensionais de varias alcohol deshidroxenases contidas no Protein Data Bank
  • ExPASy con ligazóns a secuencias de alcohol deshidroxenases en Swiss-Prot, para buscar literatura en Medline sobre o encima e entradas a outras bases de datos.
  • PDBe-KB información da estrutura en PDB para a alcohol deshidroxenase 1A.
  • PDBe-KB información da estrutura en PDB para a alcohol deshidroxenase 1B.
  • PDBe-KB información da estrutura en PDB para a alcohol deshidroxenase 1C.
  • PDBe-KB información da estrutura en PDB para a alcohol deshidroxenase 4.
  • PDBe-KB información da estrutura en PDB para a alcohol deshidroxenase clase 3.