Wikipedia

Roald Amundsen

explorador polar noruegués que encabezou a expedición (1910-1912) que chegou por vez primeira ao Polo Sur

Roald Engelbregt Gravning Amundsen, nado en Borge o 16 de xullo de 1872 e finado en mar de Barents posiblemente o 18 de xuño de 1928, foi un explorador noruegués das rexións polares. Dirixiu a expedición á Antártida que por primeira vez alcanzou o Polo Sur. Tamén foi o primeiro en sucar o Paso do Noroeste, que unía o Atlántico co Pacífico, e formou parte da primeira expedición aérea que sobrevoou o Polo Norte.[1][2]

Roald Amundsen
Nome completoRoald Engelbregt Gravning Amundsen
Nacemento16 de xullo de 1872
Lugar de nacementoBorge
Falecemento18 de xuño de 1928
Lugar de falecementoOcéano Ártico e Illa do Oso
Causaaccidente ou incidente de aviación
SoterradoMar de Barents
NacionalidadeNoruega
Ocupaciónexplorador, escritor, mariño, investigador, polar explorer, aviador, traveler e Piloto da marinha
PaiJens Amundsen
NaiGustava Sahlquist
IrmánsLeon Amundsen
PremiosPrémio Fridtjof Nansen na categoria de Matemática e Ciências Naturais, Gran Cruz da Orde de San Olaf, Hubbard Medal, Constantin Medal, Knight of the Order of Leopold, Medalha Vega, Alexander von Humboldt Medal, Patron’s Medal, Medalla de Ouro do Congreso dos Estados Unidos de América, Grande Médaille d'Or des Explorations, Medalla polo Servizo Cívico Excepcional, Medal of Merit in Gold with Crown, Medalha Polar, Medalha Charles P. Daly, Ordem de Santo Olavo, Medalla Plus Ultra, Medalha do Valor Aeronáutico, medalla Livingstone, Medalha do Polo Sul, Comandante da Grã-Cruz da Ordem da Estrela Polar e Grand Cross of the Order of Franz Joseph
Na rede
IMDB: nm0025468 WikiTree: Amundsen-236 Find a Grave: 20956 Editar o valor em Wikidata
[ editar datos en Wikidata ]

Contaba cunha excelente formación mariñeira e unha especial habilidade nas técnicas de supervivencia, aprendidas en parte da súa experiencia en deportes invernais, na vida dos esquimós e nas expedicións que lle precederon. Nas súas diferentes expedicións contou cun renombrado equipo nos campos da navegación, do esquí, da enxeñería aeronáutica e da aviación. Amundsen desapareceu o 18 de xuño de 1928 mentres voaba en avión no transcurso dunha operación de rescate no Ártico.

Traxectoria Editar

Infancia Editar

Amundsen naceu nunha familia de armadores e capitáns noruegueses en Borge, entre as cidades de Fredrikstad e Sarpsborg, moi preto de Oslo. Os seus pais foron o capitán e armador Jens Amundsen e Hanna Sahlqvist. Roald era o cuarto fillo da familia. Cando tiña quince anos, Amundsen quedou cativado pola lectura dos relatos de Sir John Franklin sobre as súas expedicións árticas por terra. Amundsen escribiu: "Linos cunha fervente fascinación que marcou todo o curso da miña vida".[3] A súa nai tentou mantelo fóra da industria marítima e presionouno para que fose médico,[4] pero aos 21 anos, cando morreu a nai en 1893, deixou os estudos para ter unha vida no mar.[5]

Impresionado fortemente pola travesía de Fridtjof Nansen en 1882, na que cruzou Groenlandia en esquís, decidiu continuar os seus pasos e converterse en explorador polar.

O paso seguinte consistiu en adquirir coñecemento en navegación, polo que regresou a Oslo para asistir á Christiania Sjømandsskole, onde obtivo a súa licenza náutica o 1 de maio de 1895.

Expedición belga á Antártida Editar

 
O navío RV Belgica

En 1897, Amundsen soubo dun proxecto belga para explorar a Antártida. Despois de entrevistarse con Adrien de Gerlache, o líder da expedición, Amundsen conseguiu o posto de temoneiro.[6] A bordo do buque Belgica partiu a exploración desde Anveres (Bélxica) o 16 de agosto de 1897. Aí coñeceu ao estadounidense Frederick Cook, o médico da expedición, co que lograría cultivar unha duradeira amizade. A expedición belga foi a primeira en invernar ao sur do círculo polar antártico.[7] O buque quedou atrapado no mar xeado nas coordenadas 70°30'S, ao oeste da península antártica. A tripulación debeu enfrontar un cru inverno sen estar preparada correctamente para facelo. Frederick Cook alimentou á tripulación con carne crúa de animais mariños, evitándolle así a posibilidade de contraer escorbuto e Amundsen deu estímulos á tripulación e mandou confeccionar abrigos con pel de foca. Esta sería unha lección importante para as seguintes viaxes de Amundsen. Amundsen e Cook máis tarde tomaron o mando do barco cando De Gerlache enfermou gravemente.

Expedición ao Paso do Noroeste Editar

 
Ruta do paso do noroeste.
 
O veleiro Gjøa.

En 1903 Amundsen comandou a primeira expedición que logrou percorrer o Paso do Noroeste entre os océanos Atlántico e Pacífico, xunto a outros seis integrantes a bordo do veleiro Gjøa, comprado por Amundsen.[8] O seu percorrido levounos a tavés baía de Baffin, e os estreitos de Lancaster, Peels, James Ross e Rae ata alcanzar a rexión actualmente coñecida como Gjoa Haven, en Nunavut, Canadá.[6][8] Alí permaneceron durante dous invernos en actividades e investigación e exploración. Durante este tempo reuniu coñecementos sobre o magnetismo do planeta Terra. Estudara, anteriormente, o magnetismo en Holanda.

Durante esta época, Amundsen estudou aos habitantes locais chamados netsilik para aprender as súas técnicas de supervivencia, algo que o levou a adoptar as súas vestiduras. Tamén deles foi que aprendeu o uso de zorras con cans de tiro. Tras continuar a súa viaxe ao sur da illa Victoria, a expedición atravesou o arquipélago Ártico o 17 de agosto de 1905, pero debeu deterse durante o inverno antes de chegar á localidade de Nome, na costa pacífica de Alasca. Amundsen viaxou 800 km ata Eagle, cidade que contaba cunha estación telegráfica, para dar a noticia do seu obxectivo cumprido. En 1906 chegou a Nome. Dise que todo o aprendido nesta viaxe, especialmente a utilidade dos cans, foi decisivo para alcanzar o polo sur.

Nesta época, Amundsen decatouse da disolución da unión entre Noruega e Suecia, e de que tiña un novo rei. O explorador enviou ao novo rei, Haakon VII, a noticia de que a súa travesía do Paso do Noroeste "era un gran logro para Noruega". [9] Dixo que esperaba facer máis e asinouno "O teu leal súbdito, Roald Amundsen."[9] A tripulación regresou a Oslo en novembro de 1906, despois de case tres anos e medio no estranxeiro. O Gjøa foi devolto a Noruega en 1972. Tras unha viaxe de 45 días desde San Francisco nun buque graneiro, foi depositado en terra fronte o museo Fram de Oslo,[9] onde agora está situado dentro do seu propio edificio dedicado a museo.

Carreira ao Polo Sur Editar

Artigo principal: Expedición Amundsen.
 
O navío Fram na Antártida

Tras a súa expedición ao paso do noroeste, Amundsen planeou outra expedición, desta vez ao polo norte, para o que faría uso do buque Fram, o Fram que era propiedade do goberno noruegués pero ideado e deseñado para a exploración polar por Fridtjof Nansen quen o utilizaba nas súas exploracións árticas. Amundsen recrutou á súa tripulación en Tromso. Porén pouco despois tivo novas de que Robert Peary se lle adiantara en ser o primeiro ser humano no Polo Norte,[10] Amundsen cambiou os seus plans, e decidiu lanzarse a explorar o polo sur. [11] Parece ser que non notificou o cambio á súa tripulación ata que partiran.

Amundsen non fixo público o seu cambio de plans de maneira inmediata, ante a posibilidade de que Nansen negásese a prestar o Fram para a viaxe antártica. Ao decatarse Nansen, apoiou a expedición. Amundsen abandonou Oslo cara ao sur o 3 de xuño de 1910.[12][13] Cando chegou á illa de Madeira, Amundsen enviou por telegrama a noticia da súa expedición a Robert Falcon Scott, outro explorador que pretendía alcanzar o polo sur e que sería o seu rival nesa carreira. O texto do telegrama dicía BEG TO INFORM YOU FRAM PROCEEDING ANTARCTIC -- AMUNDSEN ("permítome informarlle de que o Fram está de camiño á Antártida").[12]

O 14 de xaneiro de 1911 chegou co Fram á plataforma de xeo de Ross, no mar de nome homónimo. Ancorou o buque na baía das Baleas e levantou o seu campamento, que chamou Framheim. Scott pola súa parte establecérase en MacMurdo Sound, 96 quilómetros máis lonxe do Polo Sur que Amundsen. Mentres o plan do británico era seguir a ruta de Ernest Shackleton polo glaciar Beardmore ata a meseta Antártica, Amundsen pretendía crear a súa propia, subindo os montes Transantárticos ata a susodita meseta.

En febreiro, marzo e abril de 1911, os expedicionarios colocaron postos de subministracións nos paralelos 80°, 81° e 82° Sur en liña directa cara ao polo, unha práctica que lles permitiría probar as condicións do lugar así como o funcionamento dos equipos. Durante o inverno, os expedicionarios dedicáronse á realizar melloras significativas no equipo, en particular das zorras, cuxo peso conseguiu reducir signifativamente Olav Bjaaland. O 4 de febreiro de 1911, unha parte da expedición de Scott realizou unha visita amigable en barco ao Framheim.

 
Roald Amundsen e os seus compañeiros mirando a bandeira norueguesa cravada no Polo sur o 16 de decembro de 1911. Foto tomada por Olav Bjaaland.

O 8 de setembro de 1911 a expedición nórdica saíu dirección ao polo, o equipo formábano oito persoas: Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel, Oscar Wisting, Jørgen Stubberud, Hjalmar Johansen, Kristian Prestrud e o propio Amundsen. O momento da partida escolleuse debido a un aumento das temperaturas que semellaba un quentamento primaveral, porén poucos días despois da partida as temperaturas baixaron drasticamente ata chegar aos -51 °C, polo que chegaron ao posto 80ºS deixaron as subministracións e regresaron rapidamente a Framheim. O resultado foi o desencontro entre os membros do equipo, polo que se reestructurou a expedición, a Johansen, Prestrud e Stubberud encargoulles explorar a Terra de Eduardo VII, descuberta recentemente por Scott, mentres que Amundsen, Bjaaland, Hanssen, Hassel e Wisting formaron a nova expedición ártica.

O novo intento de expedición foi o 19 de outubro de 1911 con catro zorras e 52 cans de raza groenlandesa, liderados pola femia Etah. O alimento do equipo consistía nunha ración diaria de 380 g de galleta, 350 g de pemmican, 40 g de chocolate e 60 g de leite en po mentres que para os cans asignóuselles 500 g de pemmican diarios.

O 23 de outubro chegaron ao posto 80º e o 3 de novembro ao 82º, o último antes do polo sur. O 15 de novembro alcanzaron a latitude 85ºS, aos pes dos montes Transantárticos, o 21 de novembro remataron a travesía dos mesmos e chegaron á meseta antártica, que sería renomeada coma meseta do Rei Haakon VII, e os montes adxacentes como montes da Raíña Maud. Alí levantaron un campamento que recibiría o nome da Carnizaría, no que foron sacrificados 24 cans. Unha parte da carne sería empregada para alimentar aos cans sobreviventes, e o resto almacenaríase para a viaxe de volta.[14] Sometidos a tempestades ao cruzar por carreiros bastante escarpados, chegaron aos 87°S o 4 de decembro e o día 7, tres días despois, alcanzarían o punto máis ao sur da expedición de Shackleton: 88° 23' Sur, quedando a 180 km do polo sur.

Finalmente a expedición alcanzou o polo sur o 14 de decembro de 1911, 35 días antes que a expedición de Scott. Amundsen levantou o seu campamento en pleno polo sur, chamandoo Polheim, deixando montada unha tenda cunha mensaxe no seu interior, dando testemuño da súa viaxe por se o equipo non dese regresado a Framheim.[15] O equipo chegaría ao campamento de partida o 25 de xaneiro de 1912, 99 días despois da partida e con só once cans.

A causa da dificultade nas comunicacións o éxito da expedición non sería comunicado ata o 7 de marzo, cando chegaron a Hobart, en Australia. Toda a viaxe está narrada no libro de Amundsen O polo sur: un informe da expedición antártica noruega no "Fram", 1910-1912

A expedición de Amundsen beneficiouse da súa coidadosa preparación, bo equipo, roupa axeitada, unha tarefa primaria sinxela, a comprensión dos cans e o seu manexo e o uso eficaz dos esquís. En contraste coas desgrazas do equipo de Scott, a andaina de Amundsen resultou relativamente suave e sen incidentes.

Comparación das expedicións de Amundsen e Scott Editar

 
As rotas seguidos por Amundsen (vermello) e Scott (verde).

A gran diferenza estratéxica entre ambas as expedicións foi que Amundsen baseou o seu transporte exclusivamente en zorras con cans groenlandeses, mentres que Robert Falcon Scott contou co uso de cabalos mongoleses. Amundsen decidiu sacrificar varios cans antes de chegar ao polo e almacenar a carne para o regreso; esta estratexia permitiulle minorar o peso do alimento dos cans e asegurar a alimentación dos animais sobreviventes na viaxe de volta.

Os cabalos de Scott tiñan que cargar sacos con avea para a súa alimentación, o cal aumentaba o seu peso e as súas posibilidades de afundirse na neve. Outra desvantaxe era que aos cabalos a suor conxelábaselles na pel mentres que os cans regulan a súa temperatura sen suor. De modo adicional, parece ser que a expedición de Amundsen contaba cun mellor equipamento e vestido de maior resistencia ao frío. Todos os cabalos de Scott morreron e o equipo tivo que valerse da súa propia forza. Ademais, Scott agregou no último momento un membro extra no equipo, o que motivou un desaxuste nas racións alimenticias.

Mentres que Amundsen realizou unha viaxe eficaz e sen grandes contratempos, Scott chegou con graves penurias ao polo, atopou a tenda de Amundsen, e tanto el como o seu equipo faleceron durante a viaxe de regreso debido á súa falta de preparación, roupa inadecuada e ausencia de víveres suficientes. Ademais tamén tiñan problemas internos. Así, Lawrence Oates enfrontouse con Scott en varias ocasións, por temas relacionados coa forma de dirixir a expedición. Unha vez escribiu no seu diario: «Myself, I dislike Scott intensely and would chuck the whole thing if it were not that we are a British expedition... Scott is not straight, it is himself first, the rest nowhere...» ('Non me gusta nada Scott e tiraríao todo pola borda se non fose porque somos unha expedición británica... Scott non actúa con rectitude, a súa primeira preocupación é el mesmo, o resto non lle importa...'). Oates , quen sufrira reiteradamente dores por mor dunha vella ferida de guerra deixouse morrer o día do seu trixésimo segundos aniversarios , “ saíu da tenda e dixo aos seus compañeiros , saio e poida que non regrese por un bo tempo “ fíxoo para non entorpecer a marcha de Scott, quen quizais non morrese de seguir os consellos de Oates.

Doutra banda, no seu libro An empire of ice, o gañador do Pulitzer Edward J. Larson indica que Scott puxo a ciencia como un obxectivo prioritario na súa conquista do polo sur, a diferenza de Amundsen, visións por certo contrapostas que xa foron tratadas por outros autores;[16][17] de feito, a expedición de Amundsen estaba conformada por só catro dos seus homes, deixando aos outros 27 (entre científicos e oficiais navais) no campamento base realizando medicións científicas ou facendo exploracións paralelas, mentres que na ruta ao polo sur, o grupo de Scott ocupaba tempo adicional en tomar mostras xeolóxicas, meteorolóxicas e biolóxicas, moitas das cales resultaron conter restos fosilizados dunha flora do paleozoico coñecida como Glossopteris, proba definitiva da conexión entre a Antártida e o resto dos continentes, evidencia que fora buscada infructuosamente por décadas.[18] Amundsen, en tanto, instalou un campamento a 100 km do polo sur e iniciou camiño rapidamente; en efecto, respecto a Scott, este autor acouta que:

[...] fatalmente quedou en desvantaxe na súa competencia fronte ao noruegués Roald Amundsen, un aventureiro polar de probada habilidade a quen só lle importaba gañar a carreira.[18]

Últimas exploracións Editar

En 1913 Amundsen visitou os Estados Unidos, onde impartiría unha serie de conferencias sobre as súas viaxes. Despois dunha viaxe en avión a San Francisco e o seu contacto con Lincoln Ellsworth comezou a considerar unha nova expedición ao Polo norte, esta vez por vía aérea. De regreso a Noruega, interesaríase cada vez máis pola aviación, e tomaría leccións de voo no Departamento Noruegués de Defensa. En 1914 recibiu o seu certificado de voo, o primeiro que recibía un civil en Noruega.

Rumbo o paso do Nordés Editar

 
O barco Maud de Amundsen en 1918.

En 1918, Amundsen iniciou unha expedición, esta vez cun barco propio, o Maud, que durou ata 1925. O Maud fora botado en xuño de 1916[19] ou o 17 de xuño de 1917,[20] e con el planeaba sucar o paso do Nordés, viaxando desde o océano Atlántico ata o Pacífico a través do océano Glacial Ártico, pola costa siberiana da Unión Soviética. Acompañabano nesta expedición Óscar Wisting e Helmer Hanssen, ambos formaran parte do equipo que alcanzou o Polo sur. Ademais, Henrik Lindstrøm foi incluído como cociñeiro pero sufriu un derramo cerebral que o deixou tan minguado fisicamente que o impedio participar na expedición. O Maud navegou coidadosamente polos xeos de oeste a este a través da Pasaxe do Nordés. O Maud navegou coidadosamente polos xeos de oeste a este a través da Pasaxe do Nordés. O obxectivo da expedición era explorar as zonas descoñecidas do océano Ártico, fortemente inspirada na anterior expedición de Fridtjof Nansen co Fram. O plan consistía en navegar ao longo da costa de Siberia e penetrar no xeo máis ao norte e ao leste do que o fixera Nansen. A diferenza das expedicións anteriores de Amundsen, esperábase obter máis material para a investigación académica, polo que levou a bordo ao xeofísico Harald Sverdrup.

A viaxe dirixíase cara ao nordés sobre o mar de Kara. Amundsen planeaba conxelar o Maud na capa de xeo polar e derivar cara ao Polo norte –como fixera Nansen co Fram– e así o fixo fronte ao cabo Cheliuskin. Pero, o xeo fíxose tan espeso que o barco non puido liberarse, a pesar de ser deseñado para tal viaxe en xeo pesado. En setembro de 1919, a tripulación conseguiu liberar o barco do xeo, pero este volveu conxelarse ao cabo de once días nalgún lugar entre as illas de Nova Siberia e a Illa Wrangel.

Durante este tempo, Amundsen sufriu a fractura dun brazo e foi atacado por osos polares.[21] Como resultado, participou pouco nas tarefas ao aire libre, como os paseos en zorra e a caza. El, Hanssen e Wisting, xunto con outros dous homes, embarcáronse nunha expedición en zorra tirada por cans ata Nome, Alasca, a máis de 1.000 km de distancia. Pero descubriron que o xeo non estaba conxelado no estreito de Bering e non podían cruzalo. Enviaron un telegrama desde a cidade de Anadyr para sinalar a súa localización.

Tras dous invernos conxelado no xeo, sen lograr o obxectivo de sobrevoar o Polo norte, Amundsen decidiu ir a Nome para reparar o barco e comprar provisións. Varios membros da tripulación desembarcada alí, entre eles Hanssen, non regresaron a tempo ao barco. Amundsen considerou que Hanssen incumprira o contrato e despediuno da tripulación.

Durante o terceiro inverno, o Maud quedou conxelado no estreito de Bering occidental. Finalmente liberouse e a expedición navegou cara ao sur, chegando a Seattle, no noroeste do Pacífico estadounidense, en 1921 para ser reparado. Amundsen regresou a Noruega, necesitado de poñer en orde as súas finanzas. levou consigo a dúas mozas indíxenas, unha nena de catro anos que adoptou, Kakonita, e a súa compañeira Camilla. Con todo, dous anos máis tarde, cando Amundsen crebou, enviou ás nenas ao coidado do pai de Camilla, que vivía no leste de Rusia.[22]

En xuño de 1922, Amundsen regresou ao Maud, que navegara ata Nome.[23] Decidiu cambiar a expedición naval prevista por unha aérea, e dispuxo fretar un avión. Dividiu o equipo da expedición en dúas: unha parte, dirixida por el, debía invernar e prepararse para un intento de sobrevoar o polo en 1923. O segundo equipo, a bordo do Maud e baixo o mando de Wisting, debía retomar o plan orixinal de derivar o Polo norte sobre o xeo. O barco estivo á deriva no xeo durante tres anos ao leste das Novas Illas Siberianas, sen chegar nunca ao Polo norte. Finalmente o barco foi embargado polos acredores de Amundsen como garantía da súa crecente débeda.

Aínda que non puideron alcanzar o Polo norte, os resultados científicos da expedición, principalmente o traballo de Sverdrup, demostraron ter un valor considerable. Harald Sverdrup chegou a solicitar 300.000 coroas para continuar co proxecto.[24] Gran parte dos datos científicos coidadosamente recompilados perdéronse durante a malograda viaxe de Peter Tessem e Paul Knutsen, dous tripulantes enviados en misión por Amundsen. Os materiais científicos foron recuperados máis tarde polo científico ruso Nikolay Urvantsev de onde foran abandonados a beiras do mar de Kara.[25]

Expedicións aéreas o Polo Norte Editar

 
Amundsen co avión en Svalbard (1925)

O seu intento de 1923 de sobrevoar o Polo norte fracasou. Amundsen e Oskar Omdal, da Mariña Real Noruega, tentaron voar desde Wainwright, Alasca, ata Spitsbergen a través do Polo norte. Cando o seu avión resultou danado, abandonaron a viaxe. Para recadar fondos adicionais, Amundsen viaxou polos Estados Unidos en 1924 nunha xira dando conferencias.

En 1925, acompañado por Lincoln Ellsworth, o piloto Hjalmar Riiser-Larsen, o mecánico de voo Karl Feucht e outros dous membros do equipo, Amundsen levou dous hidroavións Dornier Do J Wal, o N-24 e o N-25, a latitude 87° 44′ norte. Era a latitude máis setentrional alcanzada nun avión ata entón. Os avións aterraron a varias millas de distancia un do outro sen contacto por radio, pero aínda así as tripulacións conseguiron reunirse. O N-24 resultou danado. Amundsen e a súa tripulación traballaron durante máis de tres semanas para amañar unha pista de aterraxe e poder engalar do xeo.[26] Palearon 600 toneladas de xeo mentres consumían só unha libra (450 g) de racións diarias de alimentos. Ao final, os seis tripulantes metéronse no N-25. Nunha fazaña extraordinaria, Riiser-Larsen despegou e a duras penas conseguiron manterse no aire sobre o xeo rachado. Regresaron triunfantes cando todos pensaban que se perderan para sempre.

 
Dirixible Norge sobre Ny-Ålesund, 1926.

En 1926, Amundsen e outros 15 homes (entre eles Ellsworth, Riiser-Larsen, Óscar Wisting e a tripulación aérea italiana dirixida polo enxeñeiro aeronáutico Umberto Nobile) realizaron a primeira travesía do Ártico no dirixible Norge, deseñado por Nobile.[27] Sairon de Spitsbergen o 11 de maio de 1926, sobrevoaron o Polo Norte e o 12 de maio,[28] ás 01:25 hora GMT, alcanzaron o Polo norte, momento no que se deixaron caer sobre o xeo as bandeiras norueguesa, italiana e norteamericana.[29]

O 14 de maio a aeronave chegou á aldea esquimó de Teller en Alasca, onde en vista do empeoramento do tempo, tomouse a decisión de tomar terra no canto de seguir ata Nome.[30]

Controversia sobre a prioridade polar Editar

As tres afirmacións anteriores de chegar ao Polo norte: Frederick Cook en 1908; Robert Peary en 1909; e Richard E. Byrd en 1926 (só uns días antes que o Norge) son discutidas por algúns, por ser de dubidosa exactitude ou directamente fraudulentas.[31][32] Se estas outras afirmacións son falsas, os exploradores da tripulación do Norge serían os primeiros verificados que chegaron ao Polo Norte, cando sobrevoaron sobre el no Norge en 1926.[33][28] Se a expedición Norge foi a primeira en chegar ao Polo norte, Amundsen e Óscar Wisting foron os primeiros homes que alcanzaron ambos os polos xeográficos, por terra ou por aire.

Desaparición e morte Editar

 
O hidroavión Latham 47 de Amundsen

Amundsen desapareceu o 18 de xuño de 1928 mentres voaba nunha misión de rescate no Ártico. O seu equipo estaba formado polo piloto noruegués Leif Dietrichson, o piloto francés René Guilbaud e outros tres franceses. Buscaban aos membros desaparecidos da tripulación de Umberto Nobile, cuxo novo dirixible o Italia estrelouse cando regresaba do Polo norte. O hidroavión francés Latham 47 de Amundsen nunca regresou.[34]

Máis tarde, atopáronse preto da costa de Tromsø un flotador e un depósito de gasolina inferior do avión, que foran adaptados como á flotante de reposto. Suponse que o avión se estrelou no mar de Barents,[35] e que Amundsen e a súa tripulación morreron no naufraxio ou pouco despois. A procura de Amundsen e o seu equipo foi suspendida en setembro de 1928 polo goberno noruegués, e nunca se atoparon os corpos.

En 2004 e a finais de agosto de 2009, a Armada Real de Noruega utilizou o submarino non tripulado Hugin 1000 para buscar os restos do avión de Amundsen. As procuras centráronse nunha zona de 40 millas cadradas (100 km2) do fondo mariño, e foron documentadas pola produtora alemá ContextTV.[36][37] Non atoparon nada do voo de Amundsen.

Vida persoal Editar

Amundsen foi solteiro durante toda a súa vida, aínda que mantivo unha longa relación coa norueguesa Kristine Elisabeth ('Kiss') Bennett, esposa dun inglés, Charles Peto Bennett.[38] Coñeceuna en Londres en 1907 e mantiveron unha estreita relación durante moitos anos, aínda que Amundsen mantivo a relación en segredo para todo o mundo fóra do seu círculo íntimo. Máis tarde comprometeuse con Bess Magids, unha divorciada estadounidense á que coñecera en Alasca.[39] Aínda que hai poucas probas, dicíase que Amundsen tivo un breve romance coa súa caseira en Anveres, ata que chegou a casa e atopouna morta dun aparente suicidio.[40] O seu biógrafo Tor Bomann-Larsen tamén suxire unha relación romántica entre Amundsen e Sigrid Castberg, esposa do avogado Leif Castberg de Gjøvik, nos anos previos á expedición ao Polo sur, relación que Amundsen rompeu tras a devandita expedición en favor de Kiss Bennett.[41]

O autor Julian Sancton sinalou que, nos seus anos de mocidade, Amundsen ignoraba as relacións románticas en pos dos seus obxectivos. Resultábanlle pouco útiles as actividades que non lle axudaban a cumprir as súas ambicións polares".[42]

Legado Editar

 
Estación do polo sur de Amundsen–Scott

Debido aos numerosos e importantes logros de Amundsen na exploración polar, moitos lugares tanto do Ártico como da Antártida levan o seu nome. A Estación Amundsen-Scott do Polo sur, operada polo Programa Antártico dos Estados Unidos, foi bautizada conxuntamente en honra de Amundsen e o seu rival británico Robert Falcon Scott.[43] O nome de Amundsen tamén chegou á Lúa. O cráter Amundsen foi bautizado co seu nome e o bordo do devandito cráter está a ser considerado pola NASA como posible lugar de aterraxe para o seu módulo de aterraxe lunar Artemis 3.[44]

Así mesmo na súa honra tamén foron nomeados os seguintes accidentes xeográficos:

A película de 1969 A tenda vermella' (en ruso Красная палатка, transliterado Krásnaya palatka, e en italiano La tenda rossa) narra a historia da expedición Nobile e a desaparición de Amundsen. Sean Connery interpreta o papel de Amundsen.[45]

Galería de imaxes Editar

  •  

    Amundsen de neno.

  •  

    Roald Amundsen.

  •  

    Roald Amundsen ao temón na expedición polar de 1920.

Notas Editar

  1. ↑ Weider History Network (12 de xuño de 2006). "Roald Amundsen and the 1925 North Pole Expedition" (HTML) (en inglés). Historynet.com. Consultado o 7 de abril do 2023. 
  2. ↑ PBS Online. "Roald Amundsen" (en inglés). Pbs.org. Arquivado dende o orixinal (HTML) o 26 de decembro de 2016. Consultado o 7 de abril do 2023. 
  3. ↑ Amundsen, Roald (1927). My Life as an Explorer. Garden City, NY: Doubleday, Page & company. 
  4. ↑ br101. "Roald Amundsen, Viagens e Exploradores" (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 3 de decembro de 2011. Consultado o 9 de abril do 2023. 
  5. ↑ Thomas, Henry; Dana Lee Thomas (1972). Living Adventures in Science. Ayer Publishing. pp. 196–201. ISBN 978-0-8369-2573-9. 
  6. ↑ 6,0 6,1 The Houghton Mifflin Dictionary of Biography. Houghton Mifflin Reference Books. 2003. pp. 43, 1696. ISBN 978-0-618-25210-7. 
  7. ↑ Izaguirre, Irina; Mataloni, Gabriela (2000). Antártida, descubriendo el continente blanco. Buenos Aires: Editorial Del Nuevo Extremo. p. 190. ISBN 978-950-9681-95-8. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Kingston, Thomas (1979). A History of Scandinavia: Norway, Sweden, Denmark, Finland, and Iceland (en inglés). U of Minnesota Press. pp. p. 298. ISBN 0816637997. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Roald Amundsen and the Exploration of the Northwest Passage. Oslo: Fram Museum. 2008. pp. 63–65. ISBN 9788282350013. 
  10. ↑ The New York Times, ed. (1909). "Peary Discovers the North Pole After Eight Trials in 23 Years" (en inglés). Consultado o 12 de abril do 2023. 
  11. ↑ (en francès) Paolo Novaresio; Les Grands explorateurs; Gründ; 1996; ISBN 2700022408
  12. ↑ 12,0 12,1 Simpson-Housley, Paul (1992). Antarctica: Exploration, Perception and Metaphor. Routledge. pp. 24–37. ISBN 978-0-415-08225-9. 
  13. ↑ Amundsen, Roald (1913). The South Pole: An Account of the Norwegian Antarctic Expedition ... L. Keedick. p. 1. 
  14. ↑ (en inglés) Roald Amundsen; The South Pole; volumen II; capítulo XI
  15. ↑ Roald Amundsen, The South Pole, Volumen 2, Capítulo XII Arquivado 13 de agosto de 2008 en Wayback Machine. (en inglés)
  16. ↑ MacPhee, Ross D. E. (2010). Race to the End: Amundsen, Scott, and the Attainment of the South Pole (en inglés). Nova York: Sterling Innovation. p. 286. ISBN 978-1-4027-7029-6. 
  17. ↑ Huntford, Roland (2010). Race for the south pole: the expedition diaries of Scott and Amundsen (en inglés). Londres: Continuum International Publishing Group. pp. 330. ISBN 978-1-4411-6982-2. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Larson, Edward J. (2011). An Empire of Ice: Scott, Shackleton, and the Heroic Age of Antarctic Science (en inglés). Yale: Yale University Press. pp. 326. ISBN 978-0-300-15408-5. 
  19. ↑ Unsinking a ship: Maud returns home - Roald Amundsen and Maud
  20. ↑ Maud Returns Home
  21. ↑ Karpoff, Jonathan M. "Roald Amundsen: Essay prepared for The Encyclopedia of the Arctic" (PDF). University of Washington. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 20 de maio de 2013. Consultado o 12 de abril do 2023. 
  22. ↑ Véxase Roald Amundsen, Store Norske Leksikon. Consultado o 12 de abril do 2023.
  23. ↑ "The Northern Explorer Roald Amundsen" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 19 August 2020. Consultado o 13 April 2019. 
  24. ↑ "El Tiempo - Búsqueda no arquivo de Google Noticias". news.google.com. Consultado o 12 de abril do 2023. 
  25. ↑ Barr, William (1919). The Last Journey of Peter Tessem and Paul Knutsen. 
  26. ↑ Kenneth P. Czech (12 de xuño de 2006). "Roald Amundsen and the 1925 North Pole Expedition". Aviation History magazine. Consultado o 13 de abril do 2023. 
  27. ↑ "Roald Amundsen". PBS.org. Arquivado dende o orixinal o 15 de xaneiro de 2010. Consultado o 13 de abril do 2023. 
  28. ↑ 28,0 28,1 Troy Lennon (12 de maio de 2016). "South Pole conqueror Roald Amundsen won air race to the North Pole". The Daily Telegraph. Consultado o 13 de abril do 2023. 
  29. ↑ Kumpch,Jens-Uwe. Berliner Zeitung, ed. (11 de maio de 1996). "Tote Helden sind wahre Helden". Textarchiv (en alemán). Arquivado dende o orixinal o 18 de marzo de 2007. Consultado o 13 de abril do 2023. 
  30. ↑ *Kenneth Leish, Columbia University Oral History Research Office (ed.). "Land or Ocean? Umberto Nobile Explores the North Pole Terrain". Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2008. Consultado o 13 de abril do 2023. 
  31. ↑ Henderson, Bruce (2005). True North: Peary, Cook, and the Race to the Pole (en inglés). W. W. Norton and Company. ISBN 978-0-393-32738-0. OCLC 63397177. 
  32. ↑ Rawlins, Dennis (Xaneiro de 2000). "Byrd's Heroic 1926 Flight & Its Faked Last Leg" (PDF). DIO, the International Journal of Scientific History (en inglés) 10: 69–76; tamén as páxinas 54, 84–88, 99, 105. ISSN 1041-5440. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 14 de febreiro de 2012. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  33. ↑ Tierney, John (7 de setembro de 2009). "Who Was First at the North Pole?". The New York Times (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 4 de maio de 2022. Consultado o 20 de marzo de 2019. 
  34. ↑ "The disastrous Latham-47 Polar rescue, from Caudebec-en-Caux". Normandy Then and Now (en inglés). 1 de xullo de 2017. Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2021. Consultado o 4 de xuño do 2023. 
  35. ↑ Alexis S. Troubetzkoy (2011). Arctic Obsession: The Lure of the Far North. Dundurn. p. 232. ISBN 978-1-55488-855-9. Arquivado dende o orixinal o 2 de maio de 2023. Consultado o 20 de xullo do 2023. 
  36. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome Rincon
  37. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome searchforamundsen
  38. ↑ Hans Olav Thyvold (2012). Roald Amundsen. Font Forlag AS. p. 46. ISBN 978-82-8169-179-7. Arquivado dende o orixinal o 2 de maio de 2023. Consultado o 3 de setembro do 2023. 
  39. ↑ Tor Bomann-Larsen (2011). Roald Amundsen. History Press. pp. 189, 355–358. ISBN 978-0-7524-6682-8. Arquivado dende o orixinal o 2 de maio de 2023. Consultado o 3 de setembro do 2023. 
  40. ↑ Sancton, p. 149 (nota a pie de página); Bomann-Larsen, p. 20.
  41. ↑ Bomann-Larsen, Tor (2006). Roald Amundsen (en inglés). Phoenix Mill: Sutton Publishing. pp. 72–73, 117, 139. ISBN 0-7509-4343-2. 
  42. ↑ Sancton, Julian (2021). Madhouse at the End of the Earth. Crown/Random House. p. 149. ISBN 978-1-9848-2433-2. 
  43. ↑ Amundsen–Scott South Pole Station – National Science Foundation. Arquivado 2 de agosto de 2018 en Wayback Machine. Consultado o 7 de setembro do 2023
  44. ↑ Potter, Sean (19 de agosto de 2022). "NASA Identifies Candidate Regions for Landing Next Americans on Moon". NASA. Arquivado dende o orixinal o 2 de novembro de 2022. Consultado o 7 de setembro do 2023. 
  45. ↑ "The Red Tent (1971)". Arquivado dende o orixinal o 26 March 2019. Consultado o 26 March 2019 – vía www.rottentomatoes.com.  Parámetro descoñecido |url-status= ignorado (Axuda)

Véxase tamén Editar

Bibliografía Editar

  • Roald Amundsen's Belgica Diary. The first Scientific Expedition to the Antarctic by Hugo Decleir. Bluntisham Books, Erskine Press.
  • Roald Amundsen en biografi av Tor Bomann-Larsen, Oslo: 2003. ISBN 82-02-22519-1,
  • Roald Amundsen som han var av Odd Arnesen. Oslo 1929.
  • The Last Place on Earth: Scott and Amundsen's Race to the South Pole by Roland Huntford Modern Library (7 de setembro de 1999).
  • Stephen Bown. The Last Viking: The Life of Roald Amundsen: conqueror of the South Pole. (London, Aurum Press, 2012)
  • Tor Bomann-Larsen. Roald Amundsen. (Sutton Publishing, 2006)
  • Garth Cameron. From Pole to Pole: Roald Amundsen's Journey in Flight. (New York, Skyhorse Publishing, 2014)
  • Garth Cameron. Umberto Nobile and the Arctic Search for the Airship Italia. (Stroud, Fonthill Media, 2017)
  • Hugo Decleir. Roald Amundsen's Belgica Diary: the first Scientific Expedition to the Antarctic. (Erskine Press, 1999)
  • Roland Huntford. The Last Place on Earth: Scott and Amundsen's Race to the South Pole. (1979)
  • Rainer-K. Langner. Scott and Amundsen: Duel in the Ice. (London, Haus Publishing, 2007)
  • Julian Sancton. Madhouse at the End of the Earth: The Belgica’s Journey into the Dark Antarctic Night. (New York, Crown Publishing, 2021)

Outros artigos Editar

Ligazóns externas Editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roald_Amundsen&oldid=6488531»