Pel
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. |
A pel é o órgano de revestimento externo do corpo humano e de moitos animais. Nos humanos é o maior órgano do corpo, responsable da protección do organismo contra o medio externo.
Por extensión, denomínase pel á superficie externa doutras realidades, como das froitas ou da propia terra, así como o material elaborado con este tecido animal para a confección de roupa, con ou sen pelo (como sería o caso da pel de visón ou do coiro, por exemplo).
Anatomía
editarA pel é o maior órgano do corpo, constituíndo o 15% do peso corporal. Cobre case todo o corpo a excepción dos orificios xenitais, boca, ano e ollos.
Histoloxía
editarA pel ten tres capas: a epiderme, a derme e o tecido adiposo subcutáneo (tecnicamente alleo á pel mais relacionado funcionalmente). Hai ademais varios órganos anexos, como folículos pilosos, glándulas sudoríparas e sebáceas e uñas; ademais, noutros animais, atópanse plumas, escamas, cascos e cornos.
A pel é practicamente idéntica en todos os grupos étnicos humanos. Nos individuos de pel escura, os melanocitos producen máis melanina que naqueles de pel clara, mais o seu número é semellante.
Epiderme
editar- Artigo principal: Epiderme.
A epiderme é unha capa con profundidade diferente conforme a rexión do corpo. As palmas das mans e pés teñen unha capa máis grosa, ata 2 mm de grosor.
A epiderme está constituída por un epitelio estratificado pavimentoso (células escamosas en varias capas). A célula principal é o queratinocito (ou ceratinocito) que produce a queratina. Existen tamén grupos de melanocitos (produtores de melanina, un pigmento castaño que absorbe os raios UV); e células inmunitarias, principalmente células de Langerhans, de gran tamaño e con prolongamentos membranosos.
A epiderme presenta varias capas. A orixe da multiplicación celular é a capa basal. Todas as outras están constituídas con células cada vez máis diferenciadas que co crecemento basal van ficando cada vez máis periféricas, acabando por descamar e caer (unha orixe importante do po que se acumula nos locais onde viven persoas ou animais).
- Estrato basal: é o máis profundo, en contacto coa derme, constituído por células cúbicas pouco diferenciadas que se dividen continuamente dando orixe a todas as outras capas. Contén moi pouca queratina. Algunhas destas células diferéncianse e pasan a capas máis superficiais, en canto outras permanecen na capa basal e continúan a dividirse.
- Estrato espiñoso: células cúbicas ou achatadas con máis queratina que as basais. Comezan a formar unións celulares unhas coas outras, como desmosomas e unións estreitass (de aí o aspecto de espiños).
- Eatrato granuloso: células achatadas, con gránulos de queratina prominentes e outros como substancia extracelular e outras proteínas (coláxenos).
- Estrato lúcido: células achatadas hialinas eosinófilas debidas a gránulos proteicos moi numerosos. Estas células liberan enzimas que as dixiren. A maior parte xa está morta (sen núcleo).
- Estrato córneo: constituído por células achatadas eosinófilas sen núcleo (mortas) con gran cantidade de filamentos, principalmente queratinas.
A unión entre a epiderme e a derme ten forma de papilas, que dan maior superficie de contacto coa derme e maior resistencia ao rozamento.
Órganos anexos da epiderme
editar- Folículo piloso: produce unha estrutura maciza queratinizada, o pelo, que é producido por células especializadas na súa raíz, constituíndo o bulbo piloso. Teñen músculo liso erector e terminacións nerviosas sensitivas asociadas. Os folículos pilosos dos bigotes dalgúns animais como o gato están altamente especializados como órganos dos sentidos.
- Glándula sudorípara: son glándulas tubulosas enoveladas, non ramificadas, que producen un líquido acuoso diluído que contén sales e detritos orgánicos. A súa principal función é a regulación da temperatura, mais tamén ten funcións excretoras pouco significativas (vestixios de animais nosos antepasados que non posuían riles). Hai glándulas sudoríparas especializadas (apócrinas) nalgunhas rexións como nas axilas e nas rexións xenitais, que producen suor que colle cheiro despois de ser metabolizado polas bacterias da pel. É posible que esas glándulas secreten no ser humano hormonas con funcións de sinalización sexual, como nalgúns animais, mais aínda non foi probado.
- Glándula sebácea: son glándulas ramificadas que forman acinos, que secretan substancias lipídicas dentro dos tubos dos folículos pilosos ou directamente na pel. Non existen nas palmas das mans e pés. Teñen funcións de protección contra deshidratación e no control da flora bacteriana da pel e do seu pH.
- Uñas, pelos, cornos, cascos, escamas e plumas: son estruturas especializadas compostas enteiramente de queratina, producidas como protección por varios tipos de animais.
Derme
editar- Artigo principal: Derme.
A derme é un tecido conxuntivo de sustentación da epiderme. Está constituído por fibras de coláxeno e elastina con numerosos fibrocitos que fabrican estas proteínas e sustentan o tecido.
Ten dúas capas, a capa papilar de contacto coa epiderme e a capa reticular, máis densa. É na derme onde se localizan os vasos sanguíneos e linfáticos que vascularizan a epiderme así como os nervios e os órganos sensoriais asociados a eles. Estes inclúen varios tipos de sensores:
- Corpúsculo de Vater-Pacini, sensíbeis á presión.
- Corpúsculo de Meissner, con función de detección de presións de frecuencia diferente.
- Corpúsculo de Krause
- Órgano de Ruffini
- Disco de Merkel (célula de Merkel)
- Folículo piloso con terminacións nerviosas asociadas.
- Terminación nerviosa libre, con dendritas libres sensibles á dor e temperatura.
Hipoderma (subcute)
editarO hipoderma tecnicamente xa non é parte da pel. Está constituído por tecido adiposo que protexe contra o frío.
Fisioloxía
editarA pel é un órgano moito máis complexo do que aparenta. A súa función principal é a protección do organismo das ameazas externas. Porén ten tamén funcións inmunitarias, é o principal órgano da regulación da calor, protexendo contra a deshidratación. Teñen tamén funcións nerviosas, constituíndo o sentido do tacto e metabólicas, como a produción da vitamina D.
Protección física
editarA epiderme secreta proteínas (a principal é a queratina) e lípidos que protexen contra a invasión por parasitos e as feridas mecánicas e o rozamento. Contra esta tamén é fundamental o tecido conxuntivo da derme, na cal os fibrocitos depositan proteínas fibrilares con propiedades de resistencia á tracción e elasticidade, como os coláxenos e a elastina. A melanina producida polos seus melanocitos protexe contra a radiación, principalmente UV.
Neste mesmo sentido, a pel dos animais adopta distintas cores e disposicións para axudar á camuflaxe co ámbito co que garanten a súa supervivencia dos depredadores ou, tamén, pasar inadvertidos ante as súas presas.
Protección da deshidratación
editarUnha das funcións vitais da pel é a protección contra a deshidratación. Os seres humanos son animais terrestres e necesitan protexer os seus corpos, principalmente compostos de auga, contra a evaporación excesiva e a deshidratación e o subsecuente choque hipovolémico e morte, que serían inevitables nun medio seco e quente. É común que as vítimas de queimaduras graves morran de choque hipovolémico (sangue con pouco volume debido á perda de auga) se perden extensas superficies cutáneas. A pel protexe da deshidratación por dous mecanismos. As unións celulares como unións estreitas e desmosomas dan cohesión ás células da epiderme e a súa superficie continua de membrana lipídica impide a saída de auga (que non se mestura con lípidos).
Regulación da temperatura corporal
editarA pel tamén é o principal órgano de regulación da temperatura corporal a través de diversos mecanismos:
- Os vasos sanguíneos subcutáneos contráense co frío e dilátanse coa calor, para minimizar ou maximizar as perdas de calor.
- Os folículos pilosos teñen músculos que producen a erección do pelo co frío (pel de galiña), aprisionando ampolas de ar estático xunto á pel, o que retarda os trocos de calor, nun mecanismo máis eficaz nos nosos antepasados máis peludos.
- As glándulas sudoríparas secretan líquido acuoso cuxa evaporación diminúe a temperatura superficial do corpo.
- A presenza de tecido adiposo (graxa) subcutáneo protexe do frío, xa que a graxa é mal condutor da calor.
A pel como órgano inmunitario
editarA pel é un órgano importante do sistema inmunitario: alberga diversos tipos de leucocitos; hai linfocitos que regulan a resposta inmunitaria e desenvolven respostas específicas; células presentadoras de antíxeno (histiocitos ou células de Langerhans) que recollen moléculas estrañas (posíbeis invasores) que levan para os ganglios linfáticos onde as presentan aos linfocitos CD4+; mastocitos envoltos en reaccións alérxicas e loita contra parasitos.
Funcións metabólicas
editarAs funcións matabólicas da pel son moi importantes. Nela fabrícase, nunha reacción dependente da luz solar, a vitamina D, unha vitamina esencial para o metabolismo do calcio e polo tanto na formación e manutención saudábel dos ósos.
Órgano dos sentidos
editarFinalmente a pel tamén é un órgano sensorial, constituíndo o sentido do tacto. Presenta numerosas terminacións nerviosas, algunhas libres, outras con comunicación con órganos sensoriais especializados, como células de Merkel, folículos pilosos. A pel ten capacidade de detectar sinais que crean as percepcións da temperatura, movemento, presión e dor. É un órgano importante na función sexual.
O ciclo celular da pel
editarA pel normal produce preto de 1.250 células por día por cm² e esas células proveñen de 27.000 células; a pel do doente de psoríase produce 35.000 novas células por día por cm² e esas células proveñen de 52.000 células. A duración normal do ciclo celular da pel é de 311 horas, que se reduce a 36 h na pel psoriásica [Cómpre referencia].
Embrioloxía
editarA epiderme ten orixe na maior parte da ectoderme, mentres a derme e o tecido adiposo subcutáneo teñen orixe mesodérmica.
Patoloxía
editarA pel é un importante órgano na clínica de varias doenzas e manifesta signos e síntomas que axudan no diagnóstico das enfermidades, moitas delas non relacionadas senón moi indirectamente coa pel.
- Acantose nigricans -forma de hiperplasia do epitelio da pel.
- Acne -inflamación dos folículos pilosos debido a infección pola bacteria Propionibacterium acnes.
- Carbuncho ou carbúnculo-doenza infecciosa causada polo Bacillus anthracis con lesións cutáneas importantes.
- Dermatite seborreica -doenza inflamatoria da pel de etioloxía autoinmune.
- Efélis ou sarda é unha pigmentación fotorreactiva da pel sen importancia.
- Ictiose -doenza xenética con formación de pseudoescamas na pel.
- Impétigo -infección da pel con formación de pústulas por Staphylococcus aureus ou Streptococcus.
- Lentigo -pigmentación da pel semellante á efelis mais que non aparece e desaparece coas estacións do ano.
- Melanoma maligno - tumor dos melanocitos da pel.
- Melasma -escurecemento da pel debido a hormonas femininas que ocorre sobre todo no embarazo.
- Molusco contaxioso - pápulas na pel, de orixe vírica.
- Pelagra -dermatite debido á deficiencia vitaminica.
- Psoríase -doenza autoinmune da pel.
- Rosácea
- Pénfigo -doenza con formación de bollas de causa autoinmune. Pode ser fatal.
- Queimadura
- Tiña -infección cutánea con fungos. A máis importante é o pé de atleta.
- Tumores da pel -outras neoplasias comúns da pel, como nevos (puntos negros -benigno) e carcinomas epidermoides ou basaloides.
- Urticaria, Eccema e Eritema multiforme -reaccións alérxicas da pel.
- Verruga -lesión neoplásica benigna causada por infección con papilomavirus.
- Vitilixe -doenza autinmune da pel con zonas esbranquizadas.
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Pel |