Oleiros

concello da comarca da Coruña, na provincia da Coruña

Oleiros é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca da Coruña. Segundo o IGE no 2018 tiña 35.559 habitantes (34.963 no 2015, 33.550 no 2010, 31.694 no 2007, 31.264 no 2006, 30.467 no 2005, 29.671 no 2004). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «oleirés/oleiresa».

Oleiros
Logo de Oleiros
Bandeira de Oleiros
Escudo de Oleiros
Castelo de Santa Cruz.
Situación
Xentilicio[1]oleiresa
Xeografía
ProvinciaProvincia da Coruña
ComarcaComarca da Coruña
Poboación37.809 hab. (2023)[2][3]
Área43,8 km²[3]
Densidade863,22 hab./km²
Entidades de poboación9 parroquias[4]
Capital do concelloOleiros
Política (2023 [5])
AlcaldeÁngel García Seoane (Alternativa dos Veciños[6])
ConcelleirosBNG: 1
PPdeG: 5
PSdeG-PSOE: 2
Outros: AV 13
Eleccións municipais en Oleiros
Uso do galego[7] (2011)
Galegofalantes17,46%
Na rede
oleiros.org
editar datos en Wikidata ]

Xeografía editar

 
Unha vista da Coruña dende Bastiagueiro, en Oleiros.

Limita ao norte coa ría de Ares, ao leste cos concellos de Sada e Bergondo, ao sur cos de Cambre e Culleredo e ao oeste co concello da Coruña e coa ría do Burgo, da cal abrangue a costa da marxe dereita oposta á da cidade da Coruña. Está situado no interior da unidade xeográfica chamada Xistos Cristalinos de Bergondo, creada no Precámbrico.

Toponimia editar

Segundo o Padre Sarmiento[8] o topónimo Oleiros fai referencia ás olas en que se celebraban antigamente os soterramentos[9].

Historia editar

Da época da cultura castrexa consérvanse trece castros:[10][11]

Da Idade Media consérvanse poucos restos, entre eles atópase a Igrexa Románica de Dexo do século XII consagrada polo arcebispo Xelmirez no ano 1108.

O castelo de Santa Cruz está situado nun illote na enseada do mesmo nome, no Porto de Santa Cruz. Foi mandado construír por Diego das Mariñas no século XVI para completar o sistema defensivo da baía coruñesa, xunto co castelo de Santo Antón, o castelo de San Diego e o castelo de Santo Amaro. No século XIX foi mercado pola familia Quiroga-Pardo Bazán. En 1939 foi doado pola filla de Emilia Pardo Bazán á arma de cabalaría para organizar colonias dos orfos de guerra civil ata 1978. O castelo quedou abandonado ata 1989 cando foi mercado polo concello. O Castelo de Santa cruz está declarado Ben de Interese Cultural. Actualmente é o Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia[12]

Demografía editar

É o segundo concello máis poboado da comarca da Coruña e o décimo concello galego en poboación.

Censo total (2015) 35.013 habitantes
Menores de 15 anos 5.645 (16.12 %)
Entre 15 e 64 anos 22.677 (64.77 %)
Maiores de 65 anos 6.436 (19,11 %)
Evolución da poboación de Oleiros   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.972 9.115 10.564 15.039 29.671 33.443 34.133 34.386 34.470 34.563 34.693 35.013 35.198 35.559 36.075 36.534 {{{17}}} {{{18}}} {{{19}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Economía editar

A economía de Oleiros estivo durante séculos centrada no sector agrario, gandeiro e pesqueiro. No porto de Lorbé existe unha das depuradoras de mexillóns máis importantes de Galiza.

A proximidade á cidade da Coruña fixo medrar a poboación do concello que pasou dunha etapa de cidade dormitorio, nas zonas máis próximas, e de lecer preto das praias. Oleiros é agora un concello residencial e de alta calidade de vida. O concello ten múltiples urbanizacións, zonas de vivendas e equipamento residencial. Nos últimos anos construíronse zonas verdes, zonas peonís e infraestruturas para mellorar a vida diaria no concello. O novo acceso ao concello é a Vía ártabra (AG-13), estrada de alta capacidade que ligará o concello coa autoestrada AP-9.

Patrimonio editar

O museo dos Oleiros forma parte do Centro Cultural As Torres de Santa Cruz, unha das máis importantes escolas de cerámica popular. Acolle unha colección única en Europa de cerámica popular, e é sede dunha das feiras máis importantes de cerámica tradicional de España, que cada ano acolle centos de ceramistas que expoñen as súas pezas.

Oleiros na literatura popular editar

Refraneiro
Cantigueiro
  • Ferrolana, por te ver, / pasei o mar da Marola / a pique de me perder.

Lugares de interese editar

 
Praia de Santa Cristina.
Praias
Museos
Salas de exposicións
Monumentos

Galería de imaxes editar

Artigo principal: Galería de imaxes de Oleiros.

Parroquias editar

 
As nove parroquias que compoñen o concello de Oleiros.
Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias de Oleiros

Dexo (Santa María) | Dorneda (San Martiño) | Iñás (San Xorxe) | Liáns (Santaia) | Maianca (San Cosme) | Oleiros (Santa María) | Perillo (Santa Locaia) | San Pedro de Nós (San Pedro) | Serantes (San Xián)

Lugares editar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Oleiros vexa: Lugares de Oleiros.

Notas editar

  1. Véxase no Galizionario.
  2. Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2023) "Oleiros".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
  4. Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
  5. Goberno de España, Ministerio del Interior (ed.). "Elecciones 2023" (en castelán). Consultado o 20 de xuño de 2023. 
  6. "El PSdeG gobernará sobre 1,2 millones de gallegos, el PP a 667.000, y el BNG a 360.000". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 20 de xuño de 2023. 
  7. Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 
  8. Padre Sarmiento (1754-55): Viaje a Galicia, páxs. 67 e 68.
  9. Cabeza Quiles, F.: Os nomes de lugar, p. 3145. Ed. Xerais, Vigo 1992.
  10. PXOM do Concello de Oleiros do ano 2014
  11. Traballo de Comendador Rey, Beatriz. Ferrer Cruz, J. Vázquez Collazo, S. Anuario Brigantino 2007, num .30
  12. O CEIDA -Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia-
  13. A Marola é un pequeno illote fronte á costa de Dexo-Serantes, no concello de Oleiros. Lino Lema Bouzas (compilador): Ditos e cantigas mariñeiras. I Encontro de embarcacións tradicionais, Galicia 1993, 7.

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar