Antón

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Antón (homónimos).

Antón é un nome propio masculino galego. Provén do do latín Antonius, interpretado como "aquel que se enfronta aos seus adversarios" ou "inestimábel", mais de probábel orixe etrusca. En galego tamén ten a variante Antonio e os hipocorísticos Antucho, Toneco, Tonecho, Tocho, Totono, Toniño, Ton, Tono, Toño, Tucho e Chuco.

Santo Antón do Deserto, patrón dos animais, unha das persoas notorias de nome Antón.

En xaneiro de 2023 existían 3.066 varóns en Galicia co nome Antón, cunha media de idade de 16,3 anos, e 29.867 co nome Antonio, cunha media de idade de 63,2 anos.

Historia

Dende o Renacemento atribuíuselle unha orixe grega por mor da súa semellanza co substantivo "άνθος" (anthos) que significa "flor". Isto levou a pensar que a súa etimoloxía era "digno de loanza" ou "aquel que merece flores". De feito, a partir do século XVII, na lingua inglesa comeza a aparecer escrito coa grafía "th" ("Anthony" no canto de "Antony"), facendo referencia a esta suposta orixe grega. Algúns autores consideran as orixes do nome no antigo rei grego Anthonios, rei de Acaia.

O nome en Galiza

O nome documentado tradicionalmente en Galiza é Antón; xa Frei Martín Sarmiento no século XVIII falaba do prenome: Anton de Domayo. Uno de los 12 segadores. Antón de “Antonius”. Hay San Antonio de Padua y San Antonio Abad, casi mil años anterior. Este santo abad se entiende cuando uno se llama Antón. Y entre los rústicos se llama también Antón, aunque uno tenga el nombre de San Antonio de Padua. En galego antigo grafábase como Anton, Antõ ou Antom, e de aí pasou ao galego moderno coma Antón/Antonio.

Varias parroquias levan o nome de Santo Antón e Santo Antonio como haxiotopónimo e, ademais, Santo Antón é o padroeiro de moitas parroquias.

Santoral

Principalmente:

• 17 de xaneiro, Antón Abade.
• 13 de xuño, Antonio de Padua.

Outras datas:

• 9 de xaneiro
  17 de xaneiro
  1 de febreiro
  5 de febreiro
  12 de febreiro
  29 de abril
  7 de xuño
  13 de xuño
  16 de xuño
  5 de xullo
  23 de xullo
  23 de agosto
  28 de setembro
  19 de outubro
  24 de outubro
  23 de decembro (véxase Santo Antón e Santo Antonio)

Refráns

Véxase tamén: Xaneiro na cultura popular galega.

• O Santo Antón verdadeiro é o dazasete de xaneiro.
• Por Santo Antón, xa a galiña pon.
• Santo Antón vello e tristeiro, convida ás rapazas ao rezadeiro.

Persoas

Santos

• Antón Abade, ou Antón do Deserto, eremita exipcio da Idade Antiga, fundador do monasticismo cristán, patrón dos animais. Santo da Igrexa Católica que se celebra o 17 de xaneiro.
• Antonio de Padua, ou Antonio de Lisboa, relixioso portugués do século XIII, santo da Igrexa Católica que se celebra o 13 de xuño.

Variantes noutras linguas

• Lingua alemá: Anton
• Lingua árabe: Tanios
• Lingua búlgara: Anton
• Lingua castelá: Antonio (diminutivo: Toño, Toni)
• Lingua catalá: Antoni
• Lingua checa: Totono
• Lingua croata: Antun, Anton, (diminutivos: Toni, Tonči, Tonček, Tuna)
• Lingua dinamarquesa: Anton
• Lingua eslovena: Anton
• Lingua estoniana: Anton
• Lingua éuscara: Andoni, Antxon
• Lingua finesa: Tonik
• Lingua francesa: Antoine
• Lingua galega: Antón
• Lingua grega: Antonaki (diminutivos: Nanaqui, Naki)
• Lingua húngara: Antal
• Lingua inglesa: Anthony, Antony (diminutivo: Tony)
• Lingua italiana: Antonio
• Lingua latina: Antonius
• Lingua lituana: Antanas
• Lingua macedonia: Anton
• Lingua mirandesa: Anton
• Lingua neerlandesa: Antonie, Anthonie, Antoon, Anton, Anthonis, Antheunis, Toon, Ton, Teunis, Tony, Tonnie
• Lingua norueguesa : Tonik, Anton
• Lingua portuguesa: Antão, António (Portugal), Antônio (Brasil)
• Lingua romanesa: Anton
• Lingua rusa: Антон (Anton)
• Lingua siciliana: Antonino, Antonina (feminino)
• Lingua sueca: Anton
• Lingua turca: Antümi
• Lingua ucraína: Антон (Anton)

Véxase tamén

Outros artigos

• Lista de nomes masculinos en galego
• Lista de nomes masculinos galegos máis comúns
• Santo Antón
• Santo Antonio
• Santo Antoniño
• Herba de Santo Antón
• Antonino

Bibliografía

• Albaigés Olivart, José María (1993). Diccionario de Nombres de Personas. Edicions Universitat Barcelona. ISBN 84-475-0265-1.